Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

321쪽

RΕΜEDIORUM USU. 291 medicina egeant. Neque enim in arte est, quas natura constituit, omnes sanitatum differentias coaequare; tutiusque , quod hac in parte praestari potest, consentanea vitae ratione, quam medicamentis,

83. Idem de prophylaxi dicendum,

quae si continuo per remedia, praepri-Dis, ut fierisblet, valentiora quaeritur,aaud raro in prophasin morborum con

pertit Ur.

8 . In universum itaque hic abusus

iocet sanis, praesidia adversae valetuditis in secunda consumendo , adsuetudi-lem cum menti qum corpori , inducenselo, qua tandem necessaria reddantur,iarticulis alienis, indomabilibus, succosnficiendo, vi non propria partes laces endo, fatigando, regulares naturae O-us interturbando ejusque pensum inesta materie non alibili aggravando. His adjungas singulares insuper agendi vi es, quibus diversa remediorum genera ollent, haud dissicile est colligere , curo errore impliciti toties suo scopo ex-T et ci-

322쪽

cidant , morbosque ac mortem propera tam pro laetiore sanitate reportent. Alterantia quidem, quae dicunt, nisi drasticae fuerint potestatis, utcunque tolerabiliora sunt, minusque ac tardius noci Ua. Evacuantium vero, Ut frequentior abusus, ita effectus pessimi Obsunt certe eo, quod aut plusjusto ejiciant, aut cum inutili etiam utile, quod retineri debebat, aut nimis praecipitanter, aut tempore modove incongruis, aut non suis locis Aoi). ocent emunctoriis stimulo, attritu, dilatatione anastomosi, diapedest, diaeresi 2O3. I. 2 3. q), infirmatione, incontinentia, in farctu, confusione Naturae praeterea ordinem turbant, intentiones frustrantur, solicitant imparatam, stimulis extraneis ad siue faciunt, ad

suos surdam reddunt, incitant ad id, quod male ejectum est, reparandum, nec alio serme sine quam ut praesto sit ad excernendum 39 I): unde, ubi reparati

excretio tardat, multitudine angitur, expellere molitur urgetque irrequieta Sic tota demum huic studio addicta vires

323쪽

succosque corporis is alimoniam consimit in conficienda materie mox oneri sutura. Haec si vel valentissima corpora tandem pessumdare debent, quanto citius certiusque valetudinarios, debiliores, qui nimis frequenter ex hoc abusu robur sibi vani promittunt 8 83. His addi potest, nocere etiam haud raro remedia, tametsi ceterum congrua, sicubi ad affectus, naturae per consuetudinem familiares, qui medicati quid in se habent, tollendos temere adli, bentur sanati enim longe deteriora sae

pe mala post se trahunt. De Polentiis, quae virus habent. 86. Si quid perexigua mole ingestum corpori humano, aut a foris admotum, vi singulari, nec moli respondente,efiectus producit exspectatione longe majores, qui in perniciem vitae ac sanitatis tendunt, id venenum dicitur. 87. Tantus quidem id genus rerum numerus est,in tam differentes agendi modi Put speciatim singulas hoc loco ex-

324쪽

ponere vix sinat instituti ratio Merentur tamen in genere Considerari. 88. . Venenorum nonnulla acritate

mechanica 292 infestant, aequiparanda potentiis, quae fracturas ac vulnera et i 7, 218 inserunt. Ingesta igitur partes internas, exquisito sensi praeditas, irritant, pungunt, scindunt lacerant. Unde dolores,spasmos, Vulnera haemorrhagias, inflammationes, ulcera creant

certo fere lethalia quum domari, detergeri, aut ad inertiam redigi in visceribus perpetuo motis Vix queant. 89 nes aliis acre chemicum 293 , manifestum occultum, multipleX, quod quidemn similibus, ac priora q88), injuriis saevire in partes, humoribus solutum, motu ac calore corporis actum, etiam altius penetrare is ultimodis intendi potest 3oi). Horum adeo essectus intelliguntur ex O6). 9O. Quaedam vi septica tam vehementer in humores grassantur, ut late dissus putredine corpus inde colliquescat dissiuatque, solidis non minus, quam sui-

325쪽

QUAE VIRUS HABENΥ. 29ssui dis sua cohaesione destitutis. Conf i 6, 2 288, 3 i ad ig): unde , quas inserunt m OXas per sipicere datur. 49 I. Aliorum deleteria potestas vasa constringit, humores in spissat, meatus Occludit, motum stupprimit, circuitum

vitalem, secretiones, excretione retardat, sumaminat ita Ocyus aut serius mortem insert.

492. Longe plurima tamen, eadem que perniciosissima, ipsum vitale principium i69 seq. invadunt, hujusque

motus aut irritatione Violenta perturbando, aut vehementissime incitando , aut:

injecto torpore suspendendo I9s, 99),

functiones vitae pessumdant. Quin credibile est, reliquos etiam venenorum in

gna ex parte iisdem vitalium virium motibus vitiatis deberi hos certe pedisie- quos habere, eoque magis esse exitiales. Hac igitur potestate inprimis virulentae gradus malignitatis videntur metiendi. 93. Ex quo intelligere licet, quamobrem sensuum motuumque , qui volUn T 4 tati

326쪽

tali parent, facultates plerumque tristissimas in turbas conjiciantur ut ipsam mentis arcem ab isto hoste oppugnari dixeris 179, 2C9 . 3)8 Et cur naturae vires raro hic multum valeant 18o 'Et quam prope a venenis absint medicamentorum essicacissimorum permulta; ut omnino ambigere inter utrumque genus videantur, ad utrumque pertinere ΘVires medicatae tenenatae, Ua prOximis gradibus sese contingunt, exigua molis disserentia invicem conUert Untur. 94. Haec vero uti sic satis apposite generalem toxicorum essicaciam declarant ita nequaquam tamen sussiciunt ad privam singulorum vim exponendam, qua fit, ut alia prae aliis velocius aut lentius, inque alias & alias partes ac functiones, modisque longe diversissimis , inexplicabili plane varietate, suam saevitiemeXerceant. Parum prosecto vel acutissima etiam ingenia hic promoverunt.

9s. Nec minus dissicilis indaginis istud quoque est, quod venena quaelibet non cuivis indiscriminatim homini aeque

327쪽

AT VIRUS HABENT. 29 Tnoceant, nec eidem quovis demum modo admota. Alia quippe vapore aeri permixto, insipiracula corporis admista, operantur; alia maxime, cum deglutiuntur; alia in vulnere tantum, quae quidem inertia reddere vis ventriculi valet; alia aliis modis nonnulla etiam quibuscunque. Haec uti observando discimus, ita, qua fiant ratione, explicatu arduum est. 96. Miasmatum noXiorum, quaeae

r inficiunt o), haud absimile est ingenium quanquam enim non adeo semis per vi deleteria agunt; gUnt tamen par-Va mole, ac materia saepe sensibus vix manifesta, modisque ingularibus, morbos creant refractarios, malignos, quos vis naturae dissiculter sit perare valeat 486 . Nec infrequenter corporum virulentorum effluvia sint. Quocirca

omnino ad venena referri merentur.

497. Haec inquinamenta quam multiplici origine in atmosphaeram subvehantur, utcunque quidem ad 4 4 intelligere est. Nec dissiculter peris spicitur, ob amplissimum, quod viventi-

328쪽

bus cum aere intercedit, commercium 422), plurimas patere vias, quibus admitti queant, selidaque stimulando tor-pefaciendo, siccorum crassi motumque turbando nocere. At cum propriam singulorum nat Uram, Viresque privas, ac agendi modos eruere aggredimur, effectuumque tantopere distrepantium rationem reddere, aqua non minUS haeret,

quam in historia venenorum q9q, 9 S), nec praeter generalia q88 ad 9 ),.quidquam certi determinare licet. 98. Hujus etiam loci siunt contagiones, quarum virtute velut genitali id genus morbi sitiam speciem propagant di communicata multimodis labe perhomines grassantur. Agunt certein virulenta potestates 86, 96 , riuo quaeque modo sibi proprio, Vin alias atque alias corporis partes s 9 ), effectusque

statos quidem , at longe diversis limos producunt. Unde constat, uti origine, ita naturis, lignopere inter esse discrepare, tuas singulis inditas esse certas Vires, quibus, cum per congruas vias in

329쪽

QUAE VIRUS HABENT. 299 corpora devenerint actioni faventia, suam quaelibet morbi formam distinctam constanti lege haud aliter procreent, quam plantarum animaliumve semina, aptis concepta locis, in sitam singula determinatam speciem volvtantur. Quo fit, ut diveri cuivis contagio suus respondeat si gularis morbus, horumque

totidem differentia genera, quot Contagiorum, nil merent Ur, nequaquam inter sese confundenda.

99. An igitur omnis contagio animata est, suamque quaelibet habet singularem, unde Oritur ac multiplicatur, animalculorum speciem Quod peculiare nonnullis est, haud satis tuto per analogiam universis generi tribuitur. An

vis phantasiae, an et US, contagiorUm mater Violentos animi motus ad virus generandum , actaendum, conserre posse, indubium est at si vel bli etiam me

liculos tantum inficerentur, ipsis tamen sensibus constat, singularem in veris contagiis materiem intervenire, qua sine re-4iqua vix quidquam possint. Utrum im

330쪽

3o DE POTENTIIS, mutabilis est, rerumque principiis hac

dote aequiparanda contagiorum natura 'Et, si est, an inde sequitur: eadem oberrare chorda, inui specificum quaerat antidotum Veneno contagios oppositum, 'ui de metallis vilioribus in aurum transmutandis satagas Dubia propositio, conclusio falsa BoΕRIIAAVIUM non tangit, etiamsi ab Archiatro Regio

pronunciata.

sco Attendi praecipue meretur, qua

contagia pollent, mirabilis illa facultas

sanos humores in sui similitudinem convertendi. Hac nititur stupenda eorum .dem multiplicatio. Nec sese tamen exserit, nisi vi vitae in corpore idoneo excitata ut omnino dubites, utri potior effectus pars debeatUr. Data certe est naturae humanae potestas assimilandi , qua in augendo sit stentandoque per alimenta corpore outitur. Nec facile tamen dixeris, hanc esse, qua gliscat contagium vitae tam inimicum nisi corruptionem neges quidquam a coctione differre, quod na

tura