Leipziger Studien zur classischen Philologie

541쪽

Aminus Ditimarsimilis esse sed ab omni probabilitate prorsus abhorrere ut solis Niciae et Meneclis annis litteraturam illam quadratam adhibitam esse censeamus. Immo si sola haberemus decreta 316, 317, 318 qnae annis Meneclis et Niciae consecta esse

paene certum est, tum alia certe circumspiceremus eundem in modum conformata quae aliis annis possent attribui.

Accedit aliud idque gravissimum. Formae enim litterarum CIA II 316, 317, 3l8 neque inter se neque cum titulo 320 plane congruunt. In titulo enim 316 haud ita multas Drmas invenies quadratas nec ullas omnino alias nisi V pro O et V pro O). Contra in tit. 317 non solum G et V constanter adhibentur, sed etiam P et T Omnibus Ioeis pro P et E scribuntur. Accedit signum D pro Ω saepius positum. In titulo 318 iterum res est alia. Nam O et E multo saepius leguntur quam V et T, semper ut videtur O pro sascribitur, semel H pro O, nunquam P. In titulo deniquo 320 semper adhibentur G Ρ T D, semper

vero etiam O rotundum.

Itaque cum ne tituli quidem unius anni 3l6 et 3IT) inter

se conveniant, haud dubie non licebit propter litteraturam titulum 320 annis 282 80 adscribere i). Ergo nihil iam impediet quominus titulum hunc priori aetati adscribamus. Atque cum rectissime iudicaverit Koelii erus titulum esse attribuendum aut annis 299 4 aut 287ll, deinde cum formulam A, φ κ. T. ν., Pp t annum 295 non iam inveniri supra viderimus, satis certa coniectura tit. 32u annis adscribetur qui sunt inter a. 299 et 295. Sed spatium etiam artius desinitur. Nam cum anno 298Πτον ἐστὶ τῆ διοικησει anno autem 294 3 τους ἐπὶ τὴ διοικήσει

institutos esse infra certis argumentis comprobaturi simus, necemario inserenda sunt verba τον ἐπι τῆ διοικήσει tituli 320

versui ultimo. Quod sine ulla difficultate fieri poterit. Etenim quoniam plurimi versus illius tituli sunt litterarum quadragmnarum: l0-lb, 17, l9, 2 l, 22, 24-26, legitimus litterarum

lὶ Ipsum tamen Niciam anno 28 Iiu regnasse nou nego.

542쪽

De Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 157

numerus sive scribes τον ἐπι τῆ διοικησει 38ὶ sive τους ἐπὶ τ ιι διοικησει 39)3ὶ non explebitur, id quod maximi mo

menti mihi videtur esse. In numero autem 38 non offendendum est cum eundem numerum exhibeat v. 16, Versus autem

298 7 ant 297l6 aut 29 5 exaratus est KL 320. Iam cum probabili Ungeri coniectura ) tit. 319 qui ipse quoque ad Lysimachi familiarem quendam reserendus est anno Antiphatis attributus sit Ol. 120, 4 - 297 63, fortasse titulum

320 eodem anno exaratum esse Sumere licebit. Diversa certe

Quae si recte se habent anno sere Ol. l2I, 1 - 296l5 thes-mothetarum docimasiam institutam esse censendum erit. Huic anno non obstabit tit. CIA II 361, etsi eis titulis adscriptus est a Koebiero qui paullo ante bellum Chremonideum exarati esse ei videbantur. Certis enim quibusdam argumentis eum eonfectum esse Ol. sere l20 infra demonstrabitur. Ac ne tit. qnidem CIA II 229 huic sententiae qua doci-masiam thesmothetarum anno sere Ol. 121, 1 - 296 5 institu. tam esse censuerim obstabit. Eum enim titvium propter perscriptoris commemorationem Ol. lare 115 exaratum esse veri est simile. Ergo cum thesmothetae docimasiam instruere iubeantur, nece88ario concludendum est illa iam aetate thes. mothetas functos esse munere, Si homines peregrini nomina

rentur eivm.

Nam quae exponit Setanto ut huius tituli vim atque momentum infringat sacile refutabuntur ). Primum enim quod dieit ab ipsis thesmothetis docimasiam non sactam sed in-

543쪽

Arminus Ditiar

structam tantum esse, simplici illo Graeci et Latini sermonis usu refellitur, quo is qui aliquid fieri iubet ipse id sedisso dicitur. Ergo non necessarium est ut scribatur τοῖς F διακα- στάς, quae coniectura ipso versus spatio haud ita commendatur t). Itaque concidunt ea quoque quae dicit Sganis de litteris D O ita supplendis ut fiant: reolfsιαν νJ, ol μαε lavi, noli σινJ.

Neo desperandum videbatur rege de verbo χρωνται reete interpretando. Namque litteras δι initium suisse verbi δικα-στηρέοις prona erat coniectura quae versus 5 spatiis admodum adiuvabatur. Iam χρωντο coniunctivum esse a particula quadam pendentem apparebat. Nec minus certum erat, cou- iunctam eam fuisse cum adverbio licρωψτον veluti ἐπειδαν πρευτον, ἐαν πρευτον, Oταν πρωτον. Sed nulla harum coniunctionum spatium apte explevit. Ergo lenem dittographiam lapicidae statuens scriptum fuisse in titulo conieci: mol λιτ έαν, ἐαν αν πράἰJτον sive moti .μείαν, ora a ν πρ υ τον χρ υνται δι1καμνὶρέοις ) αναγρlάφω δε τόδε κτλ.Εrgo neque de civitate neque de tituli aetate dubitare licebit. Nec difficilis videtur res esse ad explicandum. Supra )enim iam diximus anno fere 320 leges illas quibus coercebatur civium novorum optio ae voluntas abrogatas, novamque legem esse institutam, qua arbitrium liberum dabatur viris illis. Quam libertatem paullo post ab Demetrio Phalereo denuo demptam moremque exteros nominandi cives Athenienses artioribus condicionibus coercitum esse non mirum videbitur, sicam quoque legem a Demetrio de medio esse sublatam meminerimus, qua ius domus agrosque conquirendi semper cum proxenia atque evergesia erat coniunctum. Ergo thesmothetarum institutionem ad Demetrii Phalerei

544쪽

De Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 159

Illud deinde optime cum eis quae supra exposita sunt de proxenia consentiet, quod Demetrio expulso Athenienses statim ad veterem consuetudinem revertisse thesmothetisque abrogatis veterem illam legem redintegrasse ex ipsis titulis comperimus. Res iterum ita mutata est ut denuo docimasia instituta artioribus severioribusque condicionibus reciperentur peregrini in civium Atheniensium numerum eodem fere tempore, ga. Ol. 12l, 1 - 296l5, ex quo proxenis quoque docimasiam subeundam luisse supra comprobavimus i). Quae omnia tam bene inter se cohaerent indiciaque et argumenta omnia tantopere sese adiuvant ut admodum probabilia et paene eerta ea esse vix possit negari. Si vero recte se habent quae disputavimus paullo aliter iudicandum erit de perscriptorum aetate, quos annis tantum Ol. 115, 1 et 2 munere iunctos esse adhuc statuerunt viri docti. Nam cum Demetrius anno demum 318 Athenis rerum potitus sit, etiam paullo post hunc annum perscriptores suisse Athenis admodum probabile est λὶ. Neque ea sententia nitetur nimis ineertis landamentis, qua putaverim iam ante Ol. 115 legem de tribubus pagis phratriis ex arbitrio eligendis ratam esse saetam. Nam eum lex de enetesi cum proxenia evergestaque coniungenda non post a. 325 4 promulgata sit, paullo post - non quinque vel sex annis - legem quoque de civibus recipiendis constitutam esse prona est coniectura. Ergo Ol. iam iis leges illae

Sed nova statim oritur quaestio: num aetas quoque qua

hae leges sint promulgatae possit erui. Ac tituli quidem quibus leges illae commemorantur hi sunt: Ol. fere 109 ca. 344 40: CIA II 1151, p. lb0.2 CL Hillei disserti De scribis Ath. pubi. p. 226: 'Iam ego his annis qui sunt inter Ol. 114, 3 et Ol. 1l8, 2, perscriptorem praeter suum ipsius

munus scribae senatus provinciam curasse suspicor.'

545쪽

Aminus Ditimar

p. 144. Omnibus igitur in civitatis decretis inter Ol. 109 et 114- 344 24 exaratis leges illae commemorantur, praeter unum tit. CIA II l21 qui a. Ol. II 0, 3 - 338 7 in arce exstruetus est. Is tamen non in censum venit, cum redintegretur tantum civitas Phormionis et Carphinae avo olim concessa apertisque verbis laudetur vetus decretum in arce exstructum. Atqui temporibus antiquioribus leges illas nondum exstitisse statim videbimus. Ergo non mirum est, quod verbis

λωντMJ εἶναι non addita est formula πλζν ων οἱ νο/ιοι λέγουσιν. Nepotibus enim idem ut par erat ius concedendum erat atque avo, cui arbitrium datum erat plane liberum eligendi tribum pagum phratriam quamcunque vellet. Illud deinde Optime explicabitur quod repetuntur ex vetero decreto verba modo adseripta, desiderantur autem verba de prytanibus p pulum in suffragia mittentibus. Haec enim ut adderentur non necesse erat, cum etiam avi temporibus prytanes hoc munere functi essent.

Ex his quae adhuc disputata sunt sequitur ut paullo ante Ol. 109 - 344 leges illas rogatas esse censeamus. Quae cum ita sint lacile in eam sententiam incidet aliquis, ut cohaerere sibi persuadeat hane legis promulgationem cum notissima illa civium purgatione, ut ita dicam, quam anno 346ψ factam esse compluribus veterum seriptorum locis discimus. Hoc igitur anno legibus impeditum est quominus tribum pagum phratriam quamcunque vellent peregrini sibi eligerent, quae res nimirum eo pertinebat ut quibusdam iuribus privilegiis honoribus quae fuerint nescio - excluderentur j. Ante Vero a. Ol. 108, 3 - 346l5 harum rerum liberum fuit arbitrium. Nunquam enim in titulis hoc anno prioribus

546쪽

Da Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 161

de legibus hisce sive similibus sermo est semperque carent verba καὶ ἐζεῖναι aDτto γραψασθαι φυλιῆς και δ μου καὶ φρα τρέας ης βουλζται formula πλην ων οἱ νο/ιοι απαγορει OLσιν. Quod demonstratur his titulis:

Ac profecto non necesse erat addi hisee in antiquioribus titulis post formulam φ verba κατ α τον νομον. Nam ei peregrino qui in civium numerum receptus esset, omnia ip80rum civium privilegia et iura concedi et consentaneum et in ipsa rei natura positum esse videtur. Nec igitur legibus tale quid constitui oportebat. Plane aliter res se habebat ea aetate sol. 114 et 118) cum legibus veteribus abrogatis de ipsa hac re nova lex e8set promulgata. Tum enim addenda erant semperque addita sunt

Sed nondum disputatio de veteribus illis decretis absoluta est et ad finem perducta. Secernere enim licet titulos quos modo enumeravi in duas classes. Quarum altera aetate posterior insignis est sormula qua prytanes populum in suffragia mittere iubentur, altera aetate prior hae formula caret. Ρσ-taues autem desiderantur in titulis his: 1. Ol. 92, 3 - a. 410l9: CΙΑ Ι 59.2. Ol. 93, 4 - a. 405 4: DA 1889 p. 25. 3. Adnumerandus est huic classi tit. DA 1889 p. 89 quem ut usque ad finem restitueret non contigit Lollingo viro doctissimo. Nam cum singulos versus suisse litterarum quingenarum binarum statueret, quomodo versus 6 et 7 essent explendi eum fugit.

547쪽

Arminus Ditimar

Atqui v. 6 ) vix aliter restituetur quam ita ut seribatur: ἐπειθη ἐστ ιν ων ρ αγαθὸς στερὶ τὴν βολὴν καὶ τον diruοντJoν ωλὶ ναέων. Quo fit ut nanciscamur versum litteras exhibentem bi. Videamus igitur num hunc numerum etiam ceteris versibus inferre liceat. Ac lacile hoc erit in v. 9. Eiecta enim littera ν praepositionis ἐν et numerus ille restituetur et forma praepositionis quae magis conveniat cum tituli aetate ἐστηλο . Deinde cum ex titulo CIA II 54 ubi Iegitur v. li: καὶ

καil l φρατριας videamus Verba qστινος αν agroreatlyqται Sivei ς αν βουλη αι non semper in ipso fino formulae locum habuisse, cum praeterea ex illo ip8o titulo de quo sermo est et ex tit. CΙΑ ΙΙ illi cognoscatur ordinem substantivorum φυλῆς κ&ὶ δν μου καὶ gρατρέας antiquioribus certe temporibus sibi non constitisse, probabilis videtur esse ea coniectura qua im unam v. T ita explendam esse censuerim ut scribatur: γράφα- σθαι δ' αἰτον φυλῆς ι ς αν βολ τl l αι καὶ φρατρέαςl καὶ JUιο. Iam enm in ultimo versu maxima cum verisimilitudine seriptum fuisse conicias: καλέσαι δὲ, iam sequitur nomen hominis καὶ ἐπὶ δεIανον ες το πρυτανεiον lnomen viri suisse litterarum decem suspicari licebit. Quem numerum statim inseremus versui S scribentes: limrνέσθαι ὁ ετ ν δ μ ν το ν ωθηναὶον ἐναι. Ac fortasse ne de quarto quidem versu desperandum erit. Hoc

structus est iam prytanes commemorentur, ante hunc annum titulum de quo nunc agitur exaratum esse apparet. Nee eetera quae leguntur in titulo huic aetati obstant: ἶναι v. G; di γιο v. 8; gobi v. 4, 6, 9; gonixat v. 7; ἐστηλγγ v. s. Annum

3 Cf. tituli imaginem pagina insequenti propositam. Diuili os by Cooste

548쪽

Do Atheniensium more exteros coronis publice ornandi.

tamen 386 quominus Superemus forma a κρ Oπολει V. 9 prohibemur.

4. Aecedit titulus ΕΑ 1883

col. 38 qui eadem sere aetate in arce exstructus est. Nam quod Mylonas eum confectum esse dicit altera demum quarti saeculi parte id vel sorma verborum βολωντα et αυτος Pro αυτους redarguitur. Accedit prytanum neglectio, forma praepositionis ἐν in εστηλύ, praepositionis εἰς in ἐς D i- ναίους quibus omnibus indiciis titulum altera parte quarti Saeculi antiquiorem et eodem fere tempore exaratum esse evincitur atque sit. DA l889 p. 25. b. Ex his quattuor tituliseoncludendum est tit. quoque eLkII I 0 prytanibus caruisSe, cum primis anni IV. saeculi annis sit consectus. Contra prytanes commemorantur in titulis his:

lὶ Accedit fortasse titulus CIA II154 - Ol. l06 1l1. Nec tamen res est certa, cum etiam post a. 346 exstruetum eum esse statui liceat.

m . Ω Ω Q

549쪽

Arminus Ditimar

Intra annos igitur Ol. 100 et 102 - 380-370 res ita ma-tata egi ut prytanes antea nunquam commemorati adderentur. Fortasse autem haec rerum commutatio facta egi, cum Athenienses alteram iniissent societatem maritimam novamque viam ingrederentur in rebus omnibus ordinandis quae intercederenteis cum exteris civitatibus. Ergo Ol. fero l01 duplex illa contio instituebatur, quarum altera ut peregrinus aliquis B0- minaretur civis rogabatur, altera prytanes, ne quis indignus in civium numerum reciperetur, populum in suffragia mittebasti Iam postquam ascendimus ab anno Ol. 121, 1 - 296 5 lente et caute u8que ad qui utum saeculum, celeriter descendamlls si placet ad annum illum brevi imagine commutationum ad picta, quas subiisse videntur civitatis decreta quarto maximea. Chr. Saeculo.

I. Usque ad Ol. 101 - 376 simplicissima invenitur de cretorum forma haece:

A, sp. II. Illa fere aetate addita sunt prytanum suffragia; legitur ergo in titulis inter Ol. 101 et l08, 3 - 376-346 exaratis: μ, sp, P. III. Anno fere Ol. 108, 3 - 3165 leges promulgantur,

quibus honoribu8 quibusdam privantur peregrini qui cives n0 minantur Athenienses. Nam inde ab hoc anno sic conformata sunt civitatis decreta: A, φ uti ν κι L sive εων κτL, P. IV. Deinde circa Ol. 114 -- 324 '20 denuo et res ipsa et decretorum forma mutatur. Leges illae enim abrogantur, n0 alex promulgatur qua omnes tribus pagi phratriae novibus eiri bus conceduntur. Legimus enim in titulis:

V. Demetrii Phalerei aetate libertatem coercitam esse e tit. CIA II 229 cognovimus: thesmothetarum enim doeimraia additur. Num etiam lex illa Ol. 114 constituta a Demetrist

550쪽

De Atheniensium more exteros coronis publice ornandi. 165

abrogata sit dubium est, quanquam hoc factum esse admodum

VI. Demetrio expulso Athenienses ad pristinam consuetudinem redierunt, eum thesmothetarum in titulis inter Ol. sere1l8, 2 et 12l, 2 - 366-295 exaratis nulla sat mentio. Legimus enim denuo: A, sp κ. T. ν., P. VII. Anno denique Ol. 12l, I - 296 b thesmothetarum doei-masia iterum additur, quod ex hac decretorum imagine discimus: A, sp κ. τ. ν. aut φ sine additamento, D, O. Huic toti quam modo descripsimus decretorum historiae unus titulus obstare videtur in 'AI. VI p. t 33 publiei iurissactus. In eo enim cum perscriptorum aetate lapidi ineisus

Neutrum vero fit in titulo. Nec tamen de tota illa sententia actum esse censeo, cum facillime mendum illud possit explicari. Nam cum rectissime ub editoro versui I 6 inlata sint Verba κ. r. v. ) lapicidae vel ipsius perscriptoris incuria laetum esse mihi perSuasum est, ut verba κ. τ. v. non post αν βοί- Iri ινυα ut debuerunt sed salso loco post ἐν νῆ L - σέρ interponerentur. Quod eo facilius statuitur, quia iisdem in versibus apertus error deprehenditur. Nunquam enim legitur in titulis: doc ναι περι αἰτου τὴν φῆ hoν ἐν τῆ ἐκκλ Gg, sed semper haec contio accuratius definitur ita ut legamus aut ἐν τῆ πριυτο ἐκκλησiv aut εἰς τ ἰ ν etcolori ν ἐκκυ σέαν. Itaque usque ad annum Ol. 12l, 1 - 296 b omnia optime inter se videntur

cohaerere.

Difficilior autem est res in explicanda historia civitatis decretorum po8teriorum. Ac quattuor potissimum difficultatibus res implieatur. Prima est qu0d tam pauet exstant civitatis tituli,

ij Propterea nimirum quod proxenorum quoque lex ab eo e medio sublata est.