장음표시 사용
51쪽
I 2 PRINCIPIORUM PHILoso PHI AEeare, tum ita nescire nos non falli. Sed sine raro contingit, ut assentiamur iis, ' quae advertimus a nobis non esse percepta ; quia lumen naturae nobis νονιὸ iis, dictat, nunquam nisi de recognita Sejudicandum. In hoc autem etsi cassu m' frequentissimherramus,quod multa putemus a nobis olim sui se per-- , - . cepta, iisque memoriae mandatis, tanquam omnino perceptis, asseni v x eo tiamur ; quae tamen revera nunquam percepimus.
cevzinye e , quou supponamus ea fuisse antea satis a nobis perspecta.
Quin & permulti homines, nihil plane in tota vita percipient satis recte, ad certum de eo judicium serendum. Etenim ad perce-
tiro, qui ptionem cui certum & indubitatum judicium possit inniti, non m q. ηαυ requiritur ut sit clara, sed etiam ut sit distincta. Claram voco illam , quae menti attendenti praesens & aperta est; sicut ea clarἡ a n bis videri dicimus, quae oculo intuenti praesentia , satis sortiter &aperte illum movent. Distinctam autem illam , quae, cum clara sit, ab omnibus aliis ita sejuncta est & praecisi,ut nihil plane aliud, luam, quod clarum est, in se contineat. x L v i. Ita dum quis magnum aliquem sentit dolorem, clarissima qui- Exemplasa dem in eo est ista perceptio doloris, sed non semper est distincta: π: vulgδ enim homines illam confundunt cum obscuro suo judicio deesse ροριν- natura ejus, quod putant esse in parte dolente simile sensui dolo ris, quem solum clare percipiunt. Atque ita potest esse clara perceptio, quae non sit cistincta; non autem ulla disti mi, nisi sit
Et quidem in prima aetate illans ita corpori suit immersa, ut x L v ii. quamvis multa clare,nihil tamen unquam distincte perceperit; cum primae que tunc nihilominus de multis judicarit, hinc multa hausimus praei in I. judicia, quae a plerisque nunquam postea deponuntur. Ut autemm ndandis , nos iis polsimus liberare, summatim hῖc enumerabo simplices omnes simpluc ηρ notiones, ex quibus cogitationcs nostrae componuntur; & quid in Pisisti unaquaque sit clarum, quidque obscurum, sive in quo possimus fal-
i,ct quid si, distinguam. . L .ia Quaecunque sub perceptionem nostram cadunt, vel tanquam X L v i i l. res, rerumve affectiones quasdam consideramus; vel tanquam aeter- omni nas veritates, nullam existentiam extra cogitationem nostram ha-:tibis, M.,. bentes. LX iis quae tanquam res consideramus, maximὶ generalias m -- sunt substantia, duratio, ordo, numerus, ct si quae alia sunt ejusm ais ius is 3 lux ad Omnia genera rerum se extendunt. Non autem plura rerumve quam duo summa genera rerum agnosco; unum est rerum inteli Uectionι1, ctu
52쪽
ΡAns PRIMA . .ctualium, sive cogitativarum , hoc est, ad mentem sive ad substania velut aeteritiam cogitantem pertinentium : aliud rerum materialium, sive quae '' pertinent ad substantiam extensam, hoc est, ad corpus. Perceptio, rum enum volitio, omnesque modi tam percipiendi quam volendi ; ad sub- stantiam cogitantem reseruntur;ad extensam autem magnitudo,sive ipsemct extensio in longum , latum & profundum, figura, motus,
situs, partium ipsarum divisibilitas, & talia. Sed & alia quaedam in
nobis experimur, quae nec ad solam mentem , nec etiam ad solum corpus referri debent, quaeque, ut infra suo loco ostendetur, ab arcta di intima mentis nostrae cum corpore unione prosciscuntur; nempe appetitus famis, sitis, &c. Itemque commotiones, sive animi pathemata, quae non in sola cogitatione consistunt, ut commotio ad iram, ad hilaritatem, ad tristitiam , ad amorem, Sc. Ac denique sensus omnes, ut doloris, titillationis, lucis & colorum, sonorum, odorum, saporum, caloris, duritiei, aliarumque tactilium qualitatum. Atque haec omnia tanquam res, vel rerum qualitates seu modos x L icconsideramus. Cum autem agnoscimus fieri non posse, ut ex nihi- AEte sto aliquid fiat tunc propositio haec, Ex nihilo nihil fit,non tanquam
res aliqua exiliens, neque etiam ut rei modus copuderatur: sed ut num rasti, veritas quaedam aeterna, quae in mente nostra sedem habet, voca-- Οturque communis notio, sive axioma. Cujus generis sunt, Impossi '' 'bile est idem simul esse & non esse: Quod factum est, insectum esse , inequit: Is qui cogitat, non potest non existere dum cogitat: Et alia innumera, quae quidem omnia recenseri facile non possunt, sed nec etiam ignorari, cum occurrit occasio ut de iis cogitemus, & nullis praejudiciis excaecamur. Et quidem quantum ad has communes notiones, non dubium L. est, quin clarE ac distincte percipi possint, alioqui cnim communes notiones non essent dicendae: Ut etiam revera quaedam ex ipsis, non .is , aequὰ apud omnes isto nomine dignae sunt,quia non aeque ab omni- ab omnibur, bus percipiuntur. Non tamen , ut puto, quod unius hominis cingnoicendi facultas, latius pateat quam alterius; sed quia sorte communes istae notiones, adversantur praejudicatis opinionibus quorundam hominum, qui eas idcirco non facild capere possunt: etiamsi
nonnulli alii, qui praejudiciis istis sunt liberi, evidentissimὶ ipsas
percipiant. antum autem ad ea, quae tanquam res Vel rerum modos spe sis;
53쪽
attributum, ut mentis cogitatio, corporis ex
namus, operae pretium est, ut singula seorsim consideremus. Per substantiam nihil aliud intelligere possumus, quam rem quae ita existit, ut nulla alia re indigeat ad existendum. Et quidem substantia quae nulla plane re indigeat, unica tantum potest intelligi, nempe Deus. Alias vero omnes, non nisi ope concursus Dei existere poste percipimus. Atque ideo nomen substantiae non convenit Deo & illis miroce, ut dici soIet in Scholis, hoc est, nulla ejus nominis significatio, potest distincte intelligi, quae Deo & creaturis sit communis. Possunt autem substantia corporea, & mens, sive substantia cogitans , creata , sub hoc communi conceptu intelligi; quod sint res, quae solo Dei concursu egent ad existendum. Verumtamen non potest substantia primum animadverti ex hoc solo, quod sit res existens; quia hoc solum per se nos non asscit: sed sicile ipsam agit scimus ex quolibet ejus attributo, per communem illam notionem, quod nihili nulla sint attributa, nullaeve proprietates, aut qualitates. Ex hoc enim, quod aliquod attributum adeste percipiamus, concludimus aliquam rem existentem, sive substantiam cui illud tribui possit, necessario etiam adesse. Et quidem ex quolibet attributo substantia cognostitur: sed una tamen est cujusquc substantiae praecipua proprietas, quae ipsius naturam essentiamque constituit, & ad quam aliae omnes reseruntur. Nempe extensio in longum, latum & profundum substantiae corporcae naturam constituit; & cogitatio constituit naturam substantiae cogitantis. Nam omne aliud quod corpori tribui potest, extensi nem praesupponit, estque tantum modus quidam rei extensae; ut &omnia, quae in mente reperimus, sunt tantum diversi modi cogita di. Sic, exempli causa, figura nonnisi in re extensa potest intelligi . nec motus nisi in spatio extenso; nec imaginatio, vel sensus, vel voluntas, nisi in re cogitante. Sed e contra potest intelligi extentio, sine sigura vel motu, & cogitatio sine imaginatione, vel sensu, & ita dereliquis: ut cuilibet attendenti sit manifestum. Atque ita secise possumus duas claras & distinctas habere noti nes, sive ideas, unam substantiae cogitantis creatae, aliam substantiae corporeae; si nempe attributa omnia cogitationis, ab attributis extensionis accuraia distinguamus. Ut etiam habere possumus ideam claram & distinistam, substantiae cogitantis increatae atque independentis, id est, Dei; modo ne illam adaequale omnia quae in Deo sunt exhibere supponamus, nec quidquam etiam in ea esse
54쪽
fingamus, scd ea tantum advertamus, quae revera in ipsa continentur, quaeque evidenter percipimus ad naturam entis summe persecti pertinere. nec certὶ quisquam talem ideam Dei nobis inesse neg repotest, nisi qui nullam plane Dei notitiam in humanis mentibus
Duratio, ordo, & numerus, a nobis etiam distinctissim intelli- - LOgentur, si nullum iis substantiae conceptum assingamus, sed pute- Δ 'iis,'is.
mus durationem rei cujusque , esse tantum modum , sub quo do, nummuconcipimus rem istam, quatenus esse perseverat; Et similiter, nec ordinem, nec numerum esse quicquam diversum a rebus ordinatis, gaulur.& numeratis, sed esse tantum modos, sub quibus illas considera
Et quidem illa per modos plane idem intelligimus, quod sibi L VI.
per attributa, vel qualitates. Sed cum consideramus substantiam ab illis assici, vel variari, vocamus modos; cum ab ista variatione talem Plistio hi posse denominari, vocamus qualitates; ac denique, cum genera- tritato. lius spectamus tantum ea substantiae inesse, vocamus attributa. Ide que in Deo non proprie modos aut qualitates, sed attributa tantum esse dicimus, quia nulla in eo variatio est intelligenda. Et etiam in rebus creatis, ea quae nunquam in iis diverso modo se habent, ut existentia & duratio, in re existente& durante, non qualitates, aut modi, sed attributa dici debent. Alia autem sunt in rebus ipsis, quarum attributa vel modi esse di- L vix cuntur; alia vero in nostra tantum cogitatione. Ita cum tempus duratione generaliter sumpta distinguimus, dicimusque esse nume- Iis. rum motus, est tantum modus cogitandi; neque enim profecto alia in cogi- intelligimus in motu aliam durationem qu1m in rebus non motis: ut patet ex eo, quod si duo corpora, unum tarde, aliud celeri- ct imp . ter per horam moveatur, non plus temporis in uno quam in alio numeremus,etsi multd plus sit motus. Sed ut rerum omnium durationem metiamur, comparamus illam cum duratione motuum ill
rum maximorum, & maxime aequabilium, a quibus fiunt anni &dies; hancque durationem tempus vocamus. Quod proinde nihil praeter modum cogitandi, durationi generaliter sumptae superaddit. LVII LIta etiam cum numerus non in ullis rebus creatis, sed taptum in o.QV abstracto, sive in genere consideratur, est modus cogitandi dunta- salia omnia, xat; ut & alia omnia quae uniVersalia vocamus. .
55쪽
LIX. Fiunt haec universalia ex eo tantum, quod una & eadem idcautamur ad omnia individua, quae inter se similia sunt, cogitanda: Ut etiam unum & idem nomen omnibus rebus per ideam istam re- sint praesentatis imponimus; quod nomen est universale. Ita cum vi-'. ., demus duos lapides, nec ad ipsorum naturam, sed ad hoc tantum quod duo sunt attendimus , sermamus ideam eius numeri quem is νς β, vocamus binarium; cumque postea duas aves, aut duas arbores vi- -.' demus, nec etiam earum naturam , sed tantum quod duae sint consideramus, repetimus eandem ideam quam prius, quae ideo est universalis; ut & hunc numerum eodem universali nomine binarium appellamus. Eodemque modo , cum spectamus figuram tribus lineis comprehensam , quandam ejus ideam sormamus; ' quam vocamus ideam trian Ii; & eadem postea ut universali utimur ad omnes alias figuras tribus lineis comprchensas animo nostro exhibendas. Cumque advertimus, ex triangulis alios esse habentes unum angulum rectum, alios non habentes, formamus
ideam universalem trianguli rectanguli, quae relata ad praecedentem ut magis generalem, species vocatur; Et illa anguli rectitudo, est differentia universalis, qua omnia triangula rectangula ab alii
distinguuntur; Et quod in iis basis potentia aequalis sit potentiis laterum, est proprietas iis omnibus & bolis conveniens: Ac denique, si supponamus aliquos ejusmodi triangulos moveri, alios non moveri , hoc erit in iis accidens universale .Atque hoc pacto quinque universalia vulgo numerantur, genus, species, differentia, proprium, &accidens.
L X. Numerus autem in ipsis rebus,oritur ab earum distinctione: quae distinctio triplex est, realis, modalis, & rationis. Realis proprieae ρλλο δε tantum est inter duas vel plures substantias: Et has percipimus a sere li. mutud realiter esse distinctas, ex hoc solo, quod unam absque alicara clarξ & distincth intelligere possimus. Deum enim agnoscentcs,
certi sumus ipsum posse essicere, quicquid distincth intelligimus
adeo ut, exempli causa, ex hoc solo, quod jam habeamus ideam
substantiae extensae sive corporeae, quamvis nondum certo sciamus ullam talem revera existere, certi tamen simus illam posse existere; atque si existat, unamquamque ejus partem a nobis cogitatione, definitam, realiter ab aliis ejusdem substantiae partibus esse distinctam. Itemque ex hoc solo, quod unusquisque intelligat se esse rem cogitantem, & possit cogitatione excludere a se ipso omnem aliam
56쪽
P A n s PRIMA. ITaliam substantiam, tam cogitantem quam extensam, certum est
unumquemque sic spectatum, ab omni alia substantia cogitante, atque ab omni substantia corporea realiter distingui. Ac etiamsi supponamus, Deum alicui tali substantiae cogitanti, substantiam aliquam corpoream tam arcte conjunxisse, ut arctius iungi non possint,& ita ex illis duabus unum quid conflavisse , manent nihil minus realiter distinctae ; quia quantumvis arcte ipsas univerit, potentia, quam ante habebat ad eas separandas, si ve ad unam abiaque alia conservandam, seipsum exuere non potuit, & quae vel
a Deo possunt separari, vel sejunctim conservari , realiter sunt distincta. Distinctio modalis est duplex; alia scilicet inter modum propriὶ dictum, & substantiam, cujus est modus; alia inter duos m dos ejusdem substantiae. Prior ex eo cognoscitur, quod possimus quidem substantiam clare percipere absque modo, quem ab illa dis. ferre dicimus, sed non possimus, viceveria, modum illum intelli- .gere sine ipsa. Ut figura & motus, distinguuntur m aliter a su
stantia corporea, cui insunt; ut etiam affirmatio & recordatio , mente. Posterior vero cognoscitur ex eo, quod unum quidem modum absque alio possimus agnoscere, ac viceversa ; sed neutrum tamen sine eadem substantia cui insunt: Ut si lapis moveatur. & sit uadratus, possum quidem intelligere ejus figuram quadratam,ine motu; & viceversa, ejus motum , sine figura quadrata; sed nec illum motum , nec illam sguram possum intelligere sine lapidis substantia. Distinctio autem qua modus unius substantiae dissere ab alia substantia, vel a modo alterius substantiae , ut motus
unius corporis ab alio corpore, velamente, atque ut motus a dubitatione, realis potius dicenda esse videtur, quam modalis; quia modi illi non clare intelliguntur sine substantiis realiter distinctis,
Denique distinctio rationis, est inter substantiam & aliquod ejus attributum, sine quo ipsa intelligi non potest ; vel inter duo talia attributa ejusdem alicujus substantiae. Atque agnoscitur ex eo, quod non Possimus claram & distinctam istius substantiae ideam sormare, si ab ea illud attributum excludamus; vel non possimus unius ex ejusmodi attributis, ideam clarὸ percipere, si illud ab alio separemus. Ut quia substantia quaevis, si cesset durare, ccssat etiam esse, ratione tantum a duratione sua distinguitur , Et omnes
57쪽
modi cogitandi, quos tanquam in objectis consideramus, ratione tantum differunt, tum ab objectis de quibus cogitantur, tum a se mutuo in uno & eodem objecto. Memini quidem, me alibi hoc genus disti notionis cum modali conjunxisse; nempe in sine responsionis ad primas objectiones in Meditationes de prima Philosophia r
sed ibi non erat occasio de ipsis accurath differendi, & sussiciebat ad meum institutum, quod utramque a reali distinguerem.
2ia. E 'gyx xk' M xonsio, spectari possunt ut constituentes naturas
talia, . 5 :ubit ntiae intelligentis & corporeae; tuncque non aliter concipi d bent, quam ipsa substantia ccsitans & substantia extensa , hoc est, hos ,.s ςlu m m Π S corpus; quo pacto clarissime ac distinctissime intel sitit, ut uis liguntur. Quin & facilius intelligimus substantiam extensam, vel substantiam cogitantem , quam substantiam solam, omissio eo quod is, , , cogitet Vel sit extensa. Nonnulla enim est dissicultas, in abstraheno poris. da notione substantiae, a notionibus cinitationis vel extensionis,quae scilicet ab ipsa ratione tantum diversae sunt ; & non distinctior fit
conceptus ex eo, quod pauciora in eo comprehendamus, sed tantum. ex eo, quod illa quae in ipso comprehendimus, ab omnibus aliis accurate distinguamus.
m.-. .. C Six xio & ς tenso, sumi etiam possunt pro modis substantiae;
, .viis,m.. uatenus stilicet una dc eadem mens, plures diversas cogitationes di si, am habere potest; atque unum & idem corpus,retinendo suam eandem
quantitatem, pluribus diversis modis potest extendi ; nunc stilicet magis secundum Iongitudinem , minusque secundum latitudinem, vel protunditatem , ac paulo post e contra magis secundum latitudinem, & minus secundum longitudinem. Tuncque modaliter λsubstantia distinguuntur, & non minus clare ac distinctd quam ipsa possunt intelligi; modo non ut sit bstantiae, sive res quaedam ab aliis separatae, sed tantummodo ut modi rerum spectentur. Per hoc enim, quod ipsas in substantiis quarum sunt modi consideramus, cas ab his substantiis distinguimus, & quales revera sunt agnoseimus. At econtrario, si easdem absque substantiis, quibus insunt, vellemus considerare, hoc ipso illas ut res subsistentes spectaremus, atque ita, ideas modi & substantiae confunderemus. goris, , E dpm ratione diversos cogitationum modos , ut intellecti
, . innis , nem, imaginationem, recordationem , volitionem, &c. itemque
guras omnes, & situs partium, & ipsarum motus optime percipiemus,
58쪽
piemus, si tantum ut modos rerum quibus insunt spectemus; &quantum ad motum si de nullo nisi locali cogitemus, ac de vi, qua excitatur quam tamen suo loco explicare conabor non inqui
Supersunt sensus , affectus, & appetitus, qui quidem etiam cla- LXvi ' re percipi possunt, si accurath caveamus, ne quid amplius de iis α--.judicemus, quam id praecia, quod in perceptione nosti a coni, mira, netur, & cujus intime conscii sumus. Sed perdissicile est id obser- ρ ritus. ιD-vare, saltem circa sensus; quia nemo nostrum est, qui non ab in- eunte aetate judicarit, ea omnia quae sentiebat, esse res quasdam extra mentem suam existentes, & sensibus suis, hoc est, perceptio- f ε de iis nibus , quas de illis habcbat, plane similes : adeo ut videntes, exempli gratia , colorem, putaverimus nos videre rem quandam extra nos positam, & plane similem ideae illi coloris, quam in nobis tunc experiebamur; idque ob consuetudinem ita judicandi, tam clare & distinctu videre nobis videbamur, ut pro certo S indubitato haberemus.
Idemque plane est de aliis omnibus quae sentiuntur, etiam de ti- LXVii. tillatione ac dolore. Quamvis enim haec extra nos esse non putentur; non tamen ut in sola mente, sive in perceptione nostra sol ciat spectari, sed ut in manu, aut in pede, aut quavis alia parte nostri f. B. corporis. Nec sane magis certum est, cum, exempli causa, dolorem sentimus tanquam in peje, illum esse quid extra nostram mentam, in pede existens, quam cum Videmus lumen tanquam in Sole, illud lumen extra nos in Sole existere;sed utraque ista praejudicia sunt primae nostrae aetatis, ut insta clare apparebit. Ut autem hῖc quod clarum est, ab eo quod obscurum, distingua- LXvru.mus, diligentissim E est advertendum, dolorem quidem S colorem, mam. ο& reliqua ejusmodi claru&distinctu percipi, cum tantummodo ut sensus sive cogitationes spectastur; Cum autem res quaedam esse e re ei uri judicantur, extra mentem nostram existentes,nullo plane modo posse intelligi quaenam res sint, sed id m plane esse clim quis dicit sic --
videre in aliquo corpore colorem, vel sentire in aliquo membro do- stim en-lorem, ac si diceret se id ibi videre vel sentire, quod quidnam si pla- ne ignorat, hoc est, se nescire quid videat aut sentiat. Et si enim minus attendendo, sibi sacile persuadeat se nonnullam ejus habere notitiam, ex eo quod supponat esse quid simile sensui illi coloris, . aut doloris, quem apud se experitur; si tamen examinet quidnam
59쪽
2o PRINCIPIORUM PHILO so PHIAE sit, quod iste sensus coloris, vel doloris, tanquam in corpore ces rato, vel in parte dolente existens repraesentet, omnino advertet se id ignorare.
Praeserum si consideret, se longe alio modo cognoscere, quidnam sit in viso corpore magnitudo, vel figura , vel motus, saltem localis; Philosophi enim alios quosdam motus a locali diversos estingendo, naturam ejus sibi minus intelligibilem reddiderunt) vel situs,vel duratio, vel numerus, & similia, quae in corporibus clard percipi jam dictum est; qu)m quid in eodem corpore sit color, vel dolor, vel odor, vel sapor, vel quid aliud ex iis, quae ad sensus dixi esse reserenda. Quamvis enim videntes aliquod corpus, non magis certismus illud existere, quatenus apparet figuratum , quam quatenus apparet coloratum; longio tamen evidentius agnoscimus, quid sit in eo esse s ratum, qu3m quid sit esse coloratum. Patet itaque in re idem esse, clam dicimus nos percipere colores in objectis, ac si diceremus nos percipcre aliquid in objectis, quod quidem quid sit ignoramus , sed a quo eruitur in nobis ipsis sensus quidam valde manifestus & perspicuus, qui vocatur sensus colorum. In modo autem judicandi permagna est diversitas: nam quamdiu tantum judicamus aliquid esse in objectis hoc est, in rebus, quales.cunque demum illae sint, a quibus sensus nobis advenit),quod quidnam sit ignoramus, tantum abest ut sellamur, quin potius in eo errorem praecavemus, quod advertentes nos aliquid ignorare, minus proclives simus ad temere de ipse judicandum. Clim vero putamus nos percipere colores in objectis, etsi revera nesciamus quidnam sit, quod tunc nomine coloris appellamus, nec ullam similitudinem intelligere possimus, inter colorem quem supponimus esse in objectis, & illum quem experimur esse in sensu, quia tamen hoc ipsum non advertimus, & multa alia sunt, ut magnitudo,sgura, numerus,&c. quae clare percipimus non aliis a nobis sentiri vel intelligi, quam ut sunt, aut saltem esse possunt in objectis, facilὰ in eum errorem delabimur , ut judicemus id , quod in objectis vocamus colorem, esse quid omnino simile colori quem sentimus, atque ita ut id, quod nullo modo percipimus, nobis clare percipi arbia
Hicque primam 3e praecipuam errorum omnium causam licet agnoscere. Nempe in prima aetate, mens nostra tam arcte corporierat alligata , ut non aliis cogitationibus vacaret, quam iis solis, Per
60쪽
PARsPRIΜA Σt per quas ea sentiebat quae corpus assiciebant: necdum ipsas ad quidquam extra se positum reserebat, sed tantum ubi quid torpori incommodum occurrebat, sentiebat dolorem; ubi quid commodum, sentiebat voluptatem ; & ubi sine magno commodo vel incommodo corpus assiciebatur, pro diversitate partium in quibus, & mod rum quibus assiciebatur , habebat divcrsos quosdam sensus, illos scilicet quos vocamus sensus saporum, odorum , sonorum, caloris, stigoris, luminis, colorum & similium, quae nihil extra cogitati nem positum repraeseruant: Simulque etiam percipiebat magnitudines, figuras, motus, & talia; quae illi non ut sensus, sed ut res quaedam, vel rerum modi, extra cogitationem existentes, aut saltem existendi capaces exhibebantur, etsi hanc inter ista disserentiam nondum notarct. Ac deinde clim corporis machinamentum, quod sic a natura sabricatum est, ut propria sua vi variis modis m veri possit, hinc inde temere se contorquens, casu commodum quid assequebatur, aut sugiebat incommodum , mens illi adhaerens inciapiebat advertere, id quod ita assequebatur, aut fugiebat, extra se eL se; nec tantum illi tribuebat magnitudines, figuras, motus, & talia, quae ut res aut rerum modos percipiebat, sed etiam sapores, odores, di reliqua , quorum in se sensum ab ipso essici advertebat. Atque omnia tantum reserens ad utilitatem corporis, cui erat immersa , .co
plus aut miniis rei esse putabat in unoquoque objecto a quo assici batur , prout plus aut minus ab ipso assiciebatur. Unde factum est , ut multo plus substantiae, seu corporeitatis, esse putaret in saxis aut metallis, qu m in aqua vel aere, quia plus duritiei & ponderositatis in iis sentiebat. Quin & aerem, quandiu nullum in eo ventum, aut frigus, aut calorem experiebatur, pro nihilo prorsus ducebat. Et quia non plus luminis a stellis, quam ab exiguis flammis lucernarum ipsi affulgebat, idcirco nullas stellas sammis istis majores sbi repraesentabat. Et quia nec terram in gyrum verti, nec ejus superficiem in globum curvatam esse notabat, ideo proclivior erat ad putandum,& eam immobilem, & ejus supersciem planam esse; Milleque aliis ejusmodi praejudiciis, a prima insantia mens nostra imbuta est; quae deinde in pueritia, non recordabatur suis e a se sine susscienti examine rccepta, sed tanquam sensu cognita, vel a natura sibi indita, pro verissimis, evidentissimisque admisit. Et quamvis jam maturis annis, cum mens non ampliu pori servit, nec omnia ad illud refert; sed etiam de rerum,