장음표시 사용
781쪽
IN VII. CAPUT.DIerum decretoriorum. J Antequam dies ipsos enumeremus, apte prius dicetur,cur ita appellentur,Graeci uocant quasi iudici js dicatos In quibus natura cu morbo pugnante,iudicium ex pectatur,natura ne morbum sit su petatura, an morbus naturam. Hoc autem fit, quando facultas alicui siue qualitate,sue quantitate, siue utroque corpus offendentis,operi suo ualentissime se accingit: quae uere Crisis dicitur. Haec aute singulis diebus potest accidere,teste Ga leno,sed non aeque frequenter,nec aequali fide. Hinc Paulus i. olier inquit: Dierum decretoriorum alii de aegris frequenter,cum iide , nempe cum excretione quadam copiosa, aueabseellu non obscuro. Post quae morbi reciduae timeda no est.
Salubriter. J Graeca ductio est Φαθως, quod est bene: quo die morbus ad sanitatem desinit,eoq; dixi salubriter. Persecte. J τελειως interpretatus sum persecte, iudicat autem is dies perseete,qui nihil amplius in morbo facit reliquu. Manifesto J Hoc est: Quo cum excretione, aut abscessu quodam euidenti morbus solutus est , , Insio niter J Paulus dixit graece ι n, isq, Galenus ε- μως, luasi cum bonis signis. Hoc est, qui prius a contemplatorio iudicatus sit,Iam intelligendum uenit, naturae motus proportionibus definitis fieri,& circuitibus ordinatis, cu morbi materia superauerit: prohibetur autem quum non plane superaue iit. Septenari j igitur circuitus ualidissima sunt uirtute praediti: mox quaternarij: quaedam uero extra hos excidunt: quos coincidentes seu intercalarios nominare licet. At persectus circuitus est, ex tribus septenariis compositus , qui nimirum uiginti constat diebus Vnde liquet non omnes septenarios inuicem separari sed nonnullos coniungi, ut etiaquaterniones. Nam hi teste Oribasio in ipsis partibus a praecedente numero incipiunt: post ipsas uero partes absq; praecedente numero procedunt .Porro secundus sex tenarius circulus a primo disiuctus est, testimonio Hippocratis ex Aphorismo quarto decimo libri secundi, secudi septenarii, octauus dies initium est: tertius septenarius circuitus secundo cohς- ret. Vnde fit ut non eade in proportio post quartum decimi diem seruetur.Nam ab ipse quartodecimo, qui finis secundi est, tertius incipit; post uige simum diem, idem circuituu o
782쪽
do perpetuo cosistit. Hinc est quod apud Hippocratem probetur maxmae, post septimum,quartumdecimum, ut gelim v. vigesimusscptimus, trigesimusquartus, quadragesimus. Resipsidebit ergo trigesimus quartus, quartodecimo, quippe qui ex duobus septenariis sit coniunctus. Et qua dragesimus, vigesimo, ut qui teri: una septenarium coniunctum expleat. Eaderatione commendat sexagesmum , octuagesimum, centen-mum,cente fimuin uigellinum, ut persectos circuituς. Ia quaterniones ita habent. Secundus & primus coniunguntur: tertius a secundo sepatatur. Quartus aute tertio,& quinto con iungitur: quintus iterum sexto. Atq; ita quoque post uiget naum,u i in septenariis proportio seruatur Concidunt eis nonus, quintus,& tertius.
Sunt itaq; potentes ad iudicandum septenarii : mox quaterniones. Quartus enim dies morbos qui primo non desi. nunt,soluit Virdecimus quos septimus no discussit. At si maior morbus sit quam ut quarto die crisina subeat,certe solutio ipsius in eodeni prς paratur: septimo autem finis morbi adiici tur. Q ii uero morbi septimo die non finiunt, undecimo natura soluere molitur Atq; sic in ipso uel decernit, uel qua todecimo praeparat Ac omnibus pulchre euenientibus,nullo admisso errore , ad quaternionum circuitus iudicia omnino perueniunt. Erratis autem quibusdam admissis, in coinciden. tes, seu intercalarios recidunt, quanquam in facta iam criti iudica da, praestat eam in nono fictam esse,quam octavo, ut qugst tutior,& fidelior: I taq; disserunt quaterniones ab inrercalariis,natura & usu: natura ut dictum est: usu, quod ad suturae crisis cognitionem sussiciant.At morbi acuti impari dierun umero,longi pari iudicantur. Invadunt quidam morbi secudum diem priore grauiorem habentes: quartum tertio, & totas accessiones in diebus partibus, qui longorum morbo tuur iudices sun t. protinus autem ut acuti propter accessionis uehementiam finiuntur,lii et secundo d: e interficiunt, & qua to : uerum sexto plurimos. Caeterum dies intercalarii,tertius, S quintus, non minus quam quartus decernunt. Nam per turbationis euident a naturam ea quae molestant,etiam ante tempus propulsare compellit. Pioindi: primariam decernendi uirtutem non habent sed per accidens aliquod sic euentur. Quuniam eo:m natura non conuenieti semper tempore de
783쪽
morbis decernit,' sed concitata plerunq; alias aliis de causis, a quibus accessio in morbis acutis maxime continua redditur, in imparibus acutorum iudicia fieri ratio est. Exiguum naturae impetum 4 Hoc est, si uel modice natura ad expetendum aliena se accinxerit. Ex primo Galeni libro ad Glauconem de curatione doloris capitis haec transcripta sunt,ubi ita habetur λα' i βAμκ , κὐ κοι ἀ
γισιν. Hoc est: Nam septimus dies etiam ex paruis naturae apparatibus ad crisin quae per euacuationem confit, erumpit, iraq; ad quartumdecimum usq; diem ualentistima. . Horimi. Graeci erat O mius ικώτατα, hoc est, maximo cum certami. κω rberti ne S impetu naturae Ex lib. 2 de diebus decretoriis.
prorsus elanguescunt J Supetius dixit de diebus post uigesimum succedentibus: quod scilicet uehementiam in iudicando remittant. ita hic eos qui post quadragesimum sunt, pror- sis, laguescere in naturq motibus. Grsce est est σιν ε κλυ . Toi,quod est,omnino sunt res luti. Male aute in codice Graedici, Gi'. co impresso est ε κλιέποι pro ε κλυτοι Nec hoc aduerteriit Oroci castiga λ scius S Gemusaeus.
ω. IN VIII CAPUT. Oncoctionis signa J Galenus lib. r.cap 3 .de Crisibus ea-
- dem plane habet. Dicit autem signa decretoria nonnunquam male euenire, propterea quod apparetibus scilicet decretorijs citra concoctionem, natura ob perturbationis uiolentiam,quae alias ab aliis causis accidit, ad expellendum coacta,crisis uel bona uel mala fat.
Neq; igitur per initia. J Ex eo de Galeni libro capite octauo simplum est: sequitur autem in paulo Graeco. ου τε μνταῖς οἰοπις, ολ έν πως ανα βάσεσιν αυτα φου θου χρη, ἀλλ' εντωτ-ς παρακμης χρο . Hoc est: Neq; igitur per initia, neq; in augmento ipsi apparere, scd declinationis tempore conuenit. Galenus autem habet: ουτε γὰρ δε
Quod est: Neq;.n.in augmento, neq; principio ,sed in uigore ipsa apparere oportet Cui lectioni ego assentior. Nam testi-L.Aib eo, monio Galeni lib a. de Crisibus, capite quinto: Exquisita codici, Giae coctio status tempore const. Ergo si morbus ante statum iu ciuitiata. dicatus suerit,malo est. Mutandum itaq; in Paulo δετῶ τλς
784쪽
ωαηακμοῦς in δετῶ τμς ακμA. Hoc no intellexisti Orosci, nec tu Genauses aduertisti. Si accessiones urgeant.J Galenus lib s. de Cristiis, capi
re quarto, in qnit in hunc modum uἐν γὰo ἐπώγωοντο, καa τἰολαμ εχνοιεν α ιτμς συι έθους ζ ας,&c. Hoc est: Si enim ur- petant praevertamq; horam consuetam. Paulus habet μέν cπιτει. ro, hoc est, si in trudatur,quod postea explicatur per Iunc clausulam: Et uehementiores multo sant. Quare cuna Galenoetia n legendum censeo,επειλοι O, non ἐπιτειν tred, quati quatit no a adeo reseri,utrum malis. Galenus certe paulo post eodem uerbo eadem in re utitur: inquiens ως ε 'τι τὴν Me ιν im γεται, Sec.
'Item ij qui ob tigores J Nempe iis qui sebribus laborant
intermittetibus. Palum proprie dixi rigores, nam hi proprie de Di or: bus uehementibus, aut duritie ex Dizore cotracta, aut etiam sine frigore dicitur .' Vt apud authores idoneos estinuenire. Graeca autem dictio δος, totius corporis cocussio. nem significat. Celsus ea uocabulo horroris qui Graecus φρί. κου dicitur, interpretatus eli. Plinius tamen libro septimo capite quinquageniuo scribit: Gertis pessiser calor remeat horis, aut rigor. Eapiamus itaq; hoc loco rigorem,pro uehementi horrore,ut Galenus est autor.
A N te quamlibet iudicationem, egrotus grauiter excrucia-otur. J Caput hoc ex primo Galeni ad Glauconem libro,
sumptum est Excruciatur autem grauiter, quia natura in totum contra morbum insurgit, ad expellendum ea quae prς ternaturam sunt Graece est δι φο/ Ια πηο Myos reti Hoc est ad uerbum : Dissicilis tolerantia praecedit. Natu uerbum. signat aegre moibu ferre,inquietu esse, exagitari & affigi. Atque ii sobuenientibus. J Galenus libro citato: ει γα επὶ τουτοις απασιν Hoc est : Si enim praeter haec omnia. Sub. limius attollantur. Galenus libro tertio de praenotione ecpulsibus sumpta, inquit pulsum sublimem omnem excretio innis indicem esse.
Ad haec ii dies decretorius indicetur. J Hoe est si praedic tur ab alio conremplatorioiut septimus a quarto, quartu lacimus ab Eulecimo, dic. 4 Z Exi Iicn-
785쪽
Iudicium. iudicatio. Pulsus partes.
Eκilientem. J Subaudi e lecto. Galenus in commenta, quem inseripsit προγινώ Hriin hunc modum habet: Cuna tuta incumberet in ea quae grauabant, expellenda, aeger erexit se tanquam uellet e lecto exilire: Rogatus cur id ue, let facere, respondit se uidere serpentem rubrum ex regula emergente,ac ueteri ne in uia ille aberrans , super ipsium caderet,eoq; fugere in locum quo decumbebat . Si qua partium ipsius palpitet.J ώ τι παλλειτο Graecus codex habet,ut etiam Galeni primus ad Glauconem. Signat autem παλλομcta, idem quod moveor, concutior,palpito. Vide libellum Galeni de palpitatione, quam alii tremorem inter pretantur. Libro primo de crisibus pro πωλλorro habetur. Aτου , quod est,mouetur, additurq; , καί τρομῶAs id est,& tremulum fit, ut labrum. Venae in temporibus. J Quod signat sanguinem ad superiora erupisse,& calidissimum,cum alioquin proprium sit arteriarum pulsare.
s I euacuatio. J Ex Galeno de Crisibus tertio,cap. 3.sere omnia transcripta sunt Meminerint autem lectores,aliqua domedict: one Graeca crisi scilicet uti, quod medicorum familiae sit & usitata,& familiaris. Aliquando interpretor iudiciu , uel iudicatione: quod ut mihi liceat post alios,oratos ipsos uolo.
IN XII. CAPUT.PVlsus. J IJoc caput ex uariis Galeni libris de pulsibus ita-
scriptum est. Primum itaq; Paulus definitione ponit, qua dicit cor & arterias attolli,& deprimi. Attolluntur autem,longis fibris in se coeuntibus: aliis omnibus relaxatis. Submittuntur, hoc est deprimuntur,astringuntur,longis relaxatisa tis in se coeutibus,Graece est ἱμε, σφυγμος κύ-h επιν καρ
est: pulsitis sane motus est cordis,& arteriarum qui fit secundum diastolen & sistolen . Fuliginosa. J Quae ex functione obita collecta sunt. Nam
haec teste Galeno, non aliter calorem natiuum,quam flamma ignis extinguunt. Primo pulsuum genus.J IJoe ad uerbum ex Galeni libello ad candidatos medicinae sumptum est. Habetur enim: Ex iis quae propria motus sunt,celeritas existit S tarditas: alius uigens
786쪽
urgens motus, alius resolutus.. Quoniam enim. J Hunc syllogismum ex p imo de disserentijs pulsuum mutuatus est. Verba ita sonant: Quia uero S arteria tria interualla sertita eli , sicut aliud quodvis corpus, lungum, latum,& prosundum, necesse est omnino in singulis distantus quantitatem diastoles,& sistotes metiri. Verti autem interuallum,nατασιν, quod neoterici dimentionem Interualla interpretantur. Celsus libro tertio dixit: Si uenae non aequis interuallis mouentur, arterias intelligere.. Humoris infuli. J Galenus libio de dignoscendis pulsibus
quarto etiam ex infusione humoris d fierentiam pulsus constituit Na alias plus,alias minus in ea continetur, nunc cras sorinunc tenuior, nunc aquosa,nunc aerea humiditas.. pleniorem. J Verba sunt Archigenis apud Galenum lib. Pulsis, quarto de dignoscendis pu lsibus,admodum obscura,ut lecto pleni . res sacile iudicabunt Caeleium plenus pulsus habet tria genera,ut summati m. dicam: Primum,quod ipsum corpus arteriae, quo ita tu sit declarat: alterum quod qualitatem substantiae quam continet: tertium natiui spiritus facultatem indicat. Quoniam uero caloris. J Hic locus ad uerbum ex lib. i dedisserentiis pullitum desinuptus est,Verba ita sonanti οτι κα -
oro τρὶς ἀλλοις. Ex qua lectione uidetur addendnm in Paulo ram,ut sit Ab r τι si ς κοτῆτο,&c qδ pteriunt Aristarchi. exemplar. Nam cum arteria J Galenus primo disteretiis pulsuum in
ticulis suel enim in se undiquaq; shbsidet, uel in omnem parrem attollitur, qui motus duplex appellatur pulsus) necesse est . ut duplex et quies in utroq; coincidat. Deinde pergit, atq;
has duas quieres exercitata manus cognoscit S ratio demo-
787쪽
strat Pauli lectio uidetur corrigenda. Habet enim codex is D
pressiis τους λα' αγκρέας διπλΜν πινκμει ς κι σιν-ένα, Corrigitur THBν συγκωμένην κινκσMων. Quod est: Cum enim arteria du-ςς ς gxς plici nioueatur motu, contrariis composito motibus, pro α ναιτίων συγκειμέν ων μορι . Sic itaque tu corrigito, Crosc us& Basiliensis corrector hoc sponte sua scilicet omiserunt.
Differentiae rhythmi. J Ex primo de disterentiis pulsuum Galeni transcripta sunt Quare qui omnia planius fusiusque
explicata desiderabit,ad eos se commentarios eonferat. R c cum secundum magnitudine inaequalitas, id quod maturius,aut tardius assum plerit. J Hoc est, ut apertius in erpreter: quanquam sic habeant,ac cum inaequalitas ex magus tu dine sumpta, inaequalitatem quae celeritatis, aut tarditatis ro. t tione constat, assumpserit. Sed malui esse obscurioriquam nota
fidelis Aristarchis nostris uideri. Ac si id quod in situ est.J Eadem locutio. Idem intelligo. ac si dicas: Si eam differentiam inaequalitatis siumpserit, quae
ex situ arteriae capitur . 'Porro opportunum erit. J Sequentia Pauli dicta, ex Ga leni libris de causis pulsuum,& de praenotione miro artificio, compendioq; fiunt decerpta. Magnus igitur pulsus. J Galenuς primo πς re γνωεως σφυγμῶν,in hanc sententiam ait de magno pulsus ς τοι γα eδα τῆν ἰσχ3στητα τῆσί, μανδια τλιν et Ἀτιτα τους κοα- - σεως, - δεα του, ἐπίκτκτον κAinis. Hoc est: Vel enim fit ob ... corporis intellige arteriar gracilitatem, aut temperamenti calorem,aut motum acquisitum . Caucae ipsos naturales. J Paulo post Galenus habet: αλλ' οὐ μεν μικτουτοι κινωσμ ,αυτικα καθιπαυτο, παζαμένουτι δ' ἔτι διά τουν ἰ γοτκταρ cita τμν κρασι quod est: Verum motus asciti iij statim subsidunt,qui autem ex gracilitate, Memperamento proueniunt,adhuc perseuerant. svi etiam manu admota J Galenus in 'ε, πίσοιτων σφιγ- μοῦνα ψαia νίδεκα πειταε α διαλύει ποντι, κω παλιν ἐφαψα-
ρένα σχ*ματα διαγνωieci τοῦν μεταβολκν. Hoc est. Ut licea ττεω ii, pullus tangenti, R deinde paululum intermittenti, rur- graecus susq; iterum attingent limulationem manifestissima digno- caitiga. scere Sc. Habetur aute in codice graeco Pauli b:s παντας tu
μ ' igitur postre: num expunge, quod neglixerut nostri mastige Qui fane
788쪽
Qui sane ob balineas J Haec sere & sequetia lib. I. ia citato
inuenies. Nisi iis Gal. uerbis nonihil immutatis eade dicat. Ex humorum putredine magnus,ad magnitudinem,adhuc submissionem magis c tatam. J Galenus libro. a. προγγωγεως P μῶν hanc sententiam interpretatur in eum modum: d,-
μῶν,&c. Hoc eli: Indicabit igitur, celeritas quidem hi oles, eximiam quin dam fuliginolorum excrementorum copia colligi simul,& excerni,&c. Permultum enim ex humorum putredinibus colligitur Iam libro primo de causis ita habet: Cum refrigerantem causam attrohit corpus arteria rud: lienditur: cu D suliginosum excernit,comprimitur.Superat autealius diastole, cum scilicet maior rem geris usus esti Syllo te, cum plura recrementa expelli desiderant. Verum ad magnum pullum. J Galenus primo de causis: Conueni t igitur tria causarum genera sibi mutuo opitulari, ut pulsus magnus aut celer fiat: nempe usum generationis ipsorum urgentem,uirtutem robustam,arteriarum tunicas molles,aut non omnino durus'.
Celeritas accedit. J Eodem libro: Copiosiore ea lore in corpore col lecto,necesse est animal maiorem desiderate respiratione pulsusq; maiores. Qua autem ratione maiores, hac etiam uelociores & frequentiores Vt enim sitientes no sola multum,sed etiam cito,&frequenter potionem assumunt,ita qui refrigerantem substantiam requirunt,multam limul hac, ct celeriter & frequenter attrahunt Quare proprii, sunt co 'Piae caloris pulsiis magni,celeres,& frequentes non tame ne cessarii frequentes, uerum si nullum ex praedictis impedierit. Non amplius id quod in. J Primo de causis Galenus. Fortassis uidebuntur pugnare ea quae apparent tum inter se, tum
lana cum causis propositis. Conuenit enim,ut in caliditate primum sane magnitudo,mox celeritas,deinde frequentia erat, ita etia in frigiditate pri mii sane oriri paruitatem: mox tar ditatem : tertium raritatem. Quae igitur si, lutio λ Quouiam uirtute robusta, dili usus paulo minus fuerit, primana sane actionem,neq; exiguam,ncque tardam neci sie est seri,secundam ue: o pesi longius tenis us,li usus urget, ratio est absolus. sic ueCauta pus
789쪽
Sicut enim cu urgebat stimulabatq;,& impellebat uirtute adactionern, ita cum non urget,diutius conquiescere permittit. Sin autem tarditas paruitasq; accreuerint, e contrario raritas in crebritudinem. J Quod fit cum non totum arteriae spacium absoluit pulsus, sed medium duntaxat , unde is pius repetere cogitur: alloqui in magno usu cum frequens est, totum spacium peragit, crebro id repetens. Si uero maior frigiditas oborta,sit,eoq; usus abunde solutus suerit, una quidem cum eo motus etiam celeritas ita soluetur. Minor autem erit
S diastole si plurimum fuerit aucta frigiditas,rarissimos quidem,non tamen & tardissimos,& minimos pulsus fieri neces se est: sed tardiores semper,& minores sessicit. Quippe uirtute robusta absolute tardi,aut parui nunquam sient, etiam si usus admodum fuerit selutus. itaq; latitudo J Latos omnino pulsus post criticas excretiones fieri docet Galenus lib.2.de pulsuu causis. Paulo post: Frequenter lati fiunt ob humiditatem,&praesertim cu ipsa corpora arteriarum irrigua suerint,ut in hydrope, aliquando ob pondus quod extrinsecus arteriis accidit. Id autem podus plerunq; cutis ipsius Ugositas est.
Quemadmodum sublimitas J Sublimis in ira & ante cri-ses, scilicet cu natura i3s quae molestat,expellendis incumbit. Longus. J Cum quo reliquarum duaru distantiaru quantitas existimatur,ob tenuitatem corporis, aut peculiare m agnitudinem talis esticitur. Nam aliquando motus quatuor digitis occurrit arctus sane & gracilis adeo ut chordam tenue repraesentet. Sive enim ueluti gracilis cuiusdam chordae, siue ut pili occursus appareat,ex hoc ipso magna quaedam tunica arteriarum durities apparet.
Non enim extrema J idem Galenus habet primo moὶ
προγνο αεως σφυγμῶν hisce uerbis:ασφυIἱα καπα μἐν την ἁλέ- - ουδέποτε Di τι σῶμ οπι γίνετM. Hoc est: Pulsius desecto reuera quidem nunquam in corpore uiuo accidit.
Corpore emaciato. J Hanc sentcntiam & superiorem in libello de pulsibus quem ad candidatos inscripsit. Vires dissoluuntur. J Vide libellum iam citatum,&prognosti cum . .
Duium pulsum. J Galenus I b. de disserentiis pullum
790쪽
esse possint,sed non uehementissimus,& durissimus. Vide ee primum de praesagijs pulsuum. Reliqna pituitae uitia J Alia quae arteriarum tunicas humiditate multa,& praecipue pituitosa irrigant. Primo de causis ad calcem .
Rhythmus. J Vide secundum Galeni librum de praesagiis,
di tertium de causis pulsuum. Deficientes J Alii uocant intermittentes . Fit quando sa- PMisu dea cultas grauatur humoru copia,& impeditur, quo minus mo- 'tum conuenienti tempore auspicetur: uel ob crallitudinem, uel copiam humoru ora arteriaru cordi uicinaru obmuente. Coincidentes. J Fiunt hi teste Galeno ob frequentiam in- Coincidis aequalem: quod cor cepe functioilam minus ae usus exigit, P obierit. Hoc autem ipsum rurius sit,uel grauato corde humorum copia,uel instrumen iis obstructis,uel coactis: quae S deficientium causa erat. Disserunt autem inter se,ic oincidentes uirtutem testentur repugnantem,& contendentem cum
ijs quae molestant. Descientes,detrectantem id subire.Coincidentes saepe erisim intulerunt. Deficientes illis periculosi res. Utriq; accidunt in febribus ardentibus, Inclinantes.J Cum uirtus imbecillis erit, eorpora autem Inclinanti arterias ambientia,emaciata &colliquata. Multae sunt causae. Inflammationes,scirrhi,abscessus, phymata cruda, omnis tumor praeter naturam,duri ties squalida, frigiditas nimia. Galenus primo de causis. Capri Zans. J Fit cum uirtus quantum ad se pertinet, na- Cui turale robur seruat,sed a motu impeditur, uel propter copiam mmodicam uel obstructionem,uel instrumentorum copressionem.Vide secundum de cautis pulsuum. . Dicrotus J Hic & capri Zans bis feriunt, sed dicrotus duri- Dicrotuntiam in lirumentorum habet,& intemperiem .
Vndosus& uermiculans J Hi duo quantitate sola disserunt, una species existent. Sut autem in diuersis particulis, sed uno in pulsu, causa est, imbecillitas uirtutis, aut copia humorum,aut mollities instrumentorum extrema: cum robur uitale arteriam nequit attollere.
Α Luus optima. J Hoc caput partim ex prognosticoru se. Alum. --cundo,partim ex primo de Crisbus libro Galeni siumpta