Comoediae sex;

발행: 1831년

분량: 690페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

261쪽

PERSONAE.

'ro Iogus. 'haedri adolescens, amator Thaidis.

'armeno, Servus Phaedriae. hais, meretrix. νnatho, Parasitus Thrasonis. 'haerea, doleSCens, amator

Chremes, adolescens, nater Pamphilae. Antipho, adoleSCENS.DOrias, ancilla Thaidis.

Dorua, eunuChus. Sanga, Centurio. Sophrona, nutrix PamphiIae. Lashea, senex, pater Phaedrias et Chaereae. ei et Syriscus, ordinum ductor. Sannio, Servus triensis. Pamphila, adolescentula.

262쪽

C. SULPITII 'POLLINARIS

Sororem salso dictitata moliaidis, Id ipsum ignorans, ' miles advexit Thraso, Ipsique donat; erat haec civis Attica. Eidem unuchum. quem emerat. tradi iubet

Thaidis amator haedria, inc rus ipse abit, Thrasoni oratus biduum concederet. Ephebus frater haedriae puellillam Cum deperiret. domo missam haidi, Ornatu unuchi induitur: suadet armeno: Introiit: vitiat virginem: sed Atticus Civis repertus frater eius, conlocat itiatam ephebo, Phaedriam Xorat Thraso.

Πaec masculini generis nomine nuncupata Fabula est. Eunuchus: et est alitata Menandri vetus: quam ille auctor desacto adolescentis, qui se pro Eunucho deduci ad meretricem passus St, Domi lavit. idiaque ex magna parte motoria est Atque in hac Coinoedia, qui personam Parmenonis actor Sustinet, primas habet partes Seciuidae sunt Chaereae ertiae haedriam spectant. Iluius rologus sane est concitatior Nam ei obiecit crimina adversantibu D et comminatur in posterum ei accusatorie narrat iniuriam Terentio factam: et ad ultimum im multu οSe, et cum magna invidia defendit Oetam. Haec ei αὐοτασιν et ἐπίτασιν et καταστ00 pq ita aequales habet, uinu Squam dicas lota ritudine operis erentium delassatum dormitasse. Actus sane implicatiores sunt in ea, et qui non facile parum doctis distingui possi ut ideo quia tenendi spectatori8 causa Vult Poeta noster omnes quinque Actus velut unum seri, frespiret quodammodo atque distincta alicubi continuatione Suc

263쪽

eedentium rerum, ante antea sublata fastidiosus spectator exsurgat Aeta plane est ludis Megalensibus. L. Post humi o. i. Cornelio Aedilibus curulibus D etiam tunc personatis L. Nurni di οPost humio, L. Ambivio urpione item modulante Flacco Claudio tibiis dextra et sinistra ob iocularia, multa permixta graVitate. Et acta est tanto successu ac plausu atque Suffragio, itrursus S Set vendita, et ageretur iterum pro OV a proque ea pretium, quod rutilli . antes ipsam fabulam contigit, icto millibiis sestertii im numerarent oetae Proverbia multa Saepe pronuntiata, et 'antica saepe mutatis modis exhibita sunt. . LIροτα-τικον ποοσωπου nusquam diabet: sessi sui. tantum persoriis utitur. Iii ac Terentius delectat facetiis, prodest exemplis: et vitia i ominum lauto mordacius, quam in caeteri carpit. Exempla autem morum hic tria praecipua proponuntur, urbani scilicet, parasitio et militaris IIaec . edita tertium isto et pronunciat ac Terenti Eunuchils quippe iam indulta commendatione Poetae ac meritis ringenii notioribus populo . Facta autem duabus Graecis unx est Latina Nam ex Eunucho et laco, Menandri sabulis, haec Eunuchus erentiana scriptaeSt, non sine crimine, quod multi in hanc translata sint ex

multis Politis Latinis; quod totum per Prologum purgat atque defendit.

Cisi quidam Atheniensium sitam, cui Pamphilae, et sili-r, cui Chremeti nomen erat, habuit eae iis Pamphilam adhuc in-

furatulam praedones rapuere e Sunio , et mercatori cuidam Rhodi vendidorora qui Rhodum advectam mer trici, quam amabat,d0us dedit. Naec acceptam puellam pari cura ac Studio, cum 'haidosilia coepit ducere nemo ut esset, qui non utramque Caei S genitam o8so arbitraretur Thais, quas grandiuScula erat, quu/u ad eam etialem pervenisset tit viri placCTU POSSEt, a te Παm, ut sit, vivendi rationem insecuta, curn hospite quodam Athera res enit, qui eam postea moriens haeredem reliquit. In tersa miles, Thraso nomine, ad eam adiecit animum quum qu scum ea per aliquod tempus consuevisset, in Cariam profectus eει Thaidis nator per eos dies vitam mort cor intulavCTGt Isa-tesqus psius Paniphilam venalem prOPOSuerat, PCrari Cam,qused Ct foratiosa esset, et Idibus sciret, praeclar aras DC ἐditu ir

264쪽

set Forte accidit, ut eo ipso tempore Thaidis amator miles esset Rhodi qui harum omnium rerum inscius, Pamphilam emit, tu esset, quod amicae. Athenas revsrsus . dono daret . Intiis,

profecto milito, illam conditionem quas8ierat, adiunxeratque

sibi Phaedriam, adolescentem Atheniensem. Lachetis silium. Inaudii ora interim etiam aliquid de Pamphila; iamquo cum

fratro ipsius Chremet aliq/toties collocula, i Pervenerat, ut non dubiis indiciis intelligeret, Sororem illius 8Ss, suae Ecum in maternis aedibus educata foret , Simmopere cupiebat igitur occasionem sibi aliquam dari, sua Pamphilam suis restitueret, eodemque facto et puellam summo se sceret benescio, et propinquorum illius amicitia fortunas constabiliret suas. Rodit miles: sed quum cognosset de amore Phaedriae, puellam so , nisi eo repulso daturum negat. hais, quid ageret, neycire: nam et Phaedriam amabat ex animo. et Pamphila recipiendae gratia quidnis sibi faciendum putabat tandem, quum SPUTar Ut, ct pOStea facile consilium suum ei ipsi, cum animum OsfendeTat, probaturam, Phaedria=n, ut militi grati scaretur, excludit Postridis arcessito ei, atque aegresffrenti. . tandem e purga multisqus precibus ab eo impetrat , ut per biduum, priores partes haberct Thrasone n sineret ubiprimum eripuisset puellam, nihil sibi cum illo amplius foro. Phaedria, it huius bidui molestiam aequior animo ferret rus sibi abeundum ess statuit, itaque abiens mandat Parmenoni, ut eunuchum et Aethiopissam ad Thaidem, cui eos emerat, duceret Pamphilam, suum eae aedibus Thrasonis ait Thaidem deduceretur conspicatus in via Phaedrias frater natu uino Chaerea, ita eius amore agrare coepit, λhil ut pensi haberet, dum ea potiretur neque prius conquievit,

quam, eiu rei cauSa, id haidem pro eisnucho deductus est.

Quid plura haide ad coenam cum milite profecta, Dirgini a Chaerea per vim vitium Fertur Turbae undique mirabiles, donec tota re patefacta. I ais a Lachete instilem et clientelam uocipitur haerea ignitam Pamphilam Muci . uxorem. Thraso diu illusus, tandem in amoris meretricii partem, Gnathonis parasiti opera, admittitur.

265쪽

PUBLIL TERENTII

CARTHAGINIENSIS

EUNUCHUS.

PROLOGUS

i ussquam est, qui Iacgre se studeat bonis Quam plurimis, et minime multos laedere,

Vers 1 Benti ex Priscian studesant, quia alioquin in is inepto sub Sequatur. Quasi vero non sexcenties pqst si quis tar τις pluralis numerus Pronominum inferatur.

Si quisquam est, qui placere. Attendenda Poetae copiri, quod in tot Prologis de eadem causa, iisdem fere sententiis, variis Verbis utitur Bonis suam id urimis. I Commendat Personam.

1. Places res se. I οναζει το sis. Vide And. IV. . . Rationem Constructionis nuper plures expli Care Conati sunt. V. ritZ ad Sallust Catil. I. in Nobis ita videtur de a caussa statuendum e BCCu- ativus cum infinitivo sicubi post huiusmodi verba inferatur, sententi an ' Verbo primario suspensam paullo gravius enuntiari ubi altera illa et vulgaris locum obtineat Constructio, actionis obiectum Cum Persona ipsa arctius opulari ideo lue minus graviter notari. St.J2. Minime multos as de re. Vult igitur Poeta ita placere bonis, ut tamen malos minime laedat. ex mulsos enim malo intelligit Accius ionis probatum potius quam multis fors Cicero,

266쪽

6 ROLOGUS

In iis οἴia hic nomen profitetur Suum. Tum Si quis est, qui dictum in se inclementius Existimabit esse, sic existimet: ReSponsum, non dictum esse, quia laeSitorior, Qui bene vertendo, et eas describendo male,

V. 5. Benti corr. xistimarit. Non opus. Idem . . Cum Codd. On- nullis, in quibus est embinus, et eadem Scribendo male ex. Nam bono verteres , inquit, est fideliter vertere ex Graeco id ipsum hones orter est males Latines scriberes. Bene. Idem

Em ad hunc versum retulit, quia id elisa E pronuntiari non Potuerit X.

2. Et minimes multos aedere. Ἀντιθετον πρωτον. - . Inhia Poeta hic nomen profitetur suum. Cum diXisset, quisquam, intulit, in his et alibi, Cuius mos maxim est consimilis e- atrum, hi S ad os applicant. 4. Tum si quis. Bene, Si quis: Cum L. Lavinium significet, ne vel ipsum a se laesum esse fateretur. Ea Tum praeterea ut, Tum canit Hosporidum. Inclementiu S. JPro inclomontem, ut, sim sonior, aes cruda DEO viridiSqu Senectus. 5. Existim est. Pro xistima Nit. - . ct SP Ora Sum , Ora dictum osse. Deest ei, ut in Phormione , Si quis quid reddit, ma-ma habenda ea gratia. - in dictim es e. Superius d iram , Participium est inferius , nomen. A quo etiam dicace dicuntur, qui iocosis salibus maledicunt. Res sponsum, non dictum ESSE.JFigura πλοκή nam dictum, modo his numero positum, Supra nomen significat, infra participium, ut in Heautont. In quem quidυis harum rerum Onνenit, qua Sunt dicta in tultum. - . Qui bene fr-

tendo. Aones, pro valde. Et Nortendo, in inguam Latinam transferendo Plautus. Verti barbares aut Nertendo. I Corrum- de Rep. I. Et ero in dissensiones ciνili, quum boni plus quam multi Nalent. Vide Comment. maiorem. 3. Nomen profitetur. Locutio vel a militibus ε a candidatis translata Cicero, Fam X. 31. Ei me profiteor inimicum. Suetonius. Aug. Nex. 31. Gellius, . . 4. Dictum in s inclementius. H. e gravius. Plautus, Amph. II. 2. 110. Dorum iam hic in me inclementer dicit. Rud. . . 26. Qui inclementer dicM homini libero. liv. IX. 34. 6. Ne Spo um, non dictum. Phorm. Prol. 14. - Lao- ait prior. Quinctilianus, Instit. I. 3. Satis dicant in eum, quia- quia liquid dixerit prior. 7. Bene frictu do, si ea describendo malo. Sensus est ita hene vertit is, qui hene se vertisse iactat, ut interim male de-εcripserit , i. e. notorihus personas non ex lege Comica dederit, sique

267쪽

IN EUNUCHUM TE Graecis bonis Latinas fecit non bonas. Idem Menandri Phasma nunc nuper dedit.

V. . enti. Item ut Men. etc. Colo Post bonas posito, hoc sensu: similiter ac Phasma odit, ex bona Graeca Latinam non Onam.

Vulgatum defendit Hermannus Diputat de Boni edit. Terentii P. . pendo. - . des mina nandri Phasma nunc nupes dedit.JT αυτ apparet pronuntiatum, quasi hoc ipso admonuerit peCtatorem, quam turpiter et imperite hae Fabula scripta sit. Et hene, nunc nuper ut ex vicinitate DCti ostendat, nihil esse dicendum, quam displicuerit haec Comoedia . a Ninii propterea quod res re Cens Sit,

et omnes meminerint Phasma autem, nomen est Fabulae Menandri: in qua noverca Superducta adolescenti, virginem, quam ex vicin quodam conceperat, furtim eductam, cum haberet in latebris apud vicinum proximum, o modo secum ahebat assidue, nullo ConsCio. Parie tem, qui medius inter domum mariti a viCini fuerat, ita perfodit, ut in ipso transitu sacrum locum esse simularet. Cumque transitum intenderet sertis a fronde felici rem divinam saepe faciens, evoCahat ad se virginem. Quod cum animadvertisset adoles Cens, primum SPectu pulchrae virginis velut numinis visu perculsus exhorruit unde Phasma est nomen Fabulae Deinde paulatim re cognita, exarsit in amorem puellae ita ut remedium tantae Cupiditatis, nisi ex nuptiis,

non reperiretur. Ita ex Commodo matri a Virginis, et ex voto maioris, Consensuque Patris, nuptiarum celebratione sitiem accipit a-hula. Utrum ergo hoc dicat, quod totam Fabulam transferendo, lae- aerit L. a Ninius arilio C tantum, de quo reprehendat, sed his signis velit ostendere, quem dicat vitiose Thesaurum Couaposuisse ut in Thesauro sit culpa, non in P .asmatis Nunc nuper des dis. Ni-por ex illis verbis est, quae veteres Propter ambiguitatem cum adiectione proserebunt; nam nisi adderet nunc, O nupsr, olim, Pridem etiam significasset. Idem Menandri Phasma nunc nuper dedit. J Hanc Fabulam totam damnat, ut apparet, silentio, The adeo ex Graecis honis Latinas fecerit non honas. Describerct enim distribuere est Cicero , Catil. I. . Descripsisti urbis partes ad incendια. Eodem fero sensu scribit Suetonius Ner. 39. Quod Naupli mala heno Cantaret, Sua bona male disponeret. Benti eius ex avtiquis libris edidit Qui bene ertendo et easdem scribendo ab . Sensus hi est Lavinius Luscus en Dimis et fideliter verbuni e verbo vertendo easdem male scripsit i. e. malus scriptor Latinus fuit servili illa industria. Benileianam rationem prohat Gesneriis in Thes L. L. V. describo.J9. Idem Monandri Phasma nunc nupse des dit. Id Pr exemplo adfert q. d. Inde apparet, quam heu solitus sit extere vetus Poeta Vide Donatum.

268쪽

8 PROLOGUS

Atque In Iaesaur scripsit, causam dicere 10

Prius, inde Petitur, aurum quare I Suum,

Quam ille qui petit, unde is sit thesaurus sibi;

Aut inde in atrium monumentum Pervenerit.

V. 12 Benti metri causa corr. Quam illic qui petis, unde is si the-Saurus ibi. Saurum ero non totum, sed ex uno loco. - 10. At ques in Tha Sauro Crip διt, causam dices res. Thessa urum .atim veteres

secundum Graecos sine n liter proferebant. At ques in Thsns au-r Scriρ Sit, causam diceres. Arguit frontius quod Luscius Contra consuetudinem litigantium, defensionem ante a Cousationem induxerit. Huiusmodi enim est Lusci argumentum: Adoles Cens, qui Tem familiarem ad nequitiam prodegerat, servum mittit ad Patri mori mentum, quod senex sibi vivus magnis opthus apparaverat, ut id Gperiret, illaturus epulas, quas pater post annum decimum caverat sibi inferri. Sed eum agrum, in quo monumentum erat, sene quidamRvarus ab adolesCente emerat. Servus ad aperiendum monumentum RuXIU Usus Senis, Thesaurum cum epistola hidem reperit. Senex Thesaurum tanquam a se per tumultum hostilem illi defossum retinet, et sibi vindicat. Adolescens iudicem Capit apud quem prior Senex, qui aurum retinet, Causam suam si agit AthesnionSes bollum cum Rhodιenalbus Quod fuerit, qui mo hic praedicom p et aetera. Quae Contra naturam iurisque Consuetudinem posita argumenta notat Tersntius quod ille ordo potior erat, ut adolesCens prior proponeret Causam, qui petito inducitur. - 11. Prius, undes et itur aurum. Unde a quo Virgilius, Genus undes Latinum. Nam possessorem fecit priorem agere, quam petitorem quod abhorret a Consuetudine et iuris et litium. 12. Quam illo qui petit. J Deest dicat. Qui posit. Jodest, petitor Quam illo qui pestis. Esset recta IOCutio, si diceret, quam potitores me aut, quam illum qui Petit Sed quam ille maluit D ut vhaudiamus, Ῥααδ am dicat,

10. In hos auro scripsit. Hoc alterum exemplum fabulae male descriptae. Rem explicationatus. Huius fabulae meminit Plautus, Trin. ProI. 18. Huic nomen Graece est THESAURO fabulaes. Philem acr Sit , Plautus erat barbaro. Nomen NI NUMMO fecit. Cau Sam dices iis tua. I Vide Ciceronem, Orat. Pro P. Qui Ct. c. 2.11. Undes est itur. Ut Ictis actor est, qui pestit, ita Teus, unde petitur. Cicero, Mur. 12. Quid huic tam loquaciter litigiose s-δPondero ius, unde petehatur, non habebat Livius I. 33. Und res

rvetuntur. Valet autem undo, a quo Gronov. Observ. IV. 12 et mox

ad s. 26. Ridetur in poeta ignorantia ordinis iudiciorum. Nam actor prius causam dicebat tum reus, qui respondebat. 12. a orium mouum ensum. I mos prisci seculi, thesauro.

269쪽

Dehinc, ne DuSiretur ipse Se aut sic cogitet,

Defunctus iam sum, nihil est quod dicat mihi. 15

D ne erret moneo, et deSinat laceSSere. Habeo alia multa, quae nunc condonabitur;

v. 17. Bentl e codd. Nunc quam cond. Recte. Nam nunc , quia opponitur po3t, ictu notandum fuit. ζευγμα a superiore figuratum. - 14. De hinc. Si loquatur. V I ru Stre uropa ae. Παρὰ προσδοκέαν dicitur sed post adiit, Aut sic cogitet. Si taceat. - 15. o func tu iam um. Σχημα διανοίας, ηθοποια id est, omni labore liberatus sum, auctoritate iam Confirmata et inviolabili. D func tu iam urn.j d est, iam egi fabulas meas aut iam destiti periclitari in edendis Conoediis aut certe, iam edidi quam tu reprehendis fabulam. Defun-rtus iam sum nihil est quod dicas mihi. Non sit, inquit,le suis vitiis securus propter vetustatem , nihilominus enim a me re-γreliendetur. -- 16. I nct erret moneo. Σχῆμα, πιείκεια -

7. Quas nunc os dona mi fur. Si in Phormione , argent uvaluod habes, condonamus te Nam et dono ablativo casui iungebant monumentis sepelire. Vide Lindenhrochium ad h. . et Κirchmanaum de Funer Rom. III. 24. Ad hunc morem respexit Plautus , Pseud. . . 19. hi Pseudolus de sene divite ait Ex hoo opulcro eteres Viginti minas Egfodiam ego hodies, suas dem herili filio. 15. 'efunctus iam sum. H. e. iam hoc negotio liberatus; uni nihil amplius mihi ab illo metuendum est. Qui rem peregit, piique proinde ea est liheratus, defunctus et pes unctus dicitur. Adelph. II. 4. 62. Phorm. V. 8 32 CiCoro, Fam. VIII. 1. Hoc fridacio, Si

tu pericula tibi impenderont, ut defungeremur. Iustitius I. 5. Us- unotus omnis. h. e. liberatus illis malis, quae somnio portendi videbantur. Suetonius Ner. 40. Defiinctus fatalibus malis. Unde qui amnes aerumnas sibi divinitus destinatas est perpessus, simpliciter de

17. Quas nunc condonabit ur. Optume Constat sensus hO- tum verborum, si ita ordinentur , ut illa , nunc condona b tu i παρενθεύει dicta sint. Scilicet dicturus erat, Habeo alia multa, tuae proferentur OSt, sed ubi iam dixisset, Habso alia multa, quas 30st exiguam moram interlicit, nunc condonabit uri, atque ita repe it Pronomine quae, mox addit. Qua proforiantur pOSt, Si perget laeiere. Similis interminatio est And. Prol. 22 et 23. Fallitur. Quas

iuΠ condonabitur recte dictum. Condonatur hanc rem etiam C. Fronto no avit. Sed audi Ruhnkeniam. Qua nunc condonabitur i. e. quorum Venia Hinc illi dubitur. Notanda est rarissima constructio , quam hera tu '-xur Rivius ad h. l. Condonare construitur cum duplici accusativo Perso'

270쪽

10 PROLOGUS

Quae roserentur Post Si perget laedere Ita ut filicere instituit Quam nunc acturi sumus Menandri Eunuchum, postquam Aedile emerunt 20 Perfecit, sibi ut inspiciundi esset copia. Magistratus cum ibi adesset, occepta 'St agi. Exclamat, Furem, non Oetam, fabulam Dedisse, et nihil dedisse Verborum tamen:

V. 22. menti. ex tribus codd. adossent, quia aediles intellagantur. Non opus Et praestantiores libri habent adesset.

Veteres, condon Vero CCusativo. - 19. Quam nunc acturi inmus. Obliqua narratio a Cti est, seCutidum Casum CCUSativum.

20. Postquam Aediles merunt. Μire, Cum ordo melior Videretur, si si diceret Postquam Aediles emerunt, quam nunc acturi umus, perfecit, sibi ut inspiciundi esset Copia. Emerunt autem, mediam Corripe ut Matri longa decem tulerunt fastidia snses. - 21. Perfecit. J ire, quasi difficile es illicitum. - 23. Exclamau, fur es m , non Oetam. J ire reprehendit ante vitium, quam de Causa a edicti dicat. Exclamat fur m non Oetam. Adhuc nulla reprehensio est: siquidem licet transferre de Graeco in Latinum. - 24. Et nihildo disses vernae et rei Phorm. V. 8 54. argentum, quod ab S, condonamus te Iam ut recte dicimus doceres aliquem philosophiam, si etiam recte dici tur condono illos argentum et condonatur argentum. 19. Instituit. H. e. incepit Phorm. IV. 2. 14. Vide omnino Burmantium Quin et ad Instit. Orat. I. 5. -- Quam num iacturi sumus. Plautus, it II. 1. 6. Comoediai, quam mod

acturi sumus. Et argumentum, et Omen obis eloquar.

20. Aediles s. Scilicet hi etiam ludis scenicis praefecti erant Unde coram iis privatim Comoediae agebantur, prius quam agerentur publice Vide Comment maiorem. 21, Inspiciundi. J . e. accuratius cognos endi et examinandi. artialis, VI. 82. Quidam ct modo, Rufes diligenter Inspectum, Nelut emtor, aut laniata, Cum uti digitoque subnota3set. Cic. priCaecin. c. I. si arma militis inspicienda Sint, ita probet armatum Iustin. II. 15. legatos mittunt ad inspiciendam rem. 22. Magistratus. Veteres promiscue et de singulis viris qui praesunt reip. et de integro eorum Collegio , Magi Stratus singnum dicebant. Vide ronov. ad Liv. XXXIV. 61. Graev ad Iust. II10. 13. Bynhersti Observ. I. 18. Interpp. ad Liv. XXXIV. 61. 23. Fayu Iam dedisses. Proprie ae posta Heaut Prol. 3Sed et dare est publice exhibere Hec Alt. Prol. 2.24. Nihil dedisse perbo mim sumen. I ad velle videtu

SEARCH

MENU NAVIGATION