장음표시 사용
171쪽
PRINCIPIORUM PHILO sopuImcim pluresve vortices suisse divisum, eosque ita fuisse dispositos, ut
sidera quae in centris suis habebant, multis paulatim maculis tegerentur, & deinde isti vortices uni ab aliis destruerentur, modo jam a nobis descripto; unus citius, alius tardius, pro diverso eorum situ. Adeo ut clim illi tres, in quorum centris erant Sol, Jupiter di Salu nus, caeteris essent majores; sidera, quae in centris quatuor min rum Jovem circumstantium versabantur, versus Jovem delapsa sint;& quae in centris duorum aliorum Saturno vicinorum, versus Sati . num saltem si verum est duos jam Planetas circa ipsum versari); Et Mercurius, Venus, Terra, Luna & Mars quae sidera etiam singula suum vorticem prius habuerunt , versus Solem; Ac tandem etiam Jupiter & Saturnus, unu cum minoribus sideribus iis adjunctis, confluxerint versuyeundem solem, ipsis multo majorem,posta quam eorum vortices fuerunt absumpti: Sidera autem reliquorum vorticum, si unquam plura suerint quam quatuordecim in hoc sp
CXLVII. Sicque jam videntes primarios Planetas, Mercurium, Venerem . V ἡ, Terram , Martem, Jovem & Saturnum, ad diversas distantias circa ab uasbis Solem deserri, judicabimus id ex eo contingere, quod eorum qui
es Soli viciniores sunt, soliditas sit minor quam remotiorum; Nec mi-ν- - Οἱ rabimur Martem terra minorem, ipsa tamen magis a Sole distare,
tuum suu quia solidior nihilominus esse potest; clim soliditas a sola maetnitu-
Glit. Et videntes inferiores ex istis Planetis, altioribus celerius in o bcm serri putabimus id ex eo fieri,quod materia primi elementi,quae titiis aliis Solem componit, celerrimὶ gyrando : viciniores coeli partes magisi secum Gripiat qu1m remotiores. Nec interim mirabimur, quod ...ia maculae quae in ejus superficie apparent, multo tardius serantur , t tardise qu im ullus Planeta: quippe in brevissimo suo circuitu viginti sex dies impendunt, Mercurius autem in suo plusquam sexagies majori , vix tres menses, & Saturnus in suo sorti bis millies majori anno, - initim triginta, qui nisi celerius ipsis moveretur, plus centum de beret impendere. Hoc enim putabimus accidere ex eo, quod particulae tertii elementi, ortae i continua macularum dissolutione, congregatae s ni circa Solem, atque ibi magnam quandam molem aeris sive aetheris componant, forte usque ad sphaeram Mercurii vel etiam ulterius extensam; cujus aetheris particulae, cum sint valdὰ i
regulares & ramosae, sibi inubem sic inhaerent, ut non disjunctim
172쪽
PARs TER T I A. Iue Iconcitentur, quemadmodum globuli materiae coelestis, sed omnes simul a Sole rapiantur, S cum ipsis tum maculae solares, tum etiam pars coeli Mercurio vicina; unde fit, ut non multo plures circuitus quam Mercurius, eodem tempore absolvane, nec proinde tam cito
Deinde videntes Lunam non modo circa Solem, sed simul etiam CXLIX. circa I rram gyrare, judicabimus id vel ex eo contingere, quod , ut Jovis Planetae versus Jovem, sic ipsi versus Terram confluxerit, jam i, Lpriusquam haec circa Solim ferretur; vel potius quod, cum non minorem habeat vim agitationis quam Terra, in eadem sphaera circa Solem debeat versari; &, cum mole sit minor, aequalem habens vim agitationis, celerius debeat serri. Nam Terra existente circa Solem S, in circulo N TZ, cum quo desertur ab N, pero versus L, si Luna celerius acta eodem deveniat, in quacunque parte
circulI N Z , eam init esse contingat, brevi accedet ad A, ubi a vicinia Terrae impedita ne recta ulterius pergat , deflectet cursum suum versus B. dico versus B, potius quam versus D, quia sic a
173쪽
Lunae facies, quam proxime eadem
33 PRINCIπIORUM PHILOSOPHIAE Omnis materia coelestis contenta in spatio ABCD,quae ipsam desere, contorquebitur in modum vorticis circa centrum T; sicque etiam eia sciet ut Terra circa suum axem ret, dum interim haec omnia tamul, per circulum N T Z circa centrum S screntur. Quanquam aliae praeterea sint caussae, cur Terra circa proprium axem vertatur; si enim antea suerit sidus lucidum, in alicujus vortiacis centro consistens, ibi proculdubio sic Grabat; & nunc, materia primi elementi in ejus centro congregata, stalcs adhuc motus habet ipsamque impellit. 'Nec mirabimur, hanc Terram sere tricies circa suum axem comvolvi , dum Luna tantum semel circumferentiam circuli A B C Dpercurrit. Cum enim haec circumferentia ABCD, sit circiter sexagies maior Terrae ambitu, sic Luna duplo celerius adhuc fertur quam terra ; & ctim ambae agantur ab eadem materia coelesti,quam credibile est non mitius celeriter movcri, prope Terram quamprope Lunam, non videtur alia causa esse majoris in Luna celeritatis, quam quod minor sit qu)m Terra. mon etiam mirabimur, quod semper eadem pars Lunae sit Terrae Obversa, vel certe non multum ab ea deflectat; facilὸ enim judicabimus id ex eo contingere, quod alia ejus pars aliquanto sit solidior,& ideo terram circumcundo majorem arniatum debeat percurrere; ad exemplum ejus quod paullo an id notatum est de Cometis. Et ceria innumerae illae inaequalitates instar montium & vallium,quae in ejus secie obversa, perspicillorum ope deprehenduntur, minorem ipsus soliditatem videntur arguere: hujusque minoris soliditatis causa esse potest, quod alia ejusfacies, quae nunquam in conspectium nostrum venit, solum lumen directh a Sole missum excipiat haec autem etiam illud quod ex terra resectitur Neque magis mirabimur, quod Luna videatur aliquanto celerius moveri, & in omnes partes a cursu suo miniis aberrare, clim plena est vel nova, quam cum dimidia tantum apparet, sive clim est versus partes coeli B vel D , qu3m clim est versus A vel C: Quia clim globuli coelestes, qui continentur in spatio ABCD, rationem gnitudinis & motus dirersi sint, tam ab iis qui sunt insta D ve sus K, quam ab iis qui sunt supra B versus L, iis autem qui sunt ve sus N & Z sint similes, liberius se diffundunt versus A N C, quam versus B de D./Unde se igitur ambitum A B C D non es.se circulum persectum, sed magis ad Ellipsis figuram acciaere; ac
174쪽
materiam coeli lentilis ferri inter Co Α, quam inter B & D; Ide
que Lisaam, quaret, ista materia coeli desertur, & propius accedere debere versus Terram, si sit in motu ad accedendum, & magis r moveri si sit in motu ad recedendum, cum ipsam contingit esse versus A vel C, quam cum est versus B vel D. Neque mirabimur quod Planetae, qui juxta Saturnum esse dicuntur , lentissimo vel nullo motu circa ipsum serantur, contra autem qui sunt juxtaJovem, circa illum gyrent, & quisque tanto celeri , quanto Jovi est vicinior. Hujus enim diversitatis causa esse potest, quodJupiter, ut Sol & Terra, circa proprium axem agatur; Salu nus autem, ut Luna & Cometae, semper eandem sui partem convertat versus ccntrum vorticis in quo continetur. Praeterea non mirabimur, quod axis, circa quem Terra diei spatio convolvitur, non sit perpendiculariter erectus supra planum E lipticae, in quo anni spatio circa Solem rotatur, sed plusquam viginti tribus gradibus a perpendiculo declinet; unde oritur diversitas aestatis & hyemis in terra. Nam motus annuus Terrae in Ecliptica, praecipuaedeterminatur a consensu totius materiae ccelestis, circa Solem
circa Iovem, tam celeri rer ; qui
CLV. Cur poli. Equatoris, ct Eclipti-
175쪽
rsc PRINCIPIORUM PHILoso PHIAE Solem gyrantis, ut patet ex eo, quod omnes Planetae in eo quamproxime consentiant: directio autem ejus axis, circa quem fit motus
diurnus magis pendet a partibus coeli, a quibus materia primi et menti versus ipsam fluit. Quippe curn imaginemur omne spatium, quod jam a primo coelo occupatur, suisse olim divisum inquatuord
cim pluresve vortices, in quorum centris erant illa sidera, quae nune conversa sunt in Planetas, singere non possumus illorum omnium siderum axes versus easdem partcs suisse conversos; hoc enim cum te gibus naturae non conventra. Sed valde credibile cst materiam pri
mi elementi, quae in Terrae Sidus confluebat, ex iisdem sere partibus firmamenti venisse,quas nunc adhuc eius poli respiciunt; atque dum multi macularum cortices, supra hoc sidus paulatim generabantur, particulas striatas istius materiae primi clementi, multos sibi meatus in his corticibus efformasse, ipsosque ad magnitudinem & fguram suam sic aptasse, ut vel nullum vel non nisi dissicilem transitum praebere possint, particulis striatis quae ex illis firmamenti partibus acce- dunt: Sicque illas, quae sibi aptos meatus per globum Terrae,secun-dlim ejus axem efformarunt, cum nunc adhuc per ipsum perpetuo suant, essicere, ut ejus poli versus easdem partes coeli a quibus v niunt , dirigantur. Interim tamen, quia duae maversiones Teriae, annua scilicet &diurna, commodius peragerentur, si serent circa axes parallelos, eo. ri caussae hoc impedientes paulatim utrimque immutantur; unde fit,ut successu temporis declinatio Eclipticae ab AEquatore minuatur. V hao Denique non mirabimur, quod omnes Planetae, quamvis motus maximi ge- circulares semper assectent, nullos tamen circulos persectos unquam
2.- describant, sed modis omnibus, tam in longitudinem, quam in i
titudinem, semper aliquantulum aberrent. Cum enim omnia cor- - , g in pora quae sunt in universo, contigua sint, atque in se mutuo agant, 't---- motus uniuscujusque a motibus aliorum omnium dependet, atque rinmnis kὸ ideo innumeris modis variatur. Nec ullum plane phaenomenum, in
δέ μη;-r coelis eminus conspectis observatur, quod non putem hic satis suisse explicatum. Supcrest, ut deinceps agamus de illis, quae cominus supra Terram videmus.
176쪽
De Terra. Tsi credi nolim . corpora hujus mundi adspectabilis
genita unquam fuisse, illo modo qui supra descriptus est, ut jam satis praemonui, debeo tamen eandem hypothesim adhuc retinere, ad ea quae supra terram apparent explicanda: ut tandem si, quemadmodum spero, clard ostendam causas omnium rerum naturalium, hac via non autem ulla alia dari posse, inde merito concludatur, non aliam esse earum naturam, quam si tali modo genitae essent. Fingamus itaque Terram hanc quam incolimus, suisse olim ex sola materia primi elementi conflatam, instar Solis, quamvis ipso esset multo minor; & vastum vorticem circa se habuisse, in cujus centro onsistebat: Sed cum particulae striatae, aliaeque non omnium minutissimae minutiae, istius materiae primi elementi, sibi mutuo adhaererent, sicque in materiam tertii elementi verterentur, ex iis primo maculas opacas in Terrae superscie genitas esse, similes iis quas videmus circa Solem assidud generari ac dissolvi; deinde particulas tertii elementi, quae ex continua istarum macularum dii lutione remanebant, per coelum vicinum diffusas, magnam ibi molem aeris, sive aetheris, successu temporis composuisse; Ac denique postquam iste aether valde magnus suit, densiqrcs maculas circa Terram genitas, eam totam contexisse atque obtenebrasse; Cumque ipsae non possent ampli lis di solvi, ac sorte permultae sibi mutuo incumberent, simulque vis vorticis Terram continentis minueretur , tandem ipsam una cum maculis, &toto aere quo involvebatur, in alium majorem vorticem, in cujus centro est Sol, delapsam esse. Nunc vero, si coiisderemus illam nondum ita versus Solem do
upum, sed paulo post delapsuram, tres in ea regiones valde divems sis
177쪽
138 PRINCIPIO Ru Μ PHILoso PHIAE sis dignoscemus. Harum prima & intima I, continere tantum vi detur materiam primi elementi, se ibi non alia ratione quam in Sole commoventis, nec alterius naturae, nisi quod sortξ sit militis
pura; quia quod assidue ex Sole in maculas abit non ita potest ex ea expurgari. Et sand idcirco mihi facila persuaderem, jam totum spatium I, sola sere materia tertii elementi plenum esse, nisi inde
sequi videretur, corpus Terrae non posse manere tam vicinum Soli, quam nunc est , propter nimiam suam soliditatem. Media regio M, tota occupatur a corpore valde opaco & de so: cum enim hoc corpus saetiam sit ex particulis minutissimis u pote quae prius ad primum elementum pertinebant), sibi invicem adjunctis, nulli videntur in eo meatus relicti esse, nis tam exigui, ut solis illis particulis striatis supra descriptis, ac reliquae materiae primi elementi, transitum praebere possint. Hocque experientia testatur in maculis Solis, quae cum sint ejusdem naturae atque hoc corpus M , nisi quod sint multo tenuiores S rariores, transitumi men luminis impediunt; quod vix possent, si earum meatus essent satis lati, ad globulos secundi clementi admittendos.CCum enim
178쪽
α PAR s Q U ARTA. I spbih essent etiam satis recti & laeves, ad actionem luminis non impediendam. Sed istae duae interiores Terrae regiones, parum ad nos spectant, V. quia nemo unquam ad ipsas vivus accessit. Sola tertia superest, ex qua omnia corpora quae nic circa nos reperiuntur, oriri possc deinceps ostendemus. Nunc autem nihil adhuc aliud in ipsa esse supponimus, quam magnam congeriem particularum tertii elementi multum materiae coelestis circa se habentium, quarum intima natura, ex modo, quo genitae sunt, potest agnosci. Nempe clim ortae sint ex dissolutione macularum, quae minuti L VI. simis primi elementi ramentis,sibi mutuo adjunctis,constabant; unaquaeque ex plurimis istiusmodi ramentis componi debet, atque esse misit. satis magna, ut impetum globulorum secundi clementi, circa se mo- Iuvi in hac torum, sustineat; quia quaecunque id non potuerunt, rursus in primum vel in secundum elementum sunt resolutae. b Iam Verumenimvero quamvis illae globulis secundi elementi imis res stant, quia tamen singula ramenta ex quibus sunt con- 'O,a flatae ipsis cedunt, semper eorum occursu nonnihil possimi im
Cumque ramenta ista primi elementi, varias habeant figuras, non immuta ipotuerunt plurima simultam apid conjungi, ad unamquamque ex Vii illis particulis tertii elementi componendam , quin multos angustis- απι, δὴ simos meatus, soli subtilissimae materiae ejusdem primi elementi rami -- permeabiles, in illa relinquerent; unde fit, ut quamvis hae particulae sint multo majores, qutin globuli coelestes, non possint ta- mih ώh
men esse tam solidae, nec tantae agitationis capaces. Ad quod cliam das Omi-
facit, quod figuras habeant valde irregulares, & ad motum minus aptas, quam sint sphaericae istorum globulorum. Clim enim ramcnta ex quibus componuntur, innumeris modis diversis conjuncta
sint, inde sequitur ipsas & magnitudine & soliditate & fguris, plurimum ab invicem differre, ac sere omnes earum figuras esse admo- dum irregulares.
Hicque notandum est, quandiu Terra instar fixarum in peculiari , IX
suo vortice versata est, necdum versus Solem delapsa erat, istas particulas tertii clementi, quae ipsam involvebant, quamvis a se invi- ruit nobis I-ςζm essent disjunctae, non tamen hinc inde per coelum temere sparia se ir ψ Ter sis suisse, sed omnes circa sphaeram M. conglobatas, unas aliis in
buisse; quia pellebantur versus centrum I, a globulis secundi eles a menti,
179쪽
PRIN cIPIORUM PHILoso PHIAE O.menti, qui maiorem ipsis vim agitationis habentes, ab eo centro
I. Notandum etiam, quamvis sibi mutuo sc incumberent, nonn i i ς' tam apte tamen simul j uturis suisse, quin permulta intervalla circa sorallumato relinquerent, quae non modo a materia primi elementi, sed etiam in primi ct a globulis secundi occupabantur: hoc enim sequi debuit ex eo, quod figuras haberent valde irregulares ac diversas,& sine ordine unae aliis esse. alunctae essent. xi Notandum praeterea inferiores ex globulis, qui particulis istis stibulos δε- immisti erant, paulo minores fuisse quam superiores: Eodem m do quo supra ostensum est, eos qui prope Solem versantur, grada- is, j, 'im tim esse minores, prout ei sunt viciniores ; Ac etiam istos omnes
globulos non majores fuisse, quam jam illi sint qui reperiuntur circa 'Γ Solem , infra sphaeram Mercurii; sed sortὰ suisse minores, quia Sol major est , quum fuerit unquam Terra; & proinde ipsos minores etiam suisse, quZm nunc si sint, qui liae circa nos versantur. Hi enim . superant illos, qui sunt infra sphaeram Mercurii, quoniam Α Sole
180쪽
Notandum denique tunc frequenter accidisse, ut majores & diuisolidiores ex istis particulis tertii elementi, alias minores & tenui Non se in res sub se haberent, quia cum uniformi tantum motu circa Temrae axem volverentur, atque ob irregularitates suarum figurarum, ubi mutuo facith adhaererent, etsi unaquaeque, quo solidior GaD DO.sor erat, eo majori vi a globulis secundi clementi circumjacentibus, . versus centrum pelleretur, non tamen semper poterant solidiores, seὶ minus solidis ita extricare, ut infra ipsas descenderent; sed non raro eundem ordinem, quem cum primum sermarentur obtinuerant, retinebant. Cum autem postea globus Terrae, in tres istas regiones distin- xiv ctus, versus Solem devolutus est vortice scilicet in quo antea erat Deprima absumtob, non manna quidem mutatio, in intima & media eius re f
mone potuit inde Orm; sed quantum ad exteriorem, primum duo, erepostum,
deinde tria, postmodum quatuor, & plura alia corpora diversa, in ea distingui debuerunt. re Quorum corporum productionem paulo post explicabo: sed X v. priusquam hoc aggrediar, tres quatuorve praecipuae actiones, a qui- ' i' bus pendet, hic sunt considerandae. Prima est globulorum coele- o. 2. stium motus, generaliter spectatus. Secunda, gravitas. Tertia, por gemia lumen. Tt quarta, calor. Per globulorum coelestium generalem uni ,
motum, intelligo continuam eorum agitationem, quae tanta est, ut rahgislati- non modo sinciat, astipsos motu annuo circa Solem, & diurno cir- rum cri
ca Terram deserendos, sed etiam ad eosdem interea modis aliis quamplurimis agendos. Et quia in quamcunque partem ita moveri coeperint , pergunt postea quantum possunt, secundum lineas rectas , vel 1 rectis quamminimum deflectentes, hinc fit ut hi globuli coelestes, particulis tertii elementi, corpora omnia tertiae terrae r gionis componentibus, immisti, varios in iis effectus produont , quorum tres praecipuos hic notabo. Primus est, quod pellucida riddant, ea omnia corpora terrestria quae liquida sunt, &constant particulis tertii elementi tam tenui- his, H-bus, ut globuli isti circa ipsas in omnes partes serantur. Cum enim istorum corporum meatus,hincinde assidue moveantur,Vimque eis i . tant eorum particulas situ mutandi, facile sibi vias rectas, sive ρ, a Di, is aequipollentes, & proinde transferendae actioni luminis id --s , near,