Comoediae

201쪽

191 PROLOGUS HECYRAE.

quod si scripturam Sprevissem in praesentia

et in deterrendo VoluiSSem Operam Sumero,

ut in otio esset potius quam in negotio: deterruissem facile, ne alias Scriberet. nunc quid petam, mea cau8a aequo animo attendite. HecJram ad Vos resero, quam mihi per Silentium numquam agere licitumst: ita eam Oppressit calamitas eam ollamitatem vostra intellegentia alse labit, si erit adiutrix nostrae industriae. quom PrImum eam agere coeΡi, pugilum gloria, funambuli eodem accessit expectatio

comitum conventu8, StrepituS, clamor mulierum 35 fecere ut ante tempus exirem soraS. Vetere in nova coepi uti consuetudine, in experiundo ut 08Sem: resero denuo. Primo actu placeo: quom interea rumor Venit

datum iri gladiatores, populHS conVolat, 40 tumultuantur clamant pugnant de loco: ego interea meum non potui tutarI loeum. nunc turba non est: Otium et Silentium est: agendi tempus mihi datumst: vobis datur

potestas condecorandi ludos Scaenicos. 4t nolite sinere per VOS artem muSicam recidere ad paucos: tacite ut Vostra auctoritas meae auctoritati fautrix adiutrixque sit. Si numquam avare pretium Statui art1 meae et eum esse quaeStum in unimum induXi maxumum,

sinite inpetrare me, qui in tutelam meam studium suom et se in Vostram commisit fidem, ne eum circumventum inique iniqui inrideant. mea causa causam accipite et date silentium, 5 ut lubeat scribero aliis mihique ut disceren0vas expediat posthac pretio emptuS meo.

202쪽

192 P. TERENTI

vel hic Pamphilus iurabat quotiens Bacchidi, 60

quam sancte, ut quivi8 facil0 908Set credere, numquam illa Viva dueturum uxorem domum lom duxit. SY. ergo propterea te sedulo et moneo et hortor, ne quoiuSquam te misereat, quin spolies mutileS laceres, quemquem nacta Sis. 65PH. utin eximium neminem habeam l SY. neminem: nam nemo illorum qui Squam, Scito, ad te venit, quin ita paret sese, abs te ut blanditiis suisquam minumO Pretio Suam Voluptatem eXpleat. hiscine tu amabo non contra insidiaberet roPH. tamen pol eandem iniuriumst esSe omnibus. SY. iniurium autemst ulcisci advorsarios laut qua Via te captent eadem ips0s capi leheu me miSeram, quor non aut istaec mihi aetas et sormast aut tibi haec sentential 3PARMENO. PHILOTIS. SYRA.PA. Senex si quaeret me, modo isse dicito ad 96rtum percontatum adventum Pamphili. audin quid dicam, Scirte i si quaeret me, uti tum dicas: si non quaeret, nullus dixeris, alias ut uti possim causa hac integra. 80 sed videon ego Philotium t unde haec adveniti

Philotis, salve multum. PH. O SalVe, Parmeno. SY. Salve mecaStor, Parmeno. PA. et tu edepol, Syra.dic mi, ubi, Philotis, te oblectasti tam diu lPH. minume equidem me oblectaVi, quae cum milito s5 Corinthum hinc sum profecta inhumanissumo:

bi0nnium ibi per tuom misera illum tuli.

203쪽

ΡΑ. edepol tu desiderium Athenarum urbitror, Phil0tium, cepisse Saepe et te tuom consilium contemPSi880. PH. non dicI Potest, 90 quam cupida eram huc redeundi, abeundi a milite vosque hie videndi, antiqua ut consuetudine agitarem inter Vos libere conv1vium:

nam illi hau licebat nisi pracfinito loqui

quae illi placerent. ΡΑ. haud opinor c0mmode 95snem statuisse Orationi militem. PH. sed quid h0c negoti8t, modo quod narravit mihi hic intus Bacchis i qu0d ego numquam credidi fore, ut ille hac viva posset animum inducere uxorem habere. PA. habere autem y PII. eho tu, an D0n habet i 103PA. hab0t: sed firmae hae vereor ut Sint nuptiae. PH. ita di deaeque saxint, si in rem est Bacchidis. sed qui istuc credam ita esse, die mihi, Parmeno. ΡΑ. non est opu8 prolato : hoc Percontarier deSiSte. PH. nempe ea causa, ut ne id fiat palam lita me di amabunt, hau propterea te rogo, l06 ut hoc proferam, Sed ut tacita mecum gaudeam.

ΡΑ. numquam tam dices commode, ut tergum meum tuam in fidem committam. PH. a noli, Parmeno: quasi tu non multo malis narrare hoc mihi ilo quam ego quae Percontor Scire. ΡΑ. Vera haec Praedicat,ot illud mihi vitiumst maxumum. si mihi fidem

dus te tacituram, dicam. PH. ad ingenium redis.fidem do : loquere. ΡΑ. ausculta. ΡΗ. iStic Sum. PA.

hanc Bacchidem amabat, ut quom maxume, tum Pamphilus, Il5

quom Pater uxorem ut ducat Orare occipit et haec communia omnium quae Sunt Patrum,SeSe Senem eSSe dicere, illum autem unicum: praesidium vello Se Senectuti Suae. ille Primo Se negare: Sed postquam ueriuA I2δpater instat, socii unimi ut incertus foret,

Pudorin anno amori obsequeretur magiS.

tundendo atque odio duntque offecit senex:

204쪽

Ρ. TERENTI 194 usque 1llud visumst Pamphilo ne utiquam graVe, l23 donec iam in ipsis nuptiis, postquam Videt

Paratas nec moram ullam quin ducat dari, ibi domum ita a0gro tulit, ut ipsam Bacchidem, si adesset, credo ibi eius commiSereSceret, ubi quomque datum erat spatium solitudinis, I 30 ut conloqui mecum una POSSet: Parmeno, perii, quid ego egit in quod me conieci malum lnon potero hoc ferre, Parmeno perii miSer.'PA. at te di doacque fuaeint cum isto odio, Laches. ΡΑ. ut ad pauca redeam, uxorem deducit domum. la3 nocte illa prima virginem non attigit:

quae conSecutust nox eam, nilo magiS. PH. quid a18 l cum virgine una adulescens cubuerit

plus potus, seSe illa abstinere ut poluserit lnon veri simile dieiS nec Verum urbitro . in 'PA. credo ita vidori tibi: nam nemo ad tu venit nisi cupions tui: ille invitus illam duxerat. PH. quid deindo fit i PΑ. diebus sane pauculis post Pamphilus me solum seducit foras narratque, ut virgo ab se Integra etiam tum siet, u5

Seque ante quam eam uxorem duxisset domum Spera8Se ea S tolerare DOSSO nuptiaS.

sed quam decrerim me non posse diutius habbro, eam ludibrio haberi, P urmen , . , quin integram itidem reddam, ut accepi ab suis, l50 neque honestum mihi neque utile ipsi virginist.'PH. Dium ac pudicum ingenium narras Pamphili. ΡΑ. hoc ego proferre incommodum mi esse arbitror: reddi patri autem, quoi tu nil dicas viti, Superbum8t: Sed illam spero, ubi hoc cognoverit l55

non POSSe Se mecum eSSe, abituram denique.

PH. quid i intorea ibatne ad Bacchidem J PA. cotidie :sed ut sit, postquam hunc alienum ab sese Videt, maligna et multo magis procax saeta IlieOSt.

diiunxit illum ab illa, postquam et ip8e Seot illam ot hanc quae domi erat cognovit satis. fad exemplum ambarum mores earum eXiStimans

205쪽

HECYRA.195 haec, ita uti liberali esse ingenio decet,

pudens modesta, incommoda atque iniurias 165 viri omnis serre et t0gere contumelias. hic unimus partitia uxoris miseric0rdiadeVInetuS, Partim victus huius iniuriis

paulatim elapsust Bacchidi atque huc transtulit

amorem, POStquam par ingenium nactus est. Ποint rea in Imbro moritur cognatuS Senex liorianee. ea ad h08 redierat lege hereditas.co amantem invitum Pamphilum eXtrudit pator. relinquit cum matre hic HXOrem: nam SeneXrus abdidit se, huc raro in Urbem commeat. l75PH. quid adhuc habent infirmitatis nuptias ΤΡΑ. nune audieS. Prim08 dies complusculos bene conveniebat sane inter eas. interim miris modis odisse coepit Sostratam :neque lites ullae inter ea S, Ρ0Stulatio isdnumquam. PH. quid igitur Τ ΡΑ. Siquando ad eam

confabulatum, sugere e conSpectu ilico, . videro nolle: denique ubi non quat pati, simulat se ad matrem arceSSi ad rem divinam, abit. ubi illic dies est compluris, arceSSi iubet: 185

dixere cauSam tum neSeio quam. iterum iubet: nemo remi Sit. PoStquam areeSSunt Saepius, aegram e8Se Simulant mulierem. nostra ilico it visero ad eam: admisit nemo. hoc ubi Senex rescivit, heri ea cau8a rure hue udVetiit, 190Ρatrem contInuo conVenit Philumenae. quid egerint inter se, non dum etiam Seio nisi Sane curaeSt, quorSum eVenturum hoc siet. habes omnem rem: Pergam quo coepi hoc iter.

PH. et quidem ego: nam conStitui cum quodam hospite l95 me e8se illum conventuram. ΡΑ. di vortant bene quod agas. PH. Vale. PA. et tu bene Vale, Philotium.

206쪽

196 P. TERENTI

LAOΠΕS. SOSTRATA. LA. Pro deum atque hominum fidem, quod hoc genus QSt, quae haec est coniuratio lutin Omnes mulieres eadem aeque studeant nolintque Omnia neque declinatam quicquam ab aliarum 1 genio ullam reperiasi 200

Viris esse adVOrSas aeque Studiumst, Similis pertinaciaSt. in eodemque omnes mihi videntur ludo doctae ad malitiam Pol ludo, si ullus est, magistram hanc esse Satis certo

scio. SO. me m1Seram, quae nune quam Obrem ReeuSer neSeio.

LA. hem, 205 tu nescis i So. nescio, 1ta me di ament, mi Laches; itaque una inter HOS agere aetatem liceat. LA. di mala prohibeant. So. meque abs te inmerito eSSe uecusatam post modo

LA. tu inmerito ' an quicquam pro istis factis dignumto diei p0test lquae me di te et familiam dedecoras, filio luctum

tum autem ex amicis inimici ut sint nobis adfinses facis, qui illum decrerunt dignum, suos quoi liberos committerent. tu Sola exorere, quae perturbes haec tua inpudentia. So. egon l LΑ. tu inquam mulier, quae me omnino lapidem, non hominem putas. an, quia ruri crebro esse soleo, neScire arbitramini 215 quo quisque Ρacto hic Vitam V0Strarum Q igati . , multo melius hie quae fiunt quam illi ubi sum adsidue scio:

207쪽

menam

minumeque adeo mirum ; et ni id secisset, magis mirum foret. 220sed non credidi adeo, ut etiam t0tam hanc odisset domum

quod si scissem, illa hic maneret potius, tu hinc isses

ut vide, quam inmerito aegritudo haec oritur mi abs te, Sostrata: rus habitatum abii, concedens VobiS et rei SerViens, Sumptus VOStros otiumque ut 110Stra res P088et pati, meo labori liau parcenS praeter aequom atque aetatem meam. 226 non te pro his curasse robus nequid aegre esset mihi SO. non mea Opera neque pol culpa eVenit. LA. immo

sola hic fuisti: in te omnis haeret culpa Sola, SOStrata. quae hic erant curares, quom ego Vos SolVi curis ceteris. 230 eum puella anum suscepisse inimicitias non pudet lillius dices culpa factum i So. haud equidem dico, mi Lach OS.I A. gaudeo, ita me di ament, gnati causa: nam de te quidem satis scio peccando fieri detrimenti nil potest. S0. qui Scis an ea causa, mi Vir, me OdiSSe adsimula Verit, 235 ut cum matre plus una e8Set ' LA. quad ais ' non signi hoc Sat oSt, quod heri nemo voluit visentem ad eam te intro admittere ΤS0. enim lassam oppido tum esse aibant: eo ad eam haud admiSSa Sum. LA. tuos es8e ego illi mores morbum magis quam ullam aliam rem arbitror, sit merito adeo : nam vostrarum Dialia eSt, quin gnatum velit 2.0

208쪽

ducere HXOrem et quae vobis placitast condicio datur: ubi duxere inpulsu vostro, VOStro inpulSu ea8dem exigunt. PHIDIPPUS. LACHES. SOSTRATA. PH. Etsi scio eg0, Philumena, meum ius esse, ut te cogam quae ego inperem sacere: ego tamen patrio unimo victus faciam, ut tibi concedam, neque tuae lubidini adVOrSub0r. . 215LA. atque eccum Phidippum optume video: h1nc iam scibo hoc quid sit. Phidippe, etsi ego meis me omnibus Scio esse adprime obsequentem, sed non adeo ut mea sucilitas corrumpat illorum sini-

quod tu si idem saceres, magis in rem et Vostram et

nunc video in illarum potestate e88e te. . PH. heia

LA. adii te heri de filia: ut veni, itidem incertum amisti. haud ita decet, si perpetuam hanc vis esse adfinitatem. celare te iras. Siquid e8t peccatum a nobiS, Proser: aut ea refellendo aut purgando Vobis corrigemuSto iudico ipso. sin east retinendi causa apud VOS, 25oquia aegrast: te mi iniuriam facere arbitror, Ph1dipPQ, si m0tuis satis ut meae domi curetur diligenter . at ita me di ament, hau tibi hoc concedo, et81 1lli pater eS, ut tu illam salvam magis velis quam ego: id adeo gnati cauSa, quem ego intellexi illam hau minus quam Se ipsumi magnificare. 26'

neque taleo clam me eSι, quam eSSe eum graviter laturum credam,

hoc si rescierit: eo domum Studeo haec priu8 quam illo ut redeat. PH. Laches, et diligentiam vostram et benignitatem

209쪽

ΗEC A. 199 novi et quae dicis omnia esse ut dicis animum induco, et te h0c mihi cupio credere: illam ad vos redire Studeo, 265 Si facere possim ullo modo. LA. quae res te sacere

etio, numquid nam accusat Virum i PH. minume: nam P0Stquam attendi magis et vi coepi c0gere ut rediret, Sancte adiurat non Ρ08Se apud vos Pamphilo Se ubAente perdurare. aliud fortasse alii viti est: ego sum animo leni natus : 270 non possum advorsari meis. LΑ. hem, SoStrata. So. heu me miSOrRm. LA. certumnest istuc ' PH. nunc quidem ut videtur: Sed numquid vis litam est qu0d me transire ad forum iam oportet. LA. eo tecum Una. S0. edepol ne nos Stimus inique aeque omnes invisae viris Pr0Pter paucas, quae omneS faciunt dignae ut videamur mulo. 275 nam ita me di ament, quod me accuSat nunc Vir, Sum extra DOXium. sed non facilest lxpurgatu: ita sinimum induxerunt, Socrus 6mnis esse iniquas: hau pol me quidem: nam numquam Secus

habui illam ac Si ex me esset nata: nec qui h0c mi eveniat Scio ruisi pol filium multimodis iam expeto ut redeat do

mum. 280

210쪽

200 P. TERENTI

ACTUS III.

PAMPHILUS. PARMENO. MYRRINA.PAM. Nemini ego plura esse acerba credo feXJ amore liOmini umquam Oblata quum mi. heu me infelicem, huncine ego vitam parSi Perderet hucine cauSa ego eram tanto opere cupidus redeundi domum i hui, quanto fuerat praestabilius ubivis gentium agere aetatem quam huc redire atque haec ita e8Se m1Serum me re-Se1Scere i 285 Dum nos omneS quibus est alicunde aliquis obiectus labos, omne quod est interea tempus prius quam id rescitumst luerOSt. PAR. ut sic citius qui te expedias hi S aerumniS reperias. 81 non redii88es, haec irae factae e8Sent multo amplioreS sed nunc adventum tuom ambaS, Pamphile, Seio reverituras. 290rem cognOSees: iram eXpedies: rurAum in gratiam restitueS.IeVia Sunt, quae tu pergravia esse in animum induxt1

tuom.

ΡΑΜ. quid consolare me ' an qui8quum uSquam genti- umst aequo miser lPrius quam hanc uxorem duxi, habebam alibi animum amori deditum :

trudit pater: 295 iam in hac re, ut taceam, quoivis facile scitust quam

fuerim miSer.

vix me illinet abstraxi atque inpeditum in ea expedivi

animum meum, Vixque huc contuleram: em nova reS ortaSt, Porro ab hac quae me ubStrahas.