Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

331쪽

QUAE VIRUS HABENΥ. O Itura violenter patitur, perinde habeas, atque illud, quod dedita opera in corporis siti conservationem peragit.

Qui vim generandi contagiis inditam ponunt, hypothesi utuntur nondum

Nec magis satisfaciunt, qui unice a Q-lidis vivi corporis per virus in singulares in litosque motus stimulatis omnem hanc emcacitatem repetunt; quasi parum

constaret, posse etiam effuvia, odores, sermenta, stupendas subito inducere mutationes liquoribus, in quos continentium nulla est vasorum actio. Ecquis autem credat, priorem clarius intelligi, quam posteriorem agendi modum, inque corpore, cujusvi partium tirium tanta est consipiratio, mixtioni nihil, oscillationibus omnia deberi in permutanda humorum crasi 8Fermenta quoque, latiore Chemic rum sensu accepta; quanquam propriam sibi habent assimilandi virtutem quae

ab actione contagiorum minus abludere videatur minime tamen hanc rem conficiunt ν

332쪽

asa DE POT QUAE VIR HAB.ficiunt ut quorum de haud universe quadrat, nec ratio minus, atque stimulorum, inexplicabilis est. Quare credibile potius, non Uno eodemque modo omnia. singula sese multiplicare,& Vero forsan propiorem so- re, qui diversurum sententiarum nulli seorsim addictus omnes in unum colligat. Nihilominus cum ne si quidem certa hujus materiae explicatio tradi queat, inutile fuerit, Vaga incertaque ratiocinatione multa moliri , quae Opinionem modo, nec scientiam, parere aleant. Errores tu motu animali. O I. MΟΥUS muscularis, quem homo pro arbitrio exercet, ita cum reliquis

corporis vivi motibus cohaeret, Ut e X-cesi desectuve paulo majore peccare

nequeat, quin Ocyus, serius, oeconomia conturbetur Ex iis igitur, quae alternantes musculorum actiones comitari ac consequi in corpore Observantur, mutationibus sponte innotescent, UOS O-tio aut quies modum excedens inducit, essectus morbosi. JO2.

333쪽

ERROR. ΙΝ ΜΟΥ ΑΝΙΜ. Ogueo et Musculus vi sua sese contrahens brevior fit, crassior, durior, urget, figuram suam situmque ratione partium vi cinarum mutat, movet se sed tota suae mole, 'uavis fibrassia, movet&pam tes, ad quas pertinet, quasque contingit & si quem habet antagonistam in quaci huic contiguae sunt, partes. Cum vero deinde contentionem siuam remittit,

ipse in statum pristinum redit, is restituuntur, quaec tanque dimota fuerant Itaque ab initio contractionis ad κριῆν usque,vi inde ad plenam usque relaxationem, omnes illae partes in continuo motu sunt eoque multiam Variante. 3 3. Nec constat voluntariam musculi contractionem ita a motibus vitalibus pendere, ut, quae accrescit musculo, velocitas de summa illorum decedat. Imo vero novus veluti hic motus illis superadditur. Universa ergo motUS atque adeo attritus quantitas in corpore tumat getur pro numero a vi agentium reciproce musculorum.

O . Quocirca multiplex sub exercitio

334쪽

tio musculari insertur vicinis canalibus, loculis, receptaculis, pressio, remissio, distractio, arctatio, agitatio, quae Cum inde in in contenta transeunt, his quoque motus superpondium conciliatur, quo sit, ut stagnantia moveantur, fluentia promoVeantur, mutua blidorum fluidorumque inter se actio, & quae hinc consequuntur, intendantur.3os. Ita quilibet musculus, alterne contrahens sese remittens, suo systematis vasbrum tractu novam applicat vim, quae humores urget pellitque fortius, quo circulationis legibus determinantur. Eorumdem motus ergo accelerari debet. so6. Eadem causa sanguis venarum, copia ac impetum ore protrusius insususque cordi irritamentum sit, quo hujus contractionum numerus ac vis intenditur inde consensu expedito respiratio incitatur, arteriarum properantur motus per Universit corpus. O T. Continuata igitur musculorum actione vires vitales, quibus humores

335쪽

ANIIIA LI. 33scircumducuntur , quaquaversem ani

ter augentur. Crestit adeo circulutionis vigor, attritus, calor, quaeque ex his pendent, cum conditiones corporis, tum functione intenduntur. O8. Magnum praesertim, ne uno nomine, adjumentum nascitur ossicinis instrumentisque quibus alimenti coctio, defaecatio, distributio, assimilatio perficiuntur ut adeo nutritionis opus feliciter procedat. Atque haec sunt publica exercitationis modicae emolumenta. sO9. Unde constat, quasnam immodica noxa inferat oeconomiae humanae.

Quippe quo ipsa excedit gradu, eodem

velocitatem circumeuntium humorum

auget qz9 quocirca, quae inde oriuntur, mala in genere reduci queunt 1. Ad caloris nativi augment Umen Or-

me, quo agitati attenuatique sicci, dissipata parte subtiliore, pistantur, serum ac fibra sanguinis diathesin inflammatoriam 367 induunt, sales dei ac lea

336쪽

volatilia, acria, putrida, rancida. etida, ambusta reddunturi 2 q. n. T.), hinc circuitu vitali ineptissima. a. Ad partium continentium laesiones valde periculosas Etenim rarefacti magnoque impctu propulsi humores sua vasa ultra modum dilatant, irritant, dete-

loci 397 ad G 6 , dolor, inflammatio,

febris acuta, tappuratio, gangraena, haemorrhagia, aut italibus visceribus sanguine accurru lato obrutis suffocatio ac mors subitanea. 3. Ad succorum, qui sub moderata circulatione restagnant, commotionem, ut suis excusii sedibus e Vagentur. q. Ad multifarias denique secretionum X cretionumqUe Urbas, quarum vi omne genus vitiorum qualitatis, Uantitatis, motus, loci, in materias, quae secerni excerni debent, invehitur.

si O. Mobilior itaque&volatilior suidorum quam blidorum natura facit, ut exercitio immoderatiore actura inaequalis inseratur, hinc mole illorum

337쪽

A N I, A L I. 337 decrestente blida praevaleant, eXsucca corpora arescant , rigescant Aqua spiritu, parte humorum tenuiore, dis- satis, crassamentum superest et 8 hiners, tenaX, immeabile per vascula minora unde horum ac parenchymatis exsiccatio, contractio, concretio, universae

adeo compaginis rigiditas major 164, 366). Pingue, qua stagnat in suis loculis , commotum, eliquatum, sanguini redditum, attritu calore ex blando in acre, rancidum degenerans 37s), per emunctoria expellitur hinc celeris

emaciati s 39s'. Gelatina nutriens 379), solidorum fibris undique interfusa, deteritur, exprimitur, acrior per Ο tum facta excernitur, parte tenuiore eX- presia selidescit inde defectus nutritionis, augmentum rigiditatis Bilis quoque nimium commota,adusta, in summam acuitur acrimoniam, quavi primas vias infestat, suos egresia cancellos in reliquum etiam corpus sua malignitate rasiatur.

338쪽

fluidaque corporis tam vehementer a statu fano alienare pos e ut vel venenatis etiam viribus 486 agere videatur:& cum in universum fere sempero cuivis noceat, a raro prosit, nocere tamen maXime, inter sanos, aetati tenerae,

sexui sequiori, temperamento bilioso sicco calido tum vero plethoricis, Valde obesiis cacochymicis, in haemorrha-gias, alit abortus proclivibus, 'uibus viscus aliquod totumve corpUS contabescit qui piritus laborant dissicultate, calculosis, iisque, quorum circulationi pertinaces obstant canalium obstructiones, tumores, humorum congCStiones, c. His ubi Minsuetudo accedit, aut ingens aeris aestus, aut ex cibi potusque desectu inanitas, aut subitus astatu quietis ad vehementem motum transitus, tanto pejores inferri noxas Decestum e sua Minoris momenti sunt, quae ipsis musculis nimium exercitatis Ueniunt, mala lassitudo, debilitas, tremor, dolor, spasmus, impotentia ad

339쪽

A N I II A L I. 339 motum. His tamen quies fere pro remedio est. Siccitas autem, rigiditas tendineae naturae multiplicatio, quas labor excedens carnibus musculorum inducit, non aeque facile tolluntur. 313. Haud laetior est illorum sanitas, qui in opposito errore Versantur. Nimia quies & potentias motrices, &, quae a novendae sunt, partes in torporem Conjicit Vis musculosa desuetudine contractionis, congesto pingui, languore influx -υ vitalis, minuitur, sust catur articu li, rigescentibus per otium ligamentis, axungia coeunte 222), aptitudinem ad motum amittunt antagonistae magis renittantur. Ita neglectus animalis motus demum impotentiam parit. si . Plus tamen damni tumorum circuitus ob hanc causam patitur; ut quisblis commisius vitae viribus CXtraneis

destitutus si appetiis so7), per vasculas ninora primum , dein per universium systema languescit unde humorum tignatio, accumulatio, inviscatio, caloris nativi imminutio, secretionum ac e X cre V a tiO-

340쪽

tionum impedimenta, quae ex his Oriuntur, mala quam plurima. Ex hoc

fonte igitur polychymia 38 s), plet horas,87), obesitas 39 ), profluunt, quae

sarcinis corpus gravant firmarum partium mole ac vi majoribus. Plenitudini cito succedit cacochymia iners glu

niversum corpus inundans, qua laxum,

gor nerVeus perit, colluvies se rosa, leucophlegmatia, hydrops varius, pigritia admotus, sensium hebetatio, Dauromta, omnium unctionum suffocatio tandem

nascitur.

sis. Prae ceteris pessime assiciuntur, quae abdomine continentur, organa primae digestionis maxime si etiam prono corpore sedenti comprimant Ur, atque alimenti copi ad qualitas haud respondeat vitae desidi. Namque respiratione vegeta, motu e X terno, succussione, non adjuta in opere suo tardant, alimentum impersecte coquunt, lente propellunt,

mora