Comoediae

211쪽

HECYRA. 201

tum Insitrem eX ea re me aut uXorem in culpa inventurum arbitror:

quod quom Ita esse invenero, quid restat ni8i porro ut fiam miser i 300 nam matris serre iniurias me, Parmeno, pietas iubet: tum uxori obnoxius sum: ita Olim suo me ingenio pertulit, tot meas iniurias quae numquam in ullo patefecit loco. Sed magnum nescio quid neceSSeSt eVeniSSe, Parmeno, unde ira inter eas intercessit, quae tam permanSit

diu. 305 PAR. aut hercle Parvom, Si Vis Vero Veram rationem eXequi. non muXUmae, quae maxumae Sunt interdum irae, iniuriae

faciunt: nam saepe est, quibus in rebus alius ne iratus quidemSt, quom de eadem causast iracundus tactus inimicissu-

pueri inter Sese quam pro levibus n0xiis iras gerunt i 3l0 quapr0pteri quia enim qui eos gubernat animus infirmum gerunt. itidem illae mulieres sunt sermo ut pueri leVi Sententia :fortasse unum aliquod verbum inter eas iram hanc

hem, quid hoc est ' ΡΑΜ. tace. trepidari sentio et cursari rurSum prorSum. PAR. ago dum, ad soris al5 accedo propius. hem, Sen Sistin Τ ΡΑΜ. 110li fabularier. pro Iuppiter, clamorem audivi. PAR. tute loqueris,

MY. taee ObSecro, mea gnata. PAΜ. matris Vox VisaSt Philumenno. nullus sum. PAR. qui dum y PAM. perii. PAR. quamobrem l PAM. nescio quod magnum malum Pr0fecto, Parmeno, me celas. PAR. uXOrem Philumenam 320

212쪽

202Ρ. ΤERENTI pavitare nescio quid dixerunt: id si forte est nescio. PAM. interii: quor id mihi non dixti J PAR. quia non

poteram una omnia.

PAM. quid m0rbi est ' ΡΑR. neScio. ΡΑΜ. quid i nemon medicum adduxit ' ΡΑR. neSCIO. ΡΑΜ. cesso hinc ire intro, ut hoc quam primum, quidquid est, certo sciam lovo nam modo, Philumena mea, nunc te offendam ad-' iactum Τ 32Suam si periclum ullum in te ineSt, Perisse me una hau dubiumSt. PAR. non u8us tact08t mihi nunc hunc intro sequi: nam invis0s omniS Π08 e8Se illiS Senti'. hori nemo voluit Sostratam intro admittere. si Drto m0rbus umPli0r laetus Siet, δ . quod Sane n0lim, Inuxume eri cauSta mei: servom ilico intro ivisse dicent Sostratae, aliquid tulisse c0mminisceΠtur m li . , capiti atque aetati illorum, morbuS quI Ructus SIt.

era in crimen Veniet, ego Vero in magnum malum. 335S0STRATA. PARΜENO. PAMPHILUS.

S0. Nescio quid iam dudum audio hic tumultuari mi-

malo metuo ne Philumenae magis m0rbus adgrmescat: au0d te, Aesculapi, et te, SaluS, nequid SIt huIus oro. nunc ad eam riSam. PAR. heuS, SOStrata. S0. hem. PAR. iterum 18tine eXeludere. SO. ehem Parmen0, tun hic erasi perii, quid faciam misera i 310 non ViSam uxorem Pamphili, quom in pr0xumo hic sit aegra lPAR. non Visas i ne mittaS quidem ViSendi causa quem

quam.

nam qui amat qu0i 0dio iΡSus est, bis sacere stulto

laborem inanem ipsus crepit et illi m0lestiam sidfert. tum filius tuos intr0 iit Videre, ut VenIt, Id ugat. 315 Sin quid assi an Venit Piumphilusi PAR. Venit. S0. dis gratiam habeo.

213쪽

203HECYRA.hem, istoc Verbo animus mihi redit et cura ex corde

PAR. iam ea te causa maxume nunc huc intro ire nolo :nam si remittent quidpiam Philumenae dolores, omnem rem narrabit, Seio, continuo Solis Soli, r . quae inter Vos intervenerit, unde ortumst initium 1rae. atque eccum Video ipsum egredi: quam tristi sti So. o mi gnate. PAM. mea mater, Salve. SO. gaudeo VeniSSe SalVOm. Salvan Philumenast ' PAM. meliusculaSt. SO. utinam 1Stuc

ita di faxint. quid tu igitur lacrumas i aut quid es tam tristis 'PAM. recte, mater. 355

So. quid fuit tumulti l dic mihi: an dolor repente in-Vasit iΡΑΜ. ita suetumst. So. quid morbi est i ΡΑΜ. febris.

So. cotidianal ΡΑΜ. ita aiunt. i Sodes intro, consequar iam te, mea mater. SO. fiat. PAM. tu pueris curre, Parmeno, ObVium atque eiS Onera adiuta. PAR. quid ' non sciunt ipsi viam, domum qua veniant ΤΡΑΜ. ceSSas i 360 nequeo mearum rerum initium ullum iuveni e idoneum, unde eXordiar narrare, quae nec Opinanti accidunt; Partim quae Per8pexi his oculis, Partim percepi auribUS . qua me propter eXanimatum citius eduXi soras. num modo intro me corripui timidus, alio Suspicans 365 morbo me ViSurum adsectam ac SenSi QSSe uxorem :oi mihi. ΡOStquam me aSpeXere ancillae adVeniSSe, omnes ilico laetae exclamant Venit', id quod me repente u8Pe-

Xerunt.

sed continuo voltum earum SenSi inmutari omnium, quia Lam incommode illis fors obtulerat adventum

meum. 370

una illarum interea Propere praecucurrit nuntians me venisse: ego eius Videndi cuΡidus recta conse

214쪽

201 P. TERENTI

postquam intro adveni, extemPlo eius morbum c0 0vimiSer: num neque ut celari P0SSet tempu8 Spatium ullum dabat, neque voce alia ac res monebat I9Sa Poterat conqueri. 375

P08tquam aspexi, O facinus indignum' inquam et c0rripui 1lico me inde lacrumans, 1ncredibili re atque atroci percitus. mater consequitur: iam ut limen exirem, ad genua uecidit lacrumans misera: miseritumSt. profecto hoc Sic est, ut puto: omnibus nobis ut res dant Sese, Ita magni atque hu

hane habere orationem mecum principio 1nstitit: o mi Pamphile, abs te quam Obrem haec ubierit cau-Sam Vides: nam vitiumst oblatum Virgini olim ab nescio quo inprobo. nunc huc confugit, te atque alios partum ut celaret Suom sed quom orata eius reminiScor, nequeo quin laeru-

mem miser. 385

quaeque sors fortunast' inquit nobis quae te hodie obtulit,

per eam te ObSecramus ambae, Si ius, Si fas est, uti advorsa eius per te tecta tacitaque apud Omnis Sient. Si umquam erga te animo e8Se amico Sensisti eam, mi

Pamphile, sine labore hanc gratiam te ut sibi des pro illa nunc

rogat. 390 ceterum de redducenda id facias, quod in rem sit tuam. parturire eum nec graVidam eSSe eX te, Solus conseiu . nam silunt tecum post duobus coneubui8Se mensibuS. tum, poStquam ad te venit, menSis agitur hic iam 80p

quod te scire ipsa indicat res. nunc si potis eSt, Pamphile, 395maXume Volo doque Operam, ut clam eveniat partus patrem

215쪽

HECYRA.205 atque adeo omnis. Sed Si id fieri non potest quin sentiant,

dicam abortum eSSe: Scio nemini aliter suspectum lare,

quin, quod Veri similest, ex te recte eum natum putent. continuo eXponetur: hic tibi nil est quicquam incommodi, ι000t illi miserae indigne factam iniuriam contexeris.' pollicitus sum, et Servare in eo certumst quod dixifidem.

nam de redducenda, id vero ne utiquam honeStum eSSe arbitror: nec saeiam, etsi amor me graviter consuetudoque eius tenet. lacrum0, quae 908thac futurast vita quom in mentem venit 405 Solitudoque. 6 sortuna, ut numquam perpetuo es data lSed iam prior amor me ad hanc rem exercitatum red

didit,

quem ego tum consilio missum seci: idem hunc Operam dabo. adest Parmeno cum pueris: hunc minumest OPUS in hac re adesse: nam olim soli credidi, ι loea me abstinuisse in principio, quom datast: Vereor, Si clamorem eius hic crebro audiat, ne parturire intellegat. aliquo mihisthinc ablegandus, dum parit Philumena. PARMENO. SOSIA. PΑΜΡΙΙΙLVs. PAn. Ain tu tibi hoc incommodum evenisse iter Τ 415S0. non hercle verbis, Parmeno, dici p0test tantum, quam re ipsa navigare incommodumst. PAR. itanest ' So. o fortunate, nescis quid mali praeterieris, qui numquam eS ingreSSus mare. Dam alias ut mittam miserias, unam hane vide: 420 dies triginta aut plus eo in navi sui, quom interea Semper mortem expectabam miSer: ita usque advorsa KempeState usi SumUS. PAR. Odiosum. SO. hau clam me ost: denique hercle aufugerim

216쪽

206 P. TERENTI

potius quam redeam, Si eo mihi redeundum Seiam. 425PAR. Olim quidem te cauSae inpellebant leves, quod nunc minitare facere uι facereS, Sosia. sed Pamphilum ipsum Video. Stare ante OStium: ito intro: ego hunc adibo, Siquid me velit. ero etiam tu hic Stasi ΡΑΜ. equidem te expecto. PAR. quid est i ha0PAM in urcem tran8eHPSO OPUS est. PAR. quoi ho

minii ΡΑΜ. tibi. . PAR. in arcemi quid eo Τ ΡΑΜ. Callidemidem h0spitem Myconium, qui mecum una VectuSt, conveni. PAR perii. Vovi8Se hunc dicam, Si salvos domum redisset umquam, ut me simbulando rumperet. 435ΡΑΜ. quid cessas' PAR. quid Vis dicami an con-Veniam modo 'PAM. imimo quod c0nstitui hodie conventurum eum, non P0sse, ne me fruStris illi DXPediet. Vola. . PAR. at n0n n0vi h0minis iaciem. PAM. at faciam ut n0veris: ma nu8, rabidunduS, UTISPUS, UT SUS, Uue ius, id

cad. verosa facie. PAR. di illum Perduint.

quid, si non veniet i maneamne HSque ud JeSPerumtΡΛΜ. maneto: curre. ΡΑR. non queo: ita defessus

sum.

ΡΛΜ. ille abiit. quid agam infelixi prorsus n0scio quo pacto h0c celem, quod me oraVit Myrrina, 415Suae gnatae Partum: nam me miSeret mulieris. quod p0tero faciam, tamen ut pietatem colam: nam me parenti p0tius quam am0ri obsequi Oportet. attat eccum Phidippum et patrem video: h0rsum pergunt. quid dicam hisce, inesertus

LA. Dixtin dudum illam dixisse, se expectare filium 'PH. factum. LA. Veni 8Se siiunt: redeat. PA. quamc usam dicam patri, quam Obrem n0n redducam, neSeio. LA. quem ego

hic audivi loquii

217쪽

PA. certum Disrmare e8t Viam me quam decrevi DerSequi. LA. 1psus est de quo hoc agebam tecum. PA. Salve, mi pater. 155LΑ. gnate mi, Salve. PH. bene laetum te advenisse, Pamphile: atque adeo, qu0d maxumumSt, SalVOm atque Validum. ΡΑ. creditur. I A. advenis modo Τ ΡΑ. admodum. LA. cedo, qu1droliquit Phania consobrinus n0Steri ΡΑ. Sane hercle homo voluptati obsequenSsuit, dum vixit: Ut qui Sic sunt, hau multum hered0m iuvant, 460

sibi vero hanc laud0m relinquont Vixit, dum ViX1t, bene I A. tum tu igitur nil attulisti huc plus ima sententia 'PA. quidquid est id, qu0d reliquit, profuit. LA. immo obfuit :nam illum vivom et SulVOm Vellem. PH. inΡuno Optare istuc licet: ille reviviscut iam numquam, et tamen utrum malis

LA. hori Philumenam ad se arcessi hic iussit. diciussisse te. PH. noli fodere. iussi. LΑ. Sed eam iam remittet. PH. Scilicet. ΓΑ. Omnem rem Seio ut Sit gesta: adveniens audivi

modo.

LA. ut istos invid0s di perdant, qui haec lubenter

nuntiant. PA. ego me Seio ea Visse, ne ulla merito contumelia 4 dfieri a vobis p0sset: idque si nunc memorare hic velim, quam fideli animo Ut benigno in illam et clementi sui, Vere poSAum : ni te ex ipsa haec magis Velim resciscere: niamque eo pacto muXume apud te meo erit ingenio fide8, quom illa, quae nunc in me iniqua8t, aequa de me dixerit. 175

218쪽

208 P. TERENTI

neque mea culpa hoc discidium evenisse, id testor deos. sed quando sese esse indignam deputat, matri meae quae concedat Husque mores toleret Sua modestia, neque alio pacto potest componi inter eas gratia: Segreganda aut mater a me est, Phidippe, aut Phi

lumena. 480

nunc me pietas matris potiuS commodum suadet Aequi. LX. Pamphile, haud invito ad auriS Sermo mi uecessit tuos, quom te postputasse omnis re8 prae parente intellego: verum Vide ne inpul8us ira pruVe inSi8tas, Pamphile. ΡΑ. quibus iris inpulsus tandem nunc in illum iniquos Sterni 85 quae numquam quicquam ergis me commerituSt, Pater, quod n0llem, et Saepe meritam quod Vellem Scio:

um0que et laudo et venienter desidero: nam fuisse erga me miro ingenio eXPertuS Sum,

illique exopto ut relicuam vitam exigat 490 cum eo Viro, me qui Sit fortunatior, quandoquidem illam a me distrahit necessitas. Pn. tibi id in manust ne fiat. LA. Si Sanu8 Sies, iube illam redire. PA. non eSt consilium, pater: matris servibo commodis. LA. quo 18l mane, 195 mane, Inquam: quo abiSi PH. quae haec est pertinaeia lLA. dixin, Phidippe, hanc rem aegre laturum eS8e eum lquam obrem te orabam, filiam ut remitteres. ΡΗ. non credidi edepol udeo inhumanum fore: ita nunc is sibi me supplicaturum putat. 500 si est ut velit redducere uxorem, licet: sin aliost animo, renumeret dotem huc, eat.

LA. ecce autem tu quoque Proterve iracundus es.

PH. percontumaX redisti huc nobis, Pamphilo. LA. decedet iam ira haec, etsi merito iratus est. 505 PH. quia Paulum VobiS accessit Pecuniae, sublati animi sunt. LA. etiam mecum litigasi PII. deliberet renuntietque h0die mihi, velitne an non: ut alii, Si huic non est, Siet.

LA. Phidippe, ade8, audi paucis. abiit. quid meai floΡ08tremo inter Se transigant ipsi, ut lubet,

219쪽

quando nec gnatus neque hic mi quicquam obtemperant, quae dico parvi pendunt. porto hoc iurgium ad uxorem, quoius haec fiunt consilio Omnia, atque in eam hoc omne quod mihi aegreSt eVOmam. 5l5MYRRΙΝΑ. PHIDIPPUS. MY. Perii, quid agam i quo me vortam ' quid viro meo reSpondebom1Sera i nam audiV18Se Vocem Ρueri visust vagientis: ita corripuit derepente isicitus sese ad filiam. qu0d si rescierit peperisse eam, id qua causa clam me habuisse dicam, non edepol Scio. 520 sed ostium concrepuit. credo ipsum ad me exire : nulla

ΡΗ. uxor ubi me ad siliam ire sensit, se duxit foras :atque eccam. quid ais, Myrrina ' heus tibi dico. MY.mihine, mi vir lPH. vir ego tuos sim i tu virum me aut h0minem de- Putas adeo esse 'nam si utrumvis horum, mulier, umquam tibi visus forem, 52 j110n sic ludibrio tuis lactis habitus essem. MY. quibus Τ ΡΗ. at rogitas lp0perit filia i hem, taces t ex quo l MY. istuc patrem

rogare eSt aequom lperii: ex quo censes nisi ex illo quoi datast nuptum Obsecro lPH. credo: neque adeo arbitrari patris est aliter. sed demiror, quid sit quam obrem tanto Opere Omnis nos celare volueris 530 Partum, praesertim quom et recte et tempore Suo Pepererit. ade0n pervicaci esse animo, ut puerum Prae0PtareSperire, ex quo firmiorem inter nos lare amicitiam posthac scires, potius quam advorsum unimi tui lubidinem esset cum

220쪽

MY. mISera Sum. PH. utinam Scim ita esse istuc. sed nunc mi in mentem Venit de hac re quod locuta es olim, quom silum generum cepimus: nam negabas nuptam posse filiam tuam te pati eum eo qui meretricem amaret, qui pernoctaret foris. MY. quamvis cauSam thunc Suspicari quam ipsam veram

PH. multo prius scivi quam tu illum amicam habere, Myrrina verum id vitium numquam decrevi e88o ego aduleScentiae: nsim id innatumst. iut pes iam aderit, Ssi qu0quo etiam quom oderit. sed ut olim te ostendisti, eadem esse nil cessavistiuSque adhue, ut liliam ab eo abduceres neu quod ego egiSSem esset

ratum. 545

id nunc res indicium haec facit, quo pacto factum

volueris. MY. adeon me esse PerVieaeem cenSe8, quoi mater Siem, ut eo essem animo, Si ex uSu esSet nostro hoc matrimonium ΤΡΗ. tun prospicere aut iudicare nostram in rem quod

sit potes l

audisti ex aliquo fortasse, qui vidisso eum diceret sadsixeuntem aut intro euntem ad amicam. quid tum POStea lsi modeste ac r1ro hoc fecit, nonne dissimulsi re nos magis humanumst quam dare DPeram ad Scire, MI n0Soderit 'nam si is posset sib ea SeSe deresente RVellere,

quacum tot consuesset annos, non eum hominem ducerem 555 nec virum satis firmum gnatae. MY. mitte adulescem tem obsecro hi quae me peccasse ais. abi, 86lum Solus conVeni, roga Velitne an non uxorem: Ei est ut dicat vello se,