장음표시 사용
771쪽
Primae mesae qui ciuicoueniunt. Duracina. Constanti
phistica officinarasitica a Vide an recetiores cuiaeteribus coueniant.
tibus sumptis post alios cibos laxantes uenter suerit solinus. Ibiq: haec pauli sententia copiosius explicatur . Eoq; primum exhiberi debent. J Idem Galenus librosiu pra nominato confirmat in hunc modum. Omnes cibi qui prauum succum cum humiditate,& lublicitate obtiaent ,eac facili descendunt,eoq; ptinia mensa sumi debent. Duracina.J Sunt qui lectionem hac deprauata putant, u lintu: legi pro duracma,rhodacina nulla plane ratione ualida nitentesMalen. quidem & alii uetustiores hoc uocabuli non
usurpant,uerum recentiores graeci,uci Pauluscioc cum Rh manis commune habent. Vocantur autem duracina,P corpus ipsorum pertinacius ossi haereat, quam ut auelliqueat. Graeci d--,uel μοι νῶ dicunt,latinos fere unitati. Vostantinus lib. Io.de agricultvia. π Paulo post, πιώ- τα
Druppae.J plinius lib. 13 cap. 26. Oleum & Omphacium
est. Fit duobus generibus,& totidem modis ex olea & uite: olea adhuc alba expressa, deterius ex druppa . Ita enim uocatur,priusquam cibo matura sit,iam tum colorem mutans, cGraeci μι-τας appellant. Pistacea. J Uide Plinium. Fructus est ex nucum genere, cui e Syria apportatur: Crescit arbore omnino nuda, prae-zerquam ramorum cacuminabus Haec enim conantur dei siore solio, angusto,maiore tamen quam lentisci subrusto,lurculis dependetibus pineae nucis similitudine.Lutetiae in quibusdam hortis est uidere nunc. Ossicinae pharmacopolaru uocant fistica, aut fisticorum grana, . Sirica J Galenus ita uocat Zizipha a recentioribus graecis appellata: quae ossicinae sephisiariorum tui ubas nuncupant. Recentiores maxime commendant hunc fructum, ut bona succi. Galenus ut prauo donatum rei jciendum putat.illi raeterea stomachum gratum,hic cococtioni rebellem praedicat. item illi aluo subducendae convenare, hic astringere aluum.
Aetius recentior,calore & humore temperata tradit, eoque sanguinis acrimoniam edomant . probum succum creant, in rosum sanguinis humorem elici ut. Decoctum eorum turum
di dissicultate spirandi lenit, pectori ,renibus,uelicae,prodeli.
772쪽
IN XCII. CAPUT.λη Olles.J Addidi cute,& paulo post,dura came, dixi, ne ex
Vasimplici vocum inteipretationem cotraria inter sese posta uideri possint Sut itaq; pisces hi molles cute si attingas, duri autem carne,ut Galenus habet lib.3.de alimentis. Nihil in capita praecedentia sum commentatus τ & sacilia, & ex Galeni libro iam citato sint omnia sere decerpta .
'' Artilaginea. J Hi pisces m perioribus sunt contrarii, nam duram habent cutem ἰ mollem autem carnem.Caeterum Galenus se lache dictos affirmat, απὸ του σελας hoc est, quia splendorem habeat eorum cutis.
1 Taq; somnus J Galeno lib 3 de causis pulsuum in liuemo Somni gra
τεκα θάγοις. Hoc estr Etenim somnus sit,cu naturalis caliditas,uel ob defatigationem quandam & maiorem . . siccitatem ad alimentum conuersa est, uel ubi propter nimia humiditatem soras nequit extendit. prior sane est salubris, &secundum naturam. Secundus autem dictus,qualis in comate S lethargo,&c Paulo post : τῶν ρύπνων τῶν κρισα φ ιν, - περ ἰν κου των ἐγρηγόρ - ἔγενεσις οἰα πρόθεν Minoia, μο
sicuti et uigiliaru generatio existit qualis antea exposita est, nepe ut somni fiant cu naturalis animantium eator indiget quide simul & destituitur copiosa humiditate,eoq; ad uiscerata uentre comeat: ut aut uigiliaticu idem calor hae humidi- , late potius suerit abude,utia naturale habeat qualitate,&e. Na ex alimeti cosectione multa vaporosa humiditas in ipsis calore,meatibus omnibusq; particulis intermediis suggeiit. Virium
773쪽
Muiua uiorium subsidia. Tempus somni.r 'ia
Virium animalium requies. J Hoc est, ipsae quidem non agunt, sed naturalibus subsidium adferunt: eoq; praecipitur recte,ut dum fit concoctio,etiam in uigilantibu , abstineatura lectione,disputatione,aut cogitatione graui,ne uis naturam lis alio distrahat, na mutuo sibi serui auxilia, impedimetaq;. Tempus somni optimum a cibo.J Intellige,non statimma somnus statim a cibo,caput replet,ut etiam plethoricae dispositiones, si Galeno in Aphorisimis fidem accommodamus. Terminus autem somni.3 Non sunt audiendi qui unum omnibus terminum somni praescribunt.Nam alii celerius,alii tardius concoquu nt: hi plus assumunt,illi minus. Quare Galenus recte in commentario de euchymia & cacochymia tradit.Quibus itaq; exercitationibus plurimis uti licet, & quamdiu libet dormire,ij & cibos crassi succi,& uiscosos tuto astit-
IN XCIX. CAPUT. Ataphor a.J Dictio graeca est,a uerbo-m,quod
est obdormiscere uehementius.Unde etiam κοσαφορικὸς υπνος dici inr.Latine interpretari possis, grauis aut uehementis soporis impetum. Galenus sub hoc nomine, alios astinus soporosios uidetur comprehendere, ' κατα φορῶς inquiens, βα- ωας ἐργα του.o Δομαὶκ ναποπλ. bας,μπι κ ους,κω καποχας. Hoc est,Cataphoras profundas essicit, quas nominant amplexias,& caros,& catochos.
In Epistola Dioesis habetur συν-- νύκτωρ.In qua uitiuese puto. Nam quid sibi uelita recie,non satis intelligo. Angina enim omni tempore solet excitari. Nihil itam mali erit,
774쪽
earum accidentiis iacili tractat compendio,ex Galeni opere de medendi ratione ad Glauconem magna ex parte transcriptus. Nounulla uero paulus noster ex opere de Crisibus, pauca ex Prognosticis Hippocrati- , cis, quaedam ex aliis autoribus sum- .psisse uidetur. Carletum a morbis simi laribus auspicaturum se dicit,qui quatuor constant in temperaturis. Quia uero calida omnium est emeacissima,merito ab hac appellationem desumpsit,febres, morbos nomina; similares,qui nimirum etiam simpliciores dicuntur. Compositos in tertio quartoq; uolumine persequetur. Oribasii compendio J Iulianns olim Imperator medicina suo tepore uagam amplamq; intelligens, praestantissimos ex .. omni regione medicos Romae colligendos magno studio curauit de egitq; ex uniuerso illoru numero septuaginta duos, qui duaersis antiquorum aurorum monumentis euolutis exanainatisq;,necessaria magis in artem medicam compendiosa ratione comprehederent. Hi igitur oes, sua prius tone Sulmsingulatim explicata,uno tandem consensu scribendi prouinciam Oribalio ut facile principi,doctissimoq; tradiderunz. IS uaria Galeni opera, aliorumq; nonnullorum ritici utatus m.
775쪽
compendium quoddi septuaginta duobus libris comprehensum tot enim fuerant conuocati medio) artificiose redegit. paulus autem Aegineta opus hoc maius esse animaduertes, quam ut iter facturo circunsem possiti aut ab homine tenuioris sortunae comparari,in septem tantum libros constrinxit Cassistatur Ex Galeni sane. In graeco male legitur iis πυν dea. uis ut sσα. Hic ω est seperfluum: ac legi debeσα νου μἐν
Et ius ux . Hos & Oroscius,& castigator Basilielis pretiemtuIN II. CAPUT.17 Nauice.J In graeco est , quod cumulatim signat,
V ae una uice. Celsius dixisset semel.Contrarium hinc κατακατ ολι riquod est,particulatim,& paulatim,multisq; uicibus.Quando scilicet morbi in abscessum finiui pluribus diebus fit erilis. IN III. CAPUT NTEq; enim capitis.J Ex Galeni I.de diebus decretariis haeri transcripta sunt.Desideratur autem In paulo uocula, habet enim in Ex π, pro me τος δε ώς βαλλων, quod neglexerunt Aristarchi. Aliquem latere. J Galenus addit emphaseos gratia τατος ωκ,hoc est, etiamsi stupidissimus, & ab omni alienus sen se suerit.
T Ethales notae. J Subsequentes scilicet, facies cadauerosa, Liano quam dissimillima,et quae mortuum imitetur, unde graecis dicitur. Nam si ex Hippocratissententia, sis milis sit sani praesertim ipsius,qui nunc aegrotat, faciei,opti me sperandum est. Porro notae hq siunt in morbis acutis, diuturnis,animi desectionibus,doloribus, item omnibus defunctis. In faciei autem,quod imprimis appareant, & uim obii neant maximam:Cadauerosa,quoniam natura debilitata,no amplius sanguinem & spiritum in hanc suppeditat. Nares acutae.J Ita Celsus interpretatur Nescio cur Laurentianus Nasus c5prestus uerterit,quod graecis dicitur si Sunt autem nares acutae,aut ob aliquam causam carnosas animalium partes con sementem, corrumpente mi, aut Obdebilitatem caloris natiui, qui non magis in extimas corpo ris partes extendi potest,sed in uisceribus lolis exiguus Iema
776쪽
net. Quo sit,ut non amplius tantum sanguinis, aut spiritus in partes illas assiuat. Cum autem in nasis osseς partes & humidς carnosm; sint, inuicem commisse: deinde quum osses propter terrestrem ipsi rum substantiam similes permaneat, humidiores aute consumi iacile possint,& in se concidere ob inopiam tum spiri rus tum sanguinis, sit ut nasiis gracilescat. Oculi concaui. J Ob easdem causas sunt : sed quanto extremo na Bhunaidiores,in ollioresq; existunt, tanto citius c . Mantur. Imo etiam spiritus animalis copiosi participes existunt,&caloris non pauci,quibus ipsi destituti merito cotrahuntur.Cadauerosa igitur facies quς sequentia apud Hippocratem obtinet,in diuturnis sppe morbis uisitur: raro per initia,ob quod & periculosissimu est,& in acuta morbo prorsus lethale : taqua ne occasione qui de habuerit a tepore. In morbis aut logis no adeo lethale: ita nec in frigido loco, hyeme, statu aeris frigido,& senectute: quia morbus naturq respodet. Si h c ueq; J Aut tali aliqua manifesta causa, minos periculosum est, quam si ob morbi malitiam,etsi pristaret, neque ab eiust dicausis uirtutem prorsus debilitari. Celsus optime hane sententiam tib Σ.exprimit latine. Si hse,inquies,ita Viriliae sunt,ut neq, uigilia prςcesserit,neq; uentris resolutio, neque 'inedia Dixit autem Hippocrates neq, ex uigilia: quia ex hac oculi,ueluti chorda ex siccitate tenduntur. Vacuatione Intellige per alui profluuium,& mordicatio , V uatio. nem,ut Galenus apud Hippocratem interpretatur. Verum Hippocrates habet πα-εωγγασμένα η σφοδ ας, quod est: Aluus uehementer humectata. Celsus dixit uentris
resolutio. Paulus utitur dictione κοιώσεως.
Aut inedia. J Hippocrates dixit λιμ-ς τι, quasi famelicum aliquid, aut fames quaedam paulus ex Galeno αγιτία, hoc est,inedia. Caeterum S alui resolutio uehemens,& inedia corpus siccant,adeo quandoque,ut per se emortuam hanc sa
Si oculi lumen refugiunt.J Hoc est,auersantur, ob uisoriae, facultatis imbecillitatem. Quae quum propter instrumento rha n asIectionem laborat,quemadmodum in lippitudinibus, aut ob alium quendam fluxum pi sternaturam quidem Ciri non tamen mortale: cum autem per sie assicitur, lethale.
Issachrymantino ex quadam J Hippocrates habet o λαθ
777쪽
lumen refugiunt,aut illachrymant citra uoluntatem: nimia Hipp*x rum ob facultatis retentoriae imbecillitatem. In Hippocra- Celsu, te additur: αποπρε φῶσιν,quod est,peruertuntur. Celsius simpliciter dixit,si praeter haec oculi quoq; lumen refugiunt, &illachrymant.Paulus autem pulchre distinguit,cauta tum exteriore tum interiore,quae sane utraq; lachrymas serpe in oculis mouet. -
Ad haec si alter ex his minor. J Quae nota iacultatem ipsam dispensatem emori signincat.'
Quaeq; in ijs alba. J Sicut in lippitudinibus quibusdam&
ebriosis nonnullis Iudicimuero est plenitudinis in cerebro, eiusq, membranis: interim & inflammationis . Utroq; enim modo sanguis ad oculorum uenas exprimitur. Album oculi ' pars est pupillam ambientis,pericranii extremitas. Aut nigricent. J Refrigerata scilicet. Refrigerantur auteemortua. Idcirco mali colores perpetuo apparent Crassior pituita. JGraece λμium,quod I'limus tib a 3. cap D. dixit,graeco usus uocabulo,uel inquies,si lemae in oculis erui. Nos Celsum imitati libro secundo,de indiciis mortis, quod Pituita a. caput ex Hippocrate transtulit,diximus, pituita . Habet ille, Pud Cei u pituitaq; in iis innatans nouissime angulis inhaerescit. Carte 3H Qςui . P rum Galenus Lemas exponens,dicit semicocti alimenti esse. recrementum. Nam facultas oculum dispensans imbecilla al- latum nutrimentum nequiuit concoquere. Iam fiunt etiam Iemae in lippitudinibus tum ob humiditate praeter naturam copiam,tum ob instrumentorum uicium. Per somnum alba.J Ex i cap.prognosticon Hippocratis sumptum uidentur. Ita uero apparent,ob imbecillitatem facultatis palpebras mouentis, cum citra causam exteriorem i' constituitur. S tridere dentibus,J Hippocrates adiicit, quibus a pueritia, consuetum non est .Fit autem ex cerebri ostensione, & per te. Fuidpr ex delirium significat: cum delirio autem,mortem. Caeterumh, s.' sunt stridores dentium,cum temporales S masticatorii minsculi modo conuulsorio mouentur. Quibusdam accidit, lpus tantum musculis assectis,uel ab origine, uel postea ex quadacausa. In nonnullis princip)o neruorum in eiusmodi aderit inem deducto,unde potissimum illorum quae ab eo nata sunt,
778쪽
conuulsiones sunt,ut hic neruorum musculus insertorum . . Aut in ueste floccos legere. J Hoc graece dixit Paulus unico uerbo quod Hippocrates τας κοκύδας ἀπο τῶν Moκὶ πίων Οἰλο- ,- dixit capite vigesimo octavo. Cellus hoc interpretatus libro secundo: ait: Si in ueste floccos legi t, sin briasq; deducit. Id aute fit corporis humoribus ad caput ex halantibus Quorum uapore purus ille pupillae humor inficitur,unde praedictae oriuntur imagines, ut in siffusis. Vbi enim niger aliquis,aut crassus ante statuum e uisori u prohibes soras excedere, pro humoris subsistetis natura,imagines generant. Si aeger supinus.J Hoc a decubitu iudicium sumptum est. Galenus in prognostica Hippocratis capite septimo scribit. id neq; ad salutem, neq; ad mortem habere momentum, sed medium esse,aut parum ad alterum declinare. At si consuetuaegro est,ita cubare,& medicum ingredientem non revereatur,ex bonis signis est. Sin autem consiletum non est, ct medicum revereatur, malum est. Veluti resolutus. J Graece esto ον παρειμένον.Nam πάρ Mς παρεσις.
.idem quod παραλυσις : Sed illa incertis quibusiam partibus,
Raec in toto corpore obuenire dicitur. Sit igitur,ueluti artubus resolutis. Forte idem est quod dixit Hippocrates κου χει
1us dixit, ubi supinus aeger iacet porrectis manib& cruribus. Vel si etia deorsum. J Hoc inquit Galenus facultatis corpus gubernantis abolitionem testatur. Celsus dixit,ubi deorsum ad pedes subinde delabitur. Spiritum. J Hoc est,totam respirationem frigidum,ob extinctionem caloris natiui. Graece est ria: πει quod est, respirare,Celsum secutus dixi spiritum elidere . Spiritum Item pulsius languidus. J Hippocrates pulsus non memi- ς ής ς
nit. Languidus autem,quem alii obscurum uertunt, imbecillitatem uirtutis fatetur. Creber magnam necessitatem, deficiens per interualla,aut ur percipi uix possit, extremam debilitatem .
Sudore digeratur. J Graece est συγκοπτικοῦς, quasi di vhis αυ- cas sudare ad syncopen . Vide Hippocratem. Celsus in Car. Haz ι- diaco dixit: id autem nihil aliud est qnim nimia imbecillitas κως. corporis quod stomacho langue te immodico ludore digerit.
779쪽
in iliaci Pulsus uegetior. J Graeca dictio est ευσς ια , quasi dicas, bona pulsatio Hoc est iam diocris magnitudine, sicquentia dcceleritate: aequalis sibi per Omnia. - Bene erga cibuJ paulo aliter sonant uerba graeca, Ρ εχ 'π'ος τας προσφορας. Hoc est: bene habere ad oblationem intellige c bi.
CI quatuor particui. J Quum nimirum materia est extra duasa. Sicut autem morbus totus quatuor, habet tempora: principium, augmentum, statum,& declinationem,ita quoq; particulares accestiones Vide Galenum de morborum tem .poribus,& de totius morbi temporibus,quem librum nos latinitate donauimuS. Cuius extremus J Hoc est, longissimus,quali dicas:Si lon sissime producatur,m septiniana iudicatur. Nam teste Galeno exacte peracutus is eii, qui quartum diem attingit. Non exacte,qui ad septimum usti; produc tur. Ita inter acutos, , alius exacte acutus,qui ad usq; diem quartum decimum producitur. Non exacte uero, qui usq; adurgesimum durat, quaqua in &ipse acutu, sit . . Sin autem inde in quadragesimum incidit, acutus ex dece dentia quem graeci κατά μτocet minis appellant. Quarto die crisina. J Nam quarto plerunt soluunt, aut occidunt Si multum, ad septimanam perdurant. Sed duodecim J Quae accestionis longitudo maxima est, tertianae exqui utae dictae,quae intra quariu decimum, hoc est, antequam omnino praetereat, soluitur. Talis morbus longus J Vt est quarta,&semi tertiana, tertiana non exquisita. At si particularcs. J Galenus i b. a. Duplex autem horum acutorum quoq, natura est. Vel enim accestionum remissio. nes in exactum integritatem finiunt, uel continua,semper sebris naan et,quae particulares accessiones non habet, materia in maioribus uiscerum uasis subsistente.
Si quidem facies, S totum. J Intellige primis diebus. Nafieri potest, longo tempote ex parua febri,ut corpus modice collabatur. Modice autem dixit: quia nimium consssimi & pretter rationem facultatis retentoriae imbecillitatem testatur.
in codice fraeco,superstua est particula ά. Nam legi debet: τὸ
780쪽
Mimo iam una haec uocula sententiam peruertit, quod nec Oroscius i ntellexi t,nec sue aiiliensis corrector. Si prorsus nihild Graece est .a ιρε πψταπατιν ἀσύμπι - τον,quod est: Sin autem omninci non coli plum est. Celsus latinius lib a .cap. .de signis toga ualetudinis dicit: Ubi aeger pro spatio parum emacrescit. Ex arteriarum motu .J Magnus pulsus, qui in omnem distantiam attollitur,lit ob magnum refrigeris usum. Citatus, ubi magnitudo pulsius non sufficit,additur Celeritas. Sicuti cuqui magno incedit passa , non potelliter initumum tempe- iiivius absisluere,nisi eundem gradum acceleret. Creber, ce teritatem adhuc adiuuat,dum breuem facit ab opere quiete. Veluti qui nunquam intermittit,uerum semper iter repetit, quod celeriter perfacit atq; maximum usum refrigerii indicat. Vehemens ,robustis uiribus, natura si renue se ad fuliginosa excrementa expellenda accingente . .
Contrarius longum J Hoc est: Paruus,tardus,rarus, languidus. Paruus quia tantus color no est , qui refrigerari ualde requirat, aut uiribus imbecillis materia de oppressis. Quatenus calidae,& uretes J Subaudi ad tactum H csium psit ex libro primo Galeni ad Glauconem capite de curatio ne doloris capitis. Delitescentes. J Γον σμυχόμνοι,graece est. Interpretantur autem. grammatici σ μυχό μ ν ai ἀφρωιν , quod e it, non apparentes. Galenus utitur hoc uerbo , praeterquam in libro supra citato, secundo etiam de iudicatoriis diebus. Qui nanq; inquiens, ad quartumdecimum, aut vigesim una diem morbi prorsus acuti exciderunt, hi plane inceperunt tanquac 'υ Gai, lento motu . Nihil refert etiam si interpreteris, mitiores S languidae Habetur in codice Graeco ante σfri
4 Agna ex parte J Recte dicitur, magna ex parte, quoniat a plurimi longi assectus teste Galeno libri, secudo de diebus decretortis,etiam excretionibus finiuntur, sed non mani- sistis . potissimum autem abscessibus,& concoctione. Qui enim ad quartum decimum crudi sunt, non ante quadragesi 'mum soluuntur. -