장음표시 사용
841쪽
per trari suersium sectio.Tertia est ab instrumento chyrurgico appellationem sortita,quaii dicas spatae submisso intra pamtes quae a subiectis liberabuntur. Quarta ratio est, qua diuisionem in fronte a tempore ad te pus transiuersium mollutur, cura tamen adhibita ne teporaliu musculoru motus uioletur, Recte huic specularium. J Hic legit Oroscius σφεκλάριον, ut significet σφέ is,hoc est ficulam,cupiditate magis reprehendedi,quam rone adductus. Diliges homo no legerat apud Galenum hoc remediu citari pro lapide speculario: nec etiaapud Paulu qui tib .hunc in modum haber: , es μἐν cir cycφεκλα piov. o τινες , σι σφεκλῶν ἐν τος θυρεσε MATO , cto κο δεαφανες μορσαγορευτο - πολον
o όπρεοις. Si uero sex cobusta q ardens est, natura oculis ut ille putat,adhioeri deberet, certe elote elota este oporteret. Xerophthalmia. J Celsus lib. 6.interpretatur aridam lippi-
tudinem Est enim, inquit genus aridet lippitudinis, . κρο ρεα μι- grqci appellant, neq; tument, neq; fluunt oculi, sed rubent tantum,& cum dolore quodam grauescunt,& noctu pret graui pituita inarescunt. Et tropion. J Hoc uiciti est inserioris palpebrς,qa paru sursum artollitur, sed pedet & hiat,neq; pol cu se periori comitti. Id interdu accidit ex mala curatione,interdit ex senectute. AegilopsJ Est ueluti parua fistula maioris anguli,per qua pituita assidue distillat Nonnunquam etiam exeso osse usq; ad nares penetrat. Lixiuio quod ex cinere & calce J Grsce habetur absolute
οέμψiμ. κονίαν ἡ Α κοα c.,τόπωκτον μαὶουσι. e uerba O rosciuunon uidetur liuellexisse,du interpretatur cinere lixivium,qui primus distillauerit,secutus Hermolau. Recte igitur quis interpretetur lixivium, quod per cinerem S calce distillauerit Cum manus opera.J Hoc remedium in exemplaribus uulgatis non est,sed in Lalcaris codice manu scripto additu inti ni si itaq; placet ascribere,aut expugere,per me certe licebit. Chalazion J Celsus sic appellari dicit quod mobilia,& digito huc,illuc impellantur curationem manu preti andam docet libro isexto .
842쪽
Encanthis naturalis. J Varijs de causis hoc uicium gigni so
let. Interim ex ungue paru exciso, uel ob tuberculum , quod palpebras paru deduci patit. Quod si ungue carucula nimiuabscindat putreicit soranae per quod postea humor descedit, ac uictu superiori cotrariu nasci t, quod grςci uasa nominat. Tertia sanata J Duplex ea terra apud D Olcoride habetur, una simpliciter tetra famia dicitur, altera λη- ,hoc est, terra alter, luasi dicas, terra stellata. Celsus itaq; , ubi posterioris
mentionem facit: Terrae,inquit,samiae,quae α dicitur. Nout Oroscius uolebat, terrae alteris, obscure nimium. Ceteriam ante hoc medicamelum in graeco ex eplari est δια per- Peram pro δια αμυλ , quod etiam Oroscius annotauit. De oculis purulentis J Duae sunt apud Graecos dictiones. quae fere in omnibus sibi respondent, nempe Drsμυος,& πω- mori Prima significat pus subesse membranae corneae. Largus S Celsus uocant oculos purulentos: altera dicitur,teste Ga leno,quasi υ πο&ωπας, hoc est, siab oculis. Acueteres latini hoc uicium appellant, suggillata,genere ecchyinomatum coprehensa. Parum prudenter Oroicius, dum in aliorum erratis castigandis occupatur,ipse in grauissimu incidit . qui υ πο - τυο quod est, purulentum,conuerterit suggillatum. Floris aeris 3 Hoe medicamen tu in impressis no habetur, sed in manuscripto codice Iani Lascaris scriptum inuenitur. Contritis ad laetiorem aridis J Hoc est, aridis in tenuisti. mum puluerem redactis Graece eii λεπιας τα hoc est,tς- uigans arida Celsus autem de Aridis mentionem facit libro quinto,capite vigesimo secundo in hunc modum: Quaedam misturae medicamentoru sunt,quibus aridis,neq; coactis utimur icut inspergamus aut cum aliquo liquido mista illinamus. Alia medicamenta sunt his apposita, nempe quae liquari possunt. Η graecis τ-τα nominantur. Vbi itaq; Galenus aliis'; habet τα τμκτα τί oντο,τα κρα A Meiam, e vi si λειο-τρί MLatmi scriptores exponunt,quae liquari posianr , ad
ignem eliqpetur, arida conterantur: Celsus inquit lib. s. arida x po con Ieruntur. Rursus arida medicamenta cotrita humore non pingui coquuntur. Item arida eου aceto teruntur. Largus simili utitur locutione,& uerbum Me ν δῶ laeviga-xe Oportet,intei pretatur. Quae cum ita sint, immerito Oroscius nos reprehendit,negans latine,& fideliter dictum,aridis
plex. Oroicius . υπίπιον. Orosclusis Arida me dicamera
843쪽
- con tritis,cui magis placet, pulveribus dilutis.Et si apud nutilum idoneum scriptorem huiusmodi locutio inueniatur. Sublinimus medicamentis: J Hic quaeso candide lector anior oscius. mum aduertas cauillationis Oroscii. Damnat me quod uerterim ex graeco τοις πρός-παλπιας διαθεσεις, medicamen
iis quae ad ueteres assectiones inscribuntur, ipse enim mavult dici collyriis Quasi uero collyria non sint medicamenta Certe ego a prsceptoribus meis olim didici substantiam collyriorum esse & dici medicamenta: ipsum uero nomen collyrii, formam medicamenti indicare.Celsus lib. 6.ita inquit: A se cundo die graui quoq; lippitudini per medicameta recte sucincurritur. Item in collyrio trygodes. Quo grauior quom in flammatio est,eo magis liniri medicamen tum debet.
IN XXIII. CAPUT.AN ob exteriorem causiam acciderit.J Ex octauo Oribasis haec mutuatus est. Exterior autem causa est uentris frigidior,aut lauacrum aquae frigidae, similiaq;. Haec itaq; solent Interrogari, an aegrotus in ambiente frigido obambulauerit, uel lauationem frigidam expertus, uel alio modo fuerit astectus.Graecus codex habetῆ καμοντος Aem)ἱσεως,ubi οἰνω eis Ninti τις σις iden; ualet quod Nonnulli autem lexicarii inter
' pretes contemperamentum uertunt.
Cucurbita ex aqua calida. J Idem Galenus commemorat ex Apollonio,lib. s. de compolitione medicamentoru secundum to eos in hunc modum: δἰ χρ rερνταις menta. yyωνεις Θερμονω αWrοβεβρογμων έπων τεμ τεθ usi atrariκατως cyia At σικυ :ς Hoc est: Fometis aut utedum est,quae per spongias sunt,in calida aqua intinctas,easq; abunde expressas. ite illis quae per cucurbitam adhibetur,&c. Ego itaq; προπυριουμέ, Μ 1 Paulo,uerti sotu prius facto Qua-. quam possis dicere,cucurbita prius aqua calida concalfacta.' --, per specillum lana. J Graece est ista quasi dicas specillum auricularium,ut Celsiis etiam exponit. Nana eodecapite meminit specilli lana i nuoluti, specilli auricularii, &clysteris auricularii,strigilisq;. Fom hia Vel etiam arundine J Apollonius etia sententiam recitat,
Per arun- uapore per arundinem perforatum elato. Erit aute alterum innς- arund: nis extremum conrauitati euriculae accommodatum,
alterum in ollam cuius operculum foramen habeat incubet. Decoquim
844쪽
Decoquitur in olla absinthium, cuius uapor auditorio meatus inlinuatur. At hie nullu sotu arundine adhibere praecipit. Verum exugi humorem,si quis sorte in aurem receptus sit. Graeca musin aut pauca. J Graecus codex mutilus est, nec O roscius, . nee Basiliensis castigator aduertit. Deest enim di, ad inre- e fieri. gram sententiam explenda,quae sic legi debet: ει μενειηπολυ Badicit, . δατου πόμιατος, ἔκαυτους κα, αμδκαυτο ευ Ha οὐ A..u A'oλθον, Sc.. Cardamomi & nitri.J Galenus libro iam citato legit - δαμου ἰκαμὸν, κω νίτρου βραχὐ συκου σα G κε αμιμαναλαβων πό-ον κολλυριοι,&c. Quod est: Nasturcii, quod satis,& uitri paululu fici carne sine granis exceptu, in panicillum redigito,&c. Uerum cardamomi & cardami quod est nasturcii,eadem fere potestas est: nisi quod nasturciu sit ualetius. Idq; in aurem demittendum. J In graeco codice haec clau- ula quidem non est,uerum a me addita,ad sententiam absbluendam. Alexander etiam in hunc modum ex Galeno pro- Not
Hyilopum medicamentum. 3 Hyssopum & herba, & medicamentum appellatur. Verum ubi herba notatur,simplici uocabulo hyllopum dicitur,ubi medicamentu additur ipsa me- dicamenti dictio .Quanqua in eo nulla sit hyssopi herbe mentio, sed lanarum potius succidatum. Nonnulli autem adiiciue hyssopum herbam. Bulborit,polenta .J Admonuit Orostius graecum codicem c cista esse uiciosu, et habet: λ ν α pro βολβων α' si Sc. itata
LInamento ex et lychniis cotorto.J Varia sunt apud grae- Luramet cos μοττῶ hoc est,tinameloru genera. Aliud uocat πρε- m geuera. πτον. luasi dicas tortile,aliud borilloc e,rasile, aliud τιλris, ' qa est cocerptu filatim,aliud ε λλ ricorsi ex et lychniis prae- tk Uψν- paratu aliud Ῥαπισκωτον a pudedi humani similitudine nun M. cupatur:aliud,quod cunei forma reserat, aut quia cunei modo V. . soramina obturet, aut coluncta separet, ir*-λσκος dr Vt Pau si re lus sexto uocat σφην κους πρε πτους hoc est, cuneolos intortos ex paniculo. Adhuc aliud est λι ais os graecis dictu implicitu in longitudine linamentu,si Celse credimus,qδ ηος alibi uocat linamentu inuolutu & oblongii. Sicut Morroy linamentum implicitu,seu intortu simpliciter appellari possit. a
845쪽
DTisanae stela. J Hoc est confractae. Graece est ιρεως ἔχαι, - - σά ς cor . Ut cor aὸς significet omne id quod fresum. est,uel ipsam confractionem,omnium scilicet,leguminu,nomine tamen ipsorum apposito, ut is ς ε μ . Cum uero αλ ιν. simpliciter ἰρεγμὸς ponitur de faba fresa dicitur. Quae si mo--άυινον. e port3; ν κυάμινον&ἐρέγμ- nsim appeli τι oh. l tur. Ferculum autem ex faba,cicere,& reliquis leguminibus λέκυθος. fresi p4ratum, εV. ος, ex fresorum aute sarina pulmentariu, λεκυ os Galeno cum alibi, tu in libello de bonis malisq; succis generandis nucupatur Quoties autem in Paulo aliisque graecis inuenitur κυάμι νε ν ς,pro faba fresa elixata adfer- culis intestigito. κυαμι- λεκυθος,pro fabar fies e farina elixata ponitur.Sic ris ης λεκυθος,& ἐρόβιιος λεώθm, aliornmq; leguminum dicitur Vbi uero liscuox λέκυθος sola citra alte- Oroscius, rius adiectionem ponitur, Lutheum oui significat apud me- e μος dicos, Oroscius male ερεὶ μος pro tomento tantu usurpauit.
L his uti Ad ξphelidem S lenticulas. J Ephelis asperitas qusdam &
μ μ δ' duricies mali coloris est in facie lenticula & in alia parte no- nunquam nasci solet. Celsus ineptias putat curare uaros,len suggillata riculas,& ephelidas.
Suggillata. J Graeci uocant υπίπια ut antea annotaui.Sut autem ex genere ecchymona ton,quae S Hippocrates & alii pleriq; medici appellant cutis arietum, quo uenis in ea tenuibus contusi, sanguis inde effunditur, qui ita excretus non uno in loco, nec lutulo concrestit. Temporis spacio livescit, nigrescitq; cutis. Cum melle admouexo.J Galenus habet in eodem medicam to,o ει άναλαβων ἐπιτίθω με λιτος ολθον ανακοψας Hoc pst aceto recepta,mollisq; momento subacta.
IN XXVI. CAPUT.DEntium dolorem J Ex quinto Galeni de copositione medicameloru sicundu locos ad uerbum hoc caput est tra- scriptu,nisi quod ubi Paulus ad instamatione habet,Galenus ct Oribasius ad dolotem dentium medicamenta substribunt. Paruiis. Ad parulidas. J Parulis graeca dictio est,a παρα qε est iuxta,&ουλη gingiua hoc signat gingiuam. Celsus hb6. p. i 3. Solent ct interdum iuxta dentes in gingiuis tubercula quae
846쪽
Tonsillae. J Glandulae quaeda sunt in ore utrinq; singulae
penitius sitae, spogiis similes,quae humiditates ex capite recipiant ad sauces humectadis παota Hae graeci nominant, quae si post inflammationem induruerint, /τHδες appellantur. Vua J Graece est κιονις,quod ad uerbu senat columella. Est aut haec carnosa quaeda particula,in summa oris parte suspensa uocis plectru,recipit ea madore a cerebro quo sit perrores palati partes humectat Si plus iusto humidita iis recipiat, interim laxat,ac fastigata de s edit, interim inflammatione experit,& ne potus, nec cibus deuorari possit impedit. Uetcres graeci γαργαρίῶνα & κιονα recetiores appellat. πυκuero quasi dicas uua, parte ipsa appellari no uult,sed affectum Celsus aliisque latini scriptores et parte,uua nominant Ubi aequaliter crassa suerit J Paulus praeter Galeni more Morix appellandam particulam censet,ubi in aeciualem crassi ciem intumuerit Nam interim tenuis, acuta, albam cernitur. Interim una crassa, summa tenuis,& liuida est.
IN XXVII. CAPUT.Λ Ngina J Apud recentiores medicos uaria sunt anginς nomina nunc per litera κ, nunc per ιr,inchoatia. At Galenus cometario tertio in prognostica Hippocratis p tu interesse dicit modo de re ipsi constet, u άγχην, an συνάγχην proferas. Ibidem et tres anginae species enumerat ex Hippocratis lantentia: Pessime quiens,agunt,qui uehementer quide dolent nullii autem in ceruice & faucibus symptoma experiuntur. His succedunt,qui quidem non difficulter spirat,veru dolent grauiter, collu ipsis intumescit,fauces apparent rubicudi oren Postremi neq; dolet,neq; aegre spirant,ita ut suprema gutturis pars λάροπα grsci nominat incolumis quide ipsis permaneat, sed fluxio magna parte biliosior,aut in fauces,aut in collum,aut in utraq; descenderit,&c. Rursiis lib .de locis astectis quatuor species recenset. Paulus ite noster quatuor enu, merat pro musculoru,uel interio ru,uel externorum inflammatorum ratione Ego sane musculos primum intelligendos puto,qui in ore circa lingua ex omni Rarte habentur: qui saperiores palatum uerius eam mouentiqui inseriores deo sum, Laterales in latera adigunt. plurimi ex oste 8 graecam liter e υ re rente prode ut. Deinde duodecim proprios, silmmae alteriae parti qua λαμλ .uocant octo aut.coes, qui scilicet
847쪽
laryngem corporibus uicinis colligant. necnon eos qui ce uicem constituunt. Iam mustulis qui oeso phago subi jcis tui, inflammatis, angina quaedam oriri solet. Faucium pharinga graeci uocant.J Magna harum vocum ambiguitas apud authoi es inuenitur. Vnde fit,ut pleriq; graecorum librorum interpretes mirum in modum torqueantur& subinde etiam aberrent. Itaq; pikυ 'duo significat,nempe
sauces,& asperam arteriam. Fauces dico regionem intra os, ubi tum gulae,tum asipetae arteriae extrema concurrunt.Gram
matici genere distinctionem faciunt hoc pacto: -'πιλ-
τὸν λ Ἐγγα.Quae uerba sonat ita Pharynx seminino gen re prolata,proprie dictam pharynge, hoc est fauces significate Haec autem est oris ampla capacitas post linguae radicem sita. Masculino autem genere diucts pharynx,laryngem, quod est,arteriae asperae summum uel ipsam arteriam signat. Hippocrates libro prognosticon per dictionem φάρογγα in 'innino genere fauces etiam intelligit,cum ait: φι ἡ ω ου
τα ἐπινυτε του πομα υλπιτουλα ' 'ος. At pro larynge, &aspera arteria positam,non selu in masculino genere,ut Suidas putat,sed etiam in foeminino inuenias: praecipue apud Galenum,ut secundo de placitis Hippocratis N Galent: το μεν γλ τμ ς τραχ'ας ἀρτηρίας des καὶ Geυγγα προσαγορευο
848쪽
δη καἱ ι ζυγγα καλοῦσιν ὁ νύμως mi retὀ τῆ in , hoc est: Ac primum, principalissimumq; uocis instrumentu,quod larynga nominant,superior pars asperae arteriae ex illit, quam sane etiam pharynga uocant,eodem nimirum uocabulo quo pharynx id est,fauces ante arteriae asperae caput, nuncupa tur. Atq; hicilii seminino genere ut superius in masculino positum eii nome pharyngis,contra grammaticorum opinione. Pollux audiendus non est,qui τον φα υλλα masculino gene 're prolatum, pro gulae extremo accipiat. Pueris raro talis.J pueris iterim uertebrae colli e loco suo mi excidui propter ligamentorii quae eas conectut imbecillitate. Vnde angina periculotissima orit,quae nullis cedit remediis, quare ei admoueda manus non est. intelligenda aut sunt l,qc. Pueris raro talis. I Raro qnidem, sed tamen interdum angina haec accidir,idq; in pueris magis, quam adultis, ob causem superius d ctam. Hippocrates huius meminit lib. a.
Porro ex strangulatis. J Hippocrates lib. 2. Aphorismorum
μx,hoc est,Quibus sti angu latis, solutisq;,nondum uero mor tuis spuma circa os extiterit,non resti tuuntur. Discussis autem colli J In graeco codice est διαλυομενων tri Aduerte τ- περὶ τρν τραχκλον εροθημάτtis,quod antea uertera. Simulatque uero colli impedimenta dissoluuntur, intelligens nimi-xum uincula quibus strangulantur.
Rauedo. J Celsus libro quarto dictiones graecas elegarer exponit,κορυμ grauedinem no mi nasse in rα αλμος, uel inb ut paulus habet, χθα ους distillationes. Aquiloniis diebus.J Graece cst ἐν βορει ais καταπήμασι qs est aquiloniis aeris statibus seu constitutionibus. Ego Celsum secutus sum. Tussis.J Tussis uariis de causis excitatur,nue ob inteperie, Tutati nuc ob humores,uel tenues,uel crassos ex alto descedetes Interim ob iocmocis inflimatione: iterim Ob pulmonis assecta Anaph Aaapboticos 2 Interpretatus sum eos et aegre reiici ut, scili xio.
849쪽
eet qui crassa glutinosaq; ex pectore reiiciunt, hi enim dissiculter propter crassiciem educunt Sunt qui ad sanguine re-ijcientes reserant,mea opinione,incommode.
IN XXXIX. CAPUT.Vi febris expertes. J Galenus lib. 7. de compositione medicamentoru secundum locos copiosius haee, Aetius item & Oribasius ante Paulum pene eadent tradiderunt: . non autem eo compendio quo Paulus, usi sunt. Caeterum op suspirium ueri quod latine etia dici possit anhelatio. Acetum stilyticum.J Valetia hic commemorat medicamenta, purgationemq; fortissima,ea ni intru ratione,'multas numero partes pertransire oportet, antequa ad pulmone perueniat,nepeos,gulam,stomachum,uentriculu, tenuia intestina,venas meserescas,uenas in sima varie iocinor s, item eas,quar i gilba habetur,hinc uena caua, postremo pulmone.
IN XXX. CA PVΤ. Tunica oculi ceratoides. J Ex octauo Oribasii hare sunt
transcripta, Dixi autem in pinguetudinem laguestit,pro modice aut Ieuiter pingues sunt,grsce est dri οῖ ora Ni φω-πm,hoc est subpingues apparent. Locutio eli Pliniana in pinguedinem lanauescit. Sustragantibus qui huc req J Graece est ἐπιτροποντων μἐντων - τουτο hoc est ad uerbum,permittentibus quidem ad hoc numeris. Quae sententia obscura quibusdam uideri possit. Hoc autem sibi uult,omnibus quae huc requiruntur,indicationibus consentientibus: nempe uiribus,morbi natura,aetate,& aliis id genus reliquis.
c. a Hydromalo. J Hoc est potione dulci ex malis Cotoneis, ' melle & aqua consecta. Hydromiato. J Huius etiam misturam Paulus libro septimo exponit,ex rosis,aqua & melle. Recentiores aut e graeci, ut actuarius paulo delicatiorem compositivnem hydrorolatum appellant.ea recipit aquae libras decem, Zuccari libras quinq;,haec seruescunt una donec spissitudo fiat: postea additur succi rosarum libia .Febribus conuenire dicunt . Itidem insparsam.J In Graeco codice est ιρεως ἐμπεπλα γCroseiu, male nimirum,pro ἐμπεπατμέ- quod Oroscius Castigatur &Basiliensis castigator mutare noluerunt.*ψdeac Epithema.d Haec dictio quidem in Graeco non est, sed in telligeuda
850쪽
telligenda uenit Ni Aetius eam apponit. Caeterv per resina,intcllige terebinthinam . per medullam, ceruinam. Nam ista sunt excellentiae uocabula, Per oesypum quod in Graeco eit, Q. ισσο 'rat,intellige medicamentum liquidum in septimo descri Aptum. Aetius legit οισύπου γρῆ,hoc est oesypi liquidi. Caeterum iride siccam mandi detritam,ac in puluerem redactam.
IN XXXI. CAPUT.C Ruentum sputum. J Tribus potitiimu de causis sanguis
per os educitur Uel enim exesa parte aliqua uenoli generis, uel rupta,uel Ore alicuius uenae patefacto Primam ιδι, Dibsecundam 'ritertiain ac duroμωσιν Graeci appellat, out
authore Celso lib. . At sanguis uel consertim uel paulatim erumpit. Vase quide eroso sensim educitur, nisi magna adeo αυατο sit iactura,u t etiam pars aliqua pulmonis,uel eius cartilaginis Minoreiiciatur,aut si casius ex alto, uel compressio uel aliud id genus superuenerit. Rupto autem cumulatim prorumpit, ut in aperto quoq; ore fieri Blet. Paulus a Galeno distentire uidet cum ait, ει det κοπις διάβρ- ου φόως, αλλα κατα τουπιματος αναγωγῆ λ μετου Nam ille quarto de locis assectis li
μονα si μεσι μασι. Hoc est: At cumulatae sanguinis eua. cuationes ex erosione post pauca fiunt sputa, & acres in pulmonem fluxiones,&c. Quomodo igitur haec cum Pauli uerbis consentientὸ Aetius lib g. in istum modum litem dirimit: Quibus ex erosione uenarum pulmonis,eductio satagninis cotingit, his per interualla modica sigillatim expuitur. Mox su- . biicit. Fieri etiam potest ut ex emtione sanguis coaceruatim erumpat. Cum enim praecedenti tempore paulatim quis ex puerit sanguine,nec diebus insecutis uel casus, uel alia quaedam causa uiolenta se peruenerit . . an gninis tamen eruptio multa prodierit,magnam subesse erosione oportet, &αItaq; primis diebus paulatim ex erosione sanguis reiicitur.Si acriores fluxus in pulmonem destillarint, quae magnam erosione pepererint,confertim prorumpit Non possum satis hoc in capite O roscium demirari,qui pro dictione Graeca πλῆθος multitudinem uerterit, tantus medicus ut ipse uideri uult. OrQta . Quercns membrana J In Graeco est το LO 'ς, καὶ τὸ πω κλυφει τ is βαλάνου. In septimo tantum , legitur.