장음표시 사용
611쪽
126a D Is P v ΥΛ Tro XII XLVIII. Demum Iavellus 8. Metaphysq. r. ex octavo Metaph. T. 1 f. indemonstrabile vocat hoc axioma,quod ex actu ct potentiolat unum persi, ex accidenti vero ct actusubstantiat, non fieri unum perser unde
necessario sequitur potentia anima ab ipsa per emanationem restillantiam productas revera esse idem cum ipse, anima, hec subiecto ct re distingui, nee esse accidentia. Quocirca Scotus has potentias cum substantiis suisita conditas vuli,ut non nisi secundum rationem ratiocinatam barbare loquendo sed rem explicando
& non ex natura rei differant.
XLIX. Et fortissime hoc probat: si anima non operatur nisi Per potentias tanquam qualitates a se, per emanationem productas, potentia intelligendi caeteraeque in subjecto seu anima,erunt distinctae ab ipsa anima. Atqui in anima humana, quatenus est a materia separata, di quando non est actu forma ciorporis seu forma informans,actio idem est quod subsantia. Quocirca si operatur anima per potentiam, potentia est ipsa anima nihilque disteri ab anima: aut eade operabitur non mediante & sine
Et cum qualitates insint ut sint instrumenta substantiai u ad actiones, certe ipsis substantiis in quibus actio est ipsa substatia, & idem cum substantia,tales inesse nequeunt: substantiae vero ejusmodi sunt spirituales essentiae,in quarum numero est anima ratiO- lnalis;in qua id,quado a corpore separata fuit,est substantia,non erit accidens, cum sit corpori immersa. Praeterea cum in essentiis spiritualibus non detur compositio vel totius ex partibus, aut substantiae
612쪽
gia quod ipsa actio sit idem cum substantia, sane in
iis non dantur potentiae quae sint accidentia,& diffe- rant cum ab ipsa, tum inter se. In anima rationali potentia vegetativa & sensitiva illis dicitur esse accidens. Atqui in brutis & viventibus anima vegetativa & sensitiva sunt diverse animae & diversae substantiae. Quod itaque in his est: substantia , in anima rationali non erit
L. Actio omnis in genere est ab anima: lpecies actionis est ab organo: bonit vel imbecillitas ct depravatio e ab organi a postione. Si itaque actiones animae variant & determinantur in organis, & per eorum dispositionem rite perficiuntur, potentiae istae speciales, quales videndi , audiendi ,sentiendi, specialiter pendent ab organo , neque ab anima specialiter descen)unt, nec ab ea, nec inter se distinctae sunt ratione originis ex anima.
ndoquidem eadem anima es in pede quae in
oculo , habens generalem talem potentiam qua . quocunque loco corporis quod informat, ubi invenerit organum, itidem actionem istius organi edas: Si oculus esset in pede anima videret in pede, si cerebrum in calcaneo saperet in calcaneo. Animae enim vis qua videt, audit, sentit, movet, non est potentia specialis in vel ab anima separata vel di-1iincta, sed specificatur in organo quolibet ab una anima totum aequaliter informante & generalem ad omnes actionum species virtutem habente, quae determinatur in qualibet parte. LI. Anima est bentelachia totius & omnium partium
613쪽
Iziu D T s p v Υ Α Τ I o XII. partium&actus primus,& una eadem ue substantia' praestat actum primu totumque informat, &omnes partes& mcdiante informatione in toto & omnibus partibus, omnis actus primus praestat omnes astis secundos generali sua virtute, qua respicit omnes partes, in quibus illa specialiter determinatur. Potentia vitalis,visiva , auditoria, aliaque,sunt in generali animi potestate&determinantur per actum primum corporis in suis organis: non est in anima
peculiaris potentia ab ipsa anima distincta, neque lab alia eadem differens. .
LII. Summa: Actio per emanationem immediate procedit a forma. Qualitates vero immediate a forma procedentes generantur actione per emanationem. Actio illis prete supponit potentiam actiqam . di facultatem in re. Ergo potentia activa est ipsa sorma & substantia. Animae itaque potentia ab anima substantia&essentia nihil differt. Plura ad manus essent argumenta quibus solide probari posset potentias animae ab ipsa anima nihil differre, & idem esse cum anima, licet contra hanc sententiam quam etiamScotus amplectitur,sit Thomas; & Zabarella hic potius Thomistam quam Sco- tistam agat. Vbi advertendum Zabarellam in relata
latione argumentorum Scoti,si ab eruditis res aequa lance examinetur, non satisfacen Scoto, nec con-
venienter respondere, quod haud dubie, si huc pertineret , commode & sine magna difficultate demonstari fosset. Sed haec LIIi. . Revertimur ad rem ipsam; si verum essetqvod potentiae quaedam quales Philosephis dicuntur primae,ab ipsarum formarum essentia fluerent& lfierent
614쪽
fierent & essent hoc. pacto accidentia de qualitates , tamen false ex hoc concludit,& inane consectari vinducit, statuitque omnes cujuscunque generis tam occultas quam manifestas qualitates ex essentia se maru m profluere. Ind ubitato verum est,omnis qualitatis non formalem sed effectricem causam esse formam: idque vel mediate vel immediate. Forma dum immediate generat qualitates id praestat actione per emanatione: quali modo ignis forma generat calore in subjecta sua materia, qui calor est accidens non pendens sive fluens ex essentia formae ignis, alioquin forma igni esset calidum quid, & haberet frigus contrarium. Atqui talis generatio est aequivoca,uti ex Z barella superius definitum est. AEqui Voce agens non generat ex sua essentia,uti de univo-ςe agente sed falso praedicant novatores. Mediateficiama generat qualitates, per instrumenta qualitatum aliarum , & etiam a se immediate genitarum.
Et hic valet regula, nultiforma βιbstantialis operetur risiper quat later. Hic qualitas sinstrumentaliter Senerat qualitatem, eamque vel sibi similem & suae speciei,vel diversam: sic calor generat calorem ut sibi specie similem, & qualitates secundas, &qualit tes chyli in chylo &sanguinis in sanguine. Primae itaque qualitates generant uni vocὸ sibi similes, &aequivoce alias in rebus. Sunt enim primae caeterarum omnium fere sundamenta ratione causalitatis instrumentalis.
v L . Qualitas qualitatem generat vel seipsam in aliud subjectum diffundendo & propagando,Vel ex. subjectar materiae potentia educendo. Non generat scipsam eandemque numero propagando&diffun-
615쪽
1166 DISPUTATIO XII. . dendo quia teste D. Mnnert. lib. s. Institui. pari. I. cap.2. nuta qualitas transi eadom numero nisi cumfosuhecto. Ergo generatur as alia per eductionem ex subjectae materiae potentia. Hinc Zabarella ex AIberto ait, omnem formam caecidentalem intelligit, non substantialem uti veteratorie & falso hunc locum allegavit D. Sennert. lib. de Galen. cum Chym. consens & dissens cap.'. esse multiplicativam sui ipsius, vel realiter, vel spiritaliter. quatuor primas qualitates utroque modo a- gere. Quod calor calorem realem in alia materia producat, & etiam speciem spiritalem in laedio &organa sensus tactus. Et paulo post. Duplicem hanc actionem distinguens Albertus dicit, aliud esse pr*ducere formam in materia, aliud esse producere formam tantum. Etenim prdducere formam in materia esse materialiter agere & producere alteram formam similem materialem. Forma enim materialis amateria in qua recipitur, pendet in esse & in consita vari, non ab agente nisi solum in fieri. Et tali actione activa non sint alia accidentia, quae ob id activa
vocantur. Producere autem formam tantum, non
formam in materia est spiritalem speciem produ
LV. Ex his luce meridiana clarius. apparet, nullamqualitatem materialem ex essentia formae profluendo gigni, siquidem nec ipse quae immediate a formis actione per emanationem dicta senerantur, ex essentia formi profluunt, & aequivoce prodlicuiL. tur. Et quae mediate a formis per alias qualitates generantur,ex essentia formae produci nequeunt. Calor ignis cum in alio subjecto generet calorem, nec' . subje-
616쪽
DE PARADox Is SE OTAE SEN. I 267 subjectum suum in quo haeret,multo minus formam suam aqua dependet, eis transfert. Nec magnes per astrictum communicans chalybi vel ferro vim trahendi aliud ferrum, communicat formam suam, sed qualitatem ferri tractricem in eo producit. LVI. Vnde igiturn ex quo forma generat qualitatem , cum vel immediate actione per emanatio
ne mutens, in propriosulae sto, vel per qualitatem suam generat aliam qualitatem in alio su Hecto. Vnde inquam Z Non ex sua essentia, ut demonstratum est; non ex nihilo. Ergo ex materiae potentia. Atque illud erat argumentum meum de ortu qualitatum
cujuscunque generis, in disputatione de morbis sub . stantiae thes 18. ad quod cum respondere debebat
LVII. Tempestivum nunc est, ut procedamus ad argumentum D. Senncrti quo probare nititur, potentias fluere ab essentia formarum. Potentia sunt primae vel secunds: deprimis vidimus, restat ut secundarum naturam,& an ex formarum essentia immediate fluant, pervidea prias. Vbi primo notanda novatio termini a Sennerto facti , errorem secum ducens. Ipse enim distinguit potentiam in essentialem & naturalem lib. 6. prax. Med. cap. 3. l.ΣI.ά- sentialem immediate fuere a sorma specifica ait, &sicut forma ipsa nec mutatur, nec gradus recipit,esse
immutabilem sine naturali vero nec in actum de . duci, nec vim ad agendum habere. Potentiam naturalem, ait esse accidens quod iam subjecti quod permutars 'possit cum impotentia naturali. Verum liqc distinctio vana & recepis Philosephorum discipi: ne contraria est, potentia enim quam ille essentialem vocat, tam
617쪽
D I s P V T A T 1 o XII. . est naturalis atque illa quam ille naturalem appellat. Quocirca clarissimus D. Iacobus Martini lib.a. Meta Ic sol. Ioas. cum caeteris Philosophis Ariastotelicis dividit potentiam naturalem in primam& secundam. Primam dicit im Mediate profluere ex forma subjecti, qualis est potentia in homine ad intelligendum, dependens ab anima rationali, & sentiendi ab anima vegetativa. LVIII. Potentia naturalis secunda ipsi definitur, sit certa dispositio temperamenti & organorum, per quam prima illa producitur in actum; hoc pacto ad visionem perficiendam non sufficit potentia prima videndi animae sed requiritur primum ipsum organum in quo generalis potentia animae determinetur, quod est oculus. secundo dispositio oculi per quam bene vel male vhdet animal, ut ad hanc qualitatis speciem naturalis potentia di Impo-t a, sanitas & morbus referatur. IX. Hic primo notandum, quomodo novatores
. in novis constituendis suis regulis delirem: Deinde ex hac ipsusmet D. Sennerti distinctione manifesta
apparet falsitas opinionis novatorum, qua omnem qualitatem tam. manifestam quam occultam,& tam
mediate quam immediate ex lictione per emanati inem a 'rma genitam ; ex essentia formae profluet scribit. 'Potentia sane naturalis di impotentia ex dispos' tione & temperie orgoni dependem non profluit is
. essentia sermae vel animae animantis , Examinem irem juxta ipsum D. Sennert. in consideratione m-turae sanitatis di morbi. D. Sonnert. lib. I. Insitet
cap. partium constitutionem distinguit in esset
618쪽
DE PARADox Is SEcTAE SEN. Iristialem & accidentalem; essentialem, ait, pendere ex materia & forma substantiali, a quibus compositum 'suam naturam & essentiam habet: Accidentalem ve id ait esse qualitatum accidentiumque aliarum in singulis partibus dispositionem , proximum organum per quod forma essentialis sir efficax, omne': actiones exerceat & diversimode agat. Vnde ipsi sanitas definitur quod sit potentia, actiones quae secundum naturam sunt, exercendi, a partium natu ralium constitutione proveniens: In eodem genere& subjecto ait lib. 2. Instituti pari. I.cap. P. collo n-
dum esse morbum, qui sit accidens in gehere qualitatis quemadmodum sanitas , quod contraria sunt ejusdem generis & subjecti r Vnde ait morbum re-cle definiri, quod sit impotentia actiones partium
naturales exercendi, ab caram constitutione praeter
LX. Alia itaque est Philosephis potentia prima,
quae provenit a forma, alia quae a dispositione subjecit, in qua morbus de sanitas, consistit. Ad hanc refertur uti proximam causam potentia secunda natu- .ralis, & impotentia naturalis. Potentiam hane secundam , &ipsam ex oua illa dependet dispositionem, esse qualitatem ipib etiam auctore certum est. De hac potentia Galen.l.3.de sympt.caus. c. I. quod essentia ficultatum consipat in temperie. Et lib.de praesag. ex puis inquit: Facubais essentia instrauiarum partium bommodo temperamentoposita esse: m tum demum quaeque strenues um mun- obit, ubi est temperatissima; contra male funPtur,sicntemperata. .
. Atque haec potentia secunda dispositio Oipani nec ab anima dependet, nec ab ipsius essentia fluit,
619쪽
xa o D I s P v T A T I XII. estque variabilis & mutabilis: animae vero essentia& potentiae,ipse asserente, nulli mutationi sunt obnoxiae,Trifcetida itaque falsimonia est,quod D.Sen-nerta livore & calumniandi libidine caecutiens, asserere non erubescit lib. 6.prax.p. I.c. 3 . l. I 7.tam Oc cultas quam manifestas,&cujuscunque generis qualitates ex essentia formarum fluere. . . LXI. Sed consideremus qualitates corporales in universum. Illae sunt manifestae vel occultae: de manifestis vidimus: excutiamus origmem occultarum. In occultis qualitatibus ait etiam consistere morbu: morbu veris omnem esse impotentiam agendi. impotentiae causam refert ad dispositionem accidentalem. Ita certos cibos a versari & ab iis sumptis gravi- . us assici, ait esse ab mpotentia naturali, quε proVeniat a certo dc peculiari ventriculi disp ositione, ut
docet lib. 6. prax pari. I. capit. 3. folio. 22. . .
Ex his luce mehidiana clariu& apparet, . occultas hujus generis qualitates in animalibus de iis enim agimus impraesentiar m non pendere ab anima, neque ab illitus essentia defluere.Vnde & loco proxime citato sol. Im ait occultas qualitates quibusdam individuis propriis & hinc ortas sympathias, quae iovi speciei non sunt communes ad potentiam &impotentiam naturalem, ab individui corporis peculiari constitutione dependentem , esse reseren-
Cum itaque potentia & impotentia naturalis referatur ad potentiam secundam, & haec oriatur ex certa temperic &dispositione partis: nulla vero ta- Iis dispositio eae anima vel forinae essentia profluat, clarissime patet & convincitur, hujus generis occul-
620쪽
os PARADox IS SECTAE sE.N. Ia itas qualitates etiam non profluere ex essentia Arniae. Quod enim ex essentia formae defluit, illud imme diate a serma dependet; atqui talis naturae non siinthae qualitates: Sed tales esse praedicantur Sennerto sed falso qualitates essentiales, quas a naturalibus distinguit. Vnde igitur qualitates occultae hujus generis Non ex essentia formae, non ex nihilor Ergo ex potentia materiae productae. LXII.Sed ut veriorem sententiam de occultarum qualitatum origine eruamus, excutiendum fuerit. Chaos illud absurditatum & contradictionum pelagusquBd Sennertus lib. 6. prax p. I.c.3. invehit, ut lectori & rudioribus oculos perstringat. Qui que ibi diversas ratione subjecti & originis occuli rum qualitatum classes facit. LXIII. Prima est earum quae insunt viventibus,& sunt omnibus ejusdem speciei individuis propristialicque in viventibus iis reperiuntur, 3t in demortuis eorum corporibus non ampliuS reperiuntur. Talis est qualitas occulta in Remora pisce & Torpedine & Basilisto: quae in demortuis cum vita extinguitur. Neque enim Torpedo mortua torpo emamplius inducit, sed vesca est; neque Basiliscus exintinctus, nocendi vires ulteriores possidet. ins aspecificis viventium formis provenire asserit. Secu dum genus illi etiam est in viventibus, sed non omni bus ejusdem speciei individuis : ita alii aversantux
caseum, aut certa ciborum genera, au t feles, mures&similia. Harum causam non esse Armam specimcam; sic enim omnibus ejus speciei individuis communes forent sed peculiarem corporis propriet - tem & dispὀsitionem ese asserit. . :