장음표시 사용
151쪽
N, supra ipsos positum, verti ab T versus C; vorticem autem C, ita inter hos sex esse constitutum , ut ipsos solostangat, & 6 us
centrum ab eorum sex centris aequi distet, axisque circa quem oratur sit in linea D E. Qua ratione istotum septem vorticum motus inter se optime conveniunt;& quantumvis multis maculis sidus vo licis C obruatur, adeo ut perexiguas, vel etiam plane nullas habeat vires, ad globulos coeli circa se positos secum in orbem rapiendos; non tamen ulla est ratio. r alii sex illud e loco suo expellant,qua diu inter se sunt aequales. Sed ut sciamus, quo pacto tam multae maculae circa illud generari potuerint, putemus ipsum initio non minorem suisse, quam unum ex aliis sex et circumjacentibus, ita ut circumferentiam suam usque ad puncta et 23 4 extenderet; sidusque permagnum in centro suo h buisse, utpote quod componebatur ex materia primi elementi, quae
per D ex tribus vorticibus S, F, Μ, & per E ex tribus aliis G, H, N, versus C recta tendebat, & inde non regrediebatur , nisi in eosdem illos vortices versus Κ & L; adeo ut istud sidus sistis virium habere potuerit, ad totam materiam coeli I 23q, secum in gyrum agendam. Sed quia, propter inaequalitatem , & incommensurabilitatem quantitatum & motuum, quae in aliis partibus universi reperitur, nihil in perpetuo aequilibrio stare potest,ubi sor-th vortex C militis virium habere coepit, quam alii circumjacentes , pars ejus materiae in ipsos migravit, & quidem cum impetu; ita ut ea pars quae sic migravit, fuerit major quam ista inaequalitas exigebat , ideoque rurius postea nonnihil materiae, in ipsum ex aliis r migravit, atque ita per vices. Cumque interim multi macularum
vortices,circa ejus sidus generarentur, magis ac magis illius vires minuebantur, & idcirco singulis vicibus, min .s materiae in illum regredictatur quam ab ipse exiisset, donec tandem perexi, gulis evaserit, vel etiam totus fuerit
VL absorptus, solo ejus sidere excepto,
quod multis maculis circumvallatum , in materiam aliorum vorticum abire non potest, nec etiam ab istis aliis vorticibusaloco, in quo est, e
trudi , quamdiu isti vortices sunt inter se
152쪽
se aequales. Sed interim ejus maculae magis ac magis densari debent, ac tandem ubi unus aliquis ex vicinis vorticibus, aliis major & ρο- tentior evadet, ut si vortex H extendat suam superficiem usque ad lineam 1 67, tunc sicilὶ hic vortex Id totnm sidus C , non amplius suidum & lucidum, sed Cometae vel Planetae instar, durum de opacum , secum abducet. Jam vero considerandum est, qua ratione debeat moveri ta- CXIX. lis globus opacus & durus , ex multarum macularum congerie compositus, cum primum ab aliquo vortice sibi vicino abreptus inui linis est. Nempe ita mrat cum materia a qua abripitur; ut quandiu C metam
minus habet agitationis quam ipta, verius centrum circa quod pyrat detrudatur. Et quia omnes partes ejusdem vorticis non eadem celeritate moventur, nec sunt ejusdem magnitudinis; sed 1 circumseritia usque ad certum terminum earum motus gradatim si tardior, ac deinde ab isto termino usque ad centrum gradatim fit celerior, & ipta sunt minutiores, ut upra dictum est: Si globus in illo vortice descendens adeo sit solidus, ut priuia ruam pervenerit ad terminum in quo partes vorticis omnium tarissim ξ moventur, acquirat agitationem aequalem agitationi ea rum partium, inter quas versatur, non ulterius descendit, sed ex illo vortice in alios transit, & est Cometa; Si vero minus habeat soliditatis; atque idcirco infra terminum illum descendat, ibi postea ad certam distantiam a sidere, quod illius vorticis
centrum Occupat, semper manens, circa ipsum rotatur, de est Planeta.
Putemus, exempli causa, materiam vorticis A E IO, nunc pri- - mum secum abripere Sidus N, & consideremus versus quam pamtem illud seret. Nempe clim omnis ista materia gyret circa centrum Stella, eums, ideoque inde recedere conetur, ut supra explicui, non dubium M'est quin ea quae jam versatur in O, pergendo per R, ad , trudat hoc sidus secundum lineam rectam versus S: Atque ex na- NB. tura gravitatis insta explicanda, intelligetur istum motum sideris N ,.alteri isve cujusvis corporis, versus centrum Vorticis in quo versatur , dici posse ejus descensum. Sic, inquam, ipsum detrudit initio , cum nondum intelligimus in eo esse alium motum; sed statim etiam illud circumquaque ambiendo, secum desert motu circulari ab N versus A; cumque hic motus circularis, ei det vim recedendi a centro S , pendet tantum ab ejus soliditate, ut vel multum de-Ρ scendat
154쪽
PAns TERTIA. II sscendat versus S, nempe si perexigua sit ejus oliditas; vel contra, si magna st, ab S recedat. ' . . Per soliditatem hic intelligo, quantitatem materiae tertii elemen- CXX r. ti, ex qua maculae hoc sidus involventes componuntur, cum ejus Luid per mole S superficie comparatam. duippe vis , qua materia vorticis pq 'AEIO, id desere circulariter circa centrum S, aestimanda est 1 5 a 'munitudine superficiei, secundum quam ipsi occurrit; quia quo maior est ista superficies, eo plus materiae in hoc agit. Vis autem , qui ista materia versus idem centrum S ipsum pellit, aestimanda est 1 magnitudine spatii quod ab eo occupatur. Quamvis enim omnis illa materia, quae est in vortice AEIO , conetur recedere ab S, non tamen omnis agit in sidus N, sed tantum ea ejus pars, quae re- ipsa inde recedit, cum hoc accedit; haecque est aequalis spatio quod ab eo fuit occupatum. Denique vis quam idem sidus N , a proprio
suo motu acquirit, ad perseverandum in eodem illo motu, quam ipsus agitationem voco, non aestimanda est ab ejus superficie, nec a tota ejus mole, Ted tantum ab ea ejus molis parte , quae constat materia tertii elementi, hoc est, particulis materiae sibi mutuo adhaerentibus, ex quibus maculae ipsum involventes com 'nuntur. Quantum enim ad materiam primi, vel etiam secundi elementi, quae in eo est, cum assidue ex ipso egrediatur , &nova redeat in locum exeunti ; non potest nova ista materia accedens vim retine- 're, quae priori jam egressae fuit impressa, & praeterea vix ulla ci suit . impressa, sed tantum motus, qui aliunde in ca erat, determinatus est versus certam partem; atque haecdeterminatio a variis causis assidue potest mutari. Sic videmus hic supra terram aurum, plumbum & alia metalla, cum semel mota sunt, majorem agitationem, sive majorem vim is,haia perseverandum in suo motu retinere, qu Em ligna & lapides ejus- materi eddem maenitudinis & saurae; ac etiam idcirco magis solida esse putantur,uve plus haberem se materiae tertii elementi, ac pauciores p euaros qui materia primi & secundi replentur. Sed aeri globulus ese drae, potest tam minutus, ut non tantam vim habiturus si, ad motum sibi impressum retinendum, quam globus lapideus vel ligneus multo major. Potestque etiam massa auri tales figuras induere, ut si bus is neus ipsa minor, majoris agitationis sit capax; nempe si extendatur in fila aut bracteas, aut spongiae instar multis minutis soraminibus excavetur, aut quocunque alio modo plus superfi-P 2 cici
155쪽
ciet acquirat, pro ratione suae materiae & molis , quam ille ligneus. globus. CXXlli. Atque ita fieri potest ut sidus N, quamvis mole permagnum, VI: & satis multis macularum corticibus involutum, minus tamen ii I furi beat soliditatis, sive minus aptitudinis ad motus suos retinendos, octos insitae e quam globuli materiae secundi elementi ipsum circumjacentes. Hi enim globuli pro ratione suae magnitudinis, sunt omnium solidissimi qui esse possint; quia nullos in ipsis meatus, alia materia solidiori
repletos intelligimus; & figuram obtinent sphaericam, quae omnium minimum habet superficiei, pro ratione molis sub se contentae, ut Geometris est satis notum. Et praeterea, quamvis sit permagna disparitas inter Ipsorum exiguitatem, & magnitudinem alicujus sideris, haec tamen ex parte compensatur, eo quod non vires sing
lorum ex istis globulis,sed plurium simul, istius sideris viribus opponantur. Cum enim illi cum aliquo sidere, circa centrum S rotantur, tenduntque omnes, nec non etiam istud sidus, ut ab ς recedant, si
vis inde recedendi quae est in sidere, superet vires simpl junctas,quae sunt in tot ex istis globulis, quot requiruntur ad spatium quod sidus occupat 'replendum; tunc ipsum recedet ab S, essicietque, ut isti globuli in locum suum descendant; & contra, si Eli plus habeant virium, ipsum versus S expellent. CXXIV. ' fieri enim etiam facila potest, ut sidus N multo plus habeat viarium. , ad perseverandum in suo motu secundum lineas rectas, quam 1, is ini- globuli materiae coelestis ipsum circumjacentes, etiamsi minus mate-λι δε - ι riae tertii elementi in eo contineatur, quam secundi, in tot ex istis globulis,quot requirentur ad spatium ipsi aequale occupandum. Quia cum sint a se mutuo disjuncti, & varios habeant motus; quamvisjunctis viribus in illud agant,non possunt tamen omnes suas vires ita
simul jungere, ut nulla earum pars inutilis fiat: contra antem omnis materia tertii clementi,ex qua maculae hoc sidus involventes,aerque ipsum ambiens componuntur, unam tantum massam facit,quae cum tota simul mov&tur, tota etiam vis, quam habet ad perseverandum in suo motu, versus easdem partes tendit. Similemque ob caulam,
videre licet in fluminibus, fragmenta glacies vel ligna quae aquae imnatant, majori vi persequi cursiim suum, secundum lineas rectas, quam ipsam aquam,& ideo solere multo sortius in riparum sinus impingere : quamvis miniis materiae tertii elementi in iis contineatur,
quam in mole aquae ipsis aequali. Denique
156쪽
157쪽
CXXV . Denique fieri potest, ut idem sidus minus habeat soliditatisqtiam quidam globuli coelestes, & magis quam alii paulo minores;
ibi v. si, ea tum propter jam dictam rationem, tum etiam quia, licdi non magis trsebi, nec minus sit materiae secundi clementi, in istis globulis minoribus O simul sumptis , quὶm in majoribus, cum aequale spatium Q upant,
est tamen in ipsis multo plus superficiei; & propter hoc a materia
primi elementi, quae angulos iis interjectos replet, nec non etiam 1 quibustibet aliis corporibus, facilius a cursu suo revocantur, atque versus alias partes deflectuntnr, qu Zm alii majores.
CXX vi. Jam itaque si ponamus sidus N, plus habere soliditatis quam gi
De principio bulos secundi elementi, satis remotos a centro vorticis S; quos - ώ ς' supponimus omnes esse inter se aequales, poterit quidem initio in varias partes seirri, & magis vel minus acccdere versus S, pro v ria dispositione aliorum vorticum, a quorum vicinia discedet; potest enim diversimode ab ipsis retineri vel impclli ; ac etiam pro rati ne suae soliditatis, quae quo major est, eo magis impedit ne aliae causae, postea ipsum deflectant de ea parte, in quam primum directum est. Veruntamen non valde magna vi potest impelli a vicinis vorticibus, quia supponitur juxta illos prius quievisse; nec ideo etiam seseri contra motum vorticis A EIO, versus eas partes quae sunt inter I & S, sed tantum versus illas quae sunt inter A & S; ubi tandem debet pervenire ad aliquod punctum, in quo linea quam motu suo describit, tangat unum ex iis circulis, secundum quos materia coelestis circa centrum S gyrat; & postqvanrio pervenit, ita curium suum ulterius persequitur, ut semper magis ac magis recedat a cen-NB. tro S, donec ex vortice A EIO in alium migret. Ut si moveatur Vide fg initio secundum lineam NC, postquam pervenit ad C, ubi haec p P linea curva tu C tangit circulum, qui ibi describitur a globulis secundi elementi circa centrum S; non potest non statim recedere ab S, per lineam curvam C 2; sitam inter hunc circulum, & rectam cum in puncto C tangentem. Cum enim delatum sit ad C, am teria secundi clementi magis remota ab S , quam ea quae est in C, ac proinde celerius acta, sitque ipsa solidius, ut supponimus; non potest non habere majorem vim, ad persevcrandum in suo motu, - secundum lineam rectam tangentem istum circulum; sed statim atque recessit a puncto C, occurrit materiae secundi elementi celerius motae, quae illum nonnihil avertit a linea recta, simulque augendo ejus releritatem efficit ut ulterius ascendat secundum lineam cur
158쪽
vam C r, quae eo minus distat a recta tangente, qud hoc sidus solidius est, & quo majori cum celeritate delatum est ab N ad C.
Cum autem per hunc vorticem A EIO hac ratione progreditur, CXXVII. tantam vim agitationis acquirit, ut facile inde in alios vortices mi Decenti-gret, atque ex his in alios. Notandumque est, cum pervenit ad 2, 'Te, egrediturque limites vorticis in quo est , ipsi im adhuc aliquandiu in iis te. retinere eius materiam circa se fluentem , nec plane ab ea liberari, μ I Τdonec satis alte in alium vorticem AE V penetrarat; nempe donec pervenerit ad s. Eodemque modo ducit secum materiam hujus secundi vorticis, verius 4 in s nes tertii ,& hujus tertii vcrsus 8 in sines quarti; sicque semper idem facit, quoties ex uno vortice in alium migrat. Et linea quam motu suo describit, diversimode incurvatur , pro diveris motu materiae Vorticum, per quos transit. Ita ejus pars 2 3 4,pland alio modo inflexa est quam praecedens N C2; quia materia vorticis F, vertitur ab A per E versus V, & materia vorticis S, ab A per E versus I; i stius autem lineae pars ue 6 7 8 est serὸ recta, quia materia vorticis in quo est, supponitur gyrare circa axem X X. Et sidcra ex unis vorticibus, in alios hoc pacto migrantia, sunt Cometae: Ipsorumque omnia phaenomena hic explicare
In primis observatur illos sine ulla regula nobis . nota, unum per CXXVIII. hanc, alium per illam coeli regionem aransmeare; ac intra paucos menses aut dies, a conspectu nostro abire; nec unquam plus, aut certe non multo plus, sed saepe multo minus quam mediant coeli partem percurrere. Ac quidem clim primum apparere incipiunt, soleresatis magnos videri, nec postea valde augeri, nisi cum valde magnam coeli partem percurrunt; cum autem desinunt, gradatim semper imminui; atque initio, vel saltem circa initia sui motus, videri celerrim h moveri, sub fincm autem leutissime.Ac de uno duntaxat memini me le 'se, ' quod circiter mediam coeli partem per- ' Apud L agrarit; de illo scilicet qui dicitur anno 147 , primo tenui capite ac su sitim. si tardi motus, inter stellas Virginis apparuisse, ac paulo post mirae ve Hora- . magnitudinis factus, per polum borealem tam celeriter incessisse, ut Vm ς' : portionem circuli magni triginta vel quadraginta graduum, una die br, Astro- descripserit; ac tandem prope stellas Piscis Septentrionalis, sive in nomica,
signo Arietis paulatim videri desisse. qu m de
duobus Cometis loquitur; sed judico unicum fuisse, cujus historiam 1 duobus auctoribus habet , Regiomontano di Pontano.
159쪽
rio par N cxpIORUM PHIL so PHIAE CXXIX. Quae omnia bic facta intelliguntur. Videmus enim eundem Ηρ umph Cometam, aliam coeli partem in vortice F, aliamque in vor--bo iis lice Y permeare, ac nullam esse per quam non possit hoc pacto aliquando transire. Putandumque est ipsum, serὶ eandem celeritatem semper retinere; illam scilicet quam acquirit, transeundo
per voleticum extremitates, ubi materia coelestis tam cito movetur , ut intra paucos menses integrum gyrum absolvat, quemadmodum supra dieitam est. Et quia hic Cometa in vortice Y, mediam tantum partem istius gyri, & multo minus in vortice F, nunquamque in ullo multo plus percurrit; idcirco tantum perpaucos menso, in eodem vortice manere potest. Atque si consideremus, illum a nobis videri non posse , nisi quamdiu est in illo
vortice, prope cujus centrum versamur; atquὸ ctiam non prius ibi apparere, quam materia alterius vorticis ex quo venit, ipsum sequi & circumsuere pland deserit; cognoscemus quo pacto, . quamvis idem Cometa maneat, semper ejusdem magnitudinis,& sere semper aequd celeriter moveatur, debeat tamen videri m
jor & celerior, initio sui cursus apparentis, qud in in sine; ac interdum in medio maximus & celerrimus putari. Nam si putemus oculum spectatoris, esse prope centrum F, Cometa illi multo
major & celerior apparebit in 3, ubi primum videri incipiet, quam in ubi desinet; quia linea F3 , multo brevior est quam Eq,& angulus F 43, acutior quam angulus F 3 . Si autem speet tor sit versus V, Cometa quidem illi aliquanto major & celerior apparebit in ue, ubi videri incipiet, quam in 8 ubi desincit
sed maximus & celerrimus apparebit, dum erit inter 6 dcet, ubi erit spectatori proximus. Adeo ut dum erit in s , apparere possit inter stellas Virginis, dum inter 6 3c 7, prope polum Borealem, de ibi una die triginta vel quadraginta gradus percurrere, ac tandem occultari in g, prope stellas piscis septentriona si eodem modo atque ille mirabilis Cometa anni 1473 , qui dicitur a Regio montano
CXXX Quaeri quidem potest cur Cometae non appareant, nisi clim in f h-- ω nostro cocto versantur; cum tamen sxae conspicuae sint, licet ab ipso m η au T r- longis sine distent. Sed in eo differentia est, quod fixae lumen a se '' VO ipsis emittentes, multo sortius illud vibrent, qua in Cometae, quit tantiirn quod a Sole militiantur, ad nos resectunt' Et qui
dem dvertendo lumen cujusque stellae, esse actionem illam, qua