Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

381쪽

ANIΜATAS. 381s 88. Sanitas quidem id contubernium saepe haud aegre fert. Nec raro tamen multimodis inde laeditur; maxime ubi interiora occupantur. Primis hinc viis a mole, numero, conglomeratione vermium, gravitas, infarctus, obstructio, leus: a motu, reptatu, suctu, irritamenta ner-Vorum, nausea, Vomitus , singultus, an-Xietas, motus ventriculi cintestinorum

inordinati, pastini, ructus, flatus, borbo-rygini, dolores Ventris Varii, tumores, alimenti coctio perturbata, chyli ab serptio impedita, alvus irregularis, alias stricta, alias laxa quandoque rosio accedens excoriat, inflammat, eXUlcerat, per forat ex consumtione chyli esuries, bulimus bovula Vermium, recrementa, ca davera, mucum naturalem in Viscant, accumulant, menstrua primae digestionis in spissant, corrumpunt, ac secem feceacervando utrorem late diffundunt. Haec quidem opica sunt mala. s 89. Facit autem multiplex hujus o

cinae cum univers corpore consensUs, ut&reliquae partes una assiciantur. Etenim

382쪽

382 POTENT. ORBIF. ANIMAT.nim btractio nutrimenti maciem, pallorem, debilitatem , trophiam creat eschyli nec rite cocti, nec defecati, alienis etiam intermistis corrupti, vitium, in secundas vias delatum, in cacochymiamo cache-xiam degenerat. Irritatio denique, per instrumenta motus ac sensus , horumque vires, quaquaVersum sese extendens,omne genus affectionum spasmodi carum inferre potest. Hinc circuitus humorum turbatus, cordis palpitatio, pulsius exilis, deficiens, intermittens, animi deliquium, horripilatio, sebris , dolores varii, Vertigo caecitas, aurium tinnitus in-Qmnia turbulenta, terrores, deliria, a phonia paralysis, catalepsiis, poplexia, tetanus, motus convulsivi praesertim, atque in stultus epileptici omni modo mirabileS.

innotescit, quaenam nasci mala possint, quum in aliis corporis vivi partibus , externis vel internis s3 q), aliquod animantium genus nidulatur.

383쪽

DE ET QUAE FOR. c. 383 De ceteris, quae forinsecus admotabsunt.

394. MULTA insita per casse, vel consillio, corpori e X terne admoVentur, aut in illud incursant, quae prioribus titulis non comprehensa, praeteriri tamen nequaquam debent; quia in producendis morbis plurimum Valent. s92. Vestimenta, quae consuetudo magis, quam natura, homini necessaria fecit, mole pondere, adstrictione, quas ambitant partes premunt, Vasa arctant, appulsis humoribus resistunt, contentos repellunt, blidorum fibras inter se compingunt. Quae quidem si moderata fuerint, san Uni robur, vigorem circuitus vitalis, mutuam continentium contentorum actionem, attritum, calorem nativum, augent 43 34 3 q), tegumenta,

Ter UOS, ii Oras, mulculos, fultura jux an , debilibus hinc saluberrima. LXceden Sautem pressio, ut vario est gradu, mala plurima ac diversissima inducit. Humoribus

inde diathesis inflammatoria 367), pia

384쪽

384 CETERIS, QUAE tredo 313); reditus pervenas, influxus

per arterias impeditus virtutis nerveae interceptio, nutrimenti, hinc nutritionis ac incrementi aequabilis desectus male riae blidorum degeneratio, coalit USeo

rundem multiplex 2C9,6). Haec dum

pressioni expositae partes patiuntur, contraria in reliquis eveniunt, humorum a fluxus, accumulatio, impetus major, Canalium distensio, αναςόρρωσις, GUT Gς, δα ρεσις 2O3), omnifariae fluidorum aberrationes 39T&seq.), incrementum nimium 26 i), tumores Varii, propor tionis ac aequilibrii inter partes, Vires, actiones, destructio,&c inde an Xietas, dolor, o edema, inflammatio, gangraena, stupor, paralysis, poplexia, haemoploe, mictus cruentus, abortus, Varia consor mationis, situs, nexus, vitia, in teneris praesertim ac debilibus corporibus nascuntUr.

93. Eadem atmosphaeram inter cutim media hujus calore sola, illius

frigus arcent, calorem eχ tremi corporis augent, molliunt partes calefactas, hu-

385쪽

FORINfECUS ADΜOTA OBSUNΥ. 38s mores eo trahunt, ab aliis partibus abstrahunt. Quo nomine ut saepe multum juvant, ita aliasin vehementer nocent 4 et , as). Interest tamen, utrum linea, Xylina, coriacet, serica, lanea, plumea pilosa materies sit, e qua con-

stant neque enim in omnibus par calo bis tenacitas datur.39 . Combibunt etiam humidum retinentque plus, minus magis quidem, si1 de animali parata sunt, quam de Vegetabili materie. Ita diversimode in vascula

culanea agunt, sectuque aut repulsu ex-lcretionem ac abserptionem culaneam multimodis, nec semper innocue Vari Pant, augent, impediunt. Eo quoque haud parum frequentior aut intermissa vesti- um mutatio facit.

428. shintelligere est, cur intempe stiva hyberni aut aestivi vestitus mutatio, subitave partium tectarum denudatio, aut neglecta tegumenti ad aeris vicissitudines accommodatio, tot ciam gravia saepe mala, insuetis praesertim, inducant 'Et

et quid

386쪽

386 DE ETERIS, QUAE quid ossicere stragula, culcitrae, fastiae, cingula ligationes, c. possint 2396 Epithemata liquida, mollia, solida, quae corporis partibus multoties, non sine fructu , superdantur, quandoque tamen Inocent frigore, calore, pressione, humiditate, siccitate, singulari materiae suae virtute, penetrabilitate, applicandi modo ac tempore parti Umque, quibus imponuntur, diversa constitutio. ne Balneorum vires agendi pari ratione

397 Pinguia autem Vario nomine rinsecus admota, aut illita, obesie insita- per possunt emolliendo, transpirationem occlusit poris stupprimendo, tum, sicubi acria simul fuerint, irritando humoresque alliciendo. Unde dolor, febris, inflammatio, erysipelas, pustulae, &c. Nec obstat lentor, quo minus abserpta introeant, stimuloque late dissu Q proprias sibi vires per universum corpus, aut in partibus longe dissitis, effectu multum vari

ante exserant, aegrius denuo X tergenda.

398. Quaecunque porro impetu acta

387쪽

FoRINfECUS ADAIOTA OBsUNT. 387a soris in corpus incursant, hujusve motui rudius resistunt, actione mechanica

cohaesionem, situm, nexum partium turbando, morbos creare sistent, maxime in

consecutiones. Moles itaque adacti corporis, pondus, figura, celeritas, directio, comparata cum partis affectae cohaesione, fabrica , positione, c. modum gradumque laesionis determinant. s99. Huc etiam referri possunt injuriae, quas impedimenta in partu, imprudens obstetricatio, nutricis custodis veruditas ac negligentia, premendo, trahendo, distorquendo, quassando, sauciando, infanti inferunt, eo deteriores, quo tenellum corpusculum minus est res-stendo. Nec foetus etiam uterinus ab id genus violentiis plane immunis est. 6Oo. Neque tamen hinc intellexeris,

quae gravidarum phantasiae vulgo tribili 3 solet,

388쪽

let, multipotentem in corpore foetus mutando emcacitatem uti nec, quae de incantamentis perhibetur, vim morbiferam. An igitur utriusque eadem est ratio An aequa fides 86o I. Ignis quum vi majore, quam

quae ferri queat, in partem corporis agit, motu Vehementiore, CXpansione, effusione , dissipatione, exsiccatione humorum fibrarum vaseulorumque cris patione, ruptura, omnium in escharam insormem colli quatione, singulos inflammationis gradus ad saevissimum usque sphacetum celerrime producere potest. 6 Oa. Subeunt quandoque res alienae, blidae, ad interiora corporis, Vae cum nec digeri a natura possint, nec commode permeare, aut rursus ejici, OCVUs, serius, nocivae redduntur. Hujusmodi sint os, lapilli, acus, festucae , clavi, glandes, fragmenta metallica, vitrea,

pili, ossae grandiores, similia, quae

alias per meatus naturales, foris patentes, alias per Vulnera, intro de Veniunt.

6o 3. Laedunt haec mole sua, ponde

389쪽

FORINfECUS ADIIOTA OBSUNT. 389re, duritie figura, motu, obstruendo, gravitando, comprimendo, irritando, atterendo, vulnerando. Quod si vero ejus naturae sent, ut, quibus alluuntur, humoribus bivi possint, latius etiam sesedi undere ac vi singulari nocere blent.

Nec rarum est terrea, mucosa, amurcosa,

coagula, iis adhaerescere, sic varii generis concrementa nasci s68, TO,s7 I).6O . Pro partium igitur, qua Occu. pant, diversitate omnifarios Tectus producere debent. In adipem per vulnus demersa, per annos saepe innocua, Varie mutata sede, aut oras demum protruduntur, aut irritando inflammant, eXulcerant, aut improvis haemorrhagias intus, convulsiones, paralyses, subitum mortem inserunt Laryngi impacta, altiusve in tracheam detrusa repente sitimo cant, aut violenta tussi, inflammatione, exulceratione, tabe, paullatim necant.

Deglutita, dum in faucibus, oesbphago, stomacho, pyloro, intestinis, haerent,

obstructione, inflammatione, perforatione, ulcere, calculi generatione 16S , di-

390쪽

39 DOCET QUAE FOR. ETC. versimode hanc ossicinam turbant. t rumin ex primis viis nonnunquam in vescam urinariam deseruntur,is quavia Quaecunque alicubi detenta lotio alluuntur, crustas calculosa mora contrahunt s7O). ec obseurum est, quid mali in nares, Oculos , aures, immissa

creare debeant.

6os. Et hae quidem praecipuae sunt,

inter quas corpus humanum Versat Ur, potentiae nocentes Ut vero multae laedendi facultate inter sese conspirant, multae contra pugnant ita, quas inducere Ualent, noxas pro varia similium vel

dissimilium concursione intendi aut mitigari ac destrui necesium est.

De Seminii morborum 7s).

6c6. SE IINI A morborum non minUS, quam potentias nocentes, multifariam inter se dis repare docet, quae has inter illa cquiritur, mutua a finitas 7 78), imagnusque numerus morborum, quos V Unita producunt iaci ad iS . Merentur ideo speciatim hoc loco etiam considerari 79). QT.