장음표시 사용
51쪽
quod mentis assenium cohibeamus, ubicumque yr dens aliqua dubitandi ratio occurrat, dc omne veritatis eriterium desideretur . Neque id sententiis Ecopiuionibus in usum deducendis Opponitur: licet enim innumera pene sint Physicae , Medicinae , Moialis . aliarumque artium dogmata in vitae usum deducta, quae nequaquam certa existunt. ut iraee tamen aliis praeseramus, fatis est quod magis ad veritatem a cedere appareant. Neque 1 Rora phil Olopho. tu adurevellem celebrem illam Carι ii propositi nem , de omnibus dubitandum , quam ille hypothuis loco, at quo Primum tantummodo philosophanch principium in v niendi gratia proposuit: non qiod ille de i π,nibus serivio dubitaret , sed ut ex hypothesi ad muta , in aliquod tandem meditando deven:remus, de quo dubitare, quantumcumque adnitamur, nullo modo pol seismus . Equidem haec philosophandi ratio & ingenii &methodi , atque ordinis cauila admitti poteli. immodi debet. si cum Put rhoni eis res nobis sit et quand quidem enim de omnibus serio sese dubitare contendunt; ad id tandem deducendi sunt, ut eorum cogitationis existentiam fateantur . quam, dum cogitant ac dubitant, verissima in atque cetra in esse, propriae conscientiae testimonio convineuntur. Nisi eo philomsophum adducamus; nos facile irridebit. ν ii 723. id unum contendimus , a que pro dirigendae
mentis regula tot erroribus, errai,d:que priculis cir-
comventi nobis statuimus , semper esse dubitandum .
vibicumque veritatis eriter um non animadυertamus, Niquam esse veritatis notam , di criterium , quo in Tu non tantum error , verum etiam dubium omne a mente depellatur , superius jam confecimus: Crit
xium hujusmodi est triplex illa evidentia , rationis, sensuum , moralis , ad quas quidquid homines se i re post mus tandem reducitur ἰ ita ut rationis evidentia i telligibilium, sensuum evidentia sensibilium, moralis
Vero ceterarum rerum, quae humana fide constant, criterium sint; nullaque alia superest ratio, qua re Tum crin tionem comparare nobis possimus . Earum evidentiarum aliquam opus est ad dubium omne d
ν llendum : dc pro dubio semper habendum, quod a ulla earum verum esse apparet.
52쪽
Erromm fontes in anima atque Uectibus existentes . 27. Uberrima errorum seges in humano animo, arque affectibus progerminat , altasque inibi rasiees figit . Rem eo ordino sutius prosequemur , quo superius indicavimus. Primo loco sese osteri salsitas atque confusio idearum neque enim de iis ignorantiae eau sis modo agumus, quas vitare humanae conditionis non est . Demus hominem, ut quotidie accidit, qui hi soriam olim a se lectam male perceperit, & fere iam obliteratam in amicorum corona enarrare aggrediatur, quasi staenam ipse testis spectasset e quaenam falsa , absurda , truncata, parum exacta in medium profereti Quod si rebus ab eo homine relatis fidem adhibeamus ; satis in .figura expressum habemus . in Halem errorum numerum id earum confusio nos ad-ueat. Perinde siquidem in anima res depingunt coninfusae earum ideae , atque in tabula confusi, oblitera ti , & falsi colores atque lineamenta . Cum absimilia . Parum essent monumenta, ex quibus suam Galliae hi storiam Dominus Meeterat descripsisse dieitur; mi Thim non est , aliquot errorum millia eo in opere a se deprehensos , illius auctori amice asseruerit P υ- et iur ' γ . Ideas enimvero . sunt omnis humanae erum ditionis , atque scientiarum prima & unica elementa iisque superstruitur , quidquid judicamus . ratiocina, mur, componimus: secundum eas quas de rebus hahemus ideas, sententiam unusquilque fert. 4 ete via xa sunt, de vivis eo loribus expressa , distinguimus in Obscura omnia confundimus , neque magis dignoseimus, quam si objecta sub luce maligna e longinquo D spe
Meeterat ali am bifloriae partem , seu factum
descripturus , rem sibi ab at quo hsoriae periso ordine 'euarrari jubebat , homineque audito solus postea in cinmera omnia chartae commiuebat. V ea D P. Meron . IH Osres oec. V. Mezerat. Pars II. Tom. II.
53쪽
spectetrus: qu 1 si ducti tu objecta curramus, non mctdo passim labimur, verum et am in vanum objectum saepissime tendimus . Cummuni hi e malo quis enim est , qui ei rea quarripta rima objecta , scientias artes. ide es non habeat confusas ρὶ remedium erit. si dum primo rem quamcumque discimus , claram illius ideam eoncipere adnitamuri; qu antum per humanae Hi ἡ tis tenuitatem . atque rei ipsius naturam fieri possit .. Ira injectum reAe concipiendo non modo nos , sed a lios etiam, uuibus rem explicabim is, ab errore vindicabimus . Eκ una enim parte id earum elaritas est veritatis lignum et ex alia vero de mente semper v Nxum illud est , qui male concipit , male parturit. De-sderandum maxime esset , si ii, quibus primae refl-gionis, artium, scientiarum , rerumque ii alium M, ementa doeendi tradimur, primum suarum partinnum unus esse ducerent, rerum ediscendarum ideas ea ιqna fieri posset, claritate eaedicti ei e , neque priui ad
alia nos promovere, quam rem nitide eonei peremus.
Quod si de iis sententiam seratntis, de quibus viae habemus ideam, ut imprudentium quamplurimis . atque rerum sere omniam ignorantissimis 'sollemne est qiil ardentissima sciendi , & nihis ignorandi libidine
acti, de rebus omnibus sermocinamr , atque blaterare per summam dementiam amant ; tum veho ea exactitudine atque veritate de rebus ratiocinalsimur, qod
caedus a nativitate de lumine & eoloribus , surdus de sono , harmonia , & rnusea sermonem habebit. Hane'
sane personam agimus . eum, dum hae mortali viteae conditione det mus, Dei atque Beatorum gloriam . aeterna damnatorum lassplicia , modum , quo spirituὸ secum mutuo loquuntiae . spiritus in corpus, & vi eissim agunti in aut intelligere , aut aliis explicaret tantopere tomimur : mirum ellet , si dum de rebus istis ignotissim: s blateramus, veritatem aliquarido at
18. secundae Alter errorum nostrorum sons , atque iv sane Gerrimus , est medi strum idearum , seu argumentorum detectus , quibus propositarum rerum
veritatem psobare possimus. Quid humanae foetetati. armis tetentust momovendis iuvat, in iis tempus male eonoeare, de magnopere qnstrere, quae quantum- via aIlain. percipi a nobis possent , tamen quia prob1tionum, seu mediarum id earum defectu labor mus ,
54쪽
1 3 Iuc8hi esti ea hi , it satis probari a nobis nunquam poterunt . interimque levifIimis solummhdo conjecturis ; prkiudieiis potins , animoque nostro; quam te ipsa saudatis , quis stlotiem solv8re, & amrmate sta
tuere λ Innumeta sere honis naturae quaestionet inter erudito, agitantur , 1ά quas conficiendum necessaria firgumenta 3c media desideranturr huiusmodi sunt .
phrum species in plaHeth Hri r qualia sens animantiummi, viissima: qties spretes ab ultima ilid punctoruin ferrebit entium specie ad stan qae nnmerentur 3 quam ε'he, bimas oculis diRes Mamis, et laxeenta alia . Sed in hi storia potissimcim , atque antiquissim mim rerum poclΓΑ, & veritate petiis tutandis . siquo in alio argu mento, mille huiusmodi qti aestiones, a que problema ea ab eruditis viris pso nuntur atque longis disiertationibus tractalitris , a quibus praetet uanam erudi tionis ostentationem ι Be qualemcumque gloriolam, nihil huys, obtinetur . Litterarios sudores . atque di li entiam , per pos lieeat, in his , atqne similibus a- Iiis everseant eruditi, quaenam farris primitiva homihum lingua ; qu dam umoriorum anti Mitutes re ut, nasti quis fuerit titie rarum , sir 'rapturae inventore quave aetate mirat&fum MD modi aertem maximo iotias humani refleris Dnpsicio metancritieum aliquoil int n/um protulerit. Eodem te seramus brimaeva omniumriatiotiviti initia . 3c originem: Rumirea duo haee suntcgrtillima , 1. 6mnium nationum, quibos Europa e litur, tristia efIe oblentissima, cte in rustieas tandem, atque agrestes hominum itibus' mnium eariam nati num genealogiam desinere . s. Ab iis geritium nat lisbus gloriam derivate , iniri plane esse puerilium ι aniliumque ninti ism dignam. Hie omnia praetermit' tere . rebusquε tantummodo neeei arti utilibus , pio
babibbus oper stri , Hugiumqhe nostrum imperadere opus est ; si selentias psomovete , veritatem adipis ei ι errores vitara ι εe bene tempus collacare aut in
55쪽
quantumvis salsa existant Exempla passim habemus
in re morali , in Physica, ut alia omnia omittam . Ivla hometanus licere sibi existumat , immo dc bene a- pud Deum merere, si Chiistianos odio habeat dc per equatur. Quaenam ex salta principio absurda dedu-aeet Mahomae diseipulos λ hominem Christianum diris vovere , decipere , opibus spoliare, caedere, canum Ioeo habere . civitates , respublicas eorum e Uertere, ee mille alia ejusdem farinae absurda falsus religi sis , eon semens vero philosophus deducet. Nullam a Did hom nes reream esse religionem a Deo nobis traditam , atque revelatam ponit De ista ; Deum ipsum e medio tollit Atheus e quanta errorum , & absurdarum consequentiarum ubertas ex duplici illo fonte effluae , faeile per se ipsum unusquisque videt. Exseeundo videt et inlati Atheista, nihil nos post mortem manere , in nihilum, seu primum chaos homines Tedire , perinde ut bruta animantia, nos nasci. vivere, mori, nihil meriti, aut demeriti, in humanis actionibus eontineri, humanam societatem, respublicas, regna, imperia, quasi apum, castorum, aut a Itorum animantium respublicas spectari debere, atque similia alia absurda , quibus aud tis animus horret, ab illo prinei pio staturiunt. Quod in externis eorpo-xibus , aut ab iis percipimus, aut sentimus , in illis existit, inquiunt in scholis Peripaxeticis ex quo principio sponte prosnie , omnes physicas que litates , pr rit a nobis percipiumor, calorem . frigus, lucem , co-Iores, sonos , dolorem, esse ii obiectis; animam prinxinde in manu , atqui in reliquo corpore existere &alia bene multa, quae in praesenti Physicae lumine fal
N. Paria incommoda ex falsis probabilitatis regu- Iis enaseuntur . Probabilitatis sontes sunt in rebus quidem naturalibus , ratione, aut sensa constantibus , finalogia in ceteri si sola auctoritate innixis, fides, re testimonia . In hisee duobus t tissimus patet coniecturarum campus . . quae ab infimo probabilitatis gradu ad levissimam usque verismilitudinem sensiti deerescunt. Si hare a prudenti rerum aestimatore librarentur'; eum solummodo a ssensus gratum Hic Tent , qui rei merito conveniret. Sed , et uae est humanae imaginationis , affectuum, atque passionum Vis, lnon eodem modo hujusmodi assensuum principia ab
56쪽
omnibG aestimantat, & ut res exigit, exa Ra lanes appenduntur. Qui imaginandi vi , atq- pbantasia vivaei maxime valene, levissimas veritatis apparentias , maxime si ad len Ium spectan miram in imo
duis augent, & maximi momenti remissili depingum; le Wissimam toniecturam pro manifesta veri istis demotis ratione usurpsis r ' mirum igitur non est ι si . dum fassa haee probabilitatis prinei pia imaginationis, passonum , aut is rantiae nostrae vitio nobis statuimus, plurimi ex iis deducimus falsa, atque omni fundamento destituta. Frequentissimum id locum habet. in historiae lectione, in qua ut sepibenda plurimi irr punt errores, sic & in legenda inni erimariter hau riuntur, & hausti iam eonfirmantur , In ea fane, sis
qua in alia re , & acerrima eritica i& animus a. par tium studiis liber omnino requiritur: sae pussime uir que de ea pite peceamu , Innato nomarum rerum
nudio, & amore ducti , atque vix non φbcaecati, quidquid in gentis nostrae scriptoribus offendimus , quo majores nostri , patria , natio eommendenturibavidis time vulgus hominum accipit. At obsciit ,hic in omnia ; nullis monumentis innituntur ; conieAurutantum a partium t udio ponsus aecipientibus agitur pipsi met seriptores parum limati iudieii esse convincuntur: nugae , fabulae . Haec , inquam , & similia multa repetendo , surdis canimus t vera illa sunt ,
quia vera esse desideratur. ' sua ta: Inter humanae mentis errorum causans defectum voluntatis quarto loco posuimus i se eumque omnes alii ea ratione reserri pontine, quod in errores vitio nostro labamur e hoc est , voluntatae aut amplectamur, aut non fugiamus . Peculiari tamen modo voluntatis defectui ii errores,. qui plurim sunt , tribuuntur; qui ex voLantatis nottiae defecta descendunt. Ut a plurimis aliis , ita a propria unius
cujusque voluntate. nostra hominum eruditio deperi dei r infinita ignoramus , quia scire non possumus t saepissme etiam erramus nolentes a passim tamen labimur, eo quod , etsi mentis capacitate posmus , nimi voluntate in veritatist examen ineumbere nolumus Defectus hie ee voluntatis seu voluntatis ign rantia alaque error caussas potissi tritim habet in eorporis temper sermento, atque a naturali inter corpus, & animam commmercio , dc unt Ona dependentes. Nema id in dubium
57쪽
vocabit, qui humanarumipassionum naturam alibi et nobis expositam non ignoret , dc ad intimam suimet sensus . voluntatis indolem animum adverte Πε , quid intra se ipsum aecidat , sedulo medite ur. Aliae vero in aliis eiulae defectis caussae e sunt. stant r.
qui mentis , animique applicationem , atque laborem magnopere avertentur, sine quibus in extima tantum superticie listimus. Qui omnes animi mentis Me nervos intendat, ut libros evolvendo ,' studendo , meditando , rerumque naturam perscrutando ver m scientiam comparet quod ad veritatem assequendam , er- Toresque vitandos opus est inter plura hominum millia vire unus, aut alter agnoscitur . Assidua harementis contentio non levis habetur l/bor , quem omnes vir pe fastidiunt, atque aversantur. 32. 2. Primam hane defectus voluntatis ea visam ex ipsius rei visceribu& ortam illa secundo confirmat , quod a profunda veritatis meditatione, sudio, rementis contentione sensuum oblectamenta , atque Voluptates animum avertant. Vividius enim vero, sua vius, atque vehementius nos alliciunt , demulcent,
ct oblectant sensus, quam ratio; sensibilia objecta ,
quam abstractae veritates; quae sensibus impressa percipimus , atque semimus, quam quae pura ratione attingi mos e quod pura puta est unionis inter animam , ct corpus consequentia , generali, & quotidi na omnium hominum experientia constans. At in omnibus humanis actionibus naturalibus, quae ma imam par tem secundum leges corporum. viriumque mech Zni eas peraguntur , illuc fere semper agimur , quo no vis major . & suavis delectatio maris attrahit . atque adducit . Adeo verum est Horatianum illud Naturam expellas furca , tamen usque redibit. Naturae non itis peculiarem animi indolem ex eorporix temperie pro
suentem , seu affectum, & passionem principem in telligimus ; quas, quidquid contra adnitantiu , a cunis ad sepulchrum hominem eomitatur . 733. 3. Ipsamet naturalis animi atque menti inertia , qx ae seriari saepe amat , indimire , nihil novi cogitare , vulgares tantum , familiares notasque ideas recogitare, nihil promovere, enucleatius evolvere. id etiam esse praesentis status effectum ex corpori
Organoriam, sensus , PerVorum, atque spirituum ani
malium indole, di actione pendentem, nullus inbς i*
58쪽
e labitur; nis dicere quis vellet, quod ridiculum est, spiritum satigari, & languet cere. q. Εκ malo studior. um delpa se: maxima hominum pars non eam Uιr4erationem, studiorum delectum. , munera, dc profess-nem a plinitur, atque exercet, quM propr: .e in oliat quo D turae senio consonat, sed quem pεrentum. ora ν familiae , gentis, temporis, aut fortunae rar nses, mi u que alia b mada scidenti consulunt , &uadent. Uside fit , ut in brevissimo hos humanae vitae curriculo b itinere, inquie contra n pnte. 4m
repto a n/tora semper retrahamur ἰ quae agimus nonnisi os cir 'ter agamus, neque nisi inviti muneri no- siro opexam navemus , plurimis interim dierasti, quo nos natura semper impellit. Quis indit m a natura indolem, naturalem nimi propensionem , e Senium eηt in erς unqu/m, aut in oppositum vertissit gloriabitur odiis ingenio non favente ars rosii , 4tque invit 3 temper minerva prosecutis, fac insimul ccedat, id quod raro non contingir, magister agressi , asper, inflexibilis, aut eliqm ignorans, qui tyrones dum etiam reste doceat, male tamen accipiat, mulctet, &tractet, vel utcumque eum iis suaviter agat, per intortas tamen , longas , atque acclives semitas a scientia potius quam ad scientiam ducentes dirigat. Rem maximi momenti , humani se ilicet animalis institutionem hic attingimus: problema quidem ab omitibus cultis nationibus smni aetate . atque loco tentatum . a praeelari. philosophis nostra etiam hac tempestate aggressum , a quibus unis aliqua solutionis spes affulgere potest , hactenus tamen in votis tantummodo est e neque ullus hactenuν suit, aut forsan sperari poterit , qui eam quaestionis solutionem, & regulas tradat , quae integrae speciei inservire possint e neque unum tantum aut piterum clima , unam aut alteram familiam , unum aut alterum cujusdam indolis pueros aut adoleuentes complest 3ntur .
734. Postremo tandem loco est , ut alia minora e*pita omittam, innata fere ill3 animorum lavitas , atque incppst mi , quae . animalis buNRni propria esse videtur. Ut enim omnes bomine , sua quisque parte ,
insaniunt, multisque cum corporis, tum animi vitiis
Iaboramus; it 3 de finguli' pariter speciei nostrae individuis verum illud est, Nos versat levitas,
59쪽
enm , quidquid in hoc mundo se imus , possidemus , antaliqua ratione sentimus, nostris desideriis , atque s licitati satis esse non potest e animae ad Deum Optimum Μaximum, hoc est , ad infinitum agnoscendum,
amandum, fruendum ereatae, illud natura tendentes, atque anhelantes in creaturis arquiescere non possunt.
Accedit praeterea, quod ob nostram etiam intelligendi tenuitatem, sensuum habetudinem, eique paucitatem , ereaturis etiam , mi fieri per ipsas post et , perfrui non valeamus e unde consequi opus est . ut felicitatem semper , atque beatitudinem aspirantes, eamque nulla arte, scientia , aut re quacumque alia creata, & finita offendentes, nihil fit, ubi pedem, animumque figamus: objecta 3bjectis , munera muneribus, offeta ossiciis subinde mutamus: argumentummodo a nobis avidissime susceptum , totoque animi ardore , & mentis contentione aggressnm , nobis statim fastidio erit . Hi ne levitas, atque perennis inconstantia , voluntatis mobilitas , atque ad propositum nobis argumentum , ut par est , expendendum, enu cleandum , dc veritatem eonquirendam defectus. 731. Iuinta r Sed prae caeteris omnibus uberrimum humanorum errorum principium , atque staturigo , funt humani assectus, atque passiones, quibus in tota vita ducimur. Universum illae hominum genus exercent, necessaria praesentis animarum status & unionis eonsectaria , aut appendices .' Α cunis ad sepo chrum nos semper comitantur , in nos perpetuo agunt, animum flectunt, dc , nisi majores ex opposita parte
contrariae vires reluctentur , m semper nos ad dueunt,
quod est earumdem passionum , atque affectuum Objectum . Illae ν oculdubio sunt omnium humanarum actionum a sola natura profluentium principium , atque illius mechanismi gubernaculum , quo naturales hominum actiones reguntur , dc peraguntur . Si quis haee in dubium vocaret ι seipsum ego propriumque a gendi modum, ut introspiciat , dc attente meditetur,
auctiir essem , atqe insimul earum actionum studio Tumque seriem , atque varietatem , quae in singulis prope hominibus animadvertitur , philosophico more
336 Quid affectuum, quid passion m nomine signi
ficemus, quaenam .illorum caussa physea existat. curae
indoles, oppositio , vires , actiones, & mille huius
60쪽
modi alia sint , partim in Physica viventium , par tim vero , & potissimum in Philosophia morali explicamus , atque in hoc loco supponimus e longe enim ascopo aberraremus, si in opere logico illa omnia prosequere nur. Affectus, & passiones, quod ad praesens attinet intritu tum , vix inter se disserunt: multa in iis considerari possunt , quae ad tria revocantur. Ob
naturale inter corpus , & animam commercium , H rionem, atque harmoniam, datis in eorpore cerebro
di tensuum organis motibus, atque affectionibus suae in anima respondent ideae, sensus , affectus, aliique actus excitantur: singulis etiam in anima id eis , atque pereeptionibus sui in spiritibus . & corpore motus tespondenti quin immo objectum aliquod nostrorum sensuum cogitando , non modo motus in corpore spi-xitibus , di sanguine excitantur , sed etiam intenduntur: auctis etiam in corpore motibus , atque alterationibus , intenduntur pariter in anima sensus. Ex nervorum , cerebri . spirituum , sanguinis temperamento est , quod alii in aliis, intensiores, remissiores, promptiores, aut languidiores excitentur, intemdantur; ac perseverent motus atque assectiones. Primum hoe est passionum , seu affectuum principium, di caussa physica . Corporis , spirituum , sanguinis temperamentum , dc indoles in singulis fere hominibus varia; alii aliis magis, minusve sanguinei, phleg-
viatici et c. existunt: hisce in corpore motibus, atque affectionibus Q, externa obiectorum actione, aut suamet interna indole , fermentationeque excitatis , adeptum dem objectoriam ideas, perceptionem , sensi imagitur anima r ex animae ideis , atque id earum sua rum consideratione affectiones spirituum , sanguinis , nervorum intenduntur; δc inde novus atque intensior
in anima senis oblectamenti , gaudii , aut doloris
sion s nostras partim ad corpus , partim ad animam spectate ἰ in utroque perfici , atque ab utriusque uni ne pendere , citra quam neque nossent intelligi , neque in animo existere . a. Affectibus, atque passionibus animi sequi librium tolli e magis ad unam , quam
ad aliam p1rtem iusseyunt , neque rationum momen ra pro latraque parte facientium aequa lance ponderare, discutere, dc examinare permittunt: ab ea sci licet