장음표시 사용
261쪽
His T. NATURA L. M MEDIC LIB. IV. 23sto aspersa. Nec florem fert nec semen haec quoque. Non putem conVenientius reme dium excogitatum in pectoris affectibus, quam Syrupi& decocta utriusque hujus Coianismbai. uod eximie bronchias pulmonum aperii.
tactu de nocte peregrinan ti, quam de die Visu percipitur, non est quod pluribus inhaeream. Exsurgit ex radice parva filamentosa, in terris arenosis sponte luxuriat, caule striato, aliquantu lum pilosb, & Crasso. Folia auiatem Vrticae nostrati similia, ma gna , in ambitu ornate triangularibus dentibus, & raris pilis praedita. Fert si1perius racematim plures flosculos plane parvulos , Candidi coloris,longo pedi culo insidenteS. Vrtica haec ei dem usibus di cata quibus Europaea. Nec spe cificas in ea qualitates hactenus Comperi. Semen enim M radix inter digerentia, & urinaS mo
Tupali rucatu, Miarii tres flectes, Oporema, Tipi Ibina emo , quatuor Talaoba sive Brassicae species
Lanta est nobilis, quae nunc humi, nunc super arbore sicut aliae multae plantae P Lanta est nobilis, quae nunc humi, nunc super arbore sicut aliae multae plantae sine radice luxuriat, interque bulbosas, quod Bulbum habeat praegrandem & uti lem , facile primum locum meretur. Cujus si formam externam, si vires spectes,
Squillam Et tropaeam diceres, Quod il- - ri 'Tr
lδm pQr Omnia referat ac proinde alli T V P A I P I M V IV V C A T v. qui Indigenae a potiori videntur nomen qtiod Bulbum significat, Lusi tani. sebo a sive Cepam, impositisse. Fo- l rilia habet numero quinque vel sex, tri- shUS nerVis secundum longitudinem Ilmore Plantaginis praedita, nec florem, nec fructum ferentia; si int autem cubi- ltum longa, gladiata, inferius desinentia , ν
in Bulbum illum praegrandem, qui me' i dullam virescentem, pinguem, &iΠΟ-doram, ad tactum frigidam instar unguenti factitii, sed satis e sticacem stup- 'peditat. Dolores enim sedare ex calore in natOS, perhibent Barbari,soporem quo aque inducere experientia comproba- ltum est . Lusitani vero mecum ipsiam bulbum in usum quotidianum sicut sicut Squillam Europaeam feliciter applicabant. Illa autem quae humi crescit, facie & efficacia praecedenti est similis, Lusitanis sebola albara. Bulba esst rotunda, alba, pugni magnitudinis, cuticula nigricante :
262쪽
folia fert quatuor vel quinque sesquipedalis longitudinis, lineis secundum longitudi
nem viridibus texta, infra multis radiculis flamentosis se si istentat. TRES ALLIARIAE species, VIPORE MA, TIΡΙ , IBI RAREMO.
Liquot plantae in vastis Brasilice nemoribus reperiuntur, quae usque adeo Alliia, qualitates aemulantur,ut vel levissime attactae gravissimo odore silvas & aedes inte gras inficiant, atque simul capiti & naribus obsint. Tres diversis potissimum mihi in notuerunt, quarum prior siporema, sed Lusitanis sipo d'Asso nominatur. Illi enim stibnomine sipd complectuntur omnes illas mirabiles herbas in silvis luxuriantes , quae at
tissimarum arborum cacumina adaequantes, eas flexuosb & tenaci ductu amplectuntur. AC proinde cum omni fronde exceptis foliis destitutae sint, non habeo quo earum de scriptionem ulterius protraham. Secunda Tipi fruticis altitudinem aequat, flores albicanteS, fructus nigros rotundos prunorum instar, sed fatuos profert. Tertia procera es: arbor Ibiraremo, in silvis, tum quoque Olindae promontorio repetaritur,ligno adeo duro ut cistae sacchariserae inde conficiantur. Foliis es: & fructibus ro tundis. Hus facultates cum praecedentibus conveniunt 3c iisdem usibus inserviunt. Bar bari ad duo potissimum mala applicant. Cortices admiXta aqua contUndunt, indeque viscidum mucum, sive sinegma vi eliciunt, quo puerorum corpora quae febribus lentis& obstructionibus illis diuturnis e frigore natis, obnoXia fiant; adultorUm quoque membra Vagis articulorum doloribus infestata inungunt & fricant cum felici successis. Ego ob ingentem harum plantarum calorem & efiicaciam, posteriorem hanc potius curationem, quam illam priorem in pueris exercere malui. Multi enim adulti a frigidis illis musculorum,nervorum& tendinum affectibus internis & externis generali nomine appellant Lusitani) crebra &forti hujus mucilaginis inunctione restitui solent. TAI AO BA I. TAIAo 'BA II.
Iversis Brassicae quas Novus hic Orbis
producit, Talaoba, Radices autem Taia ab Indigenis vocantur. Harum Prima lactescens & alba existit radice orbiculari non tamen bulbosa, exterius incarnati coloris, interius favi, Cepte magnitudine aut Porri, multa filamenta inferius obtinente, caule autem brunno seu fusco, folia habente poeno orbicularia & nervos soliorum rufescentes. Radix & solium sunt edulia, laXant alvum. Secaanda opiae Idangariseima dicta, soliis est saturate viridibus &lactescentibus. Radicem habet itidem orbicularem, ut prior. Ex qua radice porro prodeunt Caules mul ti spongiosi,siucculenti, virides, crassi, cuilibet autem cauli insidet folium Unicum sagittalis herbae figura L magnitudine, quandojunior adhuc esst planta; alias triplo aut quadruplo majus, & Peta sitidis herbae soliorum magnitudine, nervos habens conspi'Cuos, Viride ad tactum molle ut Brasiaca, ac in ambitu cingitur duabuS Venis. RadiX Cocta Vulgo comeditur ut natatu, estque dulcis, & singularis quasi moschaxi saporis aut floris violacet , quae etiam febricitantes oblectat, de Conducit multum-Vtriusque
263쪽
Vtriusque speciei folia Cum caulibus Crassissimis etiam inciduntur & pro olere in aqua coquuntur; mollesCunt statim & optime sapiunt. Tertia Talaoba vel Mamara miri foliis est minoribus, durioribus, in edulibus, nec lacte scentibus, nisi sela radice quae caeteris Talabba radicibus est similis. Caules, ut primae, susci;
folia acuminata ut secundae, sed angustiora, dem figurae , aperturam habens ; Ita autem composita sunt clypeiformia Corpuscula ut Co lumna seu stamen laeve &teres appareat. Haec corpuscula sunt semen.
Quarta, est Taiabba silvestris aliis Taiobaraon dicta de is tanis Mungara-brava. Ex qua superstitiosum vulgus philtra aliaque similia ridicula confici posse existimat. Ra
dicem autem vere Causticum esse, ejusque loco prospere usurpari experientiam testem habeo. Quippe praeter balnea quae ex iis selis contra morbos culaneos, tum imprimis frigidos artici lares, apprime conficiuntur, membra quoque affecta, praevia scarificatione,contusi recenter radicibus fricantur cum optimo successu. Mox cataplasmata ex iisdem, parti dolenti undiquaque imponuntur: quae si per vices aliquot rei terentur, in
veterata quaeque mala, Citra r CidiVae metum exterminare solent.
Quae alia praeterea Brassicarum genera haec tellus producat, ad Medicinam ulterius spectantia, sedula posteritas investiget.
Ramina ut alibi, ita & in Brasilia varia reperiuntur, quae ultra duodecim diversa a me & Marhgravio meo observata sint. Quorum quinque tantum vel sex in Medicina celebrantur.
Primum est gramen junceum I A U A Ρ Ε . ad sesqui tibice altitudinem ali quando exstat gens, Indigenis Iasape aliis corrupte dicta. Ex radicula geniculata juncea, alba,exsurgit caulis primum sim plex, instar culmi siliginis , teres qui postea in aliquot folia sin
ditur graminea, angusta, in me dio album nervum secundum longitudinem habentia. Nul lius est odoris, nec florem gerit nec semen, selo ut plurimum effoeto nascitur, radices sub ter ra longe laeteque agit, noVas que herbas tenaces ductiles pro
trudit , quibus Indigenae pleri
que & Europaei quoque UtUntur ad membrorum vulnera liganda , morsusque serpentum, quo sit perius saturate viridia , inferius albicantia , nervo dc venis ex viridi flavescentibus, dc incentro solii purpurascentibus. In Caule autem longo flos inodorus uniCus longuS, albus, Uni co solio constans, inferior medietas hians, vi ridis coloris, magnitudine juglandis Sc ejus TAIΑo BA III.
264쪽
quo minus virus ad cor ascendat , Constringendos , donec vulnus sanatum fuerit. Sed misso hoc curandi modo , cui videtur aliquid sit perstitiosi intercurrere, ego via res & facultates quas expertus sum commendo, quae illius radicibus junceis succoque grato turgentibus insunt. Multis enim profuisse experientia comprobavi decocta illarum post assumptum venenum.
Herbam hanc licet a vero gramine nonnihil abludentem tamen inter gramina ponere lubet. Sicut enim Care Belgis in locis Hollandiae arenosis circa mare; ita fere in sitientibus Brasilice littoribus haec Paratura conspicitur. Raro ad cruris humani altitudinem ascendit. Caule est duro, ligneo, rufi coloris , foliis multis tenuibus, sata ture viridibus, ad tactum asperrimis, ornate comatim assurgentibus. Radice es: tenui, aromatici odoris, quae suffumigiis, balneis in ani & intestinorum affectibus indita,
emolliendi non solum, sed & roborandi facultate pollet.
Tametsi pauca habeam quae de tertio hoc Gramine testari possim; minime tamen
praetereundum duxi. Lusitanis optima comparatione appellatum, quodsiimmitates ejus in tres veluti unguiculos desinant. Gramen est plumeum, ad duorum pedum altitudinem assurgens, caule tereti, geniculato, soliiS ad geniCula longissimis. Caules egregie rufescunt, & in varios tenuiores cauliculos dividuntur, quorum quilibet versus fiammitatem argentea vestitur panicula, quae in medio semen Continet. Omni terra feliciter sponte nascitur. Radix Contusa & cum aliquo convenienti liquore propinata quodvis Venenum fere feliciter exturbat,ut testantur omnes exercitatiores Indigenae,sed a me nondum Com,
In pascuis irriguis Gramen do. rens mensibus potissimum pluviis eleganti facie luxuriat. E pilosis radiculis caules protruduntur multi tenues j incet,plusquam pedem longi, qui inferiori parte gramineis soliis vestiuntur. Quilibet caulis gaudet capitulo ovali squamoso, splendenti, coloris sublute scentis & expallido variegati: his superius flos
cultis insidet, unicus, tribus quatuorve foliolis luteis constans. Indigenae Lupicai, Lusitani 'Empige quia Impetigini medetur, appellant. Ob praeclaras virtutes, praecipuo ad curandam molestissimam Impetiginem atque similes culaneos ex
calore & humorum acrimonia natos affectus, vix ulli Incolarum est incognita. Quippe, cum tota planta concava sit quasi juncea , & succo
refrigerante reserta multum liquoris recens contusa sippeditat, qu0 pars affecta fortiter fricata , sui mum accipit solatium & pruritus intolerabilis mitigatur.
265쪽
23sAMONGE A BAQuinta Grammis species eleganter plicata atque miliacea, ad trium vel quatuor pedum altitu inem, ex radiculis flamentosis Ariandinis modo in pascuis assurgit. Folia viridia longa hinc inde caulis geniculis annata & solitarie posita. In summitate caulis spica longa, Milii spicae vel aristae Panici silvestris figura&magnitudine similis. Facies hujus plantae Gramineae mihi diutius nota quam ejus qualitates;quippe ab illis Incolis tantum mihi traditae, quibus Malvae & opei avae copia deest, quod emollientium herbarum vices suppleat, & eodem modo externe adhibita, eosdem quoque usius suppeditet. Imprimis autem sementa & lavacra ex ea consecta Anum ex Tenesmo afflictum demulcent. s
V cir piae, Meli cies agrestes
INtex plantas huc olim ex aliis regionibus illatas, atque tractu temporis domesticas factas; est illa quae Serpentariae majoris polyphylli nomen habet. amobrem tanquam exotica a primis incolis neglecta,ac proinde vernaculo nomine destituta, eam Lusitanorum vulgus Erva de S 'Maria nominarunt. Hortis irriguis, terris glebosis gau- det, idque mensibus pluviosis, sicut magna pars herbarum exoticarum; aridiora enim loca maritima, mensesque aestivos vix ferunt sata aliunde huc illata, sicut suo loco pro' bavi. Ex
266쪽
ΕκvA de Si, MARIA sive DRACVNCVLVS major. Ex caule nascitur erecto, rotundo, Crasib, viridi, favo & albo, more Serpentum variegato. Hinc novi caules ramorum instar emergunt, quilibet desinens in solium quater vel quinquies laciniatum more nostratis Dracunculi, viride & glabrum: continetque quaelibet lacinia nervum crassum varie & profunde exsectum. Praeter enarratum caulem alius priori similis exsi1rgit, e cujus summitate vagina prodit in acumen desinens, pedem longa, ad cujus pediculum spicae in modum instar Milii Indici componuntur grana succulenta, striata, flava &punctulis rubris variegata, in quibus si men continetur. Radice est tuberosa, crassa, rotunda, flamentosa, pellicula ex albo parum rufescente. Quantum ad qualitates medicas , easdem quidem cum nostrati communes habet, sed in gradu intensiori. Vt enim aliqua fata, quamvis ad terram & Solem clementiorem translata, remissioribus aliquando existant viribus; ita quaedam, ob peculia' rem sbli genium, majoris fiunt essicaciae, quod in Serpentaria hac quoque locum habuit. Folia & radices acris & amari sunt saporis, & simile quid habent cum Aro ac Dracunculo veterum. Lentos enim & Crastas humores extenuat, obstructiones ape'rit. Praeter haec levem astrictoriam vim cum enarratis qualitatibus habet conjunctam Vnde fit quod inter essicacia medicamenta, & ab omnibus passim incolis, contra coariti acia Vulnera usurpatur.
Μ Issis disputationum salebris de vero Acoro vel Calamo Aromatico Veterum a NeoteriCorum P ego nobilem hanc plantam Capi ait a dictam, Veri Acoris . ciem pronuntiarim. Europaeo nostro externa figura sive radicem sive folia spectes ζ Cepta magnitudine, multum similis. Sed quantum mole inferior tantum essicacia supς'rior existit imprimis radix, quae calida &sicca est, grato amarore & aromatico sep xi linguam
267쪽
C A1 1 C A T IN G A , aliis I A CARECA CAR ARV species BL 11111NCA ACORI syecies. Americani. linguam vellicans. Ea sola vel aliis mixta non tantum ad incidendos frigidos humores peccantes feliciter adhibetur,sed& contra Venena assumta imprimis usurpatur, ab advenis aeqtie ac indigenis. Vnde facile est colligere intensi, fatis gradu qualitatis eam esse calidae, &consistentiae admodum tenuis. Non semper uliginosis locis , sicut Iris cre scit; sed etiam promiscue aliis terris gaudet depressis glebosis, unde magna quantitate a Barbaris ad nos defertur.
R I Vlgaris herba Cararu in campis & hortis nascens Bliti albi potius quam rubri vide
V tur species quae Medos vulgo Lusitanorum dicta. Ex radice alba, crassa, flat entosa, Caulis unus atque alter provenit Cui hinc inde ramusculi adnascuntur, cum foliis Bliti similibus, quae farina quasi videntur aspersis. In extremitatibus ramulorum proveniunt flosculi virides , spicatim congesti more Bliti, nisi quod multo sint tenuiores. Semen producunt nigerrimum splendens, rotundum, parvum instar Papaveris. Blitum hoc oleris modo estur &loco Spinachiae coquitur, ejusdemque est saporis& essicaciae, addito succo Limoniam pro condimento. Nec minoris sit in Medicina quam ossicinarum Blitum, benigne enim alvum laxat, facillimae est digestionis, humi daeque ac frigidae temperaturae. Proinde ego malo circa ejus qualitates Galeno quam
Plinio vel Dioscoridi subscribere; quod hi Blitum iners plane, nulliusque in Medicinausiis pronuntiaVerint.
Fr. Ximenes multas Atriplicis species testatur dari in Nova Hispania Mexicanis muriquinte, Hispanis corrupte Milites nominatas.
Ejusdem haec videtur Species, cujus Clusius meminit sub nomine 'imia sive Bliti Americani. X Mensibus
268쪽
VVA CRIs ΡΛ Americana. Ensibus potissimum plua VAviis quibus magna pars fiuctuum hic vigere solet in fructifera est haec planta. Quae ex
radice aIba, longa flamentosa, caulibus, e viridi albicantibus ad ordinariae fruticis altitudi nem exsurgit, spinis undiquaque armata. Cui hinc inde alteria ta serie cum longissimis pediculis adnascuntur folia diverse fi gurae& magnitudinis , Iur eba
foliis similia, dilute viridia adtactum mollia, tenera, ac d tergo secundum longitudinem a culeata. In eXtr mitate & medio caulis & ramorum, veniunt tres vel quatuor flosculi, ex viridi ad luteum inclinanteS pentaphylli cum multis staminulis erectis. His succedunt fructus qui simul cum floribus a pi- Aore praetermissi ob itineris
injurias) Mespili magnitudine,
rotundi, laeves , coloris e viridi albicantis, striis viridibus satu ratis secundum longitudinem, mox dilute favescentes, sollici lo & pulpa constantes, Ut UVae crispae nostrates, saporis acidi
grati. Semina orbicularia . compressa, flavescentia, figurae ferme ut Lentes pulpae inspersa; quae simul cum fructibus deglutiuntur. fructus antequam plane maturuerit, sanis aeque& aegris ad ob gratum acorem adsitim sedandam in usu est frequenti. Alia praesidia medica promittitradix hujus fruticis, sed quia a me nondum experta, ejus descriptioni supersedeo & curiosae posteritati relinquo.
M E L 1 s s usi species AGRESTIS.CElebris planta scujus nomen vernaculum simul cum ejus icone exciderunt), a Lusitanis Erva Ciaretra ob Citri odorem dicta, a me ob odoris & facultatum convenientiam inter Melissae silvestris species relata, licet exlexna facie ab ea abludat. Ex tenui radice caulis striatus, geniculatus ultra nostratis Melissae altitudinem assurgit,unicuique geniculo duo folia opposita, tam in caule quam in ramulis apparent. FO-lia acuminata in ambitu serrata, brevi pediculo nituntur. In summitatibus ramorum oblongae spicae nascuntur, cum flosculis minimis, ex albo caeruleis. Omnes partes plantae fragrantissimae sunt, imprimis folia, quae non solum recen tia,sed ad annos exsiccata, tenacisam e reservant odorem,facile gratiorem & fortiorem
quam Melissa saliva: proinde mihi aliisque rei medicae peritis incolis in quotidiano sunt
Usse, non tantum ad externa fomenta sed ad potiones cardiacas, loco aquae Melissae te'
stillatae exhibendas, in frigidis potissimum affectibus ad flatus & colicos dolores discutiendos minime celebrataS.
269쪽
Ca ongae sis e Crithmi marini diversae species, quae Ἐulo
Sold elia , Tortulacae nomina audiunt.
Res hasce pigntas facie & nomine non soliun sed & qualitate sibi congeneres ,
Tuna quasi fidelia dealbare constitui
quia omnes hae quotidiani usus sunt tamque in Plaarmacopoea quam in Culina receptae pro acetariis. In locis maritimis ubi salso humore terra imbuit tir, luxuriat familiaris planta, Lusitani Perexit do mar vocant. Ex uno atque altero caule succulento, rus escente, molli, nodosio , partim humi incumbente, partim se erigente, nasci tur. Foliis itidem succulentis, oblongis crassis hinc inde ad singulos nodos provenientibus . In summitate autem cujuscunque fere Catilis , Capitulum oblongum at bum ut in Trifolio, fere, loco floris existit, habens in se aliquot staminula parva Crocei coloris. Folia & breves ramuli decerpti ac parum Cocti superfuso aceto Condiuntur, Meduntur, Cum carnibuS aut piscibus pro acetariis ; excitant enim appetitum , moventurinam & aperiunt viscerum oppilationes, ita ut si referatur ad plantas Europaeas, licet Crithmo marino facie nonnihil dissimi lis, ratione tamen qualitatum illa simillima sit.
CAAPONGA LC A A P o N G A ILSecunda, caule est Portulacae, tereti, geniculato, rufo humi serpit, atque circa maritima luxuriat in infinitum. ad quodlibet autem geniculum quinque aut sex folia apposita, figlixa soliorum Lavendulae, Veruntamen Cras, & succulenta ut Portulacae. 1nter folia in singularipediculo fert flosculum dilute purpureum, quinque foliolis constantem deorstim incurvatis & multis ejusdem coloris staminulis in orbem dispositis, quae in medio adhuc stamen viride ovale continent. Radices hinc inde unicas
270쪽
agit, innumerabilibus sitbtilissimis flamentis circumdatas, & fibrae ex illo variis loci,
prodeuntes, se terrae infigunt. Folia muria & aceto condiuntur, & pro aCetariis usur ipantur, sicut Crithmum marinum, Soldanella&similia. 'Tertia Caaponga, Portulacae esst quoque spe cies quae Bel droga Lusitanis dicitur ; ex radi ce autem brevi & in multa filamenta alba de sinente, producit Caulem rotundum , fac culentum foliis quoque instar Portulacat sile culentis. Rami quasi lana alba circumdati x in extremitate cujuslibet rami, octo solia in stellae modum disposita sunt, quorum me dio flos enascitur luteus, instar floris Portu lac nostratis. Cui silermanet Corpuscuatum quoddam , pappo albo CirCumdatum, in quo semen Continetur nigricanS rotun dum , papaveris semine paulo minus. Cocta
loco acetariorum tota herba comeditur ad excitandam OreXin.
Qina Acetosa Brasiliensis, cum hisce Poratulacae speciebus in quotidianis quoque acetariis recepta, hic subjungendam putavi. Cau- Ie est tereti viridi &sicculentos soliis itidem succulentis oblongis & laevibus. Flori. bus dilute purpureis in ramulis triangularibus prodeuntibus. Tota planta gratissimae
est aciditatis, nec Europaeae acetosta cedens.
Herba lanuginosia Dictamni aemula , IbinueGs e Liquiritia sed est v, lupeicava me Scopania , Caiatia aliis Da sic
Nobilis thaec odorisera planta, quae serius miles Innotuit, quod in dissitis locis
tantum reperiatur, aCproinde rarius in solamen aegrorum exhibita; tamen, quia ob insignem aromaticum saporem & odorem multa promittit in remedi- HERBA LANV CINos A. Ca, eam sedulae posteritati revelandam putavi, ut ulterius de ejus cogitet qualitatibus In silvestribus torris siccioribus luxuriat tenella herba ex radice exili, filamentosa. Ad pedis Circa altitudinem assurgit Caule uno atque alte ro tereti, ex viridi albicante adeo lanuginoso, ut totus gossypio aspersus videatur. Pro vario Naturae lusu ramuli longi hinc inde a terra siti sum expanduntur,soliis, nunc sibi oppositis, nunc solitarie positis, inaequalis longitudinis in ambitu leviter crispatis, quae omnia Cum ramusculis more Dictamni Cretici lanuginosa instar mollis serici ad tactum apparent. In extremitatibus Caulis & ramulorum fores spicatim congesti proveniunt parvuli splendentes ex argenteo subflavi, quibus decidentibus stellulae argentea
Folia odoris sunt si gularis proxime ad Dictamnum Creticum accedentis si modo levissime
Confricentur. Succus eorum recenter expressus & leniter aspersus culicum &muscarum non solum puni uris, sed & aliorum insectorum ictibus malignis medetur virus extrahendo. Multa