장음표시 사용
311쪽
Motare lapillos, eosque saepe in Ventriculo illius reperiri senii coctos, quorum pulvis haustus singulare remedii in sit contra lapides qui in renibus hominum nascuntur. Brasilien11s autem Crocodilus AEthiopibus &Nostratibus vocatur. Capite est compresso, si aperius firmissima testa munito. Oris hiatu amplo , qui longe ultra oculos aperiri potest; mandibulam silperiorem moVet, inferior est immobilis, quod nulli animalium, nisi huic concessum testatur Aristo t. de Animalibus) utraque autem
dentibus acutis, nunc longioribus nunC brevioribus praedita. Linguam habet nullam, sed tantum membranam, quae mandibulae interiori interjacet, & linguae figuram refert , quam tamen sustoli re non potest. OCulos habet magnos, rotundos, pupilla ni gra. Collum superius & dorsium tuberculis majoribus exornatis squamis vestitur. ulti ma caudae medietas, firma pinna superius erecte stante, ad finem usque dotata est: qua inter natandum , more piscium se gubernat. . Elegans hoc amphibium a rapina satur, exilit e fluvio diebus aestivis, & ad ripam a perto rictu apricari amat. Quo avicula quaedam ad Volans si,mnolentae ferae dentes a praedae reliquiis expurgat eodem fere modo quo Plinius i. 8. c. 1 f. de Nili Africano crocodilo narrat. Cujus dormiturientis fauces Mus Indicus, Ichneumon dictus, repente
intrat ventremque exedit, Unde Crocodilin mOX tantae desidiae poenas dat crudeli mor te. Hi vero Americani Crocodili, etiamsi immunes ab illo Ichneumone, non tamwn eva dunt barbaros sagaces, qui tunc per insidias opprimunt belluam satietate enervatam. T E I V . IN tanta Lacertorum frequentia, silvas aediumque rudera passim oberrante, unus atque alter tantum quoad hactenus Constat, reperitur venen*sUS. Omnes nomen
Teia audiunt, & Philanthropi habentur. Prima venenata sarapyeba tres vel quatuor digitos longa. Figura corporis instar vulgarium Lacertorum, quatuor est cruribus & pedibus : in anterioribus quinque, in posterioribus quatuor habens digitos. Corpus totum est hepatici coloris cum albis notulis, in cauda autem albis lineolis, hinc inde etiam aliquid flavi mixtum. Oculos habet splendentes & quasi vitreos. Cauda est caeteris latiori & breviori. Velocissime
movetur,praedasque per insidias Venatur. Totus veneno turget, unde morsus illius ad modum venenostis habetur : qui tamen ab assumptis & applicatis antidotis infra ex plicandis restituuntur. . AMERIS I MA. Ameris ima dicitur: LaCertu lus tres digitos longus & pennam O lorinam Crassus: Crura & pedes caetero rum Lacertorum similes,sed cauda bre vior, & incurvata: ocellos habet nigros, corpus autem fere quadratum Videtur.
Totum dorsum squamulis vestitur leucopoeis, latera, Caput & crura fuscis, Cauda vero Caeruleis: omnes autem splendent, & ad tactum apprime sunt laeves. Digiti in pe dibus instar setarum porcinarum. Admodum venenosium est animalculum. Si devo retur a fele, ventrem ejus inflat veneno, hostemque interimit suum. Cispidum est ex sugendi sanguinem humanum, proinde in aedibus se abscondit, lucem que fugit: cum econtra caeteri innocui Lacerti perpetui sint apricatores. Referunt, foeminam semel ta diam ab hoc Lacerto, vel solum indumentum, nunquam postea Concipere, a me aUtem nondum compertum, quapropter fides sit apud incolas. Plaga ab hisce noxiis Lacertulis illata, dilutam foetidamque saniem effundit cum tumore livido, cardialgia, torminibus, ac magnis cruciatibus. Peculiare huic malo antidotum nondum est inventum. Qil apropter haec aliaque communibus alexiphar macis tam exoticis quam indigenis, eXturbanda sunt. Quia nunc sermo incidit de Lacertis, unicum addam de corum natura in genere ,
312쪽
quod cum meo Massigravio observavi.Vecissimum scilicet esse quod Plinius i. I I. c.' o. testatum reliquit, caudas Lacertorum ex parte amputatas renasci, sed integre absciLsas non renasci, Contra Scaligerum. Coire volens mas leni morsit adprehendit scemel Iae cervicem, paulo post ad latus se inclinat; & scemina propriam Caudam sursum te vando admittit marem, qui pedibus complectitur Corpus ejus a tergo. Ex OViS, quae ut cunque pisi sunt magnitudinis, foetus sponte excluduntur; iis enim leviter tan uni ter ra tectis non incubat, sed Solis calori ea relinquit.
Illi autem qui Tarquira & et junbana dicti & ubique frequentissimi,pedalis sunt lonagitudinis, cauda longissima: velocissime nutantes Capite quando aliquid vident, Celerri meque Currunt: imprimis tum cum vident hominem dormientem, Cui Serpens, aut aliud venenatum animal laedendi causa appropinquat, illumque expergefaciunt, ne saucietur. Ita ut hi non minus philanthropi, quam praedicti illi misanthropi nomen me reantur. Praeterca tanta sagacitate & pernicitate muscas, vermes aliasque praedas venantur , ut nulli animalium fere cedant: absbluto hoc opere diurno non tamen plane requiescunt, sed integras noctes inter se, continuo strepitu vocibusque inconcinnis transigunt. Caeterum antequam finiam Lacertorum historiam, non praetereundum puto quod
in illorum dissectionibus grandiorum imprimis, quorum mentio facta in l. 3. de Alimentosis) Comperi;pulmoncs scilicet admodum capaces & magnos iis Concessos, respectu stiae conformationis. Quasi Natura praerogativam voluisset concedere hisce animalculis ad aliquot menses aliquando a cibo &potu sese abstinentibus, Ut rorem& auram, quibus perpetuo vesci amant, tanto liberius accipere & acceptam reCOndere possent. Eodem fere modo gulam & ventriculum justo majores aliis rapacibus animalibus in suum commodum concessos vidi siepissime.
Raneis vulgaribus diversae figurae, coloris & magnitudinis telam more nostra, tium facientibus, non destituta est Brasilia ; qui ab Indigenis communi nomi- ne appellantur. Horum maximam partem praetereo, illosque tantum exhibeo quibus a natura peculiare quid concessum est. Inter eos maxime celebris &, notatu dignus ex Phalangiorum ge-N H A M D V I. nere qui hoc est, Araneus magnus dictus , quia respectu caeterorum stupendae est molis forte ejusdem cujus Pl1nius meminit in Indiis conspici magnitudinis Passerum & more avium in ruderibus& veterum arborum concavitatibus nidificat. Corpore est bissecto
pilis molliusculis nigris cooperto, quibus nudatur posterior corporis pars, quando senescit, manetque de- pilis cutis ex albo incarnata, quam integram certis temporibus deponit nova subtus generata. Capite caret speciali, ocellos habet splendentes, in anteriori corporis parid
prR Os positos, ad cujus latera ex quadam prominentia bini dentes unguisormes sic' ' midigitum longi ex nigro splendentes emergunt, qui auro inclusi pro dentiscalpii usurpantur atque in dentium doloribus a multis in pretio habentur. In medio dorso Versis anteriora foramen habet umbilicate pilis circumdatum, nullius quod sci/musius. Crura illi sunt decem quinque internodiis divisa, in extremitate corniculis nigri. curvis bissectis praedita. Insectium est admodum longaevum & inediae patientissimum Memini illa ad aliquot menses capstilis inclusa a muscis quibus vesci amant abstinuisse
313쪽
1 1 ST. NATUR AD MEDIC L 1 A. V. 18s
phoeessus duo juxta se positi prope anuin protuberant, quibus nent & retia capacia
eonficiunt, licet rarius, eodemque Ordine,ut caeterae Omnes Araneae, stamen, tramam,
trituram, medium & cubile designant; exindeque omnes illas celebres sapientiae Mustutiae actiones solito more exercent, de quibus morales Philosephi tot prodiderunt Auersis clunibus copulantur & Venerem absbluunt. Ova stib ventre portant. Caute sunt apprehendendi, Ob Veneni liquorem, quem primo attactu spargunt, qui si oculum feriat, totalem Visus ablationem minatur. Pili quoque venenosi curem humanam, sicut Erucae pili solent, Urunt. Irritati venenatum aculeum infigunt, ita tenuem, ut uix conspici possit. Hinc tumor lividus non sine Cruciatu multoque dolore exstar git. Nonnunquam rationeyartis percussae & symptomatum sipervenientium malum adeo exasperatur, ut inCurabile reddatur, Omnibusque remediis applicatis prorsus re fragetur. Proinde ratio habenda ut vulnus dilatetur, scarificetur, cauterissetur , si pars laesa severa haec remedia non ferat. Caeteris medelis praeferetur Cancer Aratu praeparatus eodem modo sicut in Capite de pisce Guamalacu dixi. Adeo Cancri marini ac fluviatiles peculiares vires antidotales videntur prae se ferre etiam nunc, de quorum utilitate tota erudita olim antiquitas tot prodidit. A Raneus secundus, magnitudine nostrates longe siperat, licet N n A N D I VI nostrates longe siperat, licet , praecedenti multo minor sit Corpo- i
re est bisecto: parte priori est pisi ordi- l i
narii, posteriore vero fabae formis & magnitudine. Corpore toto & cruribus est pilosis instar holoserici suscidetriti, interCUrrentibus superius ma- eulis nigris. Ab utroque latere quatuor longis tenuibus praeditus cruribus tri bus internodiis divisis. Anterius duos semilia natos propedes habet exiguos , loco promuscidis, quibu apprehendit. His succedunt duo denticuli nigri splendentes
acutissimi, more praecedentis magni Aranei. Hi quoque eXuvias Certo tempore deponunt, dentibus ipsis adhaerentibus, ita ut cutis exuta Araneum ipsum repraes tet, nam solum inferius finditur, ubi Araneus, nova cute recuperata, eXirit. Caeterum Coeunt, texuntque, & Ova portant, ut major ille, fortus in orbiculari solle sub ventre progeneranteS : Cum in aedibuS frequenter reperiantur, multoque veneno turgeant, sedulis a venenato illo liquore cavendum , Cum non multo
minora symptomata adserat quam prioris magni. Prota NHANDIU II Linde ad eadem remedia refugiendum est, quae supra
Ertius Araneus egregii splendoris est, cui quasi fa- ρ ε- A cies humana sculpta, & ex argenteo videtur ob- ducta, sicut ex apposita figura liquet, quam pro corol- l st- Ilario ob elegantem &inusitatam formam appositi,quia Η 'de peculiari indole, bona vel mala, nihil mihi com-
REstat, ut quae circa caetera noxia Insecta mihi innotuerunt, perstringam. Priamo Occurrunt varia quorum majus hoc homini nocere deprehendi. Septem digitos est longum, &fere minimum Crassum, Capite obrotundo, QCellis prominulis, duobus corniculis longis seu pilis. Crura habet sex; corpus internodia duode
314쪽
duodecim ; primajunctura est capitis & corporis ; mox sequitur alia, in quam & capitis junctura in duo brachia, quibus & pedum loco utitur, adnexa simi;tertia junctura longius ab hac distat, habens δc duo crura; quarta itidem par crurum tenet: Corpus denique desinit in acumen, & habet aculeum, quem quasi in vaginam recondit. Color ligneus. Tuberculis quoque parvulis Corpus scatet, praecipue inter brachia & secundum par Crurum. Sahominem feriat aliquem, tremorem excitat in toto corpore: non
facile autem alicui nocet, nisi quis manibus premat aut pedibus. Dolorosus ille tremor sedatur facile radice Mario parti affectae applicata, tum quoque inunctione olei
fructuum palmae dictae. x TAriae quoque Sco- V lopendrae,Brassili
dictae. Insectum hoc quatuor circiter digitos longum, plurimas habetjuncturas, obscure flavi & in Conjunctionibus nigricantis Coloris: in quolibet latere viginti pedes: caput compressum, latiusculum , fuscum: Cornicula duo: si ab ore duos dentes instar forcipis. Cauda illius est furcata, & desinit in duo quasi cornua. Admodum frequentes sunt in aedibuS,& valde venenosae sunt bestiolae, supra enarratis remediis curandae. HIs annumeratur & alia
Millepedae species frequentissima,multis sectionibus nigris & flavis constans compressis, capitulo parvo cum duobus incurvatis corniculis breviustulis, cruribus exili-IA PVRVCA ΙΙ.IA PVRVCA I.
Entipedes hirsuti duo arcuatim
repentes, Talaurisu S5 Ambua Bra- siil .sent ea Lusitanis dicti,interque Erucas habiti, ad venenatorum ordinem referuntur. Sicut Scolopendrae aedes, ita hae silvas perreptant, olerumque hortensium frutices non solum, sed &homines infestant. Prior duos digitos longus & majori penna anserina Crauior,gesive cvlindricus, nigerrimus capitulo splendente nigro & maculas massus Cul aS amas abens, in lateribus ordine positas: pedes octo, fatis cras S , sed breVes .
tum corpus pilis duriusculis eleganter flavis vestitum est, constantibu substδR Ni
315쪽
ALtera, ut ex figura apparet, A M B V A . obesiore sed breviore est corpore, eoque miris juncturis diuisb , pilis undiquaque elegantioribus Jc majoribus, plumarum more copulatis. Si Vermes hi cuiatem humanam attingant,larunt in star ignis. Omnes denique Erucae uridam Vim habent, Cutique deglubendae M vesicis excitandis
Scorpiones Europaeis externa figura sunt similes, licet non aeque noxii, proinde ictus eorum, curatu minus difficiles. Adeo ut hisce Scorpionibus idem fere attribui possit quod Mathiolus de iis qui in Tridentinis regionibus reperiuntur testatum reliquit, scilicet illorum puncturas levissimas esse&non lethales. Quapropter Cum horum insectorum natura, vulnerumque curatio ab Auctoribus passim ante me traditae sint, nec quicquam ad illustrationem Ulteriorem occurrat, acquiescam. Quippe solum oleum, quod eorum viventium qualitates absorbuerit, contra morsiis cum successu applicatur,
Gopuer su sive Vespae, Marigui, baim, Adbembi sise Culices,munga siue pedum Venniculi, fatebum sne Ricini.
Nfestissima Vesparum examina in arboribus nidificantia, non armenta sbium, sed viatores aufugientes persequi amant; imo turmis equitum non parcunt irritata. Quibus ob corporis magnitudinem diversam& coloris discrepantiam Varia nomina ab Indi genis sunt imposita. Omnium maximae in Cavi tatibus arborum nidificantes cipuerasu, quibus succedunt Hrupera , deinde Ai Aa nigri & parvi, ut & Tigelsava, nigri quoque dc omnium minimi , qui duo posteriores horrende pungunt
nomine Mariposas vel Maribunda, Hispanis appellati. Nidus minorum Vesparum cujus iconem
majoris ovi oloris magnitudinis &formae, sed levissimi ponderis. ει- terius obductus villosa, tenui & tenaci materiagrisei coloris, qua avulsa apparent tres quatuorVetabulae parietibus distinctae, ex meris cellulis ro-
316쪽
tundis egregie fabricatae, & more parvi apiarii concinnatae. Quibus reconditum mel ligineum humorem haud facile quisquam impune attingit, quia CrabroneS vix patiun tur se irritarier. Vnde quoque fit, ut de harum coitu, deque materia, ex qua generen tur, nondum satis perspectum sit. Idem ille nidus quem in ramorum extremitatibuς fabricant, iri medicinam receptus est, atque Contra frigidos affectus, interne, sed exter ne potissimum adhibetur, sicut nidus Hirundinum. Magnitudine inter sie variant, sed figura Europaeis Vespis haud dissimiles sunt, Crabronibus atque Oestris omnibus insen siores. Easque ejusdem putem generis esse, cujus Aristoteles meminit non in terra sed in arboribus nidificantis. Cum nihil ex floribus hauriant sed animalium carnes tantum petant,facile erit has aVespis vulgaribus Sc Apibus discernere,quod hae carnem sugiant: illae flores & carnem quoque petant. Noxia haec insecta velocissima, ipso eodemque
momento, quo insultant, aculeo rigidissime faciem petunt, atque mox avolant. vi de atrocissimus dolor cum ardore summo exsurgit, duratque ad horas, manente rubore & elata cute. Vix ullum satis praesens tam immani Cruciatui existit remedium con veniens, quod pars eorum balsamis indigenis, atque refrigerante quodam unguento de balba; pars cauteriis potentialibus, calorem extrahendo praestat.
INter Culices noxios qui maxime familiares, &ab omnibus pariter incolis ob moriasium extimescuntur, sunt Marigui, P hatis, Arberobi. Horum quidem hiarqui omnium crudelissime aflligunt, sed adeo exigui, ut tactus sensit potius quam visus percipiantur. More aliorum Culicum gregatim volitant, atque rarius apparens, nisii summa existente malacia, idque vespertino tempore potissimum, Circa fluviorum spas inter paludosas illas arbores Mangues dictas, haerent. Novi- & pleni-lunio potissimum, raro interlunio vagantur. Merito ab omnibus pariter incolis extimescuntur haec insecta molestissima; quippe adeo exercent & lancinant agricolas, ut non solum membra eorum nuda, sed& vestita morsu doloroso infestent, acutamque mucrones referant. Scapha fluvium lento gradu ascendentibus mecum Hispanis, adeo intumuerat, vesicisque ac rubore conspersa erat nobis facies, ut a familiarissimis ne quidem dignosceremur amicis. thiopes jussu domini sui palo aflixos, perque integram noctem smirum supplicii genus relictos , post ridie; ex meris doloribus & morsuum cruciatibus delirio captos memini.
Equitur nunc secundum ' Culicum genus Matiun prae Caeteris quoque molestissimum, Luisitanis .in quito Pe i - longo , nostratibus dictum quod longitudine pedum imprimis praecedentes Culices superat. Monitum tamen volo
lectorem hanc emigiem ma nsicut & aliorum minimorum insectorum sextuplo esse majorem quam bestola viva,ac prO-
inde per Megascopium esse depictam sine cujus ope impossibile erat subtilissimas conformationes & articulationes novisse. Capite est: parvo, obrotundo, cui duo cirri ab utroque latere oculorum pilis longis ordine decorati, adstant. Corpore esst elliptico ex flavo & nigro undato V riis sectionibus divisio,in extremitate Scorpionum more incurvato,alis duabus magnis, cruribus sex, tribus internodiis divisis: Totum insectum vestitur pilis subtilibus brevibus flavescentibus , variegatum maculis undatis, obscure flavis. In extremitate romitillo longo tenui sanguinem exsugit, pungitque acerrime, etiam per linea Vestimen ta dolorosum pruritum excitans. Noctu potissimum in palustribus & maritimis io' Cis gregatim Vagatur sicut praecedens Marigui; sed ab eo dissert, quod hic molestiam simul magnam pariat dormiturientibus tinnula sua voce; tum quoque non igne ali νς
restabigi patitur, nisi selummodo fumo accensi fimi bubuli exsiccati. Tandem tertium genus Culicum restat describendum, quod dictum divexis
317쪽
HIs T. NATURA L. & MEDIC LI s. V.
est magnitudinis, adeoque prosunde pungenS , ut aculeum vulneri infixum relinquat, isque mox corrupta parte laesa transmutetur in insectum huic Mberobi simile,habens sex eruta , quorum ultimum par longissimum. Cornicula duo in Capite, alae quatuor va riegatae. Tota musca Viridis est cum aureo mixti, in frontes apphirini coloris. Oculi
Aliud denique mirum genus vermiculi ex subsidentia aquae pluvialis nascitur, quod desubito depositis exuviis alatum prodit,longis peditas & culicum praecedentium more homines & pecora infestat. . Idem faciunt culices , Taturana, Diinga, Pinu, Nigu , M alii, quos enarrare taediosum foret. Peregrinantes noctu sive per loca littoralia, sive per illa nemora quo defatigata aura marina vix pertingit, praesentiorem cautelam non amplectuntur, quam ipsum ignem integrosque rogos: tum quoque Balsamum Copa, ba & Caburessa, quibus membra nuda inungunt. Ante horam unam atque alteram tumores & puncturae evanescere so lent, modo non nimia frictione Vel frigidae aspersione irritentur partes laesae. Dolores apprime sedantur muccagine Cardulittoralis, tum & arborum Samouna dc balba
ac therbae Pammriobae, caeterisque ejusdem generis si iccis inspissatis, qui frigida & anodyna qualitate pollent. Brasiliani parvis Cicindelis splendididissimis,non tum ad noctis tenebras illuminan das ; sed ad fugandum quoque molestissimum hoc genus culicum, utuntur. De quarum indole M lumine mox ex professo dicetur.
MInutissimis Insectis quae Lusitan. Bisho, Brasit. Tunga dicuntur, pleraeque Regiones Americanae obnoxiae simi. Saepe cum pruritu, raro cum dolore, pedum di gitorum extremitatibus innascuntur. Maximopere infestant prae caeteris eos qui nudis pedibus loca arenosa perambulant ue in quibus utpote Calidissimis vivere amant invisibiliter fugiuntque pavimenta lithostrata. Initio in cute exteriori aliquandiu latitant. Mox ingenti Cum pruritu, praecipue CirCa plantas pedum, imo & manuum, Curem sine noxa penetrant, inque ea se recondunt. Nihil Cum Guineensibus vermiculis commune habent, qui longi, lati&albicantes, Chordarum speciem referunt. Hi vero exigui intusque paulo profundius occultati de Vesicula orbiculata inclusi, nigricantes apparent, eosque per megascopium explorare oportet; secus enim ne a lynceo quidem
exacte satis perspici possunt. Tandem ubi ad justam magnitudinem, quod est circa triduum vel quatriduum, excrevisse Compertum fuerit, tunc maxime de excisione cogitandum , quod solius aciculae aut argenteae cuspidis beneficio, a Brasiliano aut AEthiope, facillimo negotio fieri consilevit. Ea solum adhibenda cautio , ut vermis folliculo pellucido &rotundo inclusus integer eximatur, antequam sobolem progeneret innumeram, quae unguibus icta tendium modo Crepitant. Rupto enim sponte solliculo nova parti vitiatae exsurgunt symptomata; imo vicinas illaesas inficiunt. Et tunc quidem non minus calamitosi, quam illi in Guinea habentur, adeoque gangraenam ipsam intulisse memini, ut pedum digitos amputare non semel necesse fuerit. Videre mihi contigit in Nosbcomio, cutem in calce pedis Callosum, sub qua innumeri latitabant vermiculi, militibus penitus fuisse resectam. Remedium quo praecautionis gratia Lusitaniaeque ac Brasiliani inungunt plantas & digitos pedum, est mordacissimum it lud oleum glandium, qui pomis Acam adnascuntur. Quod quidem oleum sit extractum ex immaturis & crudis glandibus; nam si maturuerint, qualitate ustiva sere Caret, nec huic affectui remedium praebet. Lachryma flavae arboris Camacari dictae admota eidem malo prodest. Quod ipsum quoque gentem nauticam pice navali praestare videmus , ut & piscium pinguedine, a cujus foetore fugantur vel moriuntur.
T Atebutu Brasti. κροτων Graecis nuncupatur, bestiola sorda; lentis magnitudine, subrotunda, plane compressa, Cute punctulata seu tuberculata, cum lurido clypeo triau-gulari in dorso. Coloris est hepatici, octo cruribus praedita, capite prominente quR Bb a. drata
318쪽
dratae figurae, rostro longo tereti, quo in quacunque parte corporis sugendo se ingur gitat, ac insignem ibi excitat pruritum dolor Ostim, ita ut excute vi eXtracta per aliquot dies eo loci sanies profluat & vix quindecim dierum spatio vulnus licet exiguum resti tuatur. Omni fere anni tempore Vigent, S peregrinantes imprimis si humi consi deant, vehementer eXercent. Postquam autem parti alicui adhaeserunt, brevi grande scunt turgentque, mox a paucis diebus nimia satietate dehiscunt, ita ut ea Plinius merito inter turpia animalcula appellarit, quorum saginae finis, mors ipsa est. Noster hic IistebWu sive Ricinus Americanus, licet ejusdem cum Reduvio generis, ab eo tamen potissimum differt, quod sbio sanguine vivi animalis dei ectetur: a caeteris autem Inse ctis discrepat, quod licet sanguine affatim repletus, eXcrementi tamen eXitu destituatus sit. Idem quoque in Europa ab aliis ante me observatum est. Nec prolem gignere, nec ab aliis bestiolis gigni animadvertere potui. Sed ex putri quodam humore inter herbarum folia nasci crediderim. Vulnuscula incute humana ab iis illata, oleis & sticacis anodynis, atque balsamis nativis supra enarratis curantur.
in ira se Vespertilio, Cupiae sive Formicae, Memoa ne Cicin ela.
SVnt denique in tota Brasilia, praesertim in ruderibus, ut & in Palmis nucis eris Vespertiliones majores & minores, hos appellant Brasilii Andira, illos vero Andira-guacu. Majorum corpora Columbas aequant EuropaeaS, Vocanturque Vespertiliones Cornuti, praepingues, cinerei coloris, mollibuS & longioribus pilis, auribus latis,
in singulis pedibus habentes quinque digitos, acutis unguibus armatos. Dentes Candidi , & supra nasium corpusculum , ejusdem cum auribus longitudinis, satis grande, ex materia qualis illius rictus, fleYile seu mobile. Alarum magnitudo semipedem superat. Mirae sane conformationis est animal sui verbis Scaligeri utar) bipes, quadrupes, ambulans non pedibus, volans non pennis, videns sine luce, caecus in luce, extra lucem luce utitur, in luce luce caret, avis cum dentibus, sine rostro, cum mammis, clam lacte, pullos etiam inter volandum gerens. Omne genus animalium appetunt, eorumque sanguinem eXorbent. In praefectura autem Maranhan est genus quoddam Vespertilionum, quod de nocte, dormientium hominum pedes vestibus denudatos adoriuntur:& rostro vulnerant, humani sanguinis exsugendi causa: morsus tam levis & subtilis est, ut non persentiscant illum vulnerati, antequam lectus sanguine perfusus, indicium Vulneris faciat: tanta Copia sanguinis a venenato morsu effluit, ut difficulter sisti possit; ad Coque evidens vitae periculum dormientibus adfert nis1 praedictis internis Sc exter'nis remediis opem ferant. Imprimis autem omnes passim Incolae vulnera haec curant lotione aquae marinae fervidae , tum quoque cineribus calentibus, vel tandem ustione, si sanguis non sistatur. Vespertilionum linguam & cor inter primaria ponunt Venen sed an gustata ejusdem naturae veneni sint, cujus Canis rabidi, hydrophobiam inducen iis , sicut gravissimi autores de eo testati si int, a me nondum compertUm est.
Vide Carolum Clusium Exot. I v. c. i. qui ex oviedo testatur, ejusdem generis V r
319쪽
spertiliones reperiri pingues , quibus aquae ferventi immersis & excoriatis Incolae in
Insula D. Ioannis vescuntur, quia Passeribus non minus albi sunt, nec minus, ut asse runt, boni saporis.
F o R M I C alatae C V , I A' , non alatae Τ Α i, i i A i dictae IMmen a Formicarum agmina, proh dolor, Brasilia, eaque diveris speciei producit.
ut enim quaedam Europaeas magnitudine aequant; ita plurimae triplo iis majores atque omnivorae si int; nam pisCes, Carnes fruges & fructus exceptis acidis a quibus sblis abstineno quin&venenata Insecta, Scorpiones, Scolopeiadras, Glires, & similia impune de pascere;mox velocissime Vel a lare vel terram Talparum instar fodere & subterraneis non parcere Satis, testis sum OCulatus. Verum ut merito his Insectis supra narratis ipsis quoque agricolis sormidabiles; ita & illae vicissim suos extimescunt hostes, scili cet plurimos Serpentes & imprimis quadrupedia illa Tamen a quae iis perpetuo insidiantur, integrasque myriades deglutiunt, ut alio loco probavi. De miranda earuna indole'oeconomia, deque Condendis semitis & aggeribus cavernosis, dicere nunc supersedeo, quia in tractatu de Aere, Aquis & Locis,satis superque de iis egi. Formicae autem hae non tum magnitudine & Colore, sed si per minas opium xi
te examinentur Consormatione partium quoque inter se differant : imo earum aliquae species, Certo tempore alas acquirunt easque postea rurstis deponunt. Quod a paucis autoribus observatum esse reperio, neque ipse Mouffetus sagacissimus Insectorum in dagator, amplam licet dederit Formicarum descriptionem, meminisse videtur Formi carum volantium. EX Carurn cadaVeribus Vermiculi nascuntur, qui mox in alatas For micas prioribus similes faCessunt, quasi illud quod ex alterius Corruptione generetur, non diversum, sed similem subinde vultum Contraheret. Inter alatas quibusdam CFanomen a Brasilianis inditum. Musicis sunt aequales, corpore bisecto tenuissimoque liga mento copulato. Alis quatuor tenuibus & transparentibus, quarum posteriores duae minores anterioribus, aliquae adicet, aliquae obscure flavi sunt Coloris. Ocellis parvis,nigris, capite fere triangulari, cui duo gracilia cornicula longa imposita, forcipesque duo exertip o dentibus. In anteriore Corporis sectione quae pisi est figurae & magnitudinis,sex
apparent Crura tribus articulationibus constantia. Posterior sectio corporis major estanteriore, quam multi in cibum praeparant & Comedunt. Totum Insectum minutulis pilis brunnis cooperitur. Alia praeterea datur grandis species et ama-ioura dicta digiti articulum adaequans. Quarum etiarn clunes dissecantur & friguntur pro bono alimento Formicae autem I 'iat alis destitutae, aliquae praegrandes, corpore tripartito, atro, splendente. Caetera corporis membra praecedentium formicarum fere similia, exceptis
oculis qui multo majores sunt, quippe totum caput nihil aliud appaTet, quam duo oculi magni sibi invicem appositi. Atque haec de grandioribus Formicis tantum breviter dicta velim, quarum noxias vel proficuas qualitates novisse conducit. Inter quas illae quae Taioqin dictae pessime
Morsus earum ruborem, tumorem, pruritum, deinde acrem dolorem & ardorem
inserunt. Qui emplastro ex ipsis Formicis praeparato, partique dolenti applicato, sanantur , ita ut hae Formicae more Scorpionum suis Inqrsibus pariter medelam Cum malo afferant. Sed ne quis opinetur haec animal cula infesta licet adeo humano generi) nul lis malis internis opem ferre. Praeterquam enim, quod vesica sint tosta, ut supra monui; tum quoque aeque feliciter urinae difficultatibus succurrunt si assumantur, ac de Asellis seu Millepedis Europaeis observatum est.Ita ut ex Murmecia, diversa remedia resiuitent, quae non sbium ab his barbaris, sed ab erudita antiquitate admodum celebrata sunt. M E M O A'.
Latinis Cicindeta, Nostratibus Risit mugile. Quoniam multi de no-a Abili hoc Insecto multa miranda testati sunt, ego pauca tantum notatu digna de Cicindela sive Noctiluca inserenda putavi. An Veneris fastidium adferant si assumantur, hic a nemine hactenus Compertum est : sicut Rhasis , Albertus , Benedi ctus, aliique de suis Cicindelis testati sunt. Veteres Graeci ac Latini a noviciis autoribus discrepant non solum circa eorum nomina, generationem x conformationem , sed imprimis circa naturam atque situm tanti luminis. Ego missis variarum opinio
320쪽
num salebris . qiuibus multa stiperstitiosa videntur intercurrere, aperiam quid mihi de
Brasiliensi nostra constet. Bestiola haec exigua, granum cucumeris aequans, nigricantis est coloris, Corpore
oblongo in duas partes aequales secto. Capitulo admodum exiguo,in quo globuli nigri apparent Gagatis splendore, qui oculorum vicem supplent. Ori astant quatuor tena cula, & duo barbae pili. Crura habet sex pilosa, singula tribus internodiis distincta. Alas duas, sub quibus versus caudam in utroque latere macula apparet magnitudine se minis papaveris, rotunda, alba, splendens; ex quibus lumen emittit, imprimis noctu, facitque pro lubitu has maculas thalassini coloris splendidissimi. Post hos ignis foco; corniculum est exiguum flavescens, Vergens versus posteriora, quod Vix nisi Mega- scopii beneficio conspicitur. Albae maculae supra enarratae inter volandum tam mirabili splendore fulgent, ut quasi scintillae igneae per aerem volitare videantur: ad illud Politiani, opin integrant, done ub nocte coruscent, Flammigera parvae stellanti luce volucres. Ita ut mihi non tantum per egrinanti illud lumen, sed & militibus primo illius instietis, terrorem injecerit, metu hostis insidiosi cum ignitis fomitibus post carecta latitantis: cum tamen idem lumen mox assuefactis latio fuerit nobis in desertis noctu errantibus, quod lucernarum vicem suppleverit, adeoque, lunae& stellarum splendore jam per imbres & nubes ablato, harum tamen fulgorem ne Cimmeria quidem Caligo diminuerit , imo auxerit. Adde quod multae vivae simul collectae legendi copiam praebuerint, ita tamen ut lux illa paulo post cum spiritu vitali evanuerit. Quod idem in theatro suo Insectorum Eruditissimus Mouffetus aliique non vanae fidei testati sunt. Ita ut
non videam quid sibi velint Cardanus, Albertus, MiZaldus de perpetua illa luce quam
hic ad ravimusque contendunt dari. Imo varias Compositiones Venditantes, perennem lucem exinde quasi lunam de Coelo in varios usus humanos promittere ausi sunt. An vero medicamenta quoque idonea more Cantharidum ex iis parentur, ut quidam scripserunt, a me nondum compertum fateor.
Porro cum liqueat naturam nonsbium sed situm quoque hujus decantati luminis variare tam in Europaeis, quam LX curopaeis Cicindelis, meo quidem judicio nemo propius accedit ad ea quorum αυτι βης fui in Brasilia quam Plinius, dicens fulgorem igni similem alarum compressu tegi, secumque lumen habere & noctem. Quamvis
enim, ut stipra monui, a lateribus utrimque juxta clunes sulgor ille exeat inter volandum; illum tamen nisi hiantibus & elatis alis non rite emicare multoties mecum Viderunt multi.
Quantum vero ad generationem hujus Insecti, condonandum mihi si in ea titubem etiam cum doctioribus. Quod haud adeo facile est discernere ea qtrae perpetuo velometamorphoseos involuta sunt. Ε rore quidem non ipsam vitam, ut quibusdam de Ci- cindelis Europaeis placuit, sed vitae sustentaculum nanciscuntur. Ego primo admonitus experientia incomparabilis nostri seculi philosephi Scaligeri, eas copulatas volantes , & sedentes, in coitu repperi, diuque in eo haerere comperi, quibus dein solutis, infinita apparuere ova, quae cito vel intra diem vivificata abierunt. quo spectat illud Aristotelis de generatione Insectorum: mλια, θ et
ταχέως. Mox vestigia secutus Brueri& Mouffeti, ea, ut supra monui, ex ovis exclusa observavi. Atque tandem comperi, secundum consuetum naturae ordinem animalcula ex iis prodiisse, Erucas scilicet minores, nigricantes, pilosas, eX quibus Ci'Cindelas primo non volantes, ex iis autem rursus in Chrysalidem mutatas, Volucres Ortum duxisse. Toto anno in hoc Americae tractu, non vero statis sementis &messis temporibus, ut in Europa, vagantur, atque noctu imprimis escam ex foribus venantur.
Plura equidem restarent referenda de hoc animalculo : sed quia id vix unius est hominis ex profesta talia tractantis, veniam merebor, si institutum prosequar, ac Caetera sedulae posteritati ulterius indaganda relinquam.