Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

361쪽

AC VIGILIARUΜ. 36rphantasia luxurians, impressio dearum non delenda, delirium, vertigo, cephalaea, grypnia. ssi Auctiore inseper humorum mo

tu 3 9 subtilia dissipari , crassa cogi,

sales Molea asperari bilem acui, blida

deteri, pingue consumi, adeoque corpus exsiccari, emaciari, bilem atram generari, haemorrhoides, febres, delirium melancholicum , inquietudinem perpetuam, semiai fugam induci. Haec

vero prioribus sues O juncta quam vehementer universam oeconomiam turbare

possint, quisque videt. uesa. Et magis quidem isthaec omnias sueo, 3 si properantur augenturque,

sicubi non interrupta facultatum mentis contentio, studia non variata, aut iolentus animi motus, vigiliis accesserint. Laborem corporis nata ex lassitudine semnolentia tempestive satis utplurimum abrumpit. 1J3. Contraria igitur mala nimium dormientibus accidere debent. Universae lanctionum animalium ossicinae torpor, in

362쪽

36 EXCESS. SO INI AC VIGILIAR.

in hujus organis viribusque, quin in

ipsa mente, agendi desietudo, ineptitudo; hinc omnium sensivum hebetatio, motuum inertia, γαδε ta. Ex lentore vero circulationis incretente obesitas,

polychymia,spissitudo humorum frigida, leucophlegmatia, capitis oppletio , effeminata carnium mollitudo, secretionum ac excretionum susipensio, Xcrementi accumulatio, defectus coctionis, depurationis, nutritionis, vigoris denique vitalis in universe corpore extinctio ac Q-por lethalis.

collatis patet, praecipua, quae ex hoc fonte profluunt, mala ad exercitatio Scorporis animique nimias aut intermissas sol ad 33o pertinere, hinc pro Varia similium vel dissimilium potentiarum combinatione plurimum intendi minuive poste Tum cui aetati, se Xui temperamento, Vitae generi, alteruter excessus magis aut minus noceati Quodsi vero inter duo tantum extrema eligendi optio daretur, quodnam praeserendum:

363쪽

EXCREΥ. AC RETENT INORD 363 Excretio ac Retentio inordinata. I suus corpori vigor constet, egestorum non minus, quam ingesto

Tum Certa quaedam ratio & modus esia debet, nec excerni retinenda, nec retineri excernenda. Utrumvis enim acci derit, id nocumento est. 36. Magna tamen pars eorUm, qUae hoc titulo comprehenduntur, naturam

potius morbi aut symptomatis 3 , I, 86 reserunt. Quare hoc loco de illis dunt aXa dicemus, quae causarum nomine venire possunt. ss7. Salivae, ut secundum naturam jugiter in os confluit, exspuitio sano homini coctionem alimenti infirmat, X- hauriendo una omnes liquores salivae sit miles, quos natura in primas vias convehit, ut has humectent inque ciborUna

digestione adjuvent. Unde sitis, siccitas, chyli sipissitudo, dissicilior a sece separatio, abserptio minus prompta Excipit haec defectus nutritionis, emaciatio, debilitas. Sanguis autem sua lympha Orba

t lass

364쪽

tus, concretus, atrabitarius, obstructi nes, melancholiam , hujusque sequelas parit. ues 8 Alvi suppressione diuturna stercus accumulatum, e X succum, durescit aegre dein promovendum intestinis hinc distentis , εμφρab imperviis, fibris eorum infirmatis, vasis compressis, tum et Venter, molestia nascitur hypochondriaca pertinax alvi constipatio, haemorrhoides, capitis gravitas, dolor, Vertigo, angina, ophthalmia, omitus, leus, putro fecis, aestus, febris, spasmus, inflammatio intestinorum,dc. Haec quidem in naturis debilioribus, quae plurimum CXcrementi generant Robustis pauca, quam quotidie ex alimentis parant, sex etiam per multos dies retenta

non nocet.

sue 9. Qui urgens lotium reprimunt, nisi in vitis tandem emuit, vesica his ultra modumturgens hypogastrium ac lumbos tumore, dolore, angit; cavitas vescae immanis fit, fibrarum ejus atonia,

sphincteris pasmus in vincibilis, schuria

365쪽

IN ORDINAπA. 36s tarde aut nunquam sananda, quan

aut e stagnantis urinae acrimonia inflammatio vesicae langraena. Haec mala topica Accedunt ex impedita simul lolii secretione seri urinosi in sanguine retentio, putrefactio, lymphae,&, qui ex hac secernuntur, liquorum corruptio similis 3I3 unde anxietas, sitis, nausea, omitus; aliva, perspirabile, sudor, uri nosse; tremor, Vertigo, delirium, convulsio, letharguS, morS. 36o Perspiratio ultra, quam par est, aucta vires prosternit, animi deliquium, mortem subitaneam 427, infert. Suppresia eadem siccat integumenta ac rige. facit, vascula obstruit, humorum molem auget, gravitatem ad stateram ad sensum, lassitudinem, anxietatem,animi torporem, congestiones in partibus, tumores, dolores, inflammationes creat nisi mature benignum aliarum excretionum augmentum consequatur. Accedens autem retenti excrementi acrimonia etiam febres erysipelas rheumatismum , arthritidem, inducit. 6 I.

366쪽

366 ExcRETI AC RETENTIOs61. Sudatio nimia exsiccat corpus, debilitat, subducta aqua humores cogit

et Sa),diathesin inflammatoriam 367ὶ, atrabitariam 284 36s , anguini conciliat, cohaerentiam inter ly mphamo cras samentum infirmat 3i9 , alia excrementa in spissat, minuit immeabilia reddit, poris nimium patulis periculosam ad frigus sensilitatem parit. Haec quantum

noxae inserre queant, ex locis citatis intelligitur. Sudor admisi frigore subito cohibitus similiter, ac suppresia per sipiratio s6O , nocet. Sudandi autem consiletudo tempore in naturam con Uersa, si sponte aut arte abrumpitur, dissicilli. ma saepe mala producit. s62. Immoderata seminis profuso non

tum utilissimi humoris jactura, sed ipsbetiam motu convulsivo, quo emittit Ur, frequentius repetito,inprimis laedit. Et enim sium mam voluptatem universalis ex cipit virium resblutio, quae crebro ferri nequit, quin enervet. Colatoria autem corporisqUO magis emulgentur, eo plus humorum aliunde ad se trahunt, siccisque

367쪽

IN ORDINATA. 367sque sic ad genitalia derivatis reliquae partes depauperantur inde ex nimia vene- relas situdo, debilitas, immobilitas, incesius delumbis, encephali dolores,calores, convulsiones , sensuum omnium, maxime vises, hebetudo, caecitas, fatuitas, circulatio febrilis, exsiccatio, macies, tabes pulmonica dorsalis est eminatio. Augentur haec mala atque insanabilia fiunt ob perpetuum in Venerem

prurit Um, quem mens non minus, quam corpus, tandem contrahit, quoque efficitur, ut dormientes obscena phantas mala exerceant,d in tentiginem pronae partes quavis occasione impetum concipiant, onerique stimulo sit quaelibet

exigua reparati permatis copia, levissimo conatu vel sine hoc, de relaxatis loculis elapsura. Quocirca liquet , quare adolestentiae florem adeo pessum det iste excessus Cur senibus tam pernicialis'

Discrepant tamen hoc virium genere homines etiam ejusdem aetatis inter sese plurimum aliis vel modica venere languentibus ballis immoderatissima vix exhauriendis. Y 363.

368쪽

368 ExcREΥI AC RETEN ΥΙΟ363. Abstinentia nimia rarius quidem obest obesse tamen visa hominibus natura salacibUs, λυο περμιοις, pollutione debilitante, onorrhoea, oppletione, tumore, dolore, inflammatione partium semini serarum; si agnantis seminis in spissatione, corruptione; satyrias, spasmis

melancholia, mania venere a Sexui

quiori ex hoc sonte quandoque languor virium, suo albus, chlorosis, malum

hystericum, furor uterinus. Ohibita autem succi seminalis ad exitum concitati Haculatio Caput v meo ρκήλην, scirrhum, cancrum testium, inducit. s6 . Lactis excretio, nutricis viribus major,subducto corpori nutrimento, de bilitatem, pallorem, maciem circuit Umvacillantem, febrim hecticam, tabem, sudores pro suses, utero gravido abortum creat frequentiore insuper uberum suctu etiam vis nervea labascit, irritabilitas

i 9 o), animi dejectio, deliquium, cordis palpitatio, vertigo sensuum, maXies me visitas, teneritudo, hebetudo, sipas mi hysterici, nascuntur. Parati autem lactis

369쪽

suppressionem mammarum sequitur distensio, tumor dolor, febris, inflammatio suppuratio, cirrhus, aut impetu alior sium veri dolores rheumatici, humorum in partibus aliis congestiones, harumque sequelae nisi mature salutaris per transpirationem sidorem, urinas alvum, ochia, menstrua, evacuatio su

perVenerit.

ue6s Nimiae sanguinis acturae, per quascunque Vias factae , consecutiones sunt inopia liquidi vitalis 393), virium defectus, circulationis languor, caloris nativi extinctio, pallor, omnium actionum infirmatio, crudi, aquosii, pallidi, mucos, in humoribus accumulatio 283, 287, 334, 36O, 363, 366), solidorum debilitassis ),cachexia leucophlegma

tia, hydrops Contra haud minus periculosium est, sanguinis Huvium aut naturale, aut cui natura dudum adsuevit, supprimi. Etenim plerisque sanitatibus ad colligendum aliquod humorum superpondium inest pronitas, qua cum neceS-sariae, tum tolerabiles,redduntur evacua Y et io-

370쪽

37, TXCR. AC RETENT INORD. tiones, , quod per has amissum est,

continuo reparatur. Ita Vel praeter necessitatem institutae sanguinis detractiones etiam inconsuetudinem abeunt, nec

intermitti impune possunt 8 Ple- thora inde multiplex 387 ad 392), uni

versalis, particularis; vaserum distensio, circuitus suricatio varia naturae ad excernendum molimina, motus irregulares, spasmi enormis humorum in partes

singulares congesti. II), inflammatio, error fluentium 399), impactorum CO), excretorum Oi , Tu rum Oa, O 3), secretorum qOF); praecipue autem mirabiles per in lita loca haemorrhagiae.

congrue calculum annumerare licet tametsi nec male aliorsum referri bleat. Habet enim pro basi terram, cujus uti

plurimum in fluidis firmisque partibus corporis humani I 37), inque alimentis i 8 , quibus vesicimur, inest ita, quod