Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

51쪽

D CAUs A MORBI. 23ta videatur Medicina. Oilicii ratio eo compellit Medicum, qui tum demum

vere cognovisse morbum dicendus est, cum causam ejus detexerit. Sanatio etiam non nisi succisa morbi causia, exquisite obtinetur. 16. Statuendus tamen huic sues.)scrutinio certus limes; ne ultra, quam ex usu est, aut subtilius, quam ericis,

CXerceat Ur neque extra sphaeram naturae Virium evagetur his enim blis Medicus in cognoscendo aeque ac in curando sese continet C ad 9.). lnde ad ultimas metaphysicas, primas Vephysicas causas non adscendendum. Ars ex se nimium longa suo tamen sine pio. conclusa, in caussis etiam secundis progrestum vetat heriorem, quam qui selicius perficiendae sanationi conducat.

s7. Quocirca nec minutis causarum differentiis, quas schola invexit, hic inhaerendum. Disputationum haec materies, a sanioribus etiam philosephis hodie repudiata artem, quae Opere potius,

52쪽

: DR CAUSA MORBI.

quam verbis, demonstranda, dedecet. 18. Distinguunt Medici, nec inutiliter, inter catlsam externam internam. Interna Vocatur vitium quodcunque in corpore radicatum aliquamdiu, priusquam in morbum erumpat. Si quae vero gesta, ingesta, aut oris admota homini, sua vi agentia morbum pariunt, is ab externa causa natus dicitur. Trior ergo aliquem ponit ante praesentem morbum sanitatis defectum, sed latentem, aut tam levem, Ut absinque notabili functionum laesione ad tempus feratur potestque is in firmis partibus aeque ac in humoribus haerere. Posterior etiam sanissimos morbo

assicit in cum plerumque sensibus manifesta sit, satisque cito noxium stectum dat, ab ipsis acgris saepe animadvorti solet. Unde invidens audit, nec priscis quoque neglecta Empiricis, qui contra internarum , quod obscurae sint ac incerta tantum conje- inura cognosci queant, quaestionem supervacuam si conten d Erunt.

53쪽

D CAUs A MORBI. ass9. Memorabilis porro est cause ρρη γουήκη seu praedisponens, προυπαξ κτικὴ προφασις occasio etiam aut Occasionalis dicta Praedisponens dicitur conditio quaevis corpori inhaerens,' Ua illud aptum est nata occasione morbum susicipere. Occasio est quidquid prae- disponenti superveniens hanc excitat, ut una morbum pariant. Neutra ergosela producendo morbo ussicit, sedatibarum concursius requiritur. Prae- dispositio si abest, occasio non nocet MVieissim si praedi siposito ab occasione CZUCS, CaVOS a morbo. Distinetionem docuit observatio, qua constat, non omnes homines ab iisdem rebus aequaliter assici valetudinarios idoneo regimine servari incolumes. 6O. Praecipua denique maxime generalis est causarum divisio in remota proximam. De utriusque tamen conceptu non convenit inter auctores. Remota aliis dicitur, quae blano sitissicit, sed intercedentem aliam requirit causam propiorem, ut morbus

B ue fiat.

54쪽

fiat. Proxima ergo his est, quae remotis perveniens, momentum addit, ut ilico morbus exoriatur, adeoque hunc nascentem proxime antecedit. Ita

vix discrepat haec causarum sectio a priore 39.) confunditur proXima cum Occasionali j 9.), more vulgi, cui causa morbi illud est , quod hunc proxime

antecessit quin remota bio gradu augescens, aut actu saepius repetito urgens, Ut tandem in morbum abeat, e dem iroxima evadit. Remus alii remota UOCint, quae singulae quidem aliquid conserunt ad morbum producendum , nec tamen , nisi conjunctae totum denique essiciunt quemcunque ceterum locum teneant in serie causarum ad morbi generationem confluentium. His igitur proxima est, quae ex Concursu omnium remotarum nata, b la, integrum morbum ita constituit, ut indisibi ubili nexu cum eo cohaereat. Quare montinens dicitur, ut quae Universam rationem rigua is morbi in

se contineat, qua posita is continuo se

55쪽

D CAUs A MORBI. 27 manifestat, adeoque ablata tollitur.

Hujus uti pars modo est remota quaeque, ita partem morbi tantum constituit. Qui omnes lingula remotas, ut una conspirant, intelligit, notitiam proximae habet qui tollit cunctas proximam quoque est ruit cum hac morbum qui aliquas modo, relictis aliis, partem quoque proXimae duntaxat deterit, nec perfecte sanat. 61. Missis aliis minoris momenti catlsarum differentiis, quas proposui. 38. ad 63.yrite eXaminanti constare potest, eam solam, quam sano sensu dixi pro-Σimam, atat continentem, verae causae

phyticae ingenium prae se ferre, quae morbum ita essiciat, ut illa posita hic

ponatur, durante duret, mutata mutetur, ablata tollatur. Reliquis idem tribui non poste, nec ideo nomen causae proprie competere Medicis igitur, suo loquendi more, causae titulo venire id omne, quod quocunque demum modo ad morbi generationem concurrit, sive ut Vera causa, sive ut hujus pars, aut

56쪽

dis DE CAUSA MORBI. conditio sine qua non, c. Inde litigandi, cavillandi, ridendi, materiem nasci, quasi causa sine effectu, hic sine

causa esle, eadem causa efiectus oppositos producere, aut idem flectus diversis ex causis oriri possit. 62. Consultum itaque videtur morbi causam blummodo vocare id exquisite, cujus vi totus morbus existit. De hac porro, quidquid de caussis physicis, inter

quas Utique morborum causae numerari

debent 3. 33.), affirmare licebit. 63. Inde ut quilibet morbus suam habet causam determinatam Fq.), qua nocesiario essicitur ita haec alia atque alia erit in morbis natura diversis,

contra cadem in illis, qui natura conveniunt tametsi diversas corporis partes Occia pant, ideoque nec easdem praecise unctiones turbant. Quod magnae utilitatis in arte compendium. 6 . Nec mera tamen privatio dici ea causa semper debet, quasi morbus, ut desectus sanitatis, tantummodo e absentia conditionum ad hanc requisita

57쪽

D CAUs A MORBI. 29rum oriretur. Aliena saepissime in aegris in sint, quae impedimento aut stimulo morbo creant.

6s Quum vero morbus non nisi in corpore sedem habeat 36.), causa ejus quoque ad corpus duntaXat pertinebit, inque hoc selo quaerenda erit quanquam e mente sorsan, vi mutui commercii eo devenit quod observare quidem Medici est, explicare Philosephi.

Ex animi motu natus morbus, illo sedato perdurans, non sine causa superest. 66. Ita porro cum morbo cohaeret, ut ab eo inseparabilis abesse nequeat, qui Mille tollatur, nec hoc absente adeste. Distinctio igitur causarum in continentes non continentes nulla est. Morbus ultra causam uam, . . sine causa, non perdurat. Vulnus, cui tro licet, quo inflictum est, ablato, una cum sua causa persistit. 67 imo haec causia totam morbi, effectus sui naturam constituit, ideoque

ab hoc re ipsa vix disere pati Quidquid in morbo est , in causia ejus inveniri de

bet.

58쪽

bet Utilissima ergo maxime necessaria illius indagatio habetur 3. . a domum selida est morborum cognitio, quae, quomodo in suis singuli determinatis causis confistant, demonstrat. 68. Raro tamen simplex est, sed plerumque ex pluribus conditionibus

una concurrentibus composita morborum nempe, ut sanitatis ipsiusque cor poris humani, notiones multitudinem in unum collectam quoque invol Utant. Itaque e quot nam partibus diversis tum illud, quod morbum vocamUS, Onstat totidem distincla dabuntur conditiones aut potentiae in ejus causa, quarum singulae partem modo aliquam morbi esticiant, conjunctae demum tot Um. 69. Quotiescunque ergo Cartim Ondition vim, quae mutuo concursu causam

morbi componunt 68. , aliqua deficit, Utatur, gradu augetur aut prius positis novae quaedam accedunt a Ut aliae in aliarum locum ubstituuntur; toties analoga quaedam imminutio, mutatio, aut augmentum in ips quoque

59쪽

D CAUs A MORBI. 31que morbo eveniet uti plena demum hujus abolitio, cum omnes & singulae exquisite tolluntur. O. Quo posito fundamento 69. ratio reddi potes originis morborum lentae

vel subitae, durationis, incrementi, de Crementi, parOXysmoriarn, remissionum, periodorum, mutationis ex alio in alium, perfectae aut imperfectae sanationis, reversonis, status denique neutrius inter fanum Maegrum fluctuantis. TI. Vare, ut causa morbi recte cognoscatur, oportet eam res bivere in

simplices , ex quibus composita ess 68. , potestates , harumque singulas

primo, dein omnes conjunctas, quid seorsim quid simul valeant, Xaminare. Quae res dissicillima quidem est, at utilitatis tamen plenissima medico dogmatico apprime necessaria.

2. Perficitur autem curiosa in dassatione eorum , quae ita morbum ante-

Cesierunt, ut credibile sit ad illius generationem aliquid contulisse sive ea pri- 'us in homine extiterint, sive pridem

60쪽

ati nuper a soris accesierint q. s. 6.)Ιlis quippe potestates TI.)Continent Ur, quarum confluXione causa morbi nasci tur ut adeo hujus originem rite consil-dcrata declarent.

73. Atqui haec ipsi s 72. sunt ,

quae Medicis nomine causarum remo- .

tarum 6O. , praedisponentium, prOcataroticarum j9. Venitant. Harum ideo quam utilis iecessaria sit inquisitio, patet. Quodsi vetus Empiricorum schola in his ilis male acquievit, magis etiam culpandi sunt recentiores, qui remotis insuper habitis, proximae 6o. tantum scrutinio sese addicunt. IIaec tamen saepe inaccesta est, nisi evidentiores remotae praeluxerint quin neglecta proxima, si cunctas modo remotas aufers, morbum sanabis

7 . Quamvis igitur verarum causarum ingenium non habeant, adeoque cum his male confundantur 6 I.); Omnino tamen merentur a Pathologo cxpendi, possuntque rectius morborum' prinin