장음표시 사용
101쪽
46 DIs PUTATIO IX. Sennerti & ejus Ganymedis dum ajunt, ideo a calore selo non fieri chylificationem, sanguificationem
di similia, quia fiant potius ab anima. Non enim riC-gamus, animam ea facere, sed solo calore ut instrumento immediate praestare asserimus: ita dum ait
D.Sennertus , calorem ut vegetantis animae instrumentum in conficiendo chylo & sanguine solui i- modo calefacere, chylificationem vero a facuItate concoctrice proficisci vel vi chylifica, nugatorie non destinguenda destinguit: nam vischylifica, chymis .ca caeterarumque partium concoctrix esst a calore depeculiari temperie instrumentaliter, &idiosyncrasia istis partibus propria & determinata. Vnde Aver- thoes dicit, aAiones fieri a calore commensuratorS quid multis omnis actio est ab anima 'ingenere, steriei actionis eiusque bonitas vel malisi quisurpartes Ur earum distositionem; ita anima eoquit sed mediante calorenoque ipsis varia in partibus aeterminatione eoquendo
Hylisseat in ventriculo, sanguificat in epatecte. Sed de
his in sequentibus accuratius. Caeterum hoc inprimis hic attendendum, quod calor coctionem perficiat: primo cum frigus superat, dein humidum excrementitium inutile separat vel consumit, utile vero cum sicco miscet,unit & dete minat, unde coctio determinata humiditas diciturdi persectio a calore : Hunc actum nec spiritus nec occultae qualitates vel perficere vel juvare possunt,
quatenus superelementaris sunt conditionis.Omnis enim actio est inter contraria ejusdem generis: non agent itaque spiritus & occultae qualitates in corpore elementaria, non superabunt frigus, non coniument humidum inutile, non miscebunt &determia. nabunt
102쪽
D E PAR AD o x I s s Ε C TAE S E N. 7q7nabunt humidum cum sicco. Caloris enim est heterogenea separare, frigus subigere, mistionem perficere.Solus itaque calor ab anima directus generat &coquit, aliasque animae vegetativae actiones perficit: igenerat quia miscet, si quidem nulla generatio sine missione; unde generatio & mistio parum differunt, uti scribit D. Sennertus lib. de Galen. cum Chym. conc& dissi c. 1 2 sol.sMi. Et cum coctio fiat a calore dominante in caeteras qualitates & per missionem determinationemque humidi cum sicco, sequitur has operationes a solo calore fieri , quia selus calor facultatem habet operandi in caeteras illas qualitates
dc corpora elementaria, non spiritus seperelementaris naturae, non Occultae qualitates quatenus non sunt ex prosapia elementarium. Sin vero in haec agant , tum se similia esse naturae & originis decla
XLVII. Ex his patet quam vanum & aphilose
phon sit quod D. Sennertus dicat, calorem in opere concoctionis nihil amplius facere quam calefacere. Anima itaque coquit calore. Vnde Scaliger ait, ac cidentibus anima dat quod sint di formae dant accidentia ut sic agant ut calor animae. Etsi vero ventriculus, epar aliaeque partes insita proprietate coque'
re dicuntur, illa proprietas non est aliud quid quam peculiaris partium idiosyncrasia & temperies qualitatum ex commensurato & desinito cum caeteris qualitatibus calore; quoia bet alteranssiti alteratum, vel qualitate vel substantia iis reddere conatur. Quod autem anima istas operationesi caloris temperie debita, vel tali temperio, in qua dominatur calor clementaris, perficiat, ex eo etiam pater, quod actio, ista
103쪽
48 DISPUTATIO IX. ista laedaturin contrario frigore, corrumpatur ab intensiore calore, ut dum calor nativus propter additos gradus dicitur fieri igneus,quodque medicamentis frigidis excessum caloris retundentibus coquendi
XLVIII. Sed ulterius ogganniunt & in controversiam vocant id , quomodo anima utatur instrumento ad actiones supra instrumenti naturam edendum ran vires infundat,an in instrumentum transeat, prout cavillatur & cornicatur Ganymedesὸ Cui re- lponimus vivificationem, coctionem aliaque opera vel esse ab anima sola, vela solo instrumento: non ab anima sola neque solo instrumento,quia calor per se non generat, non coquit, quod haec sunt facultatis animae nNativae operar Ergo necessum est, ut hanc Vim ab anima accipiat, eaque anima sic utatur suo instrumento, ut actiones suas commode perficiat. XLIX. Verum quomodo usurpet sita instrumenta anima; vel enim id facit movendo vel alio modo;
tu animae, sunt Philosephi, in instanti pene temporis spiritus animalis, qui natura sua levis est, deorsum in imum pedem transmittitur. Quaero itaque illum calumniatorem & bonarum artium cavillato. Tem & corruptorem ut nobis explicet juxta sua po stulata,an anima vires quibus illud efficit,in accidentia fundat ex se ut in subjectum videlicet in spiritii vii dictum, loquor nunc de isto spiritu animali) , csic sine sub ecto emigret accidens λ an verὁ subjectum animetur, adeo ut calor vivificet, quia animatus ti vivus fit. Prius negare non potest, vidi:
104쪽
D E P A R ADOXIS SECTAE SEN. 7 pJicet animam uti instrumento. Ergo e plicet posterius aliter quam fecimus , aut sua ipsemet absurda devoret. Sed dutiis in sequentibus latius. Quod di cit accidentia non esse receptiva virium formae, &ideo non dirigi a forma, id vanum est : accidentis esse .s inesse; a qu. autem res habet essemam, ab eo acce tenam operandi vim, quia quod dat essentiam dat ettiam consequenna essentiam'sic Philosephorum prae missimi, quibmisse Ganeo non est digni solvere calceos , recte restondent,acciden semperserritur virtutemforma a qua in esse vel operari dependet.
L.Sed hic iterum oggrunnit Ganymedes Senne . tianus, & calorem elementarem generare, coquere, vivificare,legitimam partibus temperiem largiri ne gat quaest .6.in tradi de morb.sebstant. Rationes addit sequentes. Prima est, quod illaese calore elementari homo posset aegrotare & mori: quod accidat in
peste& morbis venenatis. Secundo, quod nullum agens agat ultra vires suas: haec opera vero esse su praelementaris caloris vires. Tertia, quod Calidum innatum non ut qualitas . sed ut sebstantia superelamentaris naturae coquat, & has actiones perficiat. - Adprilitam iespondemus,Quod si ideo calores ementaris non sit actionum istarum causa, quia illaeso illo & hae actiones laedi & animal mori posset,
tum quoque calidum ut substantia non erit causaliarum actionum, quia ipse inquit in juvene ex vul-ncti fortuo & in morte violenta non perire Cali-du arbum, quod ille substantiam superelemem 'taris conitionis Vocat. erum caIorem clementarem esse illum nati-Vum calorem , quia omnes omnium membrorum actiones,
105쪽
so D Is PUTATIO IX. actiones , si moderatus sit & in excessii vel desectu non laboret, recte essicit: sin vero a conitario minuatur vel ab intensiore & simili ulteriores gradus acquirendo intendatur & quasi igneus fiat, actiones corrumpat & laesas edat,jam ante ex ipso D.Senne to demonstratum est; quodque calor ille elementaris vivificet, coquat & alia opera perficiat agendo in contrarium suum & frigiditatem δc oppositas qualitates, ipse Ganymedes asserit uti sepra dictum est. Quomodo vero actiones sua specie altiores edat non ex se & sua natur, sed ratione formae dirigentis, id quoque demonstratum est. QEod autem caloris substantia, quia sit altioris quam elementa conditionis&nobilioris originis , edat ista opera falsissimum est,quia ipsa eadem su bstantia constat spiritu insito vel solo vel simul cu humido primigenio,quae
tam est ex elementis quam calor et inhaerens,a cujus praedominio nomen habet, qui uti ipse D. Senner tus testatur lib. I. de febr .c. I. Elementaris est, quod
nisi sit, accidens haereret ibi in pcregrino subjecto. Illorum vero substantiam esse prorsus elementarem paulo post demonstrabimus.
LI. Et quid est quod dicat substantiam Calidi innati has actiones perficere, non qualitatem,cum substantiast sicax veloperetur ine Malitatibus : & cum D.Sennertus in antea allegatis affirmet, Calidum innatum , qui D. Sennerto & Ganymedi est spiritMille aethere & omni elemento levior, ad omnes si speciei actiones obeundum utatur calore, M -lor necessario est elementaris, quia calor a calo specie ipsis etiam authoribus non differt, valde secum pugnat , cum calori ut elementari harum actionum
106쪽
DE PARADOXIS SECTAE SEN. rs 1 perficiendarum operam detrahit. Et sintne scopaedis lutat, quod D. Sennertus ejusque juratus G nymedes modo dicant, animam calore ut proximo instrumento uti, modo asserant, spiritum, qui est substantia calidi, calore hoc uti &actiones has perficere ; vel calorem & spiritum, ut antea ex D. Sen-nerto retulimus, has actiones edere, ubi calorem non ut instrumentum spiritus, sed proximum cum spiritu aequali in ordine esse animae instrumentum affirmat, dc has operationes perficere dictitat. LII. Tandem neque haec sufficiunt,sed& necessatio ad coctionem perficiendam etiam concurrere Occultas qualitates D.Sennertus statuit.Verum cum postremum hoc objicerem, Ganymedes Vejovem tuum ipse refutat,& asserit, occultas qualitates non facere ad concoctionem perficiendam, quia non omnis qualitas sit occulta tract.de morb.substant. quae ab elementis non oriatur, nisi quis velit pote tiam ambulandi,videndi &c. dicere occultam qualitatem: dc tamen D. Sennertus dicit occultas qualitates concurrere ad concoctionem.Sed transigant hic inter se Ganymedes ejusque Iupiter. . Vcrum enim veris spiritum illum & occultas qua- Iitates nec generationem generatio enim & mistio D. Sennerto in tract. de Galen. cum Chym. cons & .disis parum differunt nec coctionem perscere nec juvare posse, nisi sint elementaris conditionis, ex eo patet, quia mistio & coctio fit determinatione homi di cum sicco a calore: actiones vero ait D.Sennertus, esse contrariorum unius generis. Sed utriusque originem & materiam certum est esse Elementarem, neque altioris vel alterius conditionis. Sapientes
107쪽
qa D 1 s P V' Υ Α T I o IX. illud, quod nulla ratione & praeter necessitatem adsertur & obtruditur eadem, qua productum est, Ie-vitate rejiciunt. . LIII. Probavimus calorem, a quo praedominante substantia Calidi innati denominationem habet,esse elementaris conditionis; nunc subjectum & materia, cui inest , & ex crius cum calore concretione Calidum innatum D. Sennerto proprie constat, quod pariter sit ex elementis ortum dc natum restat ut demonstremus. Constat vero haec materia vel solo spiritu , vel spiritu & humido primigenio.
Vt probemus, Calidum innatum quo ad substantiani esse naturae Elementaris, primo sciendum rem quamliber esse ejus naturae & essentiae, cujus illa sit, ex qua secundum materiam & formam orta & ge
Materiam esse elementarem ex hoc probatur, quia Calidum innatum nutritur elementari alimento. Vnde regula immobilis: Quale nutriens , tale nu-riritum: Et neeessario talis inter nutriens ct nutritum essimilitudo, ut nutriens idpotentia, quod actu est nutri-ιum: Est enim hutritio perdita subsantia restauratio:reparatur ct in natura sua conservatur es augetur 1uodcunaue JAuJm,auctore Aristotele l. a.de anim.text. A s. ubi inquit et Unumquodque conservatur ct augetur ab eo, quod iis est, non ab eo, quo ecundum natu-νam Asimis est. Unde Galenus lib. s . de temper.c. 2. inquit: omne animal conveniente i nutritur alimen o
conveniens cuique alimentum est, quicquid a ilara corpori, quod nutritur, potest. Oportet itaque toti nutrientisse Uantne cum tota nutrin natura communis es militu
vis: misimilitudo consistit in isto,quod alimentum vere
108쪽
Da Ρ A R A D 6 x x s S E C T AEl S E N. ngρ illud, quodpermutationem, quUt concoctione, vertain turis nostramsubstantiam. Si itaque nutrimentu teleo
mentare, necmum est nutritum etiam esse elementare; contra,s homo quo ad eorpis , ct catera animata O ania maea quo ad corpus ammam constent m elementis, necessario nutrimentum corporis elementare fuerit. LIV.Humanum corpus pure constare ex Elemeniatis & ex humo factum & ratione originis esse pulv fem & ideo in pulverem reverti, nec ad constitutionem materiet humani corporis aliquid amplius,quod
elementare non sit,concurrere,omniumTheologorum tam Protestantium quam Pontificiorum con- cors & constans estsententia. Quintam vero esse essentiam, ex qui Deus fabricatus sit corpus humanum quae & nobilior & ab elementorum & cumprimis terr se & limi natura plane diversa sit , ex qua corpus humanuni laquam parte nobiliori & excellentiori &quinterititiali constet,quam ignoraveritves teticuerit: Moses; Theologi ad unum omnes pro absiaesh;blasphem6'S haeretico parodoxo in morosophotesta Paracemcoinini cerebellis nato habent,ut di uratione prima demonstratum .est ; Proinde si corpus humanum quod nobilissimam & superese.
mentaris conditibhis obtinet formam , sit ex ele mentis quomodo non caeterorum animalium &rerum creat rum' matersaliam corpora quorum etiam formae ex elametatis productae sunt, non sint
ex selis Hementis ' Debebat enim,si regula illorum procelleret nobilior forma nobilius habere subje ctum ': atqui illla, quae omnium in his se blunaribus nobniisma est , pure elementare habet sub
109쪽
LV. Quod autem Armae animalium excepta humana & rerum caeterarum ex elementis sint produ- adhuc tales oriantur, disputatione prima demonstratum est Si itaque potior essentiae pars, . quae
est per quam sunt id quod sunt,es ex
elementis & elementaris naturi,quomodo non ipsa materia omne'; partes Quintam vero illi novatores essentiam modo cum Scaligero nominant formam,modo partem materiae , quam nugantur esse diversam ab clementari natura. Ex olementaris vero materiae natura Armas rerum primδ eductas& ex
eadem in omnem posteritatem generari supra demonstratum est ; idque pariter ex illo quod nec per divisionem sui propagentur, neque fiant ex nihilo, unde sola relinquitur materiae potentia. LVI.Spiritum innatum & vitale esse ex Elementis &Hementaris naturae,quia nutriatur & generetur ex elemetari materia probavi in thes 23. disputat.meae de Calido innato: quod ex aere attracto & tenuiore sanguinis portione generetur, docente D. Sen-nerto in physici sol. 6O8. Deinde probatur ex Hippocrate , qui dicit, omne calidum nutriri fiigido. Tertib ex Fernesio lib. . physc. a. 'cum inquit,Spiritum nostrum quidem aettiereum, sed ex elemento-xum tenuiorum mistione concretum esse. Hujus fovendi gratia respiratione aerem ducimus, ut eo nutriatur. Nisi enim haec spirituosa inesset sus stantia,
vix ulla necessitas ad respirandum impelleret: tanta vero est ejus necessatas , ut ne exiguo temporis spatio vita eo carere possit.
110쪽
DA PAR A D o Y I s SE CTAE SEN 7ss' LVII. Ad hoc argumentum insuperabile & veritistatis invidiae sequentes jejunas & rancidas responsiones affert: quarum prima est,Particulare hoc & non universale esse,quod ex aere & sanguine generentur
spiritus,siquidem in plantis non generetur hic spiritusex aere & sanguine. Vbi primo recipimus, quod
ex aere & sanguine eum in animalibus generari concedere cogatur. Plantaru Calidu innatum tam quoad substantiam quam quo ad calorem ex elementis
constare verissimum est,& spiritum plantarum insitum non ex alia materia quam aerea & succulenta portione a plantis ex terra, cui affixae sunt, educta
continuo generari & fieτi,indubitato verum est.Etsi enim succus ille non sit sanguis, ut in animalibus,ta men in plantis, in quibus ille elaboratur, ut in com- 'modum cedat nutrimentum tum selidae tum spiri- tuosis substantiae, respondet sanguini animalium, atqueid est in plantis,quod sanguis in animalibus. od autem secundo regerit, spiritum insitum non nutriri aere , sed influentem & ex influeotibus vitalem saltem ex his generari, paritet vel ipso D. Sennerto teste falsum est. Hic enim docet in Instit. lib. I.c. s. Animale spiritum ex purissima vitalis spiristus parte & aere inspirationis ope attracto in ventriculis cerebri generari: di hic iterum Ganymedea oggannit suo Iovi. od autem ait, solos influentes spiritus nutriri& generari ex aere, non vero insitum spiritum; aut si ex eis nutriatur, non ess,ejusdem naturae cum suo
nutrimento, scurrilis est & philosopho cum primis vero Physicae Prose re indigna responsio. Etiam si enim nutrim tum de nutritum non sunt acta