장음표시 사용
501쪽
'rilinguS. qntiphilari amica Cliniae. Menedemuε, Cliniae pater. Iacchis, amica Clitiphonis. Nutrix. hremes, Clitiphonis pater PhrFgia, ancilla. linia, Menedemi filius. Sostrata, Chremetis XOr. Iisipho, Chremetis filius Syrus, servus Chremetis.
502쪽
In militiam proficisci gnatum Cliniam Amantem Antiphilam compulit durum pater: Animique sese angebat. facti poenitens. Mox ut reversus est. elam patrem divortitur Ad Clitiphonem. is amabat scortum Bacchidem. Cum arcesseret cupitam Antiphilam Clinia, Ut eius Bacchis venit amica, in SerVolae Habitum gerens Antiphila. factum id, quo patreni Suum celaret Clitipho hic technis Syri Decem minas meretriculae aufert a Sene. Antiphila Clitiphonis reperitur Soror. Hanc Clinia, aliam Clitipho uxorem accipit.
Haec fabula, menandri Graeca, quae facta a Terenti Latina, nomen idem observavit, me Graeci nominis eriphi
503쪽
ilam perderet quod Terentius Minui dandis existimaret
iropria scribere quam Graeca aransferre. Nomen diabeten seipsum excruciante ob silii i absentiam . . ciuem amas,
' 90yμενος Latine Ss ipsum eaecruciani intern retatur llud animadvertendum, inanes aerentianas fabulaς ex utro ue genere mistas, praeter Ilanc. Nam Comoedia es aut notoriae sunt, aut istatariae, aut mistae Motoriae . tur-fulentae Statariae, quietiores istae, ex Q utroniae tactu onsistentes In hac, quam plurimum delectat it aetii et illo primae partes sunt . Menedemi et ili remetis: secunae ueliniae' et Clitiphonis tertiae Syri et . sic deincepialaec etiam, ut caeterae, ' quinque ructui habet, Prologum uncitatum Nam purgat, et clii laedendis adversariis occupatus Argumentum quoque non simplicii negotii abet, nec unius adolescentis, ut in IIccyra: sed duorum, In caeteris fabulis. Τ
Chremes Sostratas vaeor gravidas imperat, Si ueliam treret, ni eam statim inter liceret. Fuit haec immanitas veterum moribus, ut, quum fra nulla Sit, quae foθ-s suos non diligat ipsi quos ter nollent liboros eoscens natos aut interscers, aut arponere fas putarent. Sota ut puellan enua ut CSi maternus semper amnius elθ- qntior xliam ei adimere non ustinuit Sed pauperc/llae adam anui Cori vhiae, Philterias nomine, aeponendam do- ettainque, milliebri quadam Super Stitione, annulun dolito detractum suo, iussit, ut una cum Puella Expone-
Id quod tum tulte actutu videri poterat, postea
504쪽
puellam saluti fuit se cium enim innuli ipsi tandem iptii est i suis. mim acceptam , puellam. Antiphilam lomimeducatque ιι suanti . . Eam, i quum idolsNi88et, aurasque litis uia putaretur Menedemi situ. Clinia , perdito ima coepit, prope iam ut pro iXors haberet se quod ubi resirit pater . ita . xiolenter tulit, ut ilium, assiduitate hgandi clam militatum in Asiam abire coegerit. Tum requi iiii amorem iniquo i=timo tulerat , multo iniquiore eisdem absentiam ferro coepit Itaqus ut se supplicii absenti sit, daret, qui eum Saevitia sua i regisset, eae idibus aedes, suppellectilem, familium' Cudit, uel qui serri ad opus ruri faciendum utiles, oranti ingente qui sibi agrum comparat, ubi primi luce ii ad , nocti
Tius senectuism miseris modis excruciaret suam. Pro
cto Clinia.. Philtera, sua , it . diai, Antiphilas , putabui
mater, eaetremum Nitas item morim confecit li=ιia, qui iam menses tres ab utSSet, amicas ἈESideri TeΓεν Sus, ausus est patri Se in conspectum dare antiquam illius a
ritatem eritus; sed ad Clitiphonem. Chremetis silium Certit, quicum magni ipsi a puero familiaritas interces rat Clitipho, sodalis reditu laetus, rum et Dromen servos iam autem advesperascebat in urbem, ad arcessdam Antiphilain, mittit. Earposuerat eo ipso Mi Meneden Chremeti quanto sibi desiderio esset ilius: parum ut ab rit, quin Chremes, suuin primum des reditu Clinitae accebmitteret qui et mmciaret continuit tamen se in diem poεrum: quod ita magis illius fore censeret Syrus, si ma servus et audacia et astutiae sui iuum Antiphilam tilum arcesSer iuSSus esset, etiam acchidem adduxit. E
amore haud ita pridem irretierat Clitipho. Quo autem Chremetem uateret, hoc consilium capiunt, inc Bacchidquidem amicam Cliniae, Antiphilam ero unam do illius icillis ess simularent. Postridie manes Chremes ad Menenium diluculo proiciscitur, , et rediisse Cliniam nuntiat. gaudio amens, silium iam iam idere, iam iam amplecti, iam ei se suaque omnia permitterm cupiebat Chren cave, inquit, azis es istoc e nim nodo et is, et eum, et retina perdideris tuam simul ei ostendit, quot incommodapturus sit, si tam molli ess se tamque infracto animo ostderit Cliniam amicam scam enim Bacchidem existima,
lia numerosissima. . Una, inquit, mihi non tantum non pi
505쪽
ervatem attulis, redit tu is con8eas oneri ferendo fore, to illi perpetuo uir uibus lippeditar oporteat quin tuta potius agito humans quidem et comiter eaecipito ilium;
stud tamen tam impotens illius desiderium occ illum habeto eum si ille, quod mica det, ut habeat, machinam adTerum o aliquam struet, falli is inito ita et eum commo ius retinebis apud te, et sumptuum facies inris. Haec hremes, neScius cui unt Lumana oculatum foris esse se, loecum domi. Interea enim meditabatur SyriaS, decem D us, quas Bacchidi pollicitus erat dare, eas quomodo illi a hremet ipso conficeret iamqus inibi erat, quum eum Chre-hes arreptum blande compellat , hortaturque, aliquam ad Uenedemum fallaciam moliatur. Iniecit in germon Syrus nendacium a s pro tempore confictum anum Corinthiam,
,ntiphila Pila enim putabatur' matrem, mille drachmarumetutuo accepisse a Bacchide ea mortua, puellam TO UCu-
is illa arrhaboni relictam. Dum haec aguntur , auraulum uuin agnovit Sostrata, eiusqus indicio Antiphilam stiam
uam 88 cognovit Gaudio oesiliens omnem rein defert aditum qui, ea leviis Obiurgata, ob repertam tamen filiamus quoque gavisu est. Iam Omnia in tranquillo erant;
osque Bacchido fuisset. Sed et illi quoquo modo decem
mcudendas erant arcenti minae, et periculum erat, ct aliaua eam Chremes Dii amicam esse rescisceret. Ibi Syrustida consilium init, quomodo et utrique Seni Cm, ut erat,ateface 'et , et commod Se s tam impedito negotio caepediet. I imum igitur Chremeli, Reperi , inquit, quomodo Tentum a Menedemo eripiam e dicemus ei, achidem hanc ui Clitiphonis arnicam esse orabimusq/ι tit eam domiuae dies aliquot esse patiatur teque id celatum Melit. 'orro Clinia filiae tuae, quas rodo reperta est , OTmam ibi complacilam ess dicet, eamque petet ua orem. Quidum y pecuniam , inquit, etsi a Patre Suo , qui nova nu
hidi. Iam antem ad Menedemum, Syri hortatu, transieriat
nes primo non satis consilium illud probare at illam cors, inquit Syrus, pecuniam , Pro qua filia tua opposita orat lignori, quiu dissolras, scors Onesis Non potes. Ego ero , inquit Chremes, et libenter quidem. Immo Nero, init Syrus dato am CVlhphoni, qui ad Bacchidem deferatria enim facilius credet Menedemus, cam illius ess . Silla Sane. Numeratur a patre Clitiphoni pecunia, quam ad ΠCretricem perse rel. Interea tota res detegitur indignari u emes, et temere et minitari s omnia atrocissima aem-
506쪽
γω drturum. Tandem, quum prius Ant/philam Climaccoussa8Sot, partim Menedemi, urtim uaroris precibus delin ἰu8, gnoscιt Clitipho es, relictis meretricis amoribus uro-rsm aucturum pollicetur quum autem caeterarum subularum GTς-ὶCutum uno dis contineri leat, huius non nisi biduo e sicari potest.
507쪽
CARTHAGINIENSISI EA UTONTIMORUMENOS.
i cui sit vestrum mirum, cur arteis enioeta dederit, quae sunt adoleScentium, CALPHURNI G S. )1. N cui sit e strum mirum. J Prologus Concitatus nam se purgat, tradversarium acriter terret. ACtor quoque, ex Commo- suo, Cur hanc Comoediae actiouem susceperit, Causas fieri. Parin ' seni. Bene dixit, partes; nam quum comoedia quinque tu habeat, erat , ut inquit Pedianus, Persona Primarum artium, at et secundarum, et si religurrum. Cic. in Divinat. V in oso-tas Graecis ieri idemu3 aepe illum, sui S Secundarum aut er-
COMMENTARIUS.f1. Cur partes eni. Prologi ab adolescentibus pronuntiam sole- in statim e cena discedentibus, ut fabulam incepturis locum darent; Terentius hi praeter morem prologi partes dedit seni actori Ambio, qui prologo peracto de scena non discedebat, statim Chremetis Par-: acturus. Sic locum egregie explicat Benileius. De Io. Calphurnio, qui Politiani fuit aequalis, cons. Fabricii Biblioth. at T. I. p. 49. Dot. Noli igitur eum pro veteri aliquo Scholiast hahere, qui est error pervulgatias. d. LUS.
508쪽
Id primum dicam deinde, quod Veni, eloquar. Ex integra Graeca, Integram Comoediam
Hodie sum acturus Heautontimorumenon.
Duplex quae e argumento facta si simplici. Novam esse ostendi, et quae esset nunc qui Scr gerit, Et citia Graeca sit, ni artem maXimam
V. 6. Simplex qua - duplici Bens. Et duplici in fine versus a pr.
manu scriptum habet Cod. emi, Lessingius Dramaturg Ηamb. II p. 276. malebat Simplθα - implici. tiarum partium. Erant igitur partes senum, erant adoleschntum. Hinc traCtum est , Ut dicatur, meae partes sunt, tuae parte sunt. Seri LiPer Senem intelligit se ipsum, qui iam senio sit ConfeCtus. - 3. Quod veni. J Deest, propter. - . Ex integra Graeca. Terentius Hecyram et Phormionem ab Apollodoro transtulit, reliquas quatuor a Menandro I. Ex quam essest. I ad est quo nomine voca-3. Id primum dicam. Ut omnis στερολογια ah Θsse videatur, Statuendum est, ea, quae dehinc usque ad versum 10 dicit, quasi obi- te de arguinent dicta. Inde igitur ad versum 16 primo membro defungitur inde rursus ad finem, quid venerit, edisserit. Quid enii. e. TOPter quod , Cuius rei Causa.J4. Integra. J nullo vel se Graeco traducta vel tractata Adelph. Prol. 10 vel, non contaminata. Vide And. Prol. 16.5 Heautontimorumenos. Explicat Cicero , Tusc. III. 27. Quid ille Torontianus ipso sis punisns , id est, αυτὸν τιμωρουμενος Et Horatius, Serm. I. 2.20. Ita ut pater ille, Terenti Fabula quσm ιSerum gnat vixiεδ fugat Inducit, non e peius CruciaVerit, atque hic. 6. Duples x. Sensus videtur esse, Terentium in hac fabula duos fecisse filios familias amatores, duas amicas , duos servos , duo etiam Fenes ue quum hae omnia simplicia essent in enandro Atque astenus Comoedia haec potora Nova dici. T. Faber et Benileius verissime legunt impiam, quas ex argumento facta esst duplici i. e. una fabulae. , Sed argumentum duplex , duo senes , duo adolescentes , duae
EXtra interrogationem Cic. ad Div. XII. 18. quo si neScio qui rumperet PhritPP. II. 13. qui locus est aut tam dessertus aut tam inhuΠια-ΠUS, qui illo non a fari atques appeIctres videatur. Si aliqui saepe si
Currit pro aliquis ' mulier ad Elox L 18 P. 178. J
509쪽
IM HEAUTONTIMORUMENOS. 98xIstimarem scire vestrum, id dicerem.
unc, quamobrem has arteis didicerim, aucis dabo. 10
ratorem esse voluit me, m0 Prologum.
Iestrum iudicium fecit me actorem dedit. ted hic actor tantum poterit a facundia,
V. 13. Benti pro 'od corrigit Si post dicturus um punctum inter-POnetis. Interpretatur autem locum SiC: res actorem Suas fabulae dedit; si tamen hic actor tantum poterit a facuridia, . . G OC , pronuntiatione , geStu, quantum PS auctor ab Enνention et arte: Si actoria vera aequare poterit poetas virtutem es industriam.
etur. - 8. Cui a Graeca sit. Antique dictum. - 10. Has artes didicor i m. Docet poeta, discit actor, edunt magistri.
1. oratorem voluit esse in e non Prologi m. Officium rologi ante narrationem rei semper est verum tamen et post prin-ipium fabulae inducitur, ut apud aeteros magnae aia Ctoritatis veteres ioetas. o ratorem. Si in prologo HeCyrae Orator ad os eniorum ornatu Prologi Oratorem. oratorem audire oportere, ius Ientium est ora tis rem non liceat iniuriam pati. Ne igitur patia-ur iniuriam, non se pri I Ogum, sed Oratorem Nominat. Et ra-or est qui rogat. Exorator, qui impetrat Althi Terent orator ad os venio, Sinite exorator iem. Et orator est, Cui Causa defendendanandatur. - 13. Tantum.' Quasi dicat Actor facundia tantum alebit seu poterit, quantum poeta inventione commoda. A facuΠ-lia. J Bene cic undia, non eloquentia. Facundus dicitur, qui 10. Has artes di dic es Him. J Quae a quoque actore seu i- trione dicenda vel agenda sunt, partes proprie dicuntur. Horatius, Spist. II. 1. 17O. adspices, Plautus Quo pacto partes tutetur amantisrphebi Vt patris attonii, lenotris ut insidiosi. Unde eleganter Cuius-lue officium et Conditio vitae partos dicuntur Phaedrus, II. 18. 10. Viatorum arbitrio partes sunt Nobis datae ubi vide interpretes. micti erim. Ut poetae, qui fabulas scribunt, eas diCuntur locere, ita CtO- es discere fabulam, quod quisque eorum suas partes edis Cit. Vid. Hez. Prol. II. v. Paucis dabo. H. e. Dicam, Xponam. Virgilius, Ecl. I. 19. Sed tamen isto Deus qui Sit, da, Tityre, Obis. Ita Graeci usurpant vocem διδοναι. Contra accipere etiam audire, et intelligere Oint.
11. Oratorem. J Videte . Prol. Alt. I. 12. Vestriam iudicium fecit i. e. vos iudices constituit. Liv.
510쪽
Quantum ille potuit cogitare commode, Qui rationem hanc scripsit, quam dicturus sum 15 Nam quod rumores distulerunt malevoli, Μ ultas contaminasse Graecas, sim facit Paucas Latinas factum hic esse id non negat, Neque se id pigere et desude facturum autumat. Habet bonorum exemplum, quo exemplo sibi 20
V. 18. Benti. Id esses factum hic non negat ex codd. Suis et veti. odiit. V. 19. Benti cum libro Bemb. id delet, et dein corrigit deindes factum iri autumat.
bene fari potest, loquons, qui et invenit, et dicit. - 16. Nam quod rumores distuloru=it. Id quod malevoli vitio dant sibi, Sihi Iaudi adscribit seque exemplo praestantissimorum poetarum defendit, qui idem factitaverunt. Dci stules rint, divulgaver t. 19. Autumat. Opinatur. dicit, menset 20. Habet bonorum x Pressi per interrogationem, ut citra invidiam dictum sit. Eodem fere sensu dixit Cicero de Oratore, II. 14. Illud iam mirari desino, quod
multo magι ant mirabar, hunc, quum haec neSciret, in dicendo osse tantum. Vide Burm ad Petron. c. 89. PAEc actor i. e. ego, ut infra II. 3. 115. huic homini i. e. mihi. Talia gestu adiuvantur. - hid. Poterit a facundia . . tantum vaIebit eloquentia. Infra v. 27. ne Plu iniquum possit, quam a squum oratio. Nep. Dion C. 3. Plato tantum apud Dio Sium auctorιtates potuit. Praepositi a leganter ponitur pro quod attinet. Plaut. Aulul. II. . . haud a pecunia aleo. Cic. in Brut C. 6. mediocritor a doctrina instructus. Vid Cortius ad
Sallust Iug. c. 48. J14. Cogitare. Excogitare, meditando invenire Phorm. II. 1. 10. Phaed. III. Prol. 38 et . Prol. 7. ubi vide interpretes Nepos, Datam. 6. Quod ad suam pernicies fuctra cogitatum. comm0d i. e. Bene, putore, ut Hez. I. 2 33 nunquam tum dices commodes.J16 Narra. Particula transitioni inserviens. Ita Adelph. Prol. 15. Cicero passim fu Manut ad Epist ad Div. v. 20. -- Num ο res distulerunt. Di forondi verbum ho sensu fere in deteriorem partem sumitur Lucilius, lib. XXX. Et males dicendo multis actrmonibu differs. Plautus, Trin. ΙΙΙ. 2 63. N mihi hanc famam differaui. Suetonius, Aug. 4. Rumor ab obtrectatoribus dilato. 17. Contaminasse. mutilasse. Vide ad And. Prol. 16.19. Autumat. Autumares , teste Gellio XV. 3 est et dicere, et opinari, et Censere. 20. Habe bonorum Semplum , quo erct mplo. Intelli-