장음표시 사용
41쪽
x PRINCIPIO num PHILoso PHIAE simis, ac per se notis admisisto, quae nobis salsa videbantum, tum maxime quia audivimus, csse Deum, qui potest omnia , & a quo sumus creati. Ignoramus enim, an sorte nos tales creare voluerit ut semper fallamur, etiam in iis, quae nobis quam notissima apparent; quia non minus hoc videtur seri potuisse quam ut interdum fallamur, quod contingere ante advertimus. Atque si non a Deo potentissimo, sed vel a nobis ipsis, vcla quovis alio nos esse fingamus, quominus potentem originis nostrae authorem assignabimus, tanto magis crit credibile, nos tam impersectos esse, ut semper fallamur. i Sed interim, a quocunque tandem simus, di quantumvis ille sim, sabὸλὲ potens, quantumvis fallax hanc laihilominus in nobis libertatem Iiberum ar- este experiinur, ut semper ab iis credendis, quae non plane certa sunt ,σοῦ- ώ- & e ploratas possimu abstinere ; atque ita cavere, ne unquam
VII. Sic autem rejicientcs illa omnia, de quibus aliquo modo possumus..ι ' etiam falsa esse fingentes;facile quidem supponinius, nul-
rari, quin tum et sic Dcum, nullum coelum, nulla corpora; nosque etiam ipsos existamus non habere manus, nec pedes, nec denique ullum corpus; non au-mis. q. p. talia cogitamus nihil este: repugnat enim, ut pu- hae e pria temus, id, quod cogitat, noli existere. Ac proinde Eaec cognitio, m m, Q q. Ego cogito, ergosum, eii omnium prima & certissima, quae cuilibet ordine philosophanti occurrat. Uriinio. Haecque optima via est ad mentis naturam, ejusque a corpore di-I ui, stinctionem agnoscendam: Examinantes enim quinam simus nos, Misistis Ora nia quae λ nobis diversa sunt supponimus falsa esse, perspicue
unimam eue videmus, nullam extensionem, nec figuram, nec motum localem, ς ' silmile, quod corpori sit tribuendum, ad naturam nostram
cogitantem pertinere, sed cogitationem solam; quae proinde prius & certius Ocεπφ' quam ulla res corporea cognoscitur; hanc enim jam percepimus, de aliis autem adhuc dubitamus. IX. Cogitationis nomine intolligo illa omnia, quae nobis consciis ἰns cρ- nobis fiunt , quatenus eorum in nobis conscientia est: Αtque ita non ε niodo intelligere, velle, imaginari, sed etiam sentire, idem est hic quod cogitare. Nam si dicam, ego video, vel ego ambulo, ergo sum;& hoc ilitelligam de visione, aut ambulatione, quae corpore peragitur: conclusio non est absolute certa; quia, ut saepe fit in somnis, possum putare me videre, vel ambulare, quamvis oculos non aperiam γDiuili od by GOoste
42쪽
ciam , & loco non movear, atque etiam forte , quamvis nullum habeam corpus; Sed si intelligam de ipse sensu , sive conscientia vide di aut ambulandi, quia tunc resertur ad mentem, quae sola sentit, sive cogitat, se videre aut ambulare , est plane certa. Non hic explico alia multa nomina, quibus jam usas sum, vel x. utar in sequentibus, quia per se satis nota mihi videntur. Et saepe adverti, Philosophos in hoc errare, quod ea quae simplicissima erant ac per se nota, Logicis definitionibus explicare conarentur;ita cnim ta . uitio- ipsa obscuriora reddebant. Atque ubi dixi, hanc propositionem, Ego cogito, ergosum, esse omnium primam de certissimam, quae cuilibet ordine philosophanti occurrat, non ideo negavi, quin ante ipsam talia inter scire oporteat, quid sit cogitatio, quid exstentia, quid certitudo; E ς item quod fieri non possit,ut id quod cogitet non existat, & talia; sed με- is his
quia hae sunt simplicissimae notiones, quχ solae nullius rei existen- essem e- tis notitiam praebent, idcirco non censui esse numerandas. γω Iam vero ut sciatur, mentem nostram non modo prius & certius, XI. sed etiam evidentius quam corpus cognosci, notandum est, lumine naturali esse notissimum, nihili nullas esse asseetiqnes sive qualita- mitissis. tes; atque ideo ubicunque aliquas deprehendimus, ibi rem sive su stantiam, cujus illae sint, necessario inveniri; & quo plures in eadem re sive substantia deprehendimus, tanto clarius nos illam cognoscere. Plura vero in mente nostra, quam in ulla alia re a nobis deprehendi, ex hoc in abiscitum est, quod nihil plane effetat, ut aliquid
aliud cognoscamus, quin idem etiam multo certius in mentis nothraecognitionem nos addusat. Vt s terram judico existere, ex eo quod illam tangam vel videam, certe ex hoc ipso adhuc magis mihi judi . . candum est mentem meam existere;ficri enim sorsan potest, ut judiacem me terram tangere, quamvis terra nulla existat; non autem, ut
id judicem, & mea mens quae id judicat nihil sit. Atque ita de caeteris. Nec aliam ob causam aliter visum est iis, qui non ordine philo - x II.
phati sunt, quam quia mentem a corpore nunquam satis accurate Cur nona
distinxerunt. Et quamvis sibi certius esse putarint, se ipsos existere, quam quidquam aliud; non tamen adverterunt, per se ipsos mentes solas hoc in loco suisse intclligendas; scd contra potius in- . tellexerunt sola sua corpora, quae oculis videbant, & manibus palpabant, quibusque vim sentiendi perperam tribuebant; hocque ipsos
a mentis natura percipienda avocavit.
Cum autem mens, quae se ipsam novit, & de aliis omni bais rebus X Il I. Λ Σ adhuc
43쪽
PRINCIPIOR vM Pu IL oso PHIAEr Iruarum adhuc dubitat, undiquaque circumspicit, ut cognitionem suam utiterius extendat; primo quidem invenit apud se multarum rerumgniti,ued, ideas, quas quaindiu tantum contemplatur, nihilque ipsis fiuile pen eas. extra se esse affirmat nec negat, falli non. potest. Invenit etiam communes quasdam notiones , & ex his varias demonstrationes componit, ad quas quamdiu attendit, omnino sibi persuadet esse veras. Sic, exempli causa, numerorum & figurarum ideas in se habet, habetque etiam inter communes notiones, quod, si qualia addia, quae ιnde exsurgent erunt aqualia,& smilles; ex quibus iacile de monstratur trcs angulos trianguli aequales esse duobus rectis, &c.
ae proinde haec S idia sibi persuadet vera esse, quamdiu ad praemisia sis, ex quibus ea deduxit, attendit. Sed quia non potest semper ad
illas attendere, cum postea recordatur, se nondum scire, an sorte
talis natura creata sit, ut fallatur etiam in iis, quae ipsi cuidentissima apparent; videt, se merito de talibus dubitare, nec ullam habere se certam scientiam,priusquam suae authorem originis agnoverit. x i v Considerans deinde inter diversas ideas, quas apud se habet, unain isqvid esse entis summe intelligentis, summe potentis & summe persecti. φ tis quae omnium longe praecipua est; agnoscit in ipsa existentiam, non possibilcm & contingentem tantum, quemadmodum in ideis alia-
Deo emese rum omitum rerum, quas distincte percipit, sed omnino necessa- p riam & aeternam. Atque ut ex eo quod, exempli causa, percipiatm .hia, in idea trianguli necessario contineri, tres eius angulos aequales esse duobus rectis, plane sibi persuadet, triangulum tres angulos habes re aequales duobus rectis; ita ex eo solo, quod percipiat, existentiam . neccisariam & aeternam in entis summe perse, idea contineri, plane concludere debet, ens summe perfectum existere. XV. ' Magisque hoc credet, si attendat, nullius alterius rei ideam apud - se inveniri, in qua eodem modo necessariam existentiain contineri animadvertat. Ex hoc enim intelliget, istam ideam entis summeri---- persecti non esse a se essictam, nec cxhibere chimaericam quandam,' - , sed Veram& immutabilem naturam, quaeque non potest non exi, stere, cum necessaria existentia in ea contineatur.
XVI. Hoc, inquam, facile credet mens nostra, si se prius omnino pra iudiciis liberarit. Sed quia sumus assueti, reliquis omnibus in rebus essentiam ab existentia distinguore ; atque etiam orias ideas re- it si' i viri , quae nusquam sunt, aut hierunt, ad arbitrium e gere: sa
44쪽
PARsPRI Μυ . scite eontingit, cuna in cntis summe persecti contemplatione non GDri absumus plane defixi, ut dubitemus, an sorte ejus idea una sit ex iis, ras ad arbitrium efinximus, aut saltem, ad quarum essentiam exi- ia ,
Ulterius vero considerantes ideas, quas in nobis habemus, vide- XVII. mus quidem, illas, quatenus sent quidam modi cogitandi, non multum a se mutuo disserre, sed quatenus unam rem , alia aliam sentat, esse valde diversas ; & quo plus persectionis objectivae in se,ctiva ira continent , eo persectiorem ipsarum causam esse debere. quemadmodum, si quis in se habet ideam alicujus machinae valde ar- --m . tificiosae, merito,quaeri potest, quaenam si causa a qua illam habet; deberemo an nempe viderit alicubi talem machinam ab alio tactam; an me-IM 'chanicas scientias tam accurate didicerit, anue tanta lit in eo ingenii vis, ut ipsam nulli bi unquam visam per se excogitare potuerit λ Totum enim artificium quod in idea illa objective tantum, sive tanquam in imagine continetur, debet in ejus causa, qualiscunque tandem sit, non tantum objective sive repraesentative, salicin in prima 'de praecipua , sed re ipsa, formaliter aut eminenter contineri. Sie quia Dei, sive entis summi idcam habemus in nobis, jure pos- X v III.
sumus examinare, a quanam causa illam habeamus; tantamque in minurea immensitatem inveniemus , ut plane ex eo simus certi, non poste
illam nobis filisse inflitam, nisi a re , in qua sit revera omnium p rQ-sere. Etionum complementum, hoc in nisi a Deo realiter existente. Est enim lumine naturali notissimum, non modo a nihilo nihil fieri; nec
id quod est persectius ab eo quod est minus persectum, ut a causa essiciente di totali produci;sed neque etiam in nobis idea iniive ima- sinem ullius rei esse posse , cujus AEn alicubi, sive in nobis ipsis ,
sive extra nos, Archetypus aliquis, omnes ejus persectiones re ipsa continens , existat. Et quia summas illas perfectiones, quarum ideam habemus, nullo modo in nobis reperimus, ex hoc ipso recte concludimus, eas in aliquo a nobis diverso, nempe in Dco, esse; vel certe aliquando fuisse; ex quo cuidentissimc sequitur, ipsas ad- X
Hocque satis certum est manifestum iis qui Dei ideam contemplari summasque ejus persectiones advertere sunt assueti. Quamvis damus, eius enim illas non comprehendamus, quia scilicet cst de natura infiniti, ut a nobis, qui sumus finiti, non comprehendatur ; nihilominus ta- .m' imen ipsas clarius & distinctius quam ullas res corporeas intelliger riurano
45쪽
Lus, eurnque proinde exi. flere.
Deum rastuose corpo reum , παρα:ire ut my.vec velli malitiam peccati.
6 PRINCIPIOR vM PH ILO OPHIAE possumus, quia cogitationem nostrana magis implent, suntque simpliciores , nec limitationibus ullis obscurantur. Quia vero non omnes hoc advertunt; atque etiam quia non, quemadmodum habentes ideam artificiosae alicujus machinae, scire solent undenam illam acceperint, ita etiam recordamur, ideam Dei nobis aliquando a Deo advenisse, utpotoquam semper habuimus; quaerendum adhuc ci , a quonam simus nos ipsi, qui summarum Dei persectionum ideam in nobis habemus. Nam certe cmumine naturali notissi muni, eam rein, quae novit aliquid se perse rius, a se non esset dedisset enim ipsa sibi omnes persectiones, quarum ideam in se habet; nec proinde.etiam posse ab ullo esse, qui non habeat in se omnes illas persectiones, hoc est, qui non sit Deus. Nihilque hujus demonstrationis evidentiam potest obscurare, modo attendamus ad temporis si ve rerum durationis naturam; quae talis cst, ut ejus partes a se mutuo non pendeant, nec unquam simul ex illanta, atque ideo ex hoc quod jam simus ; non sequitur, nos in temporc proxime sequenti ctiam suturos, nisi aliqua causa, nempe eadem illa, quae nos primum prodnxit, continuo ves uti repioducat, hocci , conservet. Facile enim intelligimus, nullam vim esse in nobis, pcr quam nos ipsos conservemus; illumque in quo tanta est vis, ut nos a se diversos conservet, tanto magis etiam se ipsuin consertare, vel potius nulla ullius conservationb indigere, ac deni
que Deum esse. Magna autem, in hoc existcntiam Dei probandi modo, per ejus scilicet ideam . cst praerogativa, quod simul, quisnam sit, quantum
naturae nostrae fcri infirmitas, agnoscamus. Nempe ad cjus ideam nobis ingenitam respicientes, idemus, illum csic aeternum, omniscium, omnipotentem, omnis bonitatis veritatisque fontem, rerum omnium creatorem, ac denique illa omnia in se habentem, in quibus aliquam persectionem infinitam, sive nulla imperfectione terminatam, clare pollumus adverter . Nam sane multa sunt, in quibus etsi nonnihil persectionis agnos.camus , aliquid tamen cliam imperlaetionis sive limitationis deprehendimus, ac proinde competere Deo non possunt. Ita in natura comporea, quia simul cum locali extensionc divisibilitas includitur, estque imperfectio osse divis bilem; ccrium cst, Deum non elast corpus. Et quamvis in nobis persectio quaedam sit, quod sentiamus, quia tamen in omni sensu passio cst, & pati c si ab aliquo pendcrc; nulla Diuitiaco by Cooste
46쪽
nullo modo Deum sentire putandum est; sed tantummodo intelli gere & velle: Neque hoc ipsum ut nos, per operationes quodammodo distinctas, sed ita, ut per unicam , semperque eandem & simplicissimam actionem, omnia simul intelligat, velit & operetur. Omnia , inquam, hoc est , res omnes: neque enim vult malitiam peccati, quia non est res. Iam vero, quia Deus solus omnium , quae sunt aut esse possunt, XX lv. vera est causa; perspicuum est, optimam philosophandi viam nos sequuturos, si ex ipsius Dei cognitione rerum ab eo creataram expli- re tu eationem deduccre conemur, ut ita scientiam persectissimam, quae est effectitum per causas, acquiramus. ' Quod ut satis tuto & sine errandi periculo aggrediamur, ea nobis cautela est utendum, ut sem- cordamia per quam maxime recordemur, & Deum autorem rerum esse infini. quin
Ita si sorte nobis Deus de se ipso, vel aliis, aliquid revelet, quod X X V. naturales ingenii nostri vires excedat, qualia iam sunt mysteria Incarnationis& Γrmitatis, non recusabimus illa credere, quamvis non clare intelligamus; Nec ullo modo mirabimur, multa cile, tum rmeismin immensa ejus natura, tum etiam in rebus ab eo creatis, quae ca
ptum nostrum Excedant. MIDum ex
Ita nullis unquam fati sabimur disputationibus de infinito: Nam ce nt. sane cum simus finiti, absurdum esset nos aliquid de ipso determinare, atque sic illud quasi finire ac comprehendere conari. Non igitur assur.m- respondere curabimus iis, qui quaerunt, an, si daretur linea infinita, , ejus media pars esset etiam infinita; vel an numerus infinitus sit par, i istum anue impar ; & talia; quia de iis nulli videntur debere cogitare, nisi in quibus oui mentem suam infinitam esse arbitramur. Nos autem illa o-
nania, in quibus lub aliqua conlideratione nullum Ianem poterimus quilia Ahi
invenire, non quidem affirmabimus, esse infinita, sed ut indefi- extras. nita spectabimus. Ita quia non postumus impginari extensonem tam magnam , quin intelligamus adhuc majorem esse posse, dice- pa=tium mus, magnitudinem rerum possibilium csic indesinitam. Et quia mater ,ππ- non potest dividi aliquod corpus in tot partes, quin singulae adhuc ex lias partibus divisibiles intelligantur, putabimus, quanti- proindes tatem esse indefinite divisibilem. Et quia non potest fingi tantus tu .e stellaru in numerus, quin plures adhuc a Deo creari potuisse credamus, illarum numerum indefinitum supponemus. Atque ita dereliquis.
47쪽
ebire percipimus, verae G , ac tosis dubitationes
PRINCIPIORVΜ ΡHIL so PHIAE Haecque indefinita dicenis potius quam infinita ; tum ut nomen infiniti soli Deo reservemus, quia in eo solo, omni ex parte, non modo nullos limites agnoscimus, sed etiam positive nullos esse i telligimus; tum etiam, quia non eodem modo positive intelligimus, alias res aliqua ex parte limitibus carere, sed, negative tantum, eorum limites, si quos habeant, inveniri a nobis non posse, eo
Ita denique nullas unquam rationes circa res naturales, a fine, quem Deus aut natura in iis iaciendis sibi proposuit, desiimemus; quia non tantum nobis debemus arrogare, ut ejus consiliorum participes esse putemus: Sed ipsum ut causam cssicientem rerum Omnium considerantes, videbimus, quidnam ex iis ejus attributis. suorum nos nonnullam notitiam voluit habere, circa illos ejus e fcctus qui sensibus nobis apparent, lumen naturale quod nostris indidit , concludendum esse ostendat; memores tamen,ut jam dictu iuest, huic lumini naturali tamdiu tantum esse credendum, quandiu nihil contrarium a Deo ipso revelatur. Primum Dei attributum quod hic venit in considerationem, est, quod sit silmine verax & dator omnis luminis; adeo ut plane repugnet ut nos fallat, sive ut proprie ac positive sit causa errorum, quia s nos obnoxios esse experimur. Nam quamvis forte, posse fallere, nonnullum ingenii argumentum apud nos homines esse vide tur , nunquam certe fallendi voluntas nisi ex malitia vel metu & imbecillitate procedit, nec proinde in Deum cadere potest. Atque hinc sequitur, lumen naturae, sive cognoscendi facultatem a Dco nobis datam,nullum unquam objectum posse attingere,quod non sit verum, quatenus ab ipsa attingitur, hoc est, quatenus clare& distincte percipitur. Merito enim deccptor esset dicendus, si perversam illam ac falsum pro vero sumentem nobis dedisset. Ita tollitur summa illa dubitatio, quae ex eo petebatur, quod nescirenius,an sorte talis essemus naturae, ut falleremur etiam in iis, quae nobis evidentissima esse videntur. Quin & aliae omnes dubitandi causae prius recensitae, facile ex hoc principio tollentur. Non enim amplius Mathematicae veritates nobis suspectae esse debent, quia sunt maximepcrspicuae. Atque si advertamus, quid in sensibus, quid in vigilia, quidve in somno clarum sit ac disti mitiam, illudque ab eo, quod confusum est& obscuruin, distinguamus; facile quid in qualibet re pro vero habendum sit agnoscemus. Nec opus est, ista pluribus verbis Di iligoo ny Corale
48쪽
hoe in loco persequi, quoniam in Meditationibus Metaphy scis iam
utcunque tractata sunt, & accuratior eorum explicatio ex sequentium cognitione dependet. Quia vero, etsi Deus non sit deceptor, nihilominus tamen saepe X X X icontingit nos falli ; ut errorum nostrorum originem & causam investigmnus, ipsosque praecavere discam , advertendum est, non tam GP σὲ illos ab intellectu, quam a voluntate pendere; nec esse res, ad qua- Mintur, esserum productionem realis Dei concursus requiratur: sed cum ad
ipsum referuntur, esse tantum negationes; α cum ad nos, pri -nos, pri
Quippe omnes modi cogitandi, quos in nobis experimur, ad duos generales reserri possunt: quorum unus est, perceptio sive Ope- twn in nobis ratio intellectus ; alius vero, volitio sive operatio voluntatis. Nam sentire, imaginari, & pure intelligere, sunt tantum diversii modi percipiendi; ut& cupere, aversari, amrmare, negare, dubitare, sunt di- ου Σειὸν versi modi volendi. aere 1.
Cum autem aliquid pescipimus, modo tantum nihil plane de ipso
affirmemus vel negemus, manifestum est, nos non falli; ut neque ratis. etiam cum id tantum assirmamus, aut negamus, quod clare & di- XXXIII stincte percipimus esse sic assirmandum aut negandum: sed tantum- -. Is modo, cum, ut fit etsi aliquid non recte percipiamus, de eo nihi- cum de relominus judicamus. nonsatis
Atque ad judicandum requiritur quidem intellectus; quia de re, 'Ab T,''
quam nullo modo percipimus, nihil possumus judicare: sed requiri- XXXIV. tur etiam voluntas, ut rei aliquo modo perceptae assensio praebeatur: Non autem requiritur saltem ad quomodocunqueiudicandum in- lia Miam 'tegra & omnimoda rei perceptio; multis enim possumus assentiri, vo ratem quae nonnisi perobscure&confuse cognoscimus. . Et quidem intellectus perceptio non nisi ad ea pauca quae il- xxxv. li offeruntur , se extendit , estque semper valde finita. Volun- Hanellul tas vero infinita quodammodo dici potest: quia nihil unquam ad-vcrtimus, quod alicujus aIterius voluntatis , vel immensae illius Messeisi, quae in Deo est, objectum esse possit, ad quod etiam nostra non se extendat: adeo ut facile illam, ultra ea quae clare percipimus, extendamus; hocque cum facimus, haud mirum est, quod contingat nos tali. Neque tam en ullo modo Deus errorum nostrorum author fingi xxx v I. potest, propterea quod nobis intellectum non dedit omniscium. Errores π
49쪽
ro PRINCIPI ORvM PHILoso PHI A imputari Est enini de ratione intellectus creati, ut sit finitus; ac de ratione νε p intellectus finiti, ut non ad omnia se extendat. XXXVII. Quod vero latissime pateat voluiuas, hoc etiam ipsus naturae convenit ac summa quaedam in homine persectio est , quod agat,b- ' '' per voluntatem, hoc est libere; atque ita peculiari quodam modonem, auod lit author suorum actionum, & ob ipsas laudem mereatur. Non automata,quod motus omnes ad quos instituta sunt, Lis at , accurate ex hi ant, quia necessario illos sic exhibent; laudatur auor per hoc tem eorum artifex , quod tam accurata fabricarit, quia noli neces
Viso. libere ipsa fabricavit. Eademque ratione magis prosectα
dignum ν, - nobis tribuendum est , quod verum amplectamur, cum amplectimur, quia voluntarie id agimus , quam si non possemus non' amplccti. XXXul II. Quod autem in errores incidamus desectus quidem est in nostra edes actione sive in usu libertatis, sed non in nostra natura utpote quae m. I hri eadem est, cum non recte, quam cum recte judicamus. Et quamvis non in m=ura tantam Deus perspicacitatem intellectui nostro dare potui flet, ut nunquam falleremur; nullo tamen jure hoc ab ipso possumus exige-mti,, E se , Nec quemadmodum internos homines, si quis habeat potesta- pessu, tem aliquod malum impediendi, nec tamen impediat, ipsum dici-V2- ' mus esse ejus causam; ita etiam, quia Deus potuisset efficere, ut
nis . nun nunquam falleremur, ideo errorum nostrorum causa est putandus.
Potcstas enim, quam homines habent uni in alios, ad hoc est insti-i i I, 1, is utantur ad illos a malis revocandos: ea autem, quam ' Deus habet in omnes, est quam maxime absoluta & libera: idcoquesummas quidem ipsi debemus gratias pro bonis quae nobis larsitus est: sed nullo jure queri possumus, quod non omnia largitus sit, quae agnoscimus largiri potuisse. XXXIX. Quod autem sit in nostra voluntate libertas, & multis ad arbi- - a assentiri vel non assentiri possinus, adco manifestum cst, , sis prunas & maxime communes notiones, quae nobis sunt in-ι m. natae, sit recensendum. Patuitque hoc maxime paulo ante, cum de
omnibus dubitare studentes, eo usquc sumus progrcssi, ut fingeremus, aliquem potentissimum nostrae originis authorem modis omnibus nos fallere conari. Nihilominus enim hanc in nobis libertatem csse experiebamur,ut pollemus ab iis credendis abstinere, quae nou plane certa erant & explorata: Nec ulla magis per se nota & perspecta esse possunt, quam quae tunc temporis non dubia videbantur.
50쪽
PARs PRIMA. HSed quia, iam Deum agnoscentes, tam immoniam in eo potest X L. rem esse percipimus, ut nefas esse putemus existimare, aliquid unquam a nobis neri polle, quod non ante ab ipso ruerit praeordina- ossam,tum; facile postumus nos ipsos magnis dissicultatibus intricare, si praeordina- hanc Dei praeordinationem cum arbitrii nostri libertate conciliarc, atque utramque simul comprehendere conemur. Illis vero nos expediemus, si recordemur, mentem nostram esse X LI. finitam; Dei autem potentiam, per quam non tantum omnia, qua
sunt aut esse possunt, ab aeterno praescivit, sed etiam voluit ac prae- h;.is ordinavit, cile infinitaint ideoque hanc quidem a nobis satis attingi, o Dei pra ut clare ex distincte percipiamus, ipsam to Deo esse; non autem satis comprehendi, ut videamus quo pacto liberas hominum actiones ribentur. indeterminatas relinquat; libertatis autem & indisserentiae quae in nobis est , nos ita conscios esse , ut nihil sit, quod evidentius di perfectius comprehendamus. Absurdum enim esset, propterea quod
non comprehendimus unam rem, quam scimus ex natura sua nobis
esse debere incomprehensibilem, de alia dubitare, quam intime
comprehendimus, atque apud nosmetipsos experimur. - Ιam vero , cum sciamus, errores omnes nostros a voluntate penis XLII.
derc,mirum videri potest,quod unquam fallamur, quia nemo est qui s. 'ρ qvclit falli. Sed longe aliud est velle falli, quam velle assentit i iis, in quibus contingit errorem reperiri. Et quamvis revera nullus sit, qui sa amur expresse velit falli, vix tamen ullus est,qui non saepe velit iis astentiri, in quibus error ipso inscio continetur. Quin &ipse veritatis asse- - at . quendae cupiditas persaepe cffcit, ut ii qui non recte sciunt qua rati ne sit assequenda, de iis quae non percipiunt judicium serant, atque
Certum autem est, nihil nos unquam salsum pro vero admissuros, si tantum iis assensum praebeamus quae clare & distincte perci- piemus. Certum, inquam, quia cum Deus non sit fallax, facultas percipiendi , quam nobis dedit, non potest tendere in falsum ;
ut neque etiam facultas assentiendi, cum tantum ad ea, quae clare 'percipiuntur, se extendit. Et quamvis hoc nulla ratione probare- ιtur, ita omnium animis a natura impressum est, ut quoties aliquid clare percipimua, et sponte assentiaiuur, & nullo modo possimus dubitare, quin sit verum. . - . Certum etiam est, cum assentinnir alicui rationi quam non per