Leipziger Studien zur classischen Philologie

481쪽

Arminus Diumar

ll. Tit. circa Ol. 96, 3 - 394l3 exaratus: Bd CH XII p. 155 Euergesiae decretum).12. Tit. anno Ol. 97, 4 - 389 8 exaratus: 'Aθ. VI p. 270, 2- MDAI VII p. 317. Hoc esse proxeniae decretum Verisi

13. Decretum a. Ol. 98, 3 - 398 7 ratum laetum: CIA U 13 - - ΕΑ 1883 col. 171 seq. cf. H XXIV p. 114 IV. 14. Decretum a. Ol. 98, 2 - 387 6 ratum laetum: CB 18SSp. 246, 26 - BdCH XII p. 137, 5 ).l5. Decretum anto a. Ol. 98, 2 ratum laetum: CB 1888 p. 244, 20 BdCH XII p. 142 es. H XXIV p. 113 adn. 2 γ.l6. Decretum ante a. Ol. 98, 2 ratum laetum: BdCH XII

ii Ceterum Wilhelmi coniectura iv. 7 : Inooζενον καlὶ ευεργετο ντllfo δομο τῶ Ἀθηναιων ἐστήλοι LθlνηιJ ferri nequit, cum nunquam antea. 38Π6 oecurrat in proxeniae titviis sormula του δήμου του χειροαίων. Κirehhomi enim supplementa sCIA IV I 16 ὶ facile ita licet corrigere, ut scribamus: lκαὶ Oὶ προγονοι altito. πρόξενοlν καὶ εὐεργέτην Ἀθηναίωναναγράvγαι αὐJrὸν καὶ τους Diroi Ovd. In tit. autem II 9 legendum est: προξενον καὶ ευεργέτUν uJllo ην α l ω ν ἐμπολει ἐν στήληι L9lνηι l. Offendit praeterea forma ἐπιμελεῖσθcti, quae satis recedit ab illius aetatis sermone publico. Ergo Rcribatur oportet aut: καὶ ἐπιμέλεσθαι citrovκαὶ των ἐκπονων aut: ἐπιμέλεσθαι δέ auro τε καὶ των ἐπονων. - De verbo προθῆναι cf. tit. CIA II 47 et 76. 23 Memorabilis est titulus propter additamentum τῆς πολεως τῆς Ἀθηναίωι , quae verba in solis his titulis Inveniuntur: CIA II 25 et 37. 3 Hie inserendus est tit. CB 1888 p. 322, 3 quem sic restituendum

esse nunc video: lα ναγρα ναι τὸν δεῖνα καὶτδl

Notatu dignum videtur esse verbum αναθῆναι quod hoc Solo loco - quau- tum memini - pro sollemnibus verbis θεναι Sive καταθεναι invenitur.

482쪽

De Atheuiensium more exteros coronis publice ornandi. 97

18. Decretum ante a. Ol. 98, 2 ratum laetum: MDAΙ VIII p. 223 . De hoc titulo paullo uberius disputandum est cum Udatricum Κοeliter virum sagacissimum interpretandi munere non satis feliciter sunctum esse mihi quidem persuasum sit. Atque ipsa quidem fundamonia quibus explicatio nititur cadunt in eassum. Quod enim dicit dubitari non posse quin

nunquam ita explicare licet ut concedi et 8 putemus proxeno, ut lapidi honorem sibi delatum incidendum curet, ged semper eam habent vim ut vir aliquis de Atheniensium re publica

hene meritus proxenus atque evergetes nominetur. Quod

si expressis verbis honorem lapidi esse incidendum decernitur, tum legitur in decretis aut: ἀναγραφαι δε τὴν προβενέαν αὐτ si aut ἀναγραψαι δε τόδε τὰ iri quo ια κτλ. - Quae res etsi videtur esse simplicissima tamen usque ad hunc diem non satis accurate a viris doctissimis est perspecta. Nam vix tot tamque variae sententiae de titulo CIA II 29 explicando positae suis sent si sormulae illae semper bene essent distinctae i.

13 Foucarius qui titulum edidit, Heraclidem decreti illius eundem esse coniecit atque eum quem commemorat Demosthenes in Leptinea. Quae coniectura satis infringitur ea re quod tum patris nomen addere Atheniensium scribsto nondum consueverant - quamquam pauca illius aetatis exempla ipsi supra adtulimus. Accedit quod patris nomen quinque tantum litterarum spatia explevisse statuendum esset. Ergo legebatur fortasse olim: 'Πρακuid lν τον Μυτιληναῖονl vel tale quid, quod magis convenire videtur cum temporum illorum dicendi usu.2ὶ 'Zweterloi lassi sich von diesen beiden Rathspsephismen unbedenh-lich aussagen: erstens dasa sie aus demselbon Jahre hemthren, κKeilans dasa b einer fruheren Prytanis angeh6rt ais a. 'ai sis. Schuberi l. l. p. 18Seqq

483쪽

Arminus DitimarPrimum ergo de titulo CIA II 29 disserendum est qui

non recte ab editore est suppletus. Admodum enim mira videtur esse ratio quam Hartelius et qui eum sequitur Schubertus inierunt in explicandis tituli verbis. Nam unquam dixisse vel potuisse dicere Atheniensium publicum Scribam: αναγρέφαρτον γρaiasιατεα τῆς βουλῆς τον δεῆνα εἶναι M ιναέων πρό - ξενον ita ut penderet insnitivus εἶναι ab infinitivo ἀναγρός αι plane absolute pogito, id prorsuη nego. Ρrimum enim talis sententiarum consormatio plane esset singularis et inaudita. Ac ne titulus qnidem CΙΑ ΙΙ ii quem laudat Hariolius i) recte conserri poterit, cum non solum particula illa δτι desideretur in tit. II 29 sed etiam gravissima verba et o φζφισμα et ipsum nomen τοῖς Φασηλέταις:0. Ergo si legeremus II 29: 'Eχε ι- βρυτ ν ἀναγραφαι το φήφισμα τον γραφι ιατέα τῆς βουλῆς

ἴτι ἐστι στροςενος vel γεγέννὶται Vel etiam εἶναι, tum nimirum et recte vel rectius compararetur tit. II 1l et melius omnino consormata esset sententia, quamquam ne sic quidem unquam scripsit senatus scriba qui proxeniae decretum conseiebat. Sed accedit aliud. Nunquam alias occurrit verborum coniunctio haec: Ἀγηναίων προξενον uno excepto fortasse titulo CIA II 289 si quidem recte a nobis restitutus est ). Sed eum is titulus iis adnumerandus sit qui compluribu8 rebus disserunt ab omnibus aliis, de qua re conseras quae infra disputaturi sumus, comparari eum eum tit. II 29 non licet. Quidquid autem statuemus de titi ΙΙ 289, initio quarti a. Chr. n.

484쪽

De Atheniensium more exteros coronis publico ornandi. 99

ωθηναέων aut προξενος τῆς πολε υς τῆς Αθηναίων aut σrρο- ξενος sine ullo additamento. Tertium autem id offendit contraque illius aetatis est consuetudinem quod post 'Eχεμβροτον non commemoratur eius patria. Quae eum ita sint legendum est in tit. II 29 v. 7 seqq.:

cti TO . . . Qua in re non euro quod vereus 9 litteram primam

fuisse sa, non O testatur Κoehlerus. Etenim aut lapicidamant ipsum Koebi erum errasse censeo, praesertim cum littera illa Ω eo ipso loco exstet ubi lapis fractus est. Iam habemus duo senatus decreta quibus proxenia confer inri). Atqui decernendae proxeniae et evergesiae ius yotestatemque penes ipsum populum fuisse nemo nescit. Quid ergo laetendum γ Nam lapicidam aut scribam publicum errasse nullo modo statui licebit. Immo res mea quidem sententia saeillime alia ratione explicabitur, ita nimirum ut senatus probuleumata simplicissimi atque antiquissimi generis decretis illis contineri sumamus. Etenim eo tempore eum nondum sormula probuleumatica quae dicitur in usu esset, suis se iam senatus probuleumata consentaneum ac manifestum est. Illa autem probuleumata

sola ea re diversa erant ab ipsis populi scitis quod initio decreti legebatur ἔδο ν τῆ βουλῆ. Cum vero probuleuma in

ipsa contione a populo ratum laetum erat, tum probuleuma

aut simpliciter lapidi ita incidebatur ut nihil mutaretur, ne verba quidem εδοξεν τὴν βουλῆ - nam ea ipsa re quod lapidi

incisum erat probuleuma, a populo id ratum factum esse omnes cognoverunt qui lapidem in arce po8itum conspexerunt - aut verba addebantur καὶ τω di ιιον aut pro εδοξεν τῆ βουλU seriptum est εδοξεν et se di sit 3. Quam si sequaris explicationem optime intelleges rationem

485쪽

Amunus Ditimartit. ΙΙ 29, MDAI VIII 223' eth, facile etiam comprehendes tit. CIA II 3. Namque etsi dicunt viri docti tam simplicem suisserem lapidis incisionem ut senatus auctoritas Rufficeret praesertim cum onus aerario publico non imponeretur ), lioe tamen a nullo virorum doctorum explicatum ne verbo quidem commemoratum est, quomodo seri potuerit ut litὶ ξενιci vocaretur Eurypylus senatus auctoritate in prytaneum ). Praeclarnm denique exemplum quo sententia nostra admodum stabiliatur exstat in titulo CIA II 73. Priore enim huius tituli decreto quod paullo post Euclidis annum compO-8itum esse manifestum est, conspicimus verba ἔδοαεν τῆ βουλῆ , contra in altero titulo multo postea exarato quo de iisdem fere rebus agitur, et pleniorem sormulam initio deereti videmus ex8tantem: ἔδοξεν τῆ βο λῆ και et o et in medio decreto formulam probuleumaticam ). Sed haec hactenus. Redeamus necesse est ad titulum

MDAI VIII 223. Atque in priore huius tituli decreto Comaeum

Theodori filium proxenum et evergeten nominatum eSSemodo demonstratum est. Ergo non ita inter se coniungenda sunt decreta illa ut altero b) proxenus nominetur Comaeus, altero scriba decretum lapidi incidere iubeatur, Red ea necessario fuit decretorum ratio ut duos homines proxenia everge- Siaque ornatos e88e statuamus. Ergo Comaeus prioris decreti alius est ac posterioris. Cui difficultati simplicissimo ita med bimur ut priorem Comaeum fuisse ceu Seamu8 a Vum posteriori S. Iam omnia optime intellegentur: Diu ante aetatem qua ipsum titulum exaratum e88e testatur Κoelii erus, populus Athe-1ὶ Cl. cum alios tum Heydemanni dissertationem De Senatu Atheniensium conseriptam. Dissert. Argentorat. IV 188l p. 164.23 Cf. Aristoph. Acharn. v. 12 1.33 Etenim quominus legamus Doctii ros δὴ uio spatiis versus impe

dimur.

4ὶ Ex his sequitur ut etiam ei qui titulum CIA II 8 explicaro studeat cogitare liceat de populi scito, etsi conspiciuntur verba νδορον rigoνλu. Cf. de his MDAI I p. 4 seqq.

486쪽

De Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 101

niensis Comaeum quendam Τheodori filium qui optime dero publica meritus erat praemio ornaro constituit. Decrevit igitur ut senatus conficeret probuleuma. Atque hoc decretum illud est quod commemoratur v. 2: κατα το To υ ὁ,ήιιου imi ι σφι al et v. T: κατα τὰ ex τισlis ια o ἐνίκησε περὶ αὐτουαροίτερον l. Commemorantur autem eiusmodi isti φέηιατα etiam

οι αν λαχJ ωσιν εν τεὼ δήμ0Jι ueo εδρευειν κτλ.*ὶ Probuleuma autem Senatus postquam ratum factum est a populo lapidi est incisum, ut etiam verba retinerentur εδοβεν

Similiter res gestae sunt medio sero quarto saeculo ). Sed tum vir quem populus decorare con8tituerat erat nepos Co

ii CL infra p. 104.2 Cs. Hartet. Stu lien p. 1b3 seqq. - Ceterum eadem sormula deprehenditur in tit. DA 1889 p. 88. Sic enim Scribendum est v. I Reqq.:

487쪽

Arminus Ditimarmaei prioris. Ornabatur autem maioribus quam avuη honoribus, cum proxenia et everge8ia ad posteros quoque pertinerent et curae Senatus ducumque mandaretur Comaeus. Iam Comaeus nepos, cum 8uos ipsius honores lapidi incidi non satis haberet, addidit avi honorem iterumque eum pilae incidendum curavit. Hoc enim non publice factum esse sed sumptibus et curis ipsius Comaei nepotis compluribus argumentis comprobatur. Primum enim in altero decreto b) scriba senatus neque in praescriptis commemoratur neque in fine decretum vel decreta lapidi incidere iubetur. Τum in eiusdem decreti praescriptis nomen desideratur praesidis contionis. Deinde sormulae supra commemoratae καrὰ ro του δήιιου φῆφιοια, κατα τὰ ς ν'φισμα O ἐνέκησε περὶ αὐτου προτερον satis recedere videntur a titulorum publice ex8tructorum Sermone et usu. Denique a gravitate publici sermonis plane abhorret quod litterae verborum finales tam saepe assimilantur initialibus litteris verborum insequentium v. T: προβωπ καὶ ευεργεrtim, V. t 2: προ μος ἐστιμ αερί; V. 34: σrρόσθε γ χρόνω ιJ; V. 15: αυτυγ καὶ τους ἐκπνους; v. IT: τ ιι βουλήν. Talia profecto satis sapiunt ser-m0nem Vulgarem.

His omnibus de causis quarum quae sit gravissima ne8cio, decreta de quibus sermo egi non a seriba senatus, sed ab ipso Comaeo nepote lapidi inscripta esse adparet. Habemus igitur, ut quae exposui comprehendam, duplex decretum, duplex probuleuma senatus, duplicem Comaeum Theodori filium. 19. Sequitur decretum ante a. Ol. l0l, 1 - 376lbi) ratum factum: MDAI XII p. 85, in quo de proxeno sermonem sui Mepaene certum e8t.

20. Decretum ante a. Ol. lul, l - 376ib ratum lactum:

BdCH XII p. 135 - CB I 888 p. 24b, 22.21. Decretum eadem aetate lapidi incisum CIA II 4 l. Sic

enim huius tituli versus primos restituendos eme censeo: li Propter praescriptorum nimirum simplicissimam formam. Cf. Η a r t I. Studien p ll. Diqiligod by Corale

488쪽

Do Atheniensinm more exteros coronis publico ornandi. 103αναγραφα ε

necesse suit quod post verba και ἐν τqν πρJόσθε ν χρον 'l non tantum spatii in lapide reliquum videtur suisse ut verbum

εἶναι addi po88et. Supplementa vero nostra ea re maxime commendari comprobarique videntur quod scribam eam rationem secutum esse adparet, ut unoquoque versu aut plenum absolutumque colum contineretur aut certe in fine singulorum

Versuum plenum Verbum exararetur.

22. Titulus ante Ol. li 1, I 376l5 exaratus: EA 1886eol. lib - Η XXIV p. 120. Decreti aetas in universum praescriptorum ratione definituri . Accedit modus quo diphthongi exprimuntur et verba sollemnia προλνος 'AI αiων. Quibuscum rebus bene consentit εα si λεσθαι verbi forma quae post annum 376 nunquam in decretis Atticis oecurrit tribus titulis

ea quae coniecit scripta suisse Cumanudis v. 15 et 16: κα- Iaπερ r i απιρὶ καὶ επονοις ego quidem neScio. Attamen quid in versibus illis olim exstiterit admodum difficile est dictu. Namque ne illud quidem quod posuit Wilhelmus auctore Wilamoviigio recte se habere censeo, propter illa ipsa verba quae statim sequuntur καθανιερ τεὼ recreet καὶ L DJνοις. Ergo aut prorsus abstinendum erit coniecturis aut mendum latere in titulo qualis nunc quidem est statuendum. Neque ab omni probabilitate videtur recedere sententia ea qua corrigendam esse litteram sa censuerim ita ut legamus: καθαπερ τοι se αλλοις

489쪽

Arminus Ditimar

23. Titulus anno Ol. 102, 4 - 369 8 exaratus: BdCH IIIp. 475. 24. Titulus anno Ol. l0l, 3 362ll exaratus quo Dinoni Proxeniam conlatam esse satis est verisimile: CB 1887 p. l060,l -- CIA II 56. Cf. Η XXIV p. il9 VI. 25. Titulus anno Ol. 106, 3 - 354l3 exaratus: BdCH XII p. l73. CL H XXIV p. 123 IX. 26. Titulum CIA II 82h ante Ol. lusi exaratum uncis seclusit Schubertus ), cum hoc titulo proxeniam alicui conlatam esse non e88et certum. Fortasse iis quae proponam revera id factum esse ei persuadebitur μ). Ipse enim tituli editor in comparationem vocari iussit titulos CIA II 76 et 126, cum o sormula quae procul dubio recte restituta est a viro doctissimo: ὁ δ ῆ-iuolsς ἐιν φιστο τηνὶ uel lotyoυλευσασαν ἐςJωγκ ειὶ ivlde senatus probuleumato sermonem fuisse luce clarius evadat. Quae cum ita sint facile lacuna inter verba ἐςJενεγκ εixi et προξ ει J vocem explebitur scribendo εςJενεν εil Iν εἰς τον ὁ - ιον σιερJι προοεινὶ sic ςJ. Iam litterae -αρανο- v. 16) quid aliud significabunt quam de Τarentino quodam agi in titulo 3 Ergo

nomini eius servabuntur novem litterae, cum τρο quoque articulo Spatium reservetur necesse sit. Deinde quae inserenda

Ac prosecto nomen et patriam recte e88e con8tituta confirmatur quodammodo primum dorica sorma patris: Qtlλοδα- ιο ol v. l) et litterarum reliquiis quas scriptas videmus in ipso decreti initio. Optime enim litteras verborum i TH ο νος ωιlλoodsi olol et lTαρανι il νος ita disponere licet, ut ratioli De proxenia Attica P. 2.23 Eundem foro in modum tractavit titulum hune Wilholinus II XXIV

p. 122. Quod ultimo versu scriptum suisse ego censeo magis convenire videtur cum sermone sollemni. In versu autem 2 unum nomen δεραμ tινος cum spatiis conveniet.

490쪽

De Atheniensium moro exteros coronis publice ornandi. 105

qualem fuisse videmus ex ipsis reliquiis non turbetur. Adnotandum deinde est v. l2 lapicidam errasse, cum pro legitimo litterarum numero 22) efficiantur tantum viginti una. Nec illud omittendum est formulam τοῖς προεθooυς τοῖς λαχονzας εἰς τὴν reρωτην ἐκκλησι aν nuSquam alias occurrere. Nec tamen salsum esse supplementum inde concludi licet. Ea enim suit huius formulae ut omnium ceterarum ratio ac via, ut primis temporibus non tam artis vinculis e88et circumscripta, sed paullo liberius ea uterentur Atheniensium scribae. Sic legimus pro χρη/ιατέσαι verbo sollemni στρογεipti CΙΑ ΙΙ 47 et 26 i). Singulare etiam est quod legitur CIA II bi v. i 2: προσαγα

Nec minus abhorret a posteriorum titulorum Severo Sermone,

27. Sequitur titulus a Cumanu de in ΕΑ l886 col. 99, 5 editus. Haud ita dissicile supplevi totum titulum singulos versus

vicenarum quaternarum litterarum suisse ratus: e t ς δ ετ in ναναγραφή ν τ