장음표시 사용
161쪽
Qr PRINCIPIORUM PHILOSOPHIAE tota materia vorticis in quo Versatur ab ea recedere conatur, secundum lineas rectas, ab omnibus ejus superficiei punctis eductas, sicque omnem materiam vorticum circumiacentium premit, secundum easdem rectas lineas , vel alias aequipollentes; cum nempe istae lineae, per alia corpora oblique transeuntes in ipsis restinguntur, ut in Dioptrica explicui:) facile credi potest non modo lumen proximarum stellarum, ut F & f, sed etiam remotiorum, ut Y, vim habere movendi oculos incolarum terrae, qui putandi sunt non longe abella a centro S. Cum enim illarum, simulque vorticum ipsas circumjacentium vires, in perpetuo aequilibrio versentur, vis radi rum , ab F venientium versus S, minuitur quidem a materia vorticis A E IO ipsis renitente, sed tamen non tota deletur, nisi in centro S; ideoque nonnulla pervenire potest usque ad terram, quae aliquantulum distat ab isto centro. Itemque radii ab Y ad terram venientes, transeundo per vorticem A E V, nihil in eo suarum virium amittunt, nisi ratione distantiae; non enim eorum vim magis minuit materia hujus vorticis, ex eo quod ab F recedere conetur, versus partem suae circumferentiae V X, quam auget ex eo quod etiam tcndat in F versus aliam partem circumferentiae A E : atque ita de
CXXX l. . Hicque obiter est advertendum, radios ab Y ad terram venien- hi 'Vσi' oblidue incidere in lineas AE&VX, quae designant supersimi mur: cies, in quibus Vortices isti terminantur, & ideo in iplis refringi.
O q*i sis Unde sequitur, stellas fixas non videri om nes ex terra, tanquam in F quibus revera exsistunt, sed tanquam si essent in locis super- sciet vorticis A EI O, per quae transeunt illi earum radii, qui pe veniunt ad terram, sive ad viciniam Solis ; ac sorte etiam unam &eandem stellam, in duobus aut pluribus eiusmodi locis apparere.' Quae loca, cum non deprehendantur sui se mutata, ex quo ab Astronomis notata sunt, non puto aliud quam istas superscidf, pcrnomen Firmamenti esse intelligendum. CXXX ll. Cometarum autem lumen , cum si multo debilius qu)m rixa-a rum , non satis liabet virium ad oculos nostros movendos, nisi sub videamur, angulo satis magno videantur, & ideo ratione distantiae non appa---s vi ἐπ' rent clini a coelo nostro sunt nimis remoti: notum enim est, quois magis aliquod corpus a nobis remotum cst, eo sub minori an illo
obiter cur videri. Clim autem ad ipsum propius accedunt, variae esse possunt
'. rue rationes, ob quas priusquam in illud ingrediantur , conspicui
163쪽
124 PRINCIPIORUM PHItoso PHIAE non fiat: quarum quaenam sit praecipua,non facile estdefinire.Nam, exempli causa, si oculus spectatoris sit versus F, nondum videbit Cometam in Σ , quia ibi cingetur adhuc materia vorticis ex quo greditur; & tamen videbit illum in q, ubi erit remotior. Cujus ria ratio esse potest, quod radii sideris P tendentes versus 2, ibi r stringantur in superficie convexa materiae vorticis A EIO, quae C metam adhuc involvit, & refractio illa ipsos removeat a perpendiculari, juxta ea quae in Dioptrica explicui; quia nempe radii illi multo dissicilius transeunt per hanc materiam vorticis ALIO, quam per illam vorticis A E V X r unde fit, ut longe pauciores perveniant ad Comctam, quam s refractio ista non fieret; hique pauciores inde ad oculum reflexi,possent esse nimis debiles ad eum movendum. Alia vero ratio est, quod valde sit credibile, quemadmodum eadem semper Lunae facies terram respicit, ita semper eandem cujusque Com
tae partem , versus centrum vorticis in quo Versatur, converti, eamque solam radiis reflectendis aptam esse. Sic nempe, cum Cometa est in et, illa ejus pars quae radios potest remittere, opposita est centro S, nec ideo videri potest ab iis qui sunt juxta F; sta progrediendo
2 1 ad 3, invertit se brevi tempore versus F, atque ideo ibi tunc in- cipit videri. Nam rationi valde consentaneum est , primo ut putemus , dum Cometa transit ab N per C versus 2 , illam ejus partem quae sideri S obversa est, magis agitari & rarescri propter actionem istius sideris, quam aliam partem ab eo aversam; secundo, ut putemus agitatione ista, tenuiores & ut ita loquar molliores particulas tertii elementi, quae sunt in ejus superficie ab ea separari; unde fit ut radiis resectendis aptior evadat, quam superficies alterius partis. Quemadmodum ex iis quae de igne insin dicuntur, poterit intelligi,
rationem ob quam carbones extincti videntur nigri, non aliam esse quam quod omnis eorum superscies, tam interna quam externa,
particulis istis tertii clementi mollioribus contecta sit; quae particulae molliores cum ignis vi a reliquis separantur, carbones, qui nigri erant in cinercs non nisi cx duris& solidis particulis conflatos, atque ideo albos mutantur : & nulla sunt corpora reflectendis radiis magis apta quam alba,nulla minus quam nigra: tertio, ut putemus partem illam rariorem Cometae, alia miniis aptam esse ad motum , & ideo juxta leges Mechanicae, debere semper esse in concava parte lineae curvae, quam Comcta motu suo describit; quia sic alia paulo tardius incedit,& cum lineae istius cavitas semper respiciat centrum vorticis
164쪽
in quo est Cometa, ut hic cavitas ejus partis N C et respicit centrum S, civitas partis 234 respicit F Sc. ideo illum ex uno vortice in
, alium transeundo converti: ut Videmus in sagittis per aerem v Nn
tantibus, pennatam earum partem esse semper alia inferiorem cum j '' ascendunt, &superiorem cum descendunt. Denique plures aliae 'rationes dari possent,cur Cometae a nobis non videantur, nisi quamdiu transeunt per nostrum coelum: ex minimis enim momentis pendet , ut idem corpus radiis reflectendis aptum sit vel ineptum : & de usmodi particularibus effectis, de quibus satis multa experimenta non habemus, sufficere debent verisimiles causae, licet eae sorte
non sint verae. Praeter haec autem, observatur etiam circa Cometas, longam ra- CXXXIlladiorum veluti comam fulgere, a qua nomen suum acceperunt; at- De me
que istam comam semper in parte a Sole praeterpropter aversa viderii adeo ut, si terra stet in linea recta inter Comctam & Solem , cri- ris ejus nes in omnes pastes dispersi circa illum appareant. Et Cometa anni I 73, cum primum visus est, comam praeserebat; in fine autem suae apparitionis, quia in opposta coeli regione versabatur, comam post se trahebat. Haec etiam coma longior est vel brevior; tum ratione magnitudinis Cometae, in minoribus enim nulla apparet, nec etiam in magnis, cum a nostro aspect9 recedentes perexigui esse videntur ; tum etiam ratione loci, caeteris enim paribus, quo terra remotior est a linea recta , quae duci potest a Cometa ad Solem, eo ipsius coma longior est; & interdum latente Cometa sub radiis S Iis, cjus comae extremitas instar trabis igneae sola conspicitur; Ac denique coma ista interdum paulo latior est , interdum angustior ; interdum recta, interdum curva; & interdum 1 Sole directe aversa, interdum non ita praecise. Quorum omnium rationes ut intelligantur, novum quoddam ge- CXXX tri nus refractionis, de quo in Dioptrica non actum est, quia in corpo- Dei dum ribus terrestribus non notatur, hic est considerandum. Nempe ex eo quod globuli coelestes, non sint omnes inter se aequales, sed paula- eoma omiatim minuantur a certo termino, intra quem continetur sphaera. Sa- δε tumi, usque ad Solem, sequitur radios luminis, qui per majores existis globulis communicantur, clim ad minores deveniunt, non mo-
db secundum lineas rectas progredi debere, sed etiam ex parte ad latera refringi de dispergi. CX XU.. Consideremus exempli causa hanc fguram, in qua multis glo-ι bulla raonis.
165쪽
I 16 PRINcr PIORUM PHILO sopiret Ebulis perexiguis incumbunt alii multo majores, putemusque ipses esse omnes in continuo motu, quemadmodum globulos secundi et menti supra descripsimus;adeo ut si unus ex ipsis versus aliquam partem pellatur, exempli causa, A versus B, ejus actio aliis omniabus qui reperientur in linea recta, ab ipso versus illam partem protensa, sitne mora communicetur. Ubi notandum est, actionem quiadem istam, ab A usque ad C integram pervenire, sed aliquam tamen ejus partem a C ad B transire posse, ac residuum ver-
. sus D & E dispergi. Globus enim C non potest pellere globulum aversus B, quin simul etiam pellat globulos I & 3 versus D& E. Neque est par ratio, cum globus A pellit duos globos & s ve sus C; quamvis enim haec ejus actio, a duobus illis globis in & sita excipiatur, ut videatur citam deflecti versus D&E, recta ta-
men tendit ad C; tum quia globi isti & s ,' aequaliter utri que ab aliis sibi vicinis sussulti, totam illam restituunt globo 6; tum
etiam quia continuus eorum motus cssicit, ut nunquam per ullam temporis moram , haec actio a duobus simul excipiatur, sed tantum, ut successive nunc ab uno & mox ab altero transmittatur. Cum autem globus C, pellit tres simul I, 2 , 3, versus B , non ita potest ejus actio ab illis ad unum aliquem remitti; &, quantumvis
moveantur, semper aliqui ex ipsis actionem illam obliqud exciapiunt ;
166쪽
PARs TERTIA. I 27piunt; ideoque quamvis praecipuum ejus radium recta ver in B d ducant , innumeros tamen alios debiliores, utrimque versus D & Edispergunt. Eodemque modo, si pellatur globus F versus G, cum us actio pervenit ad H, ibi communicatur globulis 789, qui
praecipuum quidem ejus radium mittunt ad G , sed alios etiam vcrsus D N B dispergunt. Hicque notanda est disserentia, quae oriatur ex obliquitate incidentiae istarum actionum in circulum C H: actio enim ab A ad C, cum perpendiculariter incidat in illum circulum, radios suos aequaliter utrimque dispergit versus D & E; actio autem ab F ad H, quae in eundem oblique incidit, non dispergit suos nisi versus ipsus centrum; saltem si obliquitas incidentiae supponatur esse graduum 9o; si vero supponatur minor, nonnulli quidem ejus actionis radii, etiam in aliam partem mittentur,
sed aliis multo debiliores, & ideo vix sensibiles, nisi cum ista obliquitas est valde parva: contra autem radii, qui versus centrum ci
culi oblique sparguntur, eo sunt sortiorcs, quo ista obliquitas est
Quorum omnium demonstratione percepta, facile est illam CXXXVI. transferre ad globulos coelestes; quamvis enim nullus sit locus, in 'e 'ia, quo sic majusculi ex i istis globulis, alios multo minores tangant, quia tamen ipfi gradatim sunt minores & minosus, a certo termino usque ad Solem, ut dictum est, facile credi potest non minorem esse disserentiam, inter illos qui sunt supra orbitam Saturni, & illos qui sunt
juxta orbitam terrae, quam inter maiores & minores mox descriptos: atque inde intelligi effectum istius inaequalitatis, non alium esse debere in hac terrae orbita, quam si minimi majusculis immedia-ia succederent; nec alium etiam in locis intermediis, nisi quod lineae secundum quas isti radii di 'crguntur, non sint rectae, sed paulatim inflexae. Nempe si S sit Sol, 23que orbita perquam Terra anni spatio desertur, secundum ordinem votarum 234, DEFG terminus ille a quo globuli coelestes, incipiunt gradatim esse minores & minores usque ad Solem: quem terminum supra diximus, non habere figuram sphaerae persectae, sed sphaeroidis irregularis, versus polos multo deprcssioris, quam versus eclipticam & C st
meta in nostro coelo existens. Putandum est radios Solis in hunc Cometam impingentes, ita inde reflecti versus omnes partes
sphaeroidis D EF G H, ut ii qui perpendiculariter incidunt in F, maxima quidem ex parte recta pergant usque ad ue, sed tamen etiam
167쪽
128 PRINCIPIORUM PHILOI PHIAE nonnulli ex ipsis hinc inde spargantur; & qui oblique incidunt in G, non tantum recta pergant versus Α, sed etiam ex parte refrin- gantur versus 3; &denique qui incidunt in H, recta non perveniant ad orbitam terrae , sed tantum reflexi versus &s , sicque de caeteris. Unde patet, si terrast in orbitae suae pa te 3, hunc Cometam ex ea visum iri, cum coma in omnes
genus Cometae R sam vocant : radii
enim directi a C ad 3 , ejus caput ; alii autem debiliores, qui ex E& a versus uereflectuntur, ejus cmnes exhibebunt. Si vero terra sit in q, idem Cometa mea videbitur per radios rectos C G 4 , &
ter G&H versus reflexos. Eodemque modo , si terra sit in 1, Cometa ex ea videbitur ope radiorum rectorum C E 2, &ejus coma ope obliquorum, qui sunt inter CE 2 & CDr; Nec alia
168쪽
ulla erit disserentia, nisi quod oculo exsistente in z, Cometa mane videbitur, de coma ipsum praecedet; oculo autem existente in q, Cometa videbitur vesperi, & caudam suam post se trahet. Denique si oculus sit versus punctum S, impedietur a radiis So- CXXXVII. lis ne Cometam ipsum videre possit, sed videbit tantum ejus comae partem, instar igneae trabis, quae apparebit vel vesperi vel mane,
prout oculus propior erit puncto 6 vel puncto 2; atque sorte una reant.
mane & alia vesperi poterit apparere, si oculus in ipso puncto medio ue cxistat.
Et quidem haec coma vel cauda interdum recta, interdum nonni- CXXXum. hil incurva esse debet; laterdumque in recta linea, quae transit per centra Cometae & Solis, interdum nonnihil ab ea deflectens; ac μ- denique intardum latior, interdum angustior, vel etiam lucidior,
cum nempe radii laterales versus oculum convergunt. Haec enim ai. D.
omnia sequuntur ab irregularitate sphaeroidis DE F G H: quippe semper recta versus polos, ubi ejus figura depressior est, caudas Cometarum exta V --- hibere debet magis rectas & latas; in flexu qui est inter polos & eclipticam , magis curvas, & a Solis opposito deflcctentes; & secun iis ius flexus longitudinem magis lucidas, & angustas. Nec put, quicquam hactenus circa Cometas suisse observatum, saltem quod nec pro fabula,nec pro miraculo sit habendum, cujus causia hic non
Quaeri tantum potest, cur non etiam comae circa stellas fixas CXXXIX. ac circa altiores planetas Jovem & Saturnum appareant. Sed facilis responsio est, primo ex eo, quod non soleant videri in Cometis, rixa, aut cum eorum diameter apparens non est major quam fixarum, quia mu tunc isti radii secundarii, non habent satis virium ad oculos moven- ρ' dos: Ac deinde quantum ad fixas, quia cum lumen a Sole non mutuentur, sed illud ex seipssemittant, ista earum coma, si quae sit, hinc inde in omnes partes spargi debet , atque esse perbrevis; iamque revera circa ipsas talis coma esse videtur: neque enim uniformi
linea circumscriptae, sed vagis radiis undique cinctae apparent; &non male forsan earum etiam scintillationem cujus tamen plures aliae causae esse possunt huc reseremus: Quantum autem ad Jovem .& Saturnum, non dubito quin, ubi aer est admodum purus, brevestium interdum comae, in partem 1 Sole aversam protenta, circa . ipsos videantur; & scio me tale quid alicubi olim legisse, quamvis mctoris non recorda; quodque ait Aristoteles lib. I meteorologic. R cap. 6.
169쪽
mpus ejus errores pen dant. Prima
Trio P R INC H I O R II 31 PH I Loς op HI AEcapite 6 de fixis, eas etiam ab AEgyptiis comatas nonnunquam visas, fuisse, putode his planetis potius esse intelligendum; quod autem refert de coma cujusdam ex stellis quae sunt in s cmore canis, a se conspecta, vel ab aliqua in aere valde obliqua refractione, vel potius ab illius oculorum vitio processit ; addit enim minus suisse conspicuam, cum oculorum aciem in ipsam intendebat; quam cum re
Nunc vero expositis iis omnibus quae ad Cometas spectini, revertamur ad Planetas: putemusque sidus N minoris agitationis esse capax, sive minus habere soliditatis, quam globulos secundi elementi, qui sunt versus circumserentiam nostri coeli, sed tamen alia quanto plus habere, quὶm aliquos ex iis qui sunt versus Solam: Unde intelligemus, illud statim atque a vortice Solis abreptum est , continuo versus ejus centrum descendere debere, donec devenerit ad eos globulos coelestes, quibus in soliditate, sive in aptitudine ad perseverandum in suo motuler lineas rectas , est aequale; Cumque tandem ibi erit, non amplius ad Solem magis accedet, nec etiam ab eo V let, nisi quatenus ab aliquibus aliis caussis nonnihil hinc indes elletur, sed inter istos globulos coelestes libratum, circa Solem assiduὰ gyrabit, & erit Planeta. Quippe si propius accederet versus Solem, ibi versaretur inter globulos coelestes paullo min res, ac proinde quos superaret vi ad recedendum a centro circa quod gyrari & celerius motos , ac proinde a quibus ista ejus vis simul cum agitatione augerctur, sicque inde rursus regredi dciaret. Si vero a Sole magis recederet, ei occurrerent globuli coelestes aliquanto miniis celeriter moti, ac proinde qui cius agitationem minuerent;& paullo majores, ac proinde qui vim haberent, ipsum versus S Iem repellendi. Aliae autem caussae, quarPlanetam circa Solem ita libratum nonnihil hinc inde propellunt, sunt primo, quod spatium, in quo simul cum tota materia coeli rotatur, non si persecte sphaericum; necesse est enim, ubi hoc spatium latius est, ut ista materia coeli lentilis suat, quam ubi angustius. . Secundo, quod materia primi elementi, ex quibusdam vicinis vorticibus versus centrum primi coeli suendo, & inde ad quosdam alios refluendo, tum globulos secundi elementi, tum etiam Planetam inter ipsos libratum, diversimode possit commovere. Tertio, quod meatus qui sunt in corpore istius planctae M apti
170쪽
PAns TERTIA. HI 'es esse possint ad particulas striatas, aliasve primi clementi, quae ex certis coeli partibus veniunt, quam ad reliquas recipiendas: undest, ut istorum meatuum orificia, quae circa polos macularum sidera involventium formari supra diximus, versus istas coeli partes potius, quam versus alias obvertantur. Quarto, quod jam ante aliqui motus in isto Planeta esse potu CXLiv.fint, qui diutissime in eo perseverant, lichi aliae caussae repugnent. μια, ut enim videmusturbinem, ab hoc solo quod semel a puero intorqueatur , satis virium acquirere, ad perseverandum in suo motu per aliquot horae minuta, interimque aliquot millia gyrorum absolvere, quamvis mole sit exiguus, & tum aer circumjacens, tum etiam terra cui insistit, ejus motui adversentur; Ita facile credi potest, ex hoc solo quod aliquis Planetacum primum nactus est suerit motus, eum3prima mundi origine ad hoc usque tempus, absque ulla notabili imminutione celeritatis, circuitus suos continuare potuisse: quia multo brevius est tempus quinque vel sex millium annorum, a quia bus mundus stetit, si cum magnitudine alicujus Planetae comparetur, quam tempus unius horae minuti, cum exigui turbinis mole
Quinto denique, quod visita perseverandi in suo motu. sit multo CXLV. firmior ει constantior in Planeta, quam in materia coelesti eum cir- ΩNNAE cumjacente; ac etiam firmior in magno Planeta quam in minore. Quippe ista vis in materia coelesti pendet ex eo, quod ejus globuli simul conspirent in eundem motum : cumque sint a se mutuo disjuncti, parvis ex momentis fieri potest, ut modo plures, modo pauciores ita simul conspirent. Unde sequitur Planetam nunquam tam celeriter moveri, quam globulos coelestes eum circumjacentes; etsi enim aequet illum eorum motum, quo simul cum ipsis sertur,illi interim habent alios plures, quatenus a se mutuo disjuncti sunt. Inde etiam sequitur, cum horum globulorum coelestium motus a celeratur , vel tardatur, vel inflectitur, non tantopere, nec tam cito accelerari, vel tardari, vel inflecti motum Planetae inter ipsin . versantis. Quae omnia si considerentur, nihil occurret circa phaenomena CXLVI. Planetarum, quod non plane conveniat cum legibus naturae a no- Derim bis expositis, cujusque ratio ex jam dictis non facile reddatur. Niabit enim vetat quo miniis arbitremur, vastissimum illud spatium in mirerasi se jam unicus vortex primi coeli continetur, initio in quatuorde- R. 2 cim