장음표시 사용
241쪽
HIST. NATURA L. & MEDIC. LIB. IV,
IT a prii axis Incolis, quatuor hisce plantis, placuit indidisse idem nomen Iabo οὐ
Nec immerito, quod quantum facie discrepent; tantum efficacia eaque nobilissima multum sibi similes existant, quippe omnium radices quarum vires Brasiliani Lusitanis &Nos ratibus Belgis revelarunt) adeo commendabiles, ut inter Panaceas hodie habeantur: usumque in medicina praestent eximium.1 Α Β o R. A N D I I. IAA ORANDI I I hascitur, Catile griseo, tereti, per Certa intervalla nodoso, tortuoso, & inaequali. Radix flamentosa, exterius ex albo flavescens, interius albicans, odoris &saporis acris ut Pyretrumila singulis ramulis ab internodiis tria habet folia sibi apposita, ad tactum mollia, parum pilosa ner
vo conspicuo & venis obliquis, pallide Virentia, infernepaulum candicantia. In extremitate ramulorum multa foliola parva,venabuli figura,sibi invicem confertim sint apposita,in duos ramulos diducta,in quibus flosculi albi,quatuor soliolis constantes; quos sequitur semen, duplici palea tectum, ut in Cannabi, fuscum, Compressum, parvul Um, cordis figura, cui ab uno latere pars abscissa videtur. Radix valet contra venena imprimisfrigida: Pugillus siquidem recentis radicis contusus atque e convenienti liquore propinatus, vim cujuscumque fere veneni per sidores & urinas exturbat. Cujus portentosum specimen Barbaros edidisse vidi, praesente Illustriff. Nassaviae Principe,in Capitaneo, qui Fungos veneno S comederat. Secunda species fruticescens: caulibus assurgit, per longa intervalla nodosis & te retibus.Foliis est saturate viridibus, splendentibus, & ad tactum instar membranaceae Chartae in extremitate incurvatis, nervis & venis crassioribus conspicuis. Radice est tenui ,
242쪽
tenui, filamentosa, quae primo insipida , sed altius masticata, acrius urit palatum quaru ipsum Pyretrum, cujus loco ad liberandum caput & deiates a pituita, adhibetur. Alii Empirici adversus urinae suppressiones & Venem a frigore nata, ea utuntur cum sue cessii satis selici. IABORAND1' II L 1 ABORANDI IV. Tertia, Fruticis altitudinem adaequat, inque terris tantum selidis & pinguibus cre scit. Foliis latioribus & minus acuminatis. In summitate panis vel julis decoratur, quibus semen inhaeret intense calidum & urens. Radice est tenui δc luxuriante, in qua hujus plantae dignitas potissimum conssistit. Ad tertium gradum calida est & ssicca, sub tilium partium, Pyretrique vicem non raro supplet in praxi. Peculiari denique vi venenis a fiigore natis adversatur.
arta: est frutex arborescens, Caudice duro &nodo , sature viridi, Lauri majore, Caeterum non dissimili. Fructus sive Iuli potius, Piperis longissimi non qualitates, sed tantum formam aemulantur, & Caudici adnascuntur, foliis magnis, linguae figurae, acu minatis, nunc alternatis, nunc sibi& Iulis obpositis. Radice est praecedentium Is borani efficacia, si radii: folia pro balneis & fomentis contra affectus fri idos in usu
243쪽
Aethougo non imbellis planta, luxuriat pluribus in locis Brasiliae, ad fruticis
altitudinem, Catile lignosb, unico, exsurgens. Foliis est acuminatis, hirsutis, adtactum mollibus, leviter serratis, binis sibi oppositis , quae tribus eminentibus nervis secundum longitudinem , . multis autem venulis secundum C A AGHIYVYo. latitudinem intertexta stirit, ac stiperius tuberculis pilosis,inferius scrobiculis scatent albicantibus. Flosculis albis succedunt baccae nigrae , magnitudine baccarum Iuniperi, dulcis saporiS, quae Comeduntur a Barbaris , & si iccumdant instar Myrtilli fere. Vnde smegma ad lavanda linteamina
Foliorum pulvis non ilum , sed de succus, ulceribus male mΟ- ratis & ex calore potissimum or tis inditus, feliciter illa restituit. Ac proinde a Chirurgis multum expetituS. Icut quaedam Novi Orbis plantae, ob externam so- lummodo figuram, itaquaedam ob internas potissimum qualitates, cum Veteris Orbis herbis conser ri solent. Ita tota equidem haec cum vulgari nostratium Marrubio, eundem spirat odorem & quidem suavissimum, essicaciaeque est facile majoris. A quocumque Marrubio in hoc potissimum discrepans , quod hic flores non in ambitu ipsius caulis ad certa interstitia', sed in extremitatibus ramulorum verticillatim po siti sint, & quidem caerulei, tribus foliis constanteS: Caeterum proxime accedit ad Marrubium Pannoni cum Clusii, quod illa quoque folia sicut haec nostra habeat magis tenuia, oblongiora, acuminatiora , lanugi nosiora & subtilissime serrata. Ad trium circiter pedum altitudinem asi irgit, Caulestriato, nodosb, leniter hirsuto. Circa singulos nodos in Caule, ad certa intervalla, ramuli tres alit quatuor proveniunt, directe sibi oppositi, soliis quoque aliquot CO-pulatim ibidem dependentibus. Ramuli autem foliis Cum parvis pediculis ad sex septemve paria sibi directe
oppositis ornantur ,& floribus verticillis finiuntur. TO-ta planta ad tactum est glutinosa, aromatici odoris, &amarescentis saporis. Calida ac sicca habetur, ac inter deobstruentia, Contra pectoris imprimis vitia frigida usurpatur. Syrupi quoque & condita inde concinnantur flatulento ventriculo dicata.
244쪽
Si ulla in campis toto anno sponte luxuriat herba Medicinalis , haec
quidem Camara-Iapo, sive Menthae spe cies, facile primatum tenet. Etiamsi enim soliis nostratium sit acutioribus, aliisque partibus externis hinc inde ab ea abludat: tamen,si odorem,saporem,& qualitames examines , usque adeo congener Menthae es: Europaeae, ut vix quicquam ab ea recedat. Lusitani eam quoque Mentastro appellant. Assiurgit caule unico, procero, tereti, hirsito &ruso, in bipedalem altitudinem, foliis leviter serratis , hirsutis, inferius quasi incanis , binis sibi oppositis, cum parvulis adjunctis. Insuperioribus ramulis caulis, multi flores umbellatim positi,toto anno Tanaceti fere modo pro-Veniunt, cum staminulis dilute caerulei coloris. Quorum odor , Ut & totius plantae, es: Mentastri aemula , saporis amaricantis & aromatici. Semine ni
gro, ili, oblongo, quod maturum pappis evolat. Radice esst tenella, filamentis multis praedita. Tota planta calida & sicca habetur gradu intenso. Eisdem porro usibus dicata, quibus Mentha , magnique fit apud Incolas;
tenuium enim & aromaticarum cum
partium sit, Syrupi &Electuaria inde cordialia flatus discutientia, pectus &ventriculum roborantia praeparantur.
Azxinga Pre rasiliensibus dicta est
planta fruticescens,quae passim in silvis densis nascitur, flore exiguo albicante, cui paucae mulae e caeruleo nigricantes, Sambuci baccis similes, siccedunt. Foliis decoratur lanuginosis, ovalis figurat, triste viridibus
quidem, sed aspectu pulcherrimis; adtactum instar urticae mortuae, molli bus & veluti lanuginosis, quaeque nervis multis & crassis distinguuntur. Folia recenter contusa vel in pulverem redacta, recentibus & inveteratis ulceribus medentur prima intentione, si profunde illorum succus aut pulvis iis immittatur.
245쪽
INter illas herbas quae mundo Occidentali cum Europa sunt communes, est , Brasilianis quape, Lusitanis dicta, quae lacubus &stagnis passim innata re conspicitur. Folia nostrati Nymphaeae habet similia, inferius multis venis impleta vis praedita: florem etiam talem, sed qui constat duodecim foliis oblongis, acutis, ahia gustis, albis , Ω quatuor Vi ridibus foliis subitis, suavis odoris. Hus folia & flores
sicut externa facie, ita qua litatibus admodum ConVe a aiunt cum nostratium , iisdemque sunt usibus dicata, apud omnes passim incolas.
ces tibiarum ulceribus , in flammationibus & erysipela ti applicata, modentUT. Oleum radicis Pomphaeae quoque praestantissimum existitit, atque contra internoS& externos affectus calidio res in quotiano usu rCCCptu. Radices Aguvel Magus longae & succulentae sunt, CΟ-ctae sive leviter assatae inter medicamenta alimentosa numerantur, & apponuntur
. Praeterqtiam enim quod bilem retundant radiCOS,flu xibus ventris dysentericis sb Iamen afferunt & frenum
imponunt. Ita ut ipsi quoque Empirici Comprobent quo ridiana experientia id quod veteres At abes & Graeci de qualitatibus Nymphaeae olim testati simi; scilicet flores eiust quidem refrigerare &humectare, sed in radicibus & semine siccandi & refrigerandi qualitates praelucere. Accedit quod in non paucis id vegetabilibus pateat, ut una eademque planta pro diversa uniuscujusque partis natura suum variet temperamentum. Nier tot tinnienses palustres herbas,adhuc tres ustiales hoc capite describendas suscepi. rarum primo se offerunt duo frutices, sub nomine Animae, quae sicut ob raram& pulchram faciem caeteris facile praecellunt, ita qualitate Medica haud inferi ores CX1ssunt. Ilae autem Anima iba dicta, frutex est qui quinque aut sex pedes ex aquaer1gitur miCO tantum caudice fragili quasi internodiis divisio, cinereo instar Iu andis ,
an Cugus summitate aliquot folia magna, laete viridia, Crassa, laevia, figura pene Num phaeae vel Sagittalis, nervo recto & venis trans ersis Conspicua. Qtiae singula pediculo annituntur ultra pedem longo, succulento. In eadem caulis siummitate inter folia α-1urgit iiOS Unicus, magnus, concavus, folio unico incarnato constans, coloris palliden i,cum stamine cras , flavo, in medio floris concavo. Huic succedit julus, qui fri ictus ςVaait, perpetuis quadratis constans, ovi Struthionis plus minus, magnitudinis & figu-T L rae,
246쪽
A N I N G AA N I N C A ILrae, coloris Viridis, intus refertus pulpa alba, humida, quae matureiacta & exsiccata, farinacei fit saporis & tempore famis comeditur. Cujus tamen eXCestiis cum evidenti vitae periculo fit, quod ob frigiditatem & flatulentiam, more fungorum terrestrium
suffocationem min tur. Lignum eorum qui ad arboream altitudinem excreVerunt, ad varia mechanica
usi irpatur, Cum enim levis sit, tenax, siberosus totus Caudex, Indigenae & Nigritae e inde potissimum conficiunt, id est,rates suas ex trilignio copulato, ad fluvios raptim trajiciendos. Medica autem qualitas in bulbos a sua radice consistit, de qua mox in secunda Anma agam, quia utraeque earundem sunt Virium Alter autem Anieta eisdem locis stagnantibus, ejusdemque altitudinis Conspicitur. Caudice itidem unico; sed qui dispescitur mox in varios caules crassiusculos, molles Mjunceos , Muta sive Bacobae instam; unde ex unoquoque caule folium praegrande, oblongum, raris Venis conspicuum fastigiatur. Flore es unico atque magno & candido, CX quo progerminat fructus haud vulgaris, primo viridis, mox ex cinereo flavescens, Oblongus, Crassus, compactus, ac veluti granis & punctulis distinctus. Nobis inutilis habetur fere, Barbaris autem edulis ex defectu melioris alimenti. VterMe Aninga radice est crassa, bulbosa, quae sola foliis &fructui harum planta rum in Medicina praeferenda est. ippeaeum praeter primas qualitates frigidas, xC'Huium quoque sit partium &deobsi ruens, in varios usus adhibetur a Lusitanis& Bar
247쪽
Contra hypochondriorum & renum inflammationes ac obstructiones, sementa exinde conficiuntur. Oleum denique expressum, praestantissimum habetur contra praedicta mala , atque olei Nymphaeae M Capparum vices supplet. Si ex radicibus denique in urina humana Coctis balnea fiant, eaque aliquoties cali
Doti oba, omnibus passim nota, Herba ultra tibiae altitudinem vix assurgens, Pu a gera Lusitanis dicta, selio oblongo, nunc maculato, nunc immaculato, hinC inde per paludosa aquosa loca stagnantia conspicitur, Persicariae per omnia similis, unde eam Persicariam Americanam appellare placuit. Caulem habet nodosum, teretem, viridem,& ad nodos rufescentem: sella similia Qtiis Salignis. In Summitate ramu lorum proveniunt spicae forum tenues & longae, plenae flosculis albis. Fert semen triangulare, splendens, fuscum, parvum. Radix est instar capillorum longorum, qUi bus sub aquase sustentat: nam caules oblique sub aqua natantes, ad nodos habent fibras capillatas satis copiosas. Radix illius comman a intensiore servore & acrimonia linguam inficit, Europaeumque Hydropiper tantum non siperat. Fomenta e seliis veteres membrorum dolores dis ivtuat, frigiditatesque abolent. Pubis epius applicata urinas e frigore cunctantes Ciunt. Caeterum recens herba inter Caustica primas tenet, cujus rei non ignari Chirurgi, ea quotidie utuntur contra UlCera putrida, &vermibus scatentia. Tumores induratos digerit, cataplasmatis in modo imposita.
INtex diversias Malvarum & Althaearum species Americanas, Europaeatum aemulas, hae quidem duae familiarissimae & ab omnibus expetitae sutit. Quarum nomina Ver' nacula mihi exciderunt. Lusitani eas communi nomine Mailva seco vocant.
248쪽
Prior scujus iconem hic ex A L ae H AE A. hibeo) Malva est eleganter arborescens, caudice recto, in ferius ramis orbo, superius in multos distributo, in quibus folia magna, Malvae hortensis Eutiropaeae, vel Abutili Avicen nae modo, solitarie posita cum longis pediculis adnascuntur. ea in totum sunt hirsuta, inferne albicantia , in ambitu sub tilissime dentata , ad tactum glutinosa. In extremitatibus ramorum , & capitellis hirsutis, ins far Alcaeae vel Bamiae gyptiacae enascuntur flores in signiter incarnati, pentaphylli, glutinosi, cum staminulis multis flavis. Senien est splendens, nigerrimum , quasi triangu
Folia & flores quotidiani sunt usus, loco Malvae, sicut mox probabitur in sequenti
herba. Altera Althaea magnitudine
quidem, sed non dignitate inferior, ex radice multa tenui in caulem rectum, teretem, uno
latere rufescentem, Vix ad qua tuor pedum altitudinem , ramusculis ornate expansis, asturgit. Cui folia singulatim posita, in longissimis pediculis Malvarum more ad nascuntur, inque
tres vel quatuor lacinias secta,& crasse in ambitu serrata, quibus notis potissimum a praecedenti planta discrepat. Superne saturate viridia, inferno incana, hirsuta, & ad tactum mollia, nervis & venis rufescentibus. Prope exortum foliorum ad caulem & in summitate caulis ac extremitatibus ramorum provenit flos egregie incarnatus, pentaphyllo , stamineque in medio in ruato: tot triangulares, hispidae, adhaerentes capsulae grisei coloris, juxta
se in orbem positae sunt, quot folia flos habuit; in quibus semen triangulare, subrotuu-dum, & figura Lunae gibbae, coloris grisei, magnitudine Farris. Ego utriusque herbae decoctum pro clysteribus & fomentis quotidie praescripsi: quod inter modice refrigerantia & emollientia principatum teneat. Nec aliam peculiarem qualitatem, ab Althaea veterum discrepantem, in hac potui animadvertere. Amara, sive Solanum vesicarium. etiamsi enim haec Solani species Americani sil- vestris foliis sitis dentatis, caule pilos b, nonnihil abludat a veterum Solano Hali
cacabo , tamen si caetera externa & interna rite considerentur, nulli alteri plantae comparari potest. adde quod hujus silvestris folia in ambitu serrata plane conveniant cum foliis Solani hortensis Futasti. Ex radice parva, alba, filamentosa, enascitur caulis satis crassus, quadrangUlaris, nodosus , pilis albis vestitus. Ramis itidem pilosis folia adnascuntur dilute Vixidia, adtactum mollia, longis pediculis innitentia; figura cordis, crassa, modo in ambitu dentata, similia foliis nostratis Solani Halicacabi. Ex thecula rotunda prodeunt flosculi
Parvi, pallide navi, in quinque angulos expansi; intra florem fiant quinque maculM M
249쪽
totidem staminula purpurea : ita ut flos clausus quinquangularem stellam reserat. Ρost quos sequitur fructus pallide flavescens, Cerasi magnitudine, folliculo inclusus modo nostratis Halicacabi fructus, nimirum pentagono, turbinato, cujus anguli lineis purpureis intexti. Fructus Comeditur & est sapore fere ut nostras Halicacabus. Herba cocta servit lavandis cruribus, ac proinde frequenter balnea ex iis confi
Fructus tenuium partium cum sit, hepatis & renum abstructionibus dicatus es , eodemque modo ut in Europa exhibetur. In eo solum differens, quod diuretica qualitas in remissiori gradu huic videatur concessa. A Guarii qui, a, sive Solanum bacciferum Americanum. Sponte in agris & deviis arenosis luxuriat notissima haesi planta. vulgus Lusitanorum diversa indidit nomina: alii enim Eroea ura vel Pimente do Gaianha Silii Ervado Nichomerito appellarunt,quod frequens ejus sit usus in Endemia illa ani inflammatione Bicho dei culo dicta. Frutex hic ex radice flamentosa, alba, caule unico, viridi, medulloso ornate exsurgit. Folia habet Capsico Brasiliensi similia, duo, tria, vel quatuorjuxta seposita, inaequalis magni tudinis. In quolibet pediculorum hinc inde nascentium emergit flosculus albus ex quinque soliolis retrorsum inclinatis, quinque staminulis erectis Iuleis, in medio positis. His flosculis verno tempore potissimum sticcedunt baccae rotundae, quae mature' factae, prae nigredine splendent, copulatim pendulae, si icculentae, multos acinos purpurrastentes continentes, quae ab avibus d orantur.
250쪽
Folia imprimis,magni sunt in Medicina, a Chi:
rurgis aeque ac a Medicise etita. Cum astrin
gendi & refrigerandi in signi qualitate vim quoiaque anodynam habent conjunctam, non tamensbporiferam. Vulneribus tibiarum, rimis papillarum mulierum , solia cum optimo successu apponuntur. Omni denique excedenti calori atque inflammationi prosunt, ardoresque nimios anieXtinguiunt, si eorurn succus recens expressiis Cum taedis ano immittatur. Cautio tamen adhibenda perpetua,ne promiscue in omni inflammatione pro topico apponantur, ob insignem repellendi & refrigerandi vim, quae in tota hac planta videtur praelucere. CorteX ejus contusus & aquis impositus pisces inebriat,ut in retia praecipitentur.
ACutquepo obi. Non imbellis planta
fruticescens in silvis hinc inde Conspici datur, quae ex radice superius rotunda instar Bulbi, sticculenta, inferius: filamentosa, surgit linico caule longo, recto, arundinaceo, in quo hinc inde promanant in pediculis folia longa, aCuminata, eleganter viridia, splen dentia, ad tactum instar membranaceae Chartae, nervo secundum longitudinem& subtilissimis lineis obliquis decorata,& in ambitu linea rubra, fimbriata In si immitate cautis,provenit flos instar Lilii egregie incurvati & ignei coloris, tribus vel quatuor foliis constans: apud quodlibet folium tria , quatuor, aut quinque stamina extant, ejusdem Colo ris, figurae ut dens apri. Radix assata vel Cocta tempore famis comeditur. Et inprimis a Medicinae peritis CXpetitUr, quia sbia absque alio remedio ulcera male morata sanat, si contusa iis applicetur.