장음표시 사용
71쪽
VIII. Objie. r. Visio Dei manifestat
Deum ut est in se; ergo secundum omnia praedicata, & attributa Divina a ergo nequit dari visio Dei praecisiva, & inadaequa-ra, ita ut unum attributum videatur sine alios
Confirm. 1. In hoc distinguitur cognitio intuitiva ab abstractiva, quod haec possit mmum praedicatum ab alio abstrahere, eo quod attingat objectum per species alienas, quae possitiat illud repraescntare secundum
Unam rationem, non secundum aliam; at
hoc nequit contingere in visione intuitiva manifestante obiectum per species proprias, cum manifestet illud prout est in ser ergo. Antecedens probatur, quia solum abstracti e potest v. gr. Homo cognosci secundumpi cedicata Hominis praescindendo ab ejus existentia, non vero intuitive; Si hoc non
aliunde, nisi quia sola cognitio abstractiva est praecisiva ; aliter si posset Deus videri
non visa Immensitate v. gr. possct etiam videri non visa ejus existentia, quod obstarconceptui visionis intuitivae, qnae essenti liter terminatur ad existentiam objecti.
Confirm. Σ. quia aliter possent omnia attributa Divina videri , non visa Aseitate; in quo casu Deus videretur, ut supponia gur, simul non videretur a tum quia Non visa esiciatia Divina Deus non vid rur, tum etiam quia visio intuitiva necessario est quidditativa , seu attactiva quiddi-gatis, & essentiae objecti. Resp. magnam vim ab Adversariis fieri in hoc, quod viso intuitiva videat objectum prout est in se, perinde quasi non pos si videri prout est in se, quin attingantur clare, & distincte omnia praedicata o jecti; ut de facto non mam stantist Beatis
Omnia attributa partialia . In forma distantec. visio manifestat objectum prout est m se, hoc est immediate , & non aliter, ac est in se, concedo; hoc est omni modo, ae est manifestabile, manifestando clare ,& distincte omnia ejus praedicata, nego ant. de Conse'. Ad primam confirmationem nego ante
cedens s Visio intuitiva potest esse praecisiva non secus ac abstractiva cognitio; in eo tamen differunt , quod cognitio intuitiva , qua talis, feratur in objecti cxistentiam, ita ut ratio, propter quam affirmetur objectum existere, non sit aliud, quam ejus existe tia, ad quod non requiritur , quod obj ctum existat; Deus enim intuitive cognoscit ab aeterno futura absoluta , & condbtionata, quin illa excierint ab aeterno a
nec resutritur. , quod obiectum influat in copiationem inmitivam vel immediate , vel media specie impressas cum satis sit , quod existentia objecti pro tali tempore sit
ratio, cur illud cognoscatur pro eo tempore existere. Hinc fit primo, posse haberi cognitionem abstractivam de Homine non attacta ejus existentia , non tamen cognitionem intuitivam. Fit secundo, non posse haberi visionem Dei intuitivam, quin ejus existentia attingatur a cum hoc essenti liter requiratur ad cognitionem intuitivam qua talem, ut ad exercitam existen
tiam objecti terminetur, Zc ab eodem deis
Ad 1. concedo sequelam, δέ nego, quod
non visa Astitate non videretur Deus p n
go etiam, quod visio intestiva sit necessatio quiddirativa ; sicut enim si attingatur Homo sub praedicato risibilis, non sub praeia dicato rationalis, habetur cognitio Hominis, de non quidditativa , seu secundum praedicatum Hominis essentiale s ita si cognoscatur Omnipotentia non attacta Aseitate, habetur cognitio Dei , licet non sit
quidditativa. IX. Objic. i. Si posset viso Dei esse prae. cisiva, non secus ac cognitio aenigmatica,
sequeretur , quod sicut potest abstractive Deus cognosci sub praedicato communi Deo, dc Creaturae, v. g. sub praedicato substantiae , viventis, dec. ita posset sic confuse viderii sed hoc obstat conceptui visionis Dei, quae debet Animum satiare objecto beatifico , attingendo illud, ut bonum infinitum continens omne bonum; ergo. .
Neque dicas, hoc solum pertinere ad visionem Dei qua beatificam , non vero ad visionem Dei non beatificam a nam visio
Dei non beatifica videtur repugnare , ut docent Thomistae cum Suar. , Vasq. Tontra
Scotistas, Lugo, Arriag.; aliter deberetur Angelis, sicut Angelo inferiore debetur visso terminata ad superiorem ; tum etiam quia posset ea deberi in praemium ob meritum naturale, unde visio Dei non esset essentialiter superitaturalis a tum demum quia, ut notat Haunoldus, posset haec vino dcbcri propter meritum levissimum s pernaturale, quod videtur esse contra Trident. dicens, cuilibet merito supernaturali
respondere vitam aeternam, atque adeo Vbsionem beatificam . Et ratio a priori est , quia visio Dei debetur Amico Dei a Ambco autem debetur visio satiativa, & beat, fica a aliter esset contempti bilis visio Α--
sit ergo quaelibet Dci viso est beatifica.
72쪽
Resp. concedo seque Iam, & nego, repugnare Dei visionem non beatificam a dicemus enim inde Beatitudine, posse visionem
Dei conjungi cum peccato habituali ι in
quo casu videns Deum esset miserrimus eo,
quod videret illum infensum sibi : potest
itaque dari visio Dei attingens Deum v. g. sub praedicato iubitantiae tolum , quae certe non esset beatifica , eo quod non esiet formaliter posscssva summi boni. Non est autem verum , quod haec visio posset esse debita Angelis , aut dari in praemium meriti naturalis. Nam omnis visio Dei ex modo tendendi est supernaturalis , & indebita . Posset quidem in alio ordine dari in praemium meriti supernaturalis; non tamen m praesenti providentia, in qua ex Trident. omnis Dei visio est beatifica. Ad rationem
a priori dico , posse in alio ordine deberi
Amico Dei ratione Gratiae hanc visionem non plene satiativam a quae non propterea esset contemptibilis ι sicut non est contemptibilis consimilis cognitio abstractiva Dei in statu purae Naturae . Denique transmis. so, quod repugnet visio Dei non beatifica attingens Deum sub praedicato communi Deo, Sc Creaturae a poterit saltem dari viso praecisua attingens Deum sub praedi- Cato proprio, puta sub praedicato Omnipotentis, quae , ut hic supponitur ex dice dis in de Beatitudine, esset satiativa essemtialiter, licet non integraliter. X. Objic. ult. Personalitates Divinae non habent distinctam vifibilitatem a visibilitate Cilentiae et ergo nequit essentia videri sine
Personalitatibus, aut e Contra. Confirm. Personalitates non possunt ad extra influere influxu proprio ; ergo eodem
influxu objectivo, quo Deus influit in visonem essentiae , influit in visionem Pers nalitatum ; ergo ut supra. Confirm. h. quia aliter posset quis vid re essentiam Divinam , dc negare , Deum esse Τrinum , quod esset invehere actum
Resp. Antecedens esse salsum ; si enim
potest Ρcrsonalitas Verbi terminare uni nem hypostaticam, quin haec terminetur abessentia Divina , poterit similiter termina re visionem . Quod si velis Personam Vei hi prout includentem essentiam Divinam , de Verbi Personalitatem terminare Uni nem Hypostaticam , quin haec terminetur ad Personalitatem Patris identificatam cum
essentia a poterit similiter Visionem terminare sola Persona Verbi a ut proinde nec
Luter , nec uiritus Saneus videatur . Sed
omisso antecedente nego consequentiam
Si enim potest videri essentia sine attribis.
tis, a quibus non distinguitur ex patete o jecti , poterit etiam videri sine Personalitatibus , licet haberent eandem visibilitatem. Et ratio est , quia praecisio per nos non consistit in hoc, quoti unum praedic
tum terminet visionem , alterum non te
minet, sed in hoc , quod unum praedic
tum discernatur , & ae eo certificemur , non de alio; atoue adeo viso termicatur ad cntitatem relate ad connotatum unius praedicati, non alterius. Ad I. confirm. recurrit eadem responsio. are concesso antecedente, & prima co sequentia, nego secundam; & recurrit e
iam instantia de attributis partialibus; e dem enim influxu, quo Deus influit in viasionem Omnipotentiae ut potentis creare Hominem , influit in visionem Omnipotemtiae potentis creare infinitum a potest i men Deus videri ut potens Hominem, non discernendo, an possit creare infinitum c
Ad h. transmisso , quod non possit Dei visio componi cum aliquo errore intellectus , eo modo, quo potuit in Christo Domino componi cum aliquali maestitia , non per hoc non poterit dari visio praecisiva, attin-bens v. gr. essentiam sine Personalitatibus xin hoc enim casu Deus non concurreret adactum erroneum, Guo diceretur, Deus non
est Trinus, sed solum ad affirmandam unitatem essentiae praescindendo ab unitate , vel Trinitate Personarum , ut dicitur ab Adversariis , quando visio Dei praes die ab attributis partialibus. XI. Ex dictis habes contra quamplures
Τho stas, quod qui videret in Deo ct re, Ze distincte omnia , & singula praedic ta, quae sunt in Deo formaliter , eo ipso
videret omnia , quae in Deo continentur eminenter , noc est omnes creaturas pos
biles. Ratio est , quia in Deo non solum sunt formaliter attributa totalia , sed e iam partialias atqui impossibile est cognosci clare , & distincte attributa partialia ,
puta Deum ut potentem creare Hominem,
Angelum, &c. quin clare, & distincte co. gnoscantur omnea istae creaturae possibiles a
73쪽
uidnam de facto Ecati videant in Deor XII. Ertum. est r. Beatos de facto viis. dere Divinam essentiam , De lonalitates, & attributa totalia . Ita communiter; & ratio est, quia aliter non haheretur Dei cognitio adequata , nec Be
titudo esset integraliter pei secta ; sicut enim
cognito Homine v. gr, inquirimus naturaliter ejus proprietates, ita viso Deo natur liter cupimus cognoscere ejus attributa , .non. quidem partialia , cum non possint omnia cognosci , sed totalia. Certum est Beatos videre in Verbo varias creaturas tam possibiles, quam existemera; dicit enim. Concit. Senonense decret. 23. Benis pervium esse Divinitatis speculum, in quo quidquid illorum intersit , innotesat . Et hujusmodi cognitio Creaturarum in Ue ho ab. Augustino. in primum. caput Genes. Ocatur. Matutina , utpote clarior, ubi cognitio Creaturarum in seipsis vocatur Hs errana. Idcirco autem Patres, &Τlicol gi dicere solent, quod Creaturae cognoscantur in Verbo , .non quia Verbum. sit illud medium speciale, in quo Creaturae videan-
.etur, sed quia ut institatibus solent) Vembo appropitant opera Sapientiae , licet sint Τrinitati communia Advertendum etiam, dupliciter posse Creaturas. iii Deo ,. seu in Verbo videri primo, formaliter, quod habetur quoties. Deus dicit respectum transcendentalem ad Creaturas tunc enim: in .co respectu tamquam in medio cognito se maliter relucet Creatura, ad quam te L natur et secundo causaliter, quoties scilicet Deus exhibet concursum obiectivum , quo manifestetur aliqua Creatura, ad quam non licit respeetium essentialem Hinc fit, quod Creaturae possibiles, quae maminitantur Be tis , videantur in Deo. formaliter, si suppo natur, quod Omnipotentia sit ipsa postibilitas necessaria Creaturarum , & illarum.
idea , aut saltem quod cum possibilitate
Creaturarum connectatur . Contra vero Creaturae existentos videntur in Deo Camm lux, ut docent Scottis, Ohamus, R cupit., lylatet. num.. 8 .. contra Thomilias, . Suar. ,. Fa l. a quia scilicet essentia Divina nullam dicit connexionem cum . Creaturarum. existentia . Et licet sutura libera videri possint formaliter in complexo ScieQ
uae mediae di Decreti praedefinitiva, aut De Scientia Dei.
permissivi actus , ut notat Lumbier de Selentia Dei futura tamen libera conditio nata nullatenus videri possunt formaliter in Deo, cum non detur decretum absolutum relate ad illa, cum quo essentialiter com
Dices, Creaturae possibiIes non sunt in Verbo formaliter, sed eminenter; ergo non possunt in Uerbo videri formaliter, etiam in facta hypothesi. . Resp. Creaturas possibiles non videri ut existentes formaliter in Verbo, sed videri in Verbo formaliter, quatenus videntur in Verbo ut motivo formali , seu ut medio , in quo est vis motiva ad earum cogniti
nem; propterea videntur in Verbo, formaliter motive,. non. terminative..
XIII. Quaeritur nunc ,. astam Creat ras de facto Beati videant in Verbo ρAd quod dicendum , Beatos. Omnes CIare, de distisicte cognoscere mysteria nostrae Fidei, res naturales praecipuas , & res . quae in hoc mundo geruntur specialiter ad ipsos pertinentes s. horum quippe cognitio connaturaliter exigitu ;. unde videtur ad Beatitudinis . complementum pertinere a &probabiliter vident etiam aliqua futura contingentia ad ipsos spectantia ob eamdem rationem , de juxta Decretum laudatum Comcit. Senonens Utrum autem cognitio ista futurorum dicenda sitantuitiva, an abstractrva est quae stio de voce; non est intuitiva, si ad hane requiras dependentiam ab ipsa existentia exercita obiccti ; erit tamen intuitiva, si ad hanc solum requiras , quod intellectus de ipsa. exillantia. Objecti ceItificetur . .
inamvis siinplicissima sit Dei Scientia a
ex modo tamen nostro concipienda dividitur in s rentiam simplicis inteli, gentiae, seu necessariam, prout terminatur
ad possibilia , & ad Dei existentiain ; inscientiam Uisionis, seu liberam, prout te minatur ad contingentia ; Zc in scient: am conditionatam,.seu mediam ., prout terminat ir ad futura libera. conditionata . Diciatur autem scientia is haec media , i quia m diat inter scient 1am necessariam liberam, tu de utra que aliquid participat: nam
74쪽
I aestio I. An fler modum primi, sec.
pat per hoc, quod Deus necessario cognoinicat, quid esset facturus Petrus v. g. si v Caretur , consentire , necne de scientia visonis participat etiam , quia Contingem ter consensus potius , quam dissensus videtur a Deo, posta tali vocatione facta P tro. Participat etiam de scientia necinaria, quatenus futura libera conditionata cognoscuntur antecedenter ad quodvis decretum liberum, non secus ac obiecta necessariasti pateticipat de scientia visonis, quatenus contingenter videtur assensus conditionatus
Potius , quam dissensus .. Dividitur deinde
Quamvis autem quaestio haec videatur de v
Ce, non eatenuS in contemnenda, cum ad
Deum pertineat , & ad praedicata Divina rite cognoscenda plurimum conferat: sicut non contemnitur in Theologia quaestio illa, an Deus sit dicendus stricte justus, nec fuit contemnenda in Echresia Dei celebe rima illa quaestio, sitne dicendus Dei Filius Ηo usion , seu similis substantiae cum Ρ tre , an Momousion , seu Consubstanti
lis λII. Dico equidem non dari in Deo pro. prie, & formaliter Intellectum, seu pot=Scientia Dei in practicam, prout est deo, tiam intelligendi per modum actus primi lecto operabili ab ipso Deo , & Speculat,
vana , quae sistit in mera contemplatione o, jecti. Datur etiam scientia approbationis , dc reprobationis , quae superaddit complacentiam , aut displicentiam Divinam de aliquo objecto, unde connotat actum Divinae voluntatis. Nobis hic agendum de triplici
illa scientia, Simplicis intelligentiae, Vis
ius, di Media . Sed antecedenter inquirimus , Num detur in Deo vere, & propite potentia intellectiva, an vero solum detur actus intelligendi λ Et utrum Dei summa Cognoscitivitas ex ejus lamma Immateri, litate demonstretur λ
Utrum in Deo aetur potentia intemctiva per modum actus pr-ι phsici
intelligendι. I. V Issicultas est, An sicut in Deo da- tur vere , & proprie v. g. Mis ricordia , Iustitia &c. ratione distincta ab actibus harum via tutum , ita detur Pine physici. Ita communiter cum Thomistis , Suar. , dc aliis apud Ruia contra Scotum , Henricum, Arrubal, Arriab. , qui pro sua
sententia laudat etiam SuaTium. Prob. I. authoritate D. Th. I. p. q. 4r. ari. 4. ubi haec habet : Intelligera , ct υ.ue non sum ratis actus , qui designeno processi m m rei a Deo distincta vel Hemialis re , vel
Perfinaliter, tinde respectu hornm acturam n quit Disari ratio totentia in Deo . Ex qui
Dus verbis colligitur, quod quia conceptus Patris senerantis Filium explicat processi ncm Filii a Patre, ideo datur in Patre potentia intellectiva notionalis, seu potentia genviativa in ordine ad Filium , quem generat a quia vero Intellectus essentialis Dei non fert processonem ullam intellcctionis ab intellectu , ideo non datur in Deo p tentia ititellectiva cssentialis, seu actus primus intelligendi, sed solum intellcctio ,
quae nec sit actus primus , cum non dicat ordinem ad secundum, nec si actus secundus, cum non dicat Ordincm ad primum . Prob. 2. ratione. Univcrsim potentia phy-sca non datur , nis ad actum realiter di- 1 inctum; sed in Deo non datur intellectiotia intellectiva per modum actu, primi phy- realiter distincta ab actu primo, seu a missici, an vero hujusmodi praedicatum Importet in suo conceptu formali aliquam impe fectionem , unde non possit Deo compctere ; sicut requit Deo competere formaliter V. g. Obedientia, aut Poenitentia, Scin multorum sententia nec Iustitia presse dicta hi notandum, non esie quaestionem de potentia logica, seu de possibilitate intrinseca, ac non repugnantia ad intelligendum a evidens tentia intellectiva s ergo in Deo non datur vere & proprie potentia I sca intelligem
di, seu Intellectus per modum actus primi . Maior constat; nam quia Ammanias v. g potest identificari cum rati alitate, non dicitur Animalis habcre potentiam physicam, sed solum logicam , Ru non repugnantiam ad identificari cum rationalitate a nec rationalitas 'dicitur habere ςotentiam
im est, non repusnare, quod Deus sit in- physicam , sed solum logicam ad risibilit, telligens, atque aὁm, 'uod habeat hujus- tem, cum qua identificatur. modi potentiam logicam intelligendi : est Confirm. De ratione actus primi, seu p ergo quaestio de potentia physica , seu de tentiae pii cae ad intelligendum est esse id actu primo physico ut ratione distincto ab quod dicit ordinem ad actum secundum in- actu secundo intelligendi et Nec est quaestio telligendi realiter distinctum , utpote qua
ας -ellectu nouonali, sed de egenuali. vel producitur, vel saltem recipitur in t li
75쪽
Ii potentia; sed hujusmodi conceptus sonat
imperfectionem , cum importet distincti nem realem inter intellectum , dc intellectionem 3 ergo non competit Deo potentia intellectiva proprie dicta per modum actus primi physici. III. Objic. r. Deus intelligit; ergo potest intelligere ; ergo habet potentiam intelligendi; sed hujusmodi potentia est physica,
utpote a parte rei ; ergo datur in Deo potentia physica ad intelligendum. Confirm. I. Datur in Deo Intellectio , quae est actus secundus physicus ; ergo datur Intellectus, seu actus primus. Confirm. h. quia Patres , de praesertim Augustinus , admittunt in Deo memoriam tacundam a sed memoria foecunda impo tat potentiam intellectivam conjunctam cum specie objecti; ergo datur in Deo potentia intellectiva. Confiim. 3. Competit Deo potentia generativa per modum actus priini, licet actus
secundus talis potentiae scilicet actio generativa identificetur cum ipsa potentia,
nempe cum Paternitate ; ergo competit etiam Deo potentia intellectiva per modum aetus primi , etiamsi intellectio identificetur cum tali potentia. Et ratio a priori videtur esse, quia sufficit, quod potentia ratione nostra distinguatur ab actu secundo, ut habeat rationem potentiae in priori adactum secundum: Sicut potentia ad existem
dum dicitur esse in priori ad existentiam , Iicet non distinguatur, nisi logice, ab actu si existentia.
Resp. committi in argumento fallaciam sensus compositi, ut quando dicitur : Haec Capra est Matcr , Jc est Petri ; ergo est Mater Petili; concedimus enim, quod Deus habeat potentiam ad intelligendum quat nus non repugnat quod Deus intelligat )concedimus cliam, quod haec potentia physice, stu a parte rei existat s negamus t men, quod habeat potentiam physicam ad. ' intelligendum; ea enim non repugnantia ad
intelligendum est solum potentia intelligendi logica .
Ad I. confirm. Concedimus in Deo intellectionem , seu adtium mtelligendi , n gamus tamen actum secundum stricte diactum; sicut & aetum primum. Ad a. Patres admittentcs in Deo me moriam facundam loquuntur de intelle-etu notionali , qui est vere potentia physica, di generativa Verbi realiter ab ea dustincti distinctione eminentiali a nos vero
disputamus de intellectu essentiata, qui iden-
tificatur cum intellectione. Ad 3. Potentia generativa Patris non est potentia per modum actus primi relate ad generationem activam, cum qua identificatur, sed relate ad generationem passivam, a qua distinguitur; unde relate ad gener tionem activam non habetur paritas , sed identitas rationis . Ad rationem a priori , verum quidem est posse Deo competere plura praedicata , quae solum ratione inter sedistinguantur , dummodo in conceptu suo non importent imperfectionem , ut Sapientia , Bonitas , Omnipotentia : At ostendimus , Potentiam intellectivam , seu actum primum intelligendi importare imperfecti nem , & distinctionem realem ab actu secundo ; ergo nequit formaliter Deo competere potentia intellectiva, ita ut ratione tantum distinguatur actus primus ab actu secundo , sed solum competit Deo potcntia logica, seu non repugnantia ad intelliingendum ; sicut competit potentia logica , seu non repugnantia ad existendum. In eo tantum sensu dicitur potentia logica ad existendum , aut ad intelligendum esse in pri xi ad actualem existentiam, aut intellccti nem, quatenus potentia ista logica est praedicatum univcrsalius , unde est in priori a subsistendi consequentia; ita ut teneat haec illatio et Deus existit , aut intelligit 3 ergo potest existere, aut potest inteIligere a non
tamen e converso : Deus potest existere aergo existit a sicuti quia Animal est praedicatum universalius , & prius a subsistendi consequentia relate ad Hominem , tenet haec illatio, Petrus est Homo a ergo est nimal ι dc non viceversa: in Mimal; et-go est Homo. IV. Objic. a. ex Arriaga. Competit De formaliter quaecumque perfectio reperitur in Creaturis , si in suo conceptu nullam imponet imperfectionem s at potentia i telligendi reperisur in Creaturis , 8c nullam dicit in conceptu suo imperfectionem,
saltem secundum quod est potentia intelligendi radicalis , seu quatenus Angelus U. gr. est intelligens ut quod , seu quatenus est substantia intellectiva per se subsistens, cui non repugnat intelligere; ergo compe tit Deo formaliter potentia intelligendi saltem radicatis. Confirm. Si daretur in Deo id , per Iod convenit cum intellcctivo creato r icali, & per quod disconvenit ab actuali intellectione creata , daretur in Deo p tentia intelligendi per modum actus primis
sed datur in Deo focmauter , tum id PeC
76쪽
uod convenit cum intellectivo creato r icali nempe esse intelligens ut quod, per se subsistens , cui non repugnat intelligore; tum id , per quod disconvenit ab intellectione creata , nempe intellectionem identificari cum intellectu , quod intelloctioni creatae non convenit; ergo datur in
Deo potentia intelligendi per modum actus primi. Major est clara et dari enim in Deo formaliter actum primum intelligendi , est
Deum convenire formaliter cum Creatura praecise quatenus potest intelligere , non quatenus intelligit. Resp. nos solum negare, quod Deo in maliter competat potentia intelligendi physica, non logicas argumentum autem pro bat, quod Deo competat potentia intelligendi radicatis logica, quia probat, competere Dco esse principium per se subsistens, cui non repugnat intelligere ; ergo non probat intentum. In forma dist. min. P tentia intelligendi logica reperta in Creaturis nullam dicit formaliter in suo conceptu imperfectionem, concedo, physica, nego minorem, Zc consequentiam. Adde, quod
si nequit dari in Deo formaliter.actus primus intelligendi, quia ex suo conceptu dicit distinctionem realem ab actu secundo , pariformiter nec dari potest krmaliter in Deo potentia physica intelligendi radicatis, quia naec etiam ex suo conceptu dicit distinctionem realem a potentia formali imtelligendi. V Ad Consem. nego maj. Ad probationem, dari formaliter in Deo actum primum intelligendi , est dari in Deo formaliter id,
per quod convenit cum Creatura, quatenus Creaturas potest intelligere potentia physeca, concedo, potentia logica . nego; hoc amtem datui in Deo, non illud. Quare Deus ratione sitae intellectionis formaster solum
est intelligens ut quod , seu id , quod habet potentiam logicam, hoc est non repugnantiam ad intelligendum. V. Objic. est. datur in Deo scientia per modum habitus intellectualis facilitam iis ad intellectionem; ergo etiam potentia intelligendi per modum actus prima. Comsequentia sequitur a nam sicut m Creaturis habitus dicit distinctionem a potentia intellectiva, ita actus secundus intelligendidistinguitiir ab actu primo; unde utrobique
par ratio: Antecedens probatur, quia damtur in Deo formaliter virtutes morales ,
Misericordiae , Justitiae &c. , quae ex suo conceptu sunt habitus ; ergo etiam dantur
in Dco virtutes intellectualea , visistices scientia, sapientia , prudentia per modum
habitus Confirm. r. quia datur in Deo formalia ter intellectio, quae est vita in actu secundo i ergo etiam dacur Intellectus , seu viata in actu primo.
Confirm. 1. Intellectio est vita in actu secundo ; ergo est motus ab intrinseco smotus autem est actus entis in potentia pro ut in potentia, quod praescieri imperfecti nem, dc tamen citra imperfectionem com petit Deo; ergo etiam potentia intellige di per modum actus prata. Resp. nego antecedens; ad probationem Nonnulli Patres apud Vasq. negant, dari in
Deo formaliter virtutes secundum concωptum virtutum, putantes , quod virtus eseientialiter sit habitus facilitans, quod Deo
competere nequit: unde Phil. 7. Eth. r. dbxit : Neque virtus , neque virium est Dei ,
sed quod praestabiliωr est virtute . Alii tameta admittunt in Deo formaliter conceptum
virtutis sive moralis , sive intellectualis .
putantes, virtutem ex suo conceptu non es.se habitum facilitantem ad actum nonestum, sed solum esse quamdam determinationem voluntatis ad amandum honestum ; unde
pro distinctione , & multiplicitate object
rum honestorum multiplicantur in Deo viris tutes morales; quia vero in Creaturis hujusmodi determinatio nequit haberi citra accidens superadditum facilitans potentiam, ideo virtutes in Creatis sunt habitus diastincti. Quare in sorma , si Adversarius v
sit supponere , quod virtutes ex suo comceptu sint habitus, nego, dari in Deo foris maliter virtutes a si nolit id supponere , concedo, daal in Deo tam virtutes morais Ies , quam intellectuales s non tamen potentiam intelligendi : quia haec solum in suo conceptu importat impersectionem , non vero habere determinationem ad bo
- M I. confirm. Intellectio Divina est Lpse actus vivendi, non vero actus secundus vivendi , cum non detur actus primus in
Ad L. Intellectio Divina est vita in Dctu , di non est formaliter motus ab imtrinseco, sed solum est actus ab intrinseis eo, seu a se: quare si nomine actualis viatae veniat sermaliter motus ab intrinseco, nego id formaliter competere Deos motus enim ex suo conceptu importat imperfectionem; si vero nomine actualis vitae v mat esse actualitatem perfectissimam ab im
ui cco, Ru a se, Deus in hoc sensu est
77쪽
6a Pars I. Disp. III. De Scientia Dei.
Drmaliter amulis vita perlaetissima. Con- gnosciti vitatis , de secundum modum ii veniendum itaque semper est in definitimi materialitatis est modus cognitionis. . Pr nibus ad dirimendas hujus nodi quaestiones, pterea E. de anima t. 14. docet Philos quae multum habent de voce. Phus, quod plantae non cognoscant propter . Ex quibus omnibus fit, quod interrogam suam materialitatem x sensus vero sit c ti, num detur in Deo scirinaliter intelle- gnoscitivus , quia receptivus specierum Gctus responderi debeat, non dari, si no- ω materia, & intellectus sit magis cogno. naine Intellectus veniat potentia. physica ad scitivus, quia magis a materia separatus , intelligendum; dari vero, si nomine inte, dc immixtus, ut dicitur δ. de anima, t. qua lectus veniat potentia logica , seu non re- to : Unde cum Deus sit in summo imminpugnantia ad intelligendum.. terialitatis , sequitur , quod sit in summo
Utrum Dei summa Comoscitisitas domonstretur ex eiusdem Summa materialitate I. T Eum esie sapientiam, multiplicia ter demonstratur : primo quia lentia est perfectio simpliciter simplex ἀSecundo quia Deus causat scientiatu in Creaturis, ergo illam praecontinet s. dicitur
Cnim Ps. 93. sius plantavit aurem , non au Eiet , auo qui finxio ociatim , non considero lTertio ex Divina libertate, sicut etiam ex Providentia, ex eo quod Deum omneS venerentur ut scelerum Vindicem dcc. Quasve solum dissicultax est, num cssicaciter Imferatur Dei Sapientia ex praedicato Imm cerialitatis, juxta doctrinam Angclici I. p. q. 49. a. I. ubi ostendit, radicemcognoscietivitatis esse Immaterialitatem, non secus
ac radix volitivitatis est intellectivitas; ut proinde inferatur , Deum esse summe cognoscitivum per hoc praecise , quod sit summet immaterialis . Sic autem ratiocinatur Cognoscentia in hoc disserunt a non C Fnoscentibus , quod haec non habeant nisi formam propriam a illa vero nata sint habere formam etiam alterius rei: Siquidcm. species , seu sorma cogniti est in cognoscente ; atqui habere forniam dumtaxat propriam est habere esse limitatum , dccoarctatum, habere vero formas aliarum rerum est quaedam extensio , ac amplitudo. essendi ; unde Philosophus 3. de anima, i . dicit, quod anima sit quodammodo omniat Crgo cognoscentia a non cognoscentibus dif-Fesunt per hoc, quod ista habeant esse coa ctatum s illa vero extensum , & amplum . Subsumit deinde Angelicus . Atqui coarctatio formae habetur per materiam , ut proinde formae quo magis sunt immateria- ,es , eo magis accedant ad quandam infinitatem i vrgo Immataulitas est radix co- cognitionis . Hactenus Angelicus , qui qλ6. art. I. fusius explicaverat, quonampacto omnis coarctatio formae habeatur per m
teriam a quia scilicet materia non perficie formam , sed illam communem. de se ad multa determinat , 8c coarctat adi hoc potius , quam aliud compositum constituemdum; propterea forina quodammodo finiatur per materiam, per hoc quod recepta ita materia fiat forma determinate hujus rei a contra vero. materia, quamvis etiam a se ma coarctetur ad hoc potius quam aliud compositum constituendum, nihilominus a forma perficitur, 3c sic extenditur ad esse perfectius, quam sit ipsa in se; unde materiae proprium est coarctare , ac limitare formae vero perficere, ac extendi. Ex quiabus infert, quod esse Divinum, utpote sumis me immateriale , sit illim itatum, atque adeoesumme cognoscitivum , formae vero crea tae, quo, magis sunt immateriales , eo minus sint coalctatae , ac proinde magis c gnoscitivae . cum cognoscitivitas sit amplitudo essendes.
II. Probatio isthaec quamvis Angelica . ob sui profunditatem non est adeo dii cida , ut loquitur Martinee , quin possine
adversus illam multa objcetari . Et primo quidem, quia omnis probatio procedere de bcdex notioribus, & clarioribus; haec a tem ratiocinatio veritatem apertissimam qualis est, Deum esse summe sapientem, infert ex principio obscurissimo, quod imm terialitas sit radix cognoscitivitatis , Se s cundum modum immaterialitatis sit etiam modus cognitionis . minae si minus probat notius p r ignotius , saltem probat idem per idem , dum probat, Deum esse summe cognoscitivum, seu habere omnem amplitudinem essendi , per hoc quod sit. summe immaterialis, seu excludat omnem coarctationem. Τcrtio, cito probaret ignotius per notius , at probatio is haec non videtur esse a priori, sicut '. gr. ex rati
nalitate insertur a priori risibilitas , sed potita videtur iescui ex immaterialitate
78쪽
xognoscitivitas , sicut ex definitione infertur definitum, puta quando ex animali r tionali infertur homo. Denique ratiocinatio Angelici non vid tur efficax, cum non possit explicari, quaenam sit ista immaterialitas , quae fundet cognoscitivitatem . Nam primo non potest dici, quod sit negatio mλteriae primae: Brinta enim quamvis materiam primam inci dant adhuc sunt cognostriva ; dc Ang Ius superior, quamvis non magis materiam primam excludat , quam Angelus inferior. adhuc est magis cognoscitivus. Neque dici potest secundo cum Godoy 9. p. quod importet minorem conjunctionem cum mat
ria prirna , ac minorem dependentiam ab illa : Non enim esh explicabile , quaenam se minor conjunctio cum materia , ac minor dependentia in Angelo Superiore prae instriore, ut proinde ille sit magis cognosci- eivus.; nec est explicabile, quomodo Elephas
in gr. sit magis cognoscitivus , ac piscis , per hoc quoa minorem habeat cum male via prima conjunctionem . Neque certio ,
quod magis cognoscitiva habeant minorem emersonem a materia s Nisi expucetur L dem per idem , aut potius per .gnotius . Neque quarto quod materiais idem sonet ac receptivum, atque adeo Illud vit magis cognoscitivum, quod est minus .eceptivum. Nam ex codem D. Τh. quod est magis cognoscitivum, plures formas alienas potest in se habere ac recipere, atque adco dehot cς se magis receptivum. Neque dici potcitu,
cimo cum Martiner , nomine materiae v
iure em prope nihil, atque adeo illud es e magis cognoscitivum , quod magis recedita Nihilo , unde Deus utpote infinite et vatus a Nihilo , cst infinite cognoscitivus: Nam plantae magis recedunt a nimio ,
quam elementa , dc tamen aeque cognosci-tivitatem excludunt . Praeterquamquod per immaterialitatem sic explicatam postet pariter probari ratio volitavi , ratio activi , ratio lusti dec. quia quo magis aliquid recedit a nihilo, co magis habet huiusmodi perfectiones . ΙΙΙ. Caletanus interpretatur D. Th. loco Iaudato dicens, ideo ex unmaterialitate ha- heri cognoscitivitatem , quia cognoscens ,
de cognitum sunt ma S unum , quam m aeria , dc forma , ut notavit Aucri oes .
de anima s. ; siquidem materia non fit forma per hoc , quod illi uniatur , sed ex .utraque fit aliquod tertium atque adeo aremanet in suo esse materia , dum unitur cinae a contra vero cognoscens Per comb
cionem tanquam per unionem intention lem cum re cognita fit unum intentional,
ter cum illa ι unde Philosophus dixit , Mnimam esse quodammodo omnia, quia scilicet potest omnia cognoscere a & hac rati ne immaterialitas dicitur radix cosnoscit, vitatis ; ut proinde Deus summe immate
rialis sit summe intellectivus. Sed contra Cajetanum facit primo, quod ista identitas inter cognoscens , & cogn, eum non est realis, sed metaphorica; secum do quod illa explicatio rem de se claram, quod scilicet Deus sit sapiens, obnubilat, dc
obscurat. Idemque dicas adve iis explicationem Ioannis a S. Th. q. I 6. an. I. ubi ais , cognoscitivum elevati supra modum materiae , non solum quia cognoscens uniatur cum objecto cognito , quod est extra se; quod non convenit materiae , quae non
potest uniri nisi formae , quam habet i ara se : sed etiam quia cognoscens unitui' objecto modo immateriali , hoc cit non proprio ipsus marei iae s unitur enim illi non per informationem entitativam, sed
per repraesentationem vitalem illius . His autem explicationibus rejectis, ut doctrina Angelici ab objectis vindicetur, conabor ostendere, Primo verum esse, quod imma terialitas coincidat cum cognoscitivitate, si perpendatur , quid veniat nomine immat rialitatis. Secundo in I atiocinatione Angeis lici non explicari idcm per idem, nec notius per ignotius . Tettio immaterialitatem rite intellcctam esse radicem cognoscitivitatis , ita ut ex illa tanquam a priori haec
inferatur . Quarto omncm ctiam subi a tiam completam cXmitem matcriae corpo
reae esse ii,tellectivam : Ex quo dcinde se. quitur, Dcum csse suinme Sapientem, quia esh in suinino immaterialitatis , ac repugnare suos tantiam immateriairm compi tam non cognoscitivam a Sicut etiam sequitur, silbstantiam omncm intellactivam es.sc paritor volativam, & ctiam liberam. . IU. Dico itaque r. cum Lumbier de Atta ibutis n. s I. & de Scientia Dei n. χI. Immateriale coincidit cum cognoscis
VO , ita ut omne cognoscitavum sit 3mmateriale, de quod est magis cognoscitivum sit magis immateriale , si nomine immat rialitatis non veniat negatio materiae entitativae , sed negatio materiae exercitivae , Du negatio exercitii ad materiam spectantis, quod est, pati, recipere, & componere cum forma ; in quo sensu Philosophus a. de anima dixit, plantas non cognoscere Pro
79쪽
se cognoscitivum, quia est receptivus specierum sine materia. Prob. ex una parie certum est, cognosci-tivitatem non haberi per negationem materiae entitative sumptae s aliter bruta non possent esse cognoscitiva , cum non excludant materiam 3 de Angelus superior non posset esse magis cognoscitivus, quam inferior, cum aeque materiam excludant :ex altera pane , si nomine immaterialitatis veniat negatio materiae exercitivae; seu negatio exercitii ipsius materiae , quod ei Pati ac recipere, optime explicantur omnia,
Praesertim quod omne cognoscitivum sit immateriale , dg quod persectius cognoscitivumst magis immateriales ergo in hoc sensu immateriale, & cognoscitivum coincidunt. Prob. secunda pars antecedentis: & pGmo quidem universim verum est, quod mne cognoscitivum sit immateriale exerci-rive; caret quippe exercitio materiae relate ad inrmam cognitam , entitative sumptam; nunquam enim cognoscens qua tale
recipit in se formam cogniti entitative , sed solum repraesentatives ex. gr. oculus cognoscendo parietem non recipit in se forumam parietis , sed solum ejus imaginem rubi ex opposito non cognoscitiva recipiunt entitative sormam , quam habent I V. gr. planta formam plantae , quin possit aliam sermam in se recipere , nisi solum entitative; dum enim planta recipit sormam a cidcntalem caloris, vel frigoris, non potestillam aliter recipere , quam per insormationem immediatam; ergo omne cognoicitivum est immateriale exercitive, seu aptum natum habere inrmam alienam , & amplitudinem essendi absque exercitio immedi,to ipsius materiae relate ad illas sormas entitative sumptas. Unde apparet , quid i tersi inter aerem V. gr. & oculum , dum uterque recipit in se speciem coloris; aeretnim, utpote non cognoscitivus, solum h het in se speciem coloris entitative sumptam, nudatenus vero sormam coloris a contra vero oculus habet tum speciem coloris entitative, tum formam coloris repraesentative de intentionaliter a ac proinde diiscrioculus ab aere non cognoscitivo per hoc, quod habeat in se formam alienam, dc amplitudinem essendi absque exercitio materiae
immediato relate ad talem formam; ouamvis enim oculus recipiat visionem coloris, non recipit tamen entitative , de immediate ipsam formam coloris . Praeterea si in aere, vel ligno poneretur divinitus viso
coloris , aer dicoretur quidem habens vi-
sionem coloris , sed non diceretur videns
colorem , quia solum materialiter haberet in se repraesentationem coloris , non vero intentionaliter, & cum amplitudine essendi, sicut illam habet oculus , dum attingit c
V. Deinde verum pariter est , quod e gnoscitivum perfectius sit minus immat itale exercitive , quatenus minus habet de exercitio materiae ctiam mediato , seu relate ad species intentionales sormarum alienarum , ut constat inductione; Etenim Deus, utpote summe cognoscitivus, est in hoc sensu summe immaterialis , quatenus habet in se formas omnes alienaS , non solum non recipiendo illas entitative , ω immediate , sed nec recipiendo illas m diate, hoc est non recipiendo species illarum aut impressas , aut expresias , cum non indigeat ad cognoscendum specie ob eista; nec cunoscat cognitione distincta ab ipso cognoscentes cum enim eminenter in
se contineat Deus omnes cognitiones creatas, ac omnia earum objecta, consequenter
habet in se quicquid perfectionis habetur
in cognoscitivis creatis absque uua receptione , di exercitio materiae, aut alia imperfectione. Praetcrea Angelus, utpote minus Cognoscitivus, quam Deus, habet ali
Juam exercitivam materialitatem relate adormas alienas, quas natus est in se hab re, eo quod recipiat in se earum species impressas, & cognitiones , atque adeo habet aliquod cxercitium materiae immediate relate ad species , 3c cognitiones , 8c me diate relate ad formas , quas habet in se repraesentative . Homo vero, qui est minus cognoscitivus , quam Angelus , non solum recipit species, fle cognitiones Ob ectorum, sed etiam phantasmata, & ideo est exercitive magis materialis, quam Angelus. Br tum cum sit minus cognoscitivum , quam
homo, ut posse percipere objecta praese tia, futura, distantia, debet plures habere species materiales, quam homo: qui potest
limes & unico actu ea cognoscere . Planista vero , quae nullatenus est cognoscitiva,
nullam potest habere formam alienam sine exercitio immediato materiae relate ad itilam entitative sumptam ; de ideo Phil sophus dicit , plantas propter materialitatem non cognoscere . Rursus inter Ang los, & inter bruta magis cognoscitivum est minus materiale exercitive, modo explicato . Angelus enim superior , cum sit m
ius cognoscitivus, habet species universali res , di clariores , dc ideo pauciores , demi
80쪽
sessio ID Utrum ex Imma erialitate, circ.
minus intensas species recipit; unde minus catur cognoscitivum dicendo, esse id quod
habet de exercitio materiae , etiam relate natum est habere formas alienas sine male ad species clariores minus intensas; quia quamvis species magis intensa, qua indiget Angelus inferior, ut possit attingere ob e-etum ea claritate, qua attingitur a superion
re, sit species inlivisibilis , est tamen vi tualiter divisibilis, quatenus aequivalet pluribus gradibus speciei divisibilis; oc consequenter relate ad hujusmodi species habetur m jus exercitium materiae saltem virtuale. Ddemque dicas de brutis: Elephas enim, i qui est magis cognoscitivus , quam piscis , dc oculus perfectior, indigent specie minus intensa, Sc minus universali ad percipiendum obieetiam ea claritate, qua percipitura cognoscitivo minus perfecto. Similiter tactus v. gr. qui est sensus minus perfectus, quam oculus, ut percipiat obiecta , quae potest simul oculus percipere, aebet accedere ad illa objecta, de sic plures.ubicati nes, durationes, species, & actus debet reciperes Zc oculus plures actus xecipere debet, quam imaginatio, quae simul potest imaginari praeterita , ia futura; 4c sic de aliis . Quare inductione constat, omne Cingnoscitivum esse exercitive immateriale ,
dc perfectius cognoscitivum in altiori fradu hujusmodi immaterialitatem participa
VI. Dico a. D. Th. & Philosophus d Centes , cognosciti itatem consistere in is,
materialitate exercitiva , prout ostendimus in prima Conclusone, non cxplicant idem per idem, . nec notius per ignotius. Prob. quoties aliquid explicatur per genus , Ec disserentiam , seu per ejus defini, tionem, non explicatur idem per idem, nec notius per ignotius; esto apud rusticos magis innotescat definitum, quam definitio a atqui juxta doctrinam D. Tho. de Philoso. phi cognoscitivum explicatur per genus, de
disterentiam; ergo dcc. Probatur minor . quia dum dicitur, cognoscitivum esse quoanatum est habere formas alienas sine materia exercitiva, explicatur essentia cognosta vivi. tam per praedicatum renericum; etenim etiam non cognoscitivum , ut aqua , natum est habere formam alienam, puta
calorem, frigus ) quam per praedicatum dά- ferentiale: siquidem a non cognoscitivo differt per hoc, quod formas alienas habere
potest sine exercitio immediato materiae re late ad illas formas entitative sumptas. Confirm. Bene explicatur communiter vivens dicendo , quod sit principium m tus ab intrinsecos ergo bene pariter expli. Pars I.
ria exercitiva. Ρrob. consequentia a ideo rite explicatur ratio viventis per principium motus ab intrinseco, quia inductione comstat, Omne vivens moveri ab intrinseco. 8c eo perfectius aliquid vivere, quo magis movetur ab intrinsecos atqui pulter inu u-ctione constat ex dictis, omne cognoscitivum esse immateriale exercitive: Zc eo perinfectius aliquid esse cognoscitivum, quo magis est exercitive immateriale ; ergo apta pariter est cxplicatio illa cognoscitivi. VII. Dico 3. Ita cosnoscitivum coincidit cum immateriali exercitive , ut tamen Tutiocinatio D. Thom. inferens in Deo ex immaterialitate summa cognoscitivitatem summam non probet cognoscitivitatem ex immaterialitate exercitiva , neque ex imis
materialitate entitativa, sed ex immateri litate praecisa ab utraque. Ita Cornejo de Scientia Dei disp. I. dub. a. Lumbier det
Attrib. u. Ss3. Prob. Et sane quod non inferatur a priori cognoscitivitas ex immaterialitate exe citiva, patet, quia immaterialitas exerciti. va est solum conceptus clarior cogno scitiavitatis, sicut conceptus principii motus ab intrinseco est conceptus clarior, ac definiatio viventis: atque adeo sicut non demonstratur ratio viventis ex ratione principii motus ab intrinseco, ita non demonstratur cognoscitivitas ex immaterialitate exercitiisua . Neque demonstratur ex immaterialit te entitativa a cum bruta sint cognoscitiva.
quamvis non careant materia entitative sumpta. Demonsuatur proinde ex perfectione immaterialitatis ut praescindentis ab imm terialitate entitativa, exercitivas & argumentum D. Thomae videtur hoc pacto procedere : Ex perfectione immaterialitatis . seu ex perfectione positiva excludentis materiam , ejusque coarctationis, ac conditi nis in operando provenit ratio cognostem di ι sed Deus est hoc pacto summe immate rialis; ergo summe cognoscitivus . Major
Obatur , tum quia ex elevatione rei spiritualis, atque ex elevatione rei corporeae iupra conditiones coarctativas materiae proprias provenit amplitudo essendi, dc quod
possint accipi formae aliarum rerum reprae sentativae; tum etiam quia experientia constat, cognoscentia eo esse perfectiora, quo magis a materia, aut a conditionibus materiae elevantur.
Confirm. a. quia quoties duo praedicata ita se habent, ut unum explicet vel cau E lam,