장음표시 사용
351쪽
s 3 I. Ex his so8. ad 3o inter se
collatis manifestum est, exercitationes mentis,quam corporis, siuo excessu longe magis infirmare sanitatem. Patet etiam, cuinam aetati, seXUi, temperamento, acriora studia, lucubrationes minime conveniant2Cur profunda meditatio magis fatiget, quam motus muscularis 3 Quare iis, qui gravi morbo exhausti revalescunt, tam perniciosa plerumque animi intentio, saluberrima autem corporis moderata exercitatio 'Vis noxia Animi perturbationum. 3'31. INES in animo impetus, quo fertur in ea, quae, quod vel bona, vel mala, vel insblita sint, saltem talia videantur, placent, disiplicent aut percellunt. Is sicubi commotionem in homine excitat majorem, quam quae rectae rationi conveniat, haec animi perturbatio di
prodit actionum illarum, quae ex mutila animi corporisque conjunctione fluunt,
352쪽
major minorve a justo tenore alienatio. Unde consequitur, ut in eo statu organa quoque, sensibus motibusque voluntariis dicata turbis agitentur, Viresque, quibus animantur so 2, 2 q), in vitiosios mo
334. Quin docet etiam observatio, cordis arteriarumque motus, calorem, colorem, habitudinem corporis, Una tum alterari universum ideo circulationis ambitum, , quibus haec nititur, vires vitales CITO), quasque sub se habet, quarumVis partium actiones praeter ordinem assici. 33s. Quae siquis, prout latissime patent, recte perpendit, ei dubium videbitur, utrum animi ea magis, quam corporis, perturbatio dicenda sit; quando totius oeconomiae humanae functionum nulla est, quae ab hoc impetu immunis perverti neqUeat. s 36 Quocunque autem modo isthaec s3 et ad 3 s)in homine fieri concipias; sive mente imperante; sive caeco instinctu seu incitante quadam vi, menti indi-
353쪽
PERTURBATIONUM. 3s3ta, a reliquis ejus facultatibus distincta: illud certum, deberi ea quidem mirabili, quod inter bina hominis principia viget, commercio at hoc ipsem tamen leges limitesque, quibus in statu tranquillo adstringitur, tum adeo excedere, ut, qui eduntur, effectus prorsus insistiti ejusque viribus longe superiores videantur; saltem, quo minus data occasione ac cantur, impediri, aut nati supprimi pro arbitrio vix possint. 337. imirum, quae homini data sunt, bina actionum stemata, alterum menticum corpore commune, alterum si non mere corporeum, certe a conscientia semotum, etsi diversis legibus reguntur, contubernalia tamen in uno corpore sunt, ac mirabili commixtione per singulas partes diffusa, instrumentis inter se contiguis, connexis auto communibus gaudent, viribusque animantur aut iisdem, aut inter se se consentientibus fas). Quocirca, quaecunque in alterutro cientur, insigniores commotiones quominus in alterum quoque transferantur,
354쪽
s 3 8. Quae qtadem modice considerata docent, in animi motibus impetuosas dari agitationes, quae in principio cogitante, hujusque adeo ossicina, primum natae, inde in reliquum corpus protrusae, exque hoc vicissim eo, unde Venere, revolutae, celerrimo itu redituque tam vehementer augeseunt ut, quidquid est virium facultatumque in toto homine, conturbare, atque hinc Universae oeconomiae humanae undamenta concutere queant.
339. Quanquam igitur in moderatis, qui ratione diriguntur, siua inest eximia
utilitas, haud minus physsica, quam O ratis magnopere tamen vitae ac sanitati nocere etiam possunt valde violenti; maxime sicubi & subito erumpunt, aut pertinaci duratione inolescunt, aut intus saevientes nequicquam comprimuntur, aut alii aliis celerrime stuperveniunt sive amnes, sive inter sese oppositi. s O. Inde sensuum motuum , Circulationis, resipirationis, secretionis, e Xcretionis, coctionis, nutritionis, generati Onias
355쪽
PERΥURB ATH NUM. 3ssnis,&c innumera ex hoc sonte vitia profluere quotidianum est, quae alias quidem stturae viribus sponte rurium siti.
perantur , nec raro tamen in omne etiam
morborum genus in in subitaneas len
ue i. Uti vero assectionum mentis quaeque pro sua diversitate diversas ex ternis corporis partibus actibusque mutationes inducit, quibus, tanquam proprii characteribus , oris expictae sese dignoscendas produnt ita suo etiam singulae modo peculiari interna vitae sanitatisque condi tiones convellunt, Vires corporis motrices Opprimendo, exagitando, perturbando. Atque ii nc praecipue multifaria illa nasci videntur motus humorum vitia AO6, I 3), quae in pathematis, prout aut laeta, aut tristia, fuerint, alia atque alia etiam ex pulsu sese manifestant. s et Principia videlicet atque instrumenta motus consensione accurata sese accommodant propensionibus4 versa -cionibus mentis emotae hujusque deto
356쪽
346 V1 NOXIA ANIΜIstatui divers respondentes quoque in
corpore Utationes excitantur. Inde
gaudii corries auctior, expeditior, circulatio, secretio, excretio sed cin- somnia, insania, virium resblutio, quin mors apoplectica, ubi nimium est improvissim In amore non absimilia insunt protractum autem rei amatae desiderium, aegritudo de perdenda, aut non obtinenda, inquietem, languorem, an orex iam chlorosin tabem, nos al-giam, melancholiam, erotomaniam c. inducit. Ira impetu esserato nervos, musiculos, sanguinem, bilem, exagitat; hinc furorem, inflammationes, sebres ardentes, viseerum primae digestionis
turbas enormes, errores fluidorum om
ram quoque vim creat odium ac livor perseverans pervigilio, febre lenta, appetitu prostrato, inedia, pallorem , torporem , maciem , cachex iam infert. Moerore vis nervea languet, tonus partium fatiscit, motus vitales imminuuntur : unde pulsus tardus contractus,
357쪽
PERTURBATIONUM. 337 circulatio lenta, inviscatio humorum, sanguinis coagulum, coctionis ac nutritionis desectus, diarrhoeae, obstructiones, cirrhi, melancholia, die rus, hydrops, mni diuturni, lethargus, catalepsis, c. Metu vis muscularis infirmatur, tremunt membra, sphincteres reQlvuntur minuto cordis vigore ambitus circulationis contrahitur, repressis intro
humoribus pallor sit, siccitas, perspirationis stuppressio, attractio major, anxietas, viscerum vitalium oppilatio, naturae ad munia sua impotentia. Terror, praeceteris perniciosus, systema nerveum violentis sit me quasiando spasmos, convulsiones, epilepsiam, stuporem, imaginationem depravatam, inducit constrictis subito vasculis minoribus humores versus vasa majora cogit, cor in palpitationem, pulmones in angorem conjicit, pallorem, frigus, congestiones,
abortum , parit, evacuationes supprimit, subito necat.
s 3 Quocirca manifestum est, animi motus violentia, frequentia, duratio-
358쪽
ne enormes, multo, quam corporis gravius oeconomiam humanam amigere: nocere Utem prae primis, sicubi Nimia modicas mentis exercitationes comitan-
turis aet) posse tamen&plurimum prodeste , quum aegris accidunt; hinc medicamenti non minus , quam Veneni, vim exsereres dissicillimum denique esse, quos creant f Ventve morbos sanare, nisi animo in tranquillitatem restituto, hos que propterea heteroclitos aut maligno quandoque Videri, cum, quae subest, compresia mentis perturbatio latet; physiognomoniam igitur Medico tum maxime conducere, ne frustra laboret.
344. VIGILANae quae per functionum exercitationem de corporis cum materia, tum viribus, decedunt, non ita cibi potusque usu reparari Ue Unt, Ut non interposita etiam quiete opus sit. Inde naturalis Q mni necessitas consentaneus sanitati modus.
359쪽
ExcEss Us SOMNI AC VIGILIAR. 339liarum, in longissimum tempus, sine interruptione, protractarum exempla prostanes uterque tamen excessius praeter naturam est, nec impune tolerabilis. Non durabilis vita est, quae alterna requie caret nec nisi umbra vitae perpe
ue 6. Facit nihilominus aetas, sexus, temperamentum Vitae genus, clima, tempestas, constetudo, &c multiplicemis his rebus inter homines discrepantiam; ut dissicile sit, suam cuique menstram per certa tempora definire Oportet ideo quae de excessuum noxis dicam, non nisii congrua limitatione ad singulos homines applicare.
3 7 In vigiliis nonnulla semper datur
sensuum externorum, internorum, O
tuumque Voluntariorum exercitati, minor, major expedita certe Virium organorumque, quae his functionibus dicata sunt, ad agendum alacritas adest. Universa ergo mentis ossicina aut agit , aut saltem agere gestit. Contra Quin tem pore, quies horum omnium, relaxatio
360쪽
instrumentorum, Virium torpor.
ue 8 Quum vero post aliquanti temporis vigilias sano hebescant sensus,
membra graVentur, musculorum vis labascat, ipsa mens langueat, mutuique cum corpore commercii pertaesa im-
num appetat liquet, istud hominis systema non ita comparatum este, ut perpetim Vigere possit. 349. Vigilanti praeterea, ob continentes empori animalis agitationes, reliquae etiam corporis partes stimulantur i79h, vires motrices quaecUnque OX- citantur OT, O8,sas, sa7, 37
Unde circuitus sanguinis attritUS,Calor attenuati humorum, mutatio, secretio, excretio, intenduntur, quae hoc incitamento destituta in dormiente imminuUntUr.sso. Intelligitur inde pervigilio no
xas inferri organis senseriis motoriisque, vires horum exhauriri, stamina alteri, vibrationes in his cieri inordi. natas, a mente non regundas unde series cogitationum male cohaerens