Leipziger Studien zur classischen Philologie

521쪽

Arminus Ditiar

eorum cre8cere quibus enetesis proxenis et evergetis conceditur, decrescere numerum eorum quibus id non factum est. Hic enim est titulorum conspectus:

ante Ol. 98, 2 ante Ol. 106 ante Ol. 112 ante Ol. II 6

Tituli cum enctesi

Tituli sine encissi omnes praeter unum

nullus.

Qua in re id gravissimum est quod nondum inventus est alterius classis titulus quem annis inter Ol. 1l2 et lisi interiectis adscribere iubeamur. Quid vero inde sit concludendum paullo infra videbimus. Nunc titulos post Ol. 1lsi exaratos per

lustremus neceSSe est.

Nam inde ab hac aetate res iterum mutatur. Primum enim habemus denuo nonnullos titulos qui carent omnino enetesi: l. fine saeculi IV: CIA II 286. 2. fine saeculi IV: CIA II 289. 3. priore saec. III parte: CIA II 327. 4. anto bellum Chremon.: CIA II 362. b. medio altero saeculo: CIA II 438. Deinde exstant tituli nonnulli in quibus enetesis coercita est condicionibus quibusdam: l. ante bell. Chrem .: CIA II 369.2. ante bell. Chrem .: CIA II 370.

522쪽

De Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 137

3. priore saec. ΙΙΙ parte: A P. VI 136 - H XXIV p. 335. 4. priore gaee. III parte: CB 1887 p. 1068, 6. 5. sine saec. III: CIA II 380. 6. sine saec. III: CB 1887 p. 1060, 8 - Η XXIV p. 331.

Ter tantum enctesis non coercetur:

Diximus modo non inveniri titulos inter a. 332 et 316 exaratos in quibus desideretur encte8is; iam addendum est nullum omnino proxeniae titulum exstare inter Ol. 116 et 121- 316-296 praeter solos tres: CIA 282; 286; 289. Dicessortasse hoc casu factum esse et dandum iniquitati temporum.

Tamen animadvertas Velim ad hanc numerorum rationem:

Ex eis enim titulis in CIA collectis qui pertinent ad

annos 336-320 duo omnino sunt quibus civitas consertur: n. 187 et 230', undecim fere quibus proxenia conceditur. Contraria autem ratio intercedit si tempora respicis inter a. 320 et 300. Exstant enim decem fere civitatis decreta, tria tantum proxeniae. Deinde id velim tecum reputes inter annos 3 16 et 296 nunquam in eis titulis quorum superior tantum pars servata est adspici verba LIροξ νέα του δεiνα sive V δεῖνα προλνος, id quod ante annum 316 saepissime inveniri Har- tellus iam cognovit. Atqui satis magnus eiu8modi fragmentorum numerus aetatem tulit. Accedit aliud. Etenim illud quoque quominus casui nimium tribuamus impedit, quod saepius ex uno anno complures tituli Servati sunt, quorum nullus comtinet proxeniae honorem. Veluti ex Anaxacriti archontis anno

Ol. 1l8, 2 - 307,6) exstant in CΙΑ tituli quattuor, e Coroebi Ol. ll8, 3) quattuor, o Phereelis sol. 119, 1) quattuor, e Leo- strati Ol. ll9, 2) sex. Quae si animo collegeris casus ae sortis

vim adeo infringi concedes, ut multo plures titulos quam tres illos supra commemoratos inventum iri plane sit desperandum. Quae opinio nonnullis aliis confirmari poterit argumentis. Perlustres enim aeeuratius tres illos titulos: iam multis rebus invenies eos esse diversos ab omnibus priorum temporum titulis. Primum enim, ut incipiam a titulo 282, id satis me- Dissiliet Corale

523쪽

Arminus Diumarmorabile est quod legimus post verba στενανωσαι Daτερον αυτων χρυσε si στεφάντ formulam κατὰ τον νοειον. Nusquam enim alias verba haec eum corona deserenda coniunguntur in proxeniae titulis. Nec minus grave est quod ipsa illa verba κ. T. ν. desunt p08t Iormulam καὶ εἶναι αυτοὶς γῆς εγον σιν

abhorret quod in tit. 282 cum proxenia non coniuncta est evergesia, quod proxenia non pertinet ad posteros, quod legimus προννους του ὁ μου, non του di 1 ιου του Aθυναίων ex constanti usu titulorum ante Ol. li4 exaratorum. Neque silentio videtur praetereunda esse inaudita verborum compositio: γῆς εγο σιν καὶ οἰκέας. Habent enim haec quoque verba suam historiam. Namque prioribus temporibus cum proxenis οἰκέας tantum ἐγκτησις saepius conferretur, ipsa Verborum compositione quodammodo indicabatur quantum valeret si etiam fundi ius possidendi accederet. Dicebatur enim tum: καὶ εγκτη-

aut: γῆς ἔγκτγησιν καὶ οἰκέας ) aut καὶ γῆς εγκτησιν καὶ οἰκlaς ). Sed paullatim ut coniungi solebant ipsa iura possidendi agros et domos ita etiam Verba arte componebantur. Nam post Ol. 106 haec sola invenitur Verborum collocatio: γῆς καὶ Olκlaς εγκτησιν Sive εγκτησιν γῆς καὶ οἰκέας. Quae posterioribus demum temporibus denuo mutata est in eis praecipue titulis quibus enetesis non plena Sed coercita quibusdam condicionibus consertur. Atque haec quidem de titulo 282. Nec minus diversa sunt a decretis ante Ol. 116 exstructis tituli 286 tot 2S9. Namque etsi gravissimae titulorum partos temporis iniquitate magnam cladem acceperunt, tamen ex ea ipsa re quod adhuc non contigit ut decreta omnibus ex partibus restituerentur colliges, quantopere omnia diversa sint ab eis quae legimus in prioris aevi titulis. Sumciunt autem quae certa in titulis exstant et quae aliqua eum Verisimilitudinis specie sunt suppleta. Utroque

524쪽

De Atheniensium more exteros coronia publice ornandi. 139

enim titulo desideratur evergesiae commemoratio, in tit. 286etiam posteri negleguntur, in neutro consertur euetesis neque domus neque fundi. Omnium autem gravissimum est, quod in tit. 286 nihil omnino consertur nisi laus corona aurea proxenia, id quod in nullo lactum est decreto annorum 332 ad 316.

Accedunt argumenta alia ex sermone petita. In utroque titulo habemus genetivum II ναίων cum proxeno coniunctum

in tit. 286 offendit quod inter verba sollemnia quibus laudantur homines illi et sormulam qua coronae conseruntur aliquid, quid fuerit nescio, interpositum est, id quod nunquam antea,

et sescenta e tant exempla, factum videmus. Similiter intit. 289 formula καὶ Γυ.ο ευρεσθcie ἐαν του δεηται aradriis. si recte a nobis restituta est, loco plano insolito apparet, cum fuerit ponenda post reliquorum privilegiorum commemorationem. A constanti denique sermonis usu recedit haec verborum collocatio: καὶ σιροσοδον αὐτεὴ εἶναι pro: και εἶναι

At dixeris haec omnia sacile explicari inde quod tam pauet tituli exstant inter Ol. 116 et 122 exarati. Nam si plures

haberemus titulos accuratius nos esse intellecturos, quemadmodum singula privilegia et honores atque singulae sormulae paullatim sint commutatae.

Sed non habemus 'plures' illos titulos neque unquam habebimus, id quod supra demonstrasse mihi videor. Deinde vero temporis spatium inter Ol. 116 et finem saeculi tam breve

est - decem sere annorum - ut paullatim omnes illas commutationes saetas esse minime sit credibile. Namque si titulos priorum temporum inter se composueris qui intra decem annos exarati sunt, nunquam invenias eos tantopere distantes.

Ergo de vi quadam proxeniae illata vel potius de hominibus quibusdam cogitandum e8ge censeo, quorum labore et opera factum sit ut proxeniao honor Ol. sere 116 landitus commutaretur. Quam sententiam confirmari mihi persuasum est historia sormulae κατα τον νο/ιον ad quam explicandam accurateque describendam iam aggrediamur. Atque eum quaestio illa latius pateat - inveniuntur enim Diuitiam by Cooste

525쪽

Α munus DitimarVerba κ. T. ν. in coronis quoque deserendis et in decretis quibus cives nominantur - etiam altius repetendum eSt.

Primum autem quae viri docti de his verbis statuerinteXaminemus necesse est. Ac Schubertus quidem i) ad rationem qua corona aurea, prOXenia cum evergeSia, enetesis conlata esset reserenda verba esse duxit. Quae verba satis o scura mihi videri libere profiteor. Etenim quae fuerit 'ratio' illa qua encte8is conserretur ego non intellego, nam cum ipsis verbis εἶναι τυι δεῖνα γῆς καὶ οἰκιας ἔγκτησιν honor ratus sit factus, non video quid praeterea lege illa praeseriptum fuisse censeamus. At sortasse cogitavit vir doctus de more illo quo coronao pronuntiabantur in theatro, ita ut hunc suisse censeret 'rationem' illam coronandi. Sed in theatro non cor Onati sunt viri illi de re publiea bene meriti sed coronandorum n0mina palam pronuntiata. Deinde si sententia haec vera

esset tum nimirum saepius cum verbis 80llemnibus aνωγορευσοδὲ τον στεφανον κτλ. sormula illa κ. τ. ν. esset coniuncta. Quod nunquam factum eSt.

Nec magis est perspicua illa 'ratio' in conserenda civitate. Atheniensium autem scribas publicos Summa u8os es8e Simplicitate ae perspicuitate in decretis eomponendis omnes scimus. Sed ut concedamus fortasse in sormula quae est: δε- do σθaι δὲ αυτιῶ κ&ὶ πολιτείαν δοκιμασθεν τι ἐν τεν ὁρ- καστ ρέον κατα τὸν νosιον cogitari posse de lego illa qua ut examen subirent candidati praescriptum erat, unam tamen frationem' prorsus neglexit Schubertus: temporum dico atque aetatum quae qualis fuerit insta videbimus. Non felicius rem administrasse videntur Κοehlerus Buer- mannus Wilhelmus. Κoehlerus enim ut explicaret cur Alexandro Magno duae coronae quarum utraque constaret mille drachmis essent conlatae, lege quadam censuit prohibitum suisse ne quis mortalium eorona donaretur mille drachmis

526쪽

De Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 141

cariore i). Hanc vero legem significari verbis κατα τον νο/ιον. At nunquam pretium certum indicatur ubicunque invenitur sor

haeo vel semel exStarent scripta aliquis certe sensus evaderet: Coronam tibi damus auream mille drachmis constantem: legibus enim prohibitum est ne donomus tibi cariorem'. Quamquam etiam tum id satis mirandum esset, cur Atheniensium res publica si tam saepe capta esset dolore, quod coronam cariorem deterre per legem non liceret, hanc legem non emedio sustulisset. Sed utut est, hoc certe videntur neglexisse viri docti quod sormula κ. T. ν. cum corona aurea coniuncta inde ab ultimis demum saeculi quarti annis invenitur. Sed videamus iam quid signifieasse voluerint viri docti Verba κ. τ. ν. in formula quae e8t: καὶ εἶναι αὐτεδ γράφασθαι φυλῆς και δήμου καὶ φρατρίας ης αν βουλλὶμι κατα τον νο- ιον. Ac Buermannus quidem ) cum vidisset loco sormulae κ. T. ν. SaepiuS inVeniri Verba ευν οἱ νουοι λέγουσιν vel αλι νων οἱ νομοι auαγορευουσιν idem significare tres has sormulas sibi aliisque persuasit. Sed cur tandem Atheniensium scribae si sensum ipsum mutari noluerunt adeo mutaverunt verba γCur constanti usu usque ad annum sere 320 utebantur formulis illis longioribus, inde autem ab hoc anno non minus constanter

formula κ. τ. ν., u8que ad illa tempora cum totum civitatis conserendae morem prorsus commutatum esse constat3 Deinde cur nunquam in Drmula quae est: ἐπικεχωρησθω δε aos ποιησασθαι καὶ εCκονος χαμὼς ci νόθεσιν ἐν τοπον ἐν εὐ αν βουλγηται πλὴν ου οἱ νομοι ἀπαγορευουσιν adhibuerunt verba κ. T. P. Si idem valuerunt γAccedit quod in formula quae est εἰσαγαγεiν δε καὶ αὐου τὴν δοκιμασίaν τῆς πολιτεέας τους δεσιιO9ετας κατ a ποννυμον, Orαν πρωτον OVν τ' ι de lege illa a Buermanno ficta cogitare haud dubie vetamur. lj Η V p. 225 adn. CIA II 741 p. 104.23 Annal. Philol. Suppl. IX p. 644. Disiti eo by Cooste

527쪽

Arminus Dium. Restat formula εγκτησις γῆς και οἰκιας κατα τον νομον.

Qua in formula explicanda iterum iugerunt viros doctos rea gravissimae. Invenitur enim sormula haec in solis proxeniae evergestaeque decretis. Hac ipsa de causa stare non possunt quae inserenda esse

eensuit Wilhelmus titulo in EA IS86 col. 106 publici iuris facto i). Sed accedunt etiam alia quibus Nilhelmi supplementa comprobare Vetamur. Cumanudis enim dilucidis verbis litteram alteram v. 12 aut E aut H sibi visam esse dixit. Neo minus constat de tertia proximi versus littera, quam aut aut Ysuisse adnotavit editor. Postremo valde dubito de verborum

Wilhelmus tituli CIA II 167 v. 3l tamen quis re vera verba illa scripta fuisse in titulo demonstrabit Θ Nonne cogitari quoque potest, simplici lapicidae errore factum esse ut in

verbis τον γραμματέα τονὶ κατα rcρυτανεί&ν oculi aberrarenta priore articulo τον ad posteriorem Κοehlero sane qui loco ita mederi studuit ut scriberet τον κατα πρυτανεέαν γε ε

ματεα pr0Voeare licebat ad titulum nobilissimum CIA I 6 l. Sed cum nostris diebus ) hoc quoque titulo expulsa sit Κirct homi coniectura παρα του κατα στρυet ανεέαν γρa ιuaJτἐ υς τῆς βουλῆς admodum infirmis fundamentis et quae vix possint diei landamenta ea omnia niti quivis concedet quae proposuit Wilhelmus do versibus 12-14 tituli ΕΑ 1886 col. 106 restituendis. Ergo quod supra posui mordicus tenebo: non inveniri

verba εἶναι το/ δεiνα γῆς καὶ Οἰκέας ἔγκτησιν κατα τον νομον nisi in proxeniae deeretis. Peccaverunt autem viri docti ea iterum re quod temporum non satis rationem habuerunt. Denique, atque id maximi videtur esse momenti, cum ex titulis comperiamus pretium illud fundi domorumque variasse - modo unum talentum modo duo conceduntur, modo tria milia drachmum modo duo - minus accurate prolecto ne dicam inepte consormata esset illa sormula γῆς καὶ Οἰκέας εγκτ σιν ii H XXIV p. 329.

528쪽

De Atheniensium more exteros eoronis publice ornandi. 143

κ-α τον νοφιον, niSi sorte novo decreto accuratius ius illud circumscriptum e88e cemebis. Ergo κατὰ τον νομον neque idem est atque αλD' ων οἱ νομοι απαγορεύουσιν sive ων οἱ νομοι χάγουσιν neque idem

atque απο χικέων δραχμῶν neque idem atque γῆς μὲν TTsive T οἰκίας δε AXX sive AA, sed - quid sit, tum demum dicam si rationo ac via progressi quid significent verba in

veniemus.

Etenim id bene tenendum erit semper nos versari in decretis. Atqui si quid decreto constituitur ita ut provocetur

ad legem quandam verbis κατὰ τον νομον - quae alia omnino fingi poterit lex nisi ea qua decretum illud nititur 3 Ut exemplum adseram: Si iudices capitis damnant interfectorem

dicuntque se hoc sacere κατα τον νοιιον, tum nimirum ea lex

est intellegenda qua praescribitur ut is qui aliquem necaverit morte puniatur. Dicunt ergo illi iudices atque decernunt: Homo iste nefarius capitis esto damnatus secundum legem'; hoc est: Nam hoc lege praescribitur vel ut vernaculo utar sermone: Und das von Rechis Wegen. At ' inquies 'aliter res se habet in poenis aliter in praemiisl Unde tu scis Athenis leges fuisse, quibus ut homines bene de re publica meriti praemiis honoribusque ornarentur fuerit praescriptum γ' Facile haec redarguam. Primum enim ad titulum provocabo antiquissimum nobilissimumque ubi ii enumerantur accurateque definiuntur quos victu cotidiano in prytaneo, σιτησει ἐν πρυτανειεν, honorari voluerunt Athenienses t). Ergo si vir Athenien8is, ut exemplum adseram, se proximum Harmodii sive Aristogitonis generi esse cognatum comprobaverat, ei a senatu populoque Atheniensium privilegium illud hisee sero verbis concedebatur: ἐπειδὴ ὁ δεῖνα ἐποτατω ἐστὶ του γένους

529쪽

Arminus DitimarDeinde leges de praemiis constitutas fuisse comperimus ex titulo MDAI IV l96 in Attica reperto cuius verba ad

Accuratissime porro legibus constituta ac definita erant Athenis privilegia eis hominibus concedenda qui propter merita sua cotidiano victu erant honorati, quod discimus e titulo VI p. 272: ἐπειδὴ καὶ οἱ νοιιοι προστ ατ

Sed singula iam examinemus laciamusque periculum num hanc notionem: nam hoc lege praescribitur omnibus inferre liceat titulis, ubi exstant verba κατα τον νομον. Ac primum quidem proponam titulum ubi quin verba κ. τ. ν. ita intellegenda essent ut nos volumus nemo adhuc dubitavit, titulum dico CIA II 124. Verba enim quae in sine tituli exstant: εἰς Iolε την ἀναγρίαν ἐν τῆς sit τηJλ ς dolτευ ο ταμέας τριώ-lκοντα deli ars lὰ ςJ κατα τον νοιιον ab omnibus quantum scio sic intellegenda esse concessum est: 'Quaestor praebeto scribae publico ad incidendam pilam triginta drachmas; nam hoc lege praescribitur.' Quid autem fuerit praescriptum illa

I Coniungendi igitur sunt infinitiri ἐπιμε-σθαι et διδοναι arte cum verbis: ἐπειδη καὶ οἱ νομοι προσταττουσικῆ a pronomine autem relativo ooους pendet verbum ἐτθι σε πρυτανεμ; accusativus oσους accuratius desinitur participiis: ἀνορθωσαντας, θέντας, γενομένους; apodOSis denique totius enuntiati a particula ἐπειδὴ incipientis in ea parto lapidis exarata erat quae aetatem non tulit.

530쪽

Do Atheniensium more exteros coronis publice ornandi.

Ac de ipso quidem sensu verborum dubitari iam nequit. Vertendum enim est: 'Dator illi homini domus et agros possidendi ius; nam hoc lege praescribitur.' Quid vero hae lege

iussum suerit quaeritur. Atque cum verba illa de quibus nunc agitur, ut supra demonstratum est, non inveniantur nisi in proxeniae evergestaeque decretis, deinde cum omnia eiusmodi decreta uni temporum spatio attribui et debeant et possint, facile ad eam sententiam perveniemus ut tempus suisse Athenis statuamus, cum, ut omnibus qui proxeni et evergetae fierent ius agros et domus possidendi conferretur, lege esset

sancitum.

Quae res quamquam primo obtutu fortasse satis mira videtur esse, tamen ipsa proxeniae atque evergesiae historia eonfirmatur stabiliturque. Vidimus enim Rupra, quomodo temporibus labentibus creverint honores iura privilegia quae eoncedi solebant proxenis euergetisque. Vidimus post Ol. 100 semper pertinere voluisse Athenienses proxeniain evergesiamque ad posteros paucissimosque titulos carere laude, vidimus post Ol. l06 euergesiam fere semper cum proxenia eme eoniunctam, Vidimus coronatum esse unumquemque proxenum inde ab anno 332, vidimus denique eneteseos privilegium ante Ol. 100 semel tantum collatum, post illam aetatem magis magisque eoaluisse cum proxenia, ita quidem nt inter annos 332 25 nullum omnino proxeniae decretum careret enetosi quae omnia si collegeris etiamnunc mirum esse censebis, quod