장음표시 사용
351쪽
sangue , Maritatica aliis Bianutatii a.
INusitata haec bestiola majorum Glirium montanorum numero ascribenda, littoralibus farigue a , mediterraneis Iupatiima, Lerio Prigor, Lusitanis Rapoca, dicitur, Vulpecular est magnitudine, Capite & ore Vulpino, barba selina, corpore coloris est nigricantis, sed leucopoeis pilis admixtis. Cauda ultra pedem longa-rotunda, in
extremitate depili, Coloris pardi & nigri, quam curvatam gestat, eaque se arborum ramis more Simiae adpendet. Mirum sane animat: nam in infimo ventre Circa anum pellis ejus est dupla, &exterior rima scissa, facitque quasi manticam eamque intus pilosam, vernaculo idiomate dictam. Cujus os arcte clauditur, ut vix conspiciatur, nisi digitis distendatur, tumque mammae in interiore pelle apparent octo papillis. Ex reiteratis horum animalium sectionibus alium non invenimus uterum praeter hanc bursam, in qua semen concipitur Zc catuli formantur. Quos deinde quinos vel senos simul circumfert, mobiles, perfectos, scd depiles, adeoque pertinaciter uberibus affixos, ut a perpetuo suctu vix avellantur, antequam permittente matre ad pastuna ipsi egrediantur ; unde redeuntes denuo, uterum maternum pro lubitu ingrediantur, Sicut tape Illustriff. Princeps Nassavius, aliique multi,non sine admiratione mecum vi derunt. Testes foemella sub ano gerit interius absconditos. Mas formellae plane similis in bursa pendulos more Gali testiculos fert, &, quod notatu dignum, manticam licet ascemellae diversam) habet, qua alternatis vicibus Catulos quoque Circumfert, sicut avis mas amore pullorum, foemellam ab incubatu subinde liberans. Vterque foetent,mordaces sunt, ut Vulpes, earumque more Gallinis, & Columbis non solum, sed avibus in fastigiis arborum insidiantur, quarum defectu Cannis sacchareis aliisque optimis vegetabilibus Vescuntur. Cauda horum animalium ob multos usus medicos apud incolas in pretio habetur, praecipue autem ad exturbandas viscositates & immundities vesicae, renum, & uteri, si vel duorum scrupulorum quantitas reiterata cum convenienti liquore exhibeatur. R. Ximenes idem animal in aliis Americae regionibus reperiri testatur, quod innova Hispania Tlaquatzm nomen accepit. Deque caudae Virtutibus mira praedicat, supra
id quod a me dictum est. Viderint curiosi, an nihil superstitiosi intercurrat. In Indiis Orientalibus, idque Mium, quantum hactenus Constat, in Ambo ina,ssimilis bestia frequens ad Felis magnitudinem accedens, mactata ab incolis comeditur, si rite praepretur, nam alias foetet. Nomen illi Cous inditum. Nimalculum est Felis mole, forma oblonga, Viverram aemulatur : si referendum sit ad aliquod animal Europaeum, nulli videtur magis quadrare, quam Pu torio Gesiaeri, Belgis, cui a tetro & putido foetore, apprime hoc Putorii
352쪽
DI AR1T A C A C A aliis BIARAT XCA C A. nomen inditum. Qui ad Mustellas silvestres retulerit, me judice, non multum ab errabit, etiamsi id doctissimo Scaligero minus placeat. Os SI dentes habet lepo rinos, ut Sc pilos barbamque, oculorum pupillae sunt caerulescentes, auriculae bre ves obrotundae. In anterioribus pedibus, quatuor; in posterioribus, quinque digiti unguibus a tis. Caudam longam cum Corpore villosam eamque erectam aliquanta do gestat, qua totum Corpus instar Vulpeculae tegere potest. Color totius corporis expallido flavo cum multo fusco mixtus, leporinus quasi est. Ad latera dorsi linea alba currit quibusdam pro Naturae lusu, crucis in modum eleganter distincta. Mansuetum est & velox nec imbelle animal culum. Volucribus earumque ovis victitat; imprimis Ambrae griseae avidum, cujus appetitu noctu saepe in littore vagatur. Verum tantum abes , ut quis opinari possit ex est 1 Ambrae gratum spargere Odorem, ut e Contra vel leviter modo irritatum, crepitum ventris cum intolerabili foetore Alliique aemulo, emittat. Quamobrem supra modum metuitur mirum hoc animalculum a feris aeque ac hominibus; non solum quod tetro & gravissimo odore insequentium insidias eludat, sed quoque plus noxae iis afferat, quam aliae ferae unguibus vel dentibus venena tis armatae. Quippe adeo virulentus est scetor, ut quibusdam si non mortem, saltem capitis dolores, vomitus, atque animi deliquia adducat. Admiratione sane digna proprietas huic bestiolae concessa, quod vel solo ani flatu longe lateque actem non solummodo, sed saxa, militum arma, Vestes, capillos inficiat, ut ne quidem fortissimo lixivio & insolatione viginti dierum spatio foetorem deponant. Memini, quosdam ad capillitii rasi iram, indusii, imo ad aedium totalem abdicationem coactos fuisse, cum nullum tanto malo hactenus remedium inventum sit. Sagaciores autem barbari, si quando ejus certiores fiant, nudi vento secundo eoque forti, eam diuturna venatione fatigant, donec telis sitis venenatis aliquoties frustra in actem emissis, foetoris expers fiat, tandemque illi desiderata potiantur praeda, &cicuratam domi reservent more Scytiri. Vastra haec Vara acacca nunc decipulis nunc sagittis, occiditur. Technis &arti, bus nostrati est Vulpeculae similis. Caeterum innoxia, eaque ratione solum horridissima, quod urina, stercus, ventris crepitus scelidissima existant. Cum tamen teste I. Eusebio, caro ejus in MeXico salubri eventu comedatur. Oleum quoque Vulpinum nostratium more ex inde confici asserit.
QVamvis utrumque Erinaceum Cuis dictum, inter alimentosos quadrupedes
potuissem recensuisse, quod multum inter se conveniant qua ad figuram, conformationem & naturam, de quibus egi Libro tertio, quo lectorem remitto;tamen quia minores Cuania, sive ob carnis albedinem & teneritatem,sive ob pellem magis tractabilem minusque setis rigidam, colebriores & familiariores utique existant; separatim nunc de Erinaceo hoc majori, aculeis perpetuis horrido , eorumque no
Aiis qualitatibus pauca perstringere, operae pretium duxi. Idque non adeo quidem ut lectori mira vel inaudita de illius genio praedicem, quam ut in Indiarum lustratorum & Naturae indagatorum commodum, Erinaceorum differentias & discrepantei qualitates stippeditem. Omnis quidem Erinacei Americani, ab iis quos Africa, aethiopia, Tartaria, pro ducere autores testantur , diversitatem faciis dijudicabit, qui picturas horum animinalium
353쪽
HI ST. NATURA L. & MEDIC. LIB.
C V A N D V major. malium internasque qualitates cum illis contulerit: Aliqui enim in novo hoc Orbe sicut quoque Hieronymus Cardanus de suis Erinaceis scriptum reliquit spinas emissarias, aliqui vero immobiles habent: omnes tamen promiscue setis sive aculeis indis acretae magnitudinis multo magis horrent, quam Apri setis suis rigere sblent. Nostrates apposite eos,mejudice, appellarunt, non adeo quia rostro & prornu scide sint aliquantum porcino,sed quod viscera Porcorum fere more consormata di sposita habeant, ut ex disseistione eorum experiri Contigit. Nec Lusitani eos male Orico .cachero nominarunt, qUia Corpore Contracto sese occultant, ne quid apprehen di possit praeter aculeos: Alterum nomen Lusitanicum pinho, Cutis animalis spiniferum meruit, quod spinis rigidis, acutis, Concavis, diversicoloribus, spithamam longis , totum Corpus, pedes , & Cauda adeo sint armata, ut haud impune manibus tractentur . Has peculiari qualitate Venenata infectas irritati in persecutores suos faculantur tam profunde, ut penetrent sensim in Carnem, & viscera inficiant, trans fixosque lente interimant. Verum quantum tela haec Viva nocent, tantum emortua prosunt, quod pulvis eorum drachmae plus minus pondere assumtus familiari isti In diarum dysenterico malo medeatur, si aliquoties reiteretur Cum liquore convenienti. Cum autem major hic frequentior sit, minusque notus indigenis; cumque multa alia de aculeorum faculatione, eorumque efficacia, quadrent cum illo Erina ceo TinsuatCis in Nova Hispania dicto, non immerito dubitandi ansa mihi fuit data, quod solus Cuandi; minor inter Brasiliae patrios sit censendus: hunc vero majorem ex aliis olim Americae Regionibus huc translatum & tandem tractu temporis indigenam
factum putem. Tantae est voracitatis & malitiae, ut aegre feratur aut cicuretur. Equidem si francisc. Ximenem,nec vanae fidei,nec Contemnendae CXperientiae virum, considamus, Cum admiratione legere esto, quam portentos S effectus eorundem acicu lorum pulveri ascribat Circa Curationem lapillorum in renibus &Vesica contentorum,
tum quoque ad quemvis capitis dolorem placandum, si illi applicentur; adeoque tenaciter ahaerere eos & infigi testatur, ut non ante decidant ad modum sanguistigarum, antequam vasa sanguinis exhauserint. Quae a mo quidem hactenus incomperta fateor, sed curios, posteritati ulterius indaganda commendo. N tanta Avium Americanarum frequentia paucissimae reperiuntur, in quibus vel a medicamento at vel venenosis qualitates hactenus detectae , contra quam in Piscibus evenire sblet; sive quod natura in aquatilibus magis sollicita, eas abundantius indidisse voluerit, sive quod Aucupum minor sit industria quam Pisicatorum in revelandiS rerum naturalium viribus. In avibus enim tantum duo mihi experiri contigit ad rem medicam facientia, quae huc afferri merentur: Quorum alterum est antidotale illud Cornu tenue & acutum, quod egregia illa avis Anhima dicta, invertice gerit, cu
354쪽
V R V B V foetenS.jus mentionem fecit. 3. de Alimentosis: Alterum vero, deterrima δί sorti dissima haec Hrubu , Mexicanis Aura dicta , quae plerisque Americae regionibus notissima &frequens, nomine ac Coloribus, non indole tamen neC figura discrepans. Mediocris Aquilae vel Vulturis potius est magnitudinis, Cum quibus ratione caudae, volatus, &voracitatis, affinitatem habet ; sed quo ad colores, Gallinam Africanam aemulatur; quo denique ad gravem odorem, Corvi species esse videtur, licet vulgaris Corvi foet0- rem intensione stiperet,& proprietate longe differat. Tantum autem abest, vescam esse, ut solus odor, sive vivae, siVe mortuae aVis, haud impune aliquando feratur, quod spiritus animales inficiat, quibusdam nauseam quoque & Vomitum promovens. Vnde miror, Fr. Ximenem testari, Cor siccatum redolere muscum; ex esu quoque ipsius carnis, suadentibus Mexicanis Medicastris, Hispanos Liae venerea laborantes, invitis aliis remediis , feliciter restitutos. Vidi durante obsidione Vrbis Salvatoris, in Sinu omnium Sanctorum, aliisque praeliis, ubi strages jumentorum & hominum erat, eas viscera& stercora cum ipsis cadaveribus avidissime deglutiisse, quorum defectu Serpentibus, Busonibus, Lacertis, similibusque sordidis bestiis vescebantur. Memini, etiamsi a castris nostris dissitissimas, odorem adeo intolerabilem intulisse, ut multi exinde male habuerint , & non sine molestia r estituerentur. Quamobrem silasbr sui omnibus peregri nantibus, ut earum praesentiam declinarent, cum de sublimi aethere & incognitis illis
mediterraneis desertis catervatim versus littoralia convolarent ad depascenda quaecunque cadavera. Egregiae staturae aves apparent eminus intuentibus, tetro tamen aspectu, si cominus examinentur, semper macrae, nunquam saturae, etiamsi se ita ingurgitent, ut
advolandum ineptae, sciopetisque impetrabiles fiant. Capite sunt rugosb, ex rufo brunni coloris horrido, illudque instar Gallopavi contrahunt & diducunt. In vertice dividitur
quasi cutis, variegaturque Color imprimis versilis latera Capitis circa oculos ex croceo Mcaeruleo albicante tincta. Ipsi oculi apparent ignei, tis elegantes, rubini fere coloris, pupilla nigricante, palpebris croceis, rostro Crasso, longo, valido, adunco, acuto, &ad rapinam composito, atque ultra medietatem ex croceo Caerulescente, narium foraminibus satis patulis, lingua carinata, in ambitu denticulis acutis circumdata. Nidificatio pullorumque exclusio hactenus incomperta; tantum abest eas ex continuo volarufatigari, ut stipra fidem Contra ventum vehementissimum per immensa spatia nitantur, feliciusque olfactu elonginquo escam venentur. Nec credibile est, Vultures, aliasquς ejus generis aVes, quas mare transvolare, novasque regiones praedae notitia visitare, M'thores olim prodiderunt, olfactus vel volatus sagacitate has americanas silperasse.
V Ariae magnitudinis Tophi pilosi,sphaerici, in Iumentor tam quorumdam,BOUmqupimprimis Ventriculis reperiuntur, quos Laniones ad me deferre solebant. Pro
inde situm eorum curiosius inquirere satagens, pilam fluctuantem in dissecti BOVii
355쪽
H1 SIT NATURA L. & MEDIC. LIB. V.
Ventriculo inVeni, eamquζ ζ , qua T O P H V s B o V 1 N V s. erat, figura & magnitudine dep1ngi jussi, ut ex apposita figura videre litacet. Has itaque aliquoties disseiacans, ex meris pilis bovinis arctista
me compactis, interius constare comperi, exterius Vero cinerea &pilosa ; mox, Ubi adoleverint, nigra,
glabra & dura pelle tegi. Vnde facile est dijudicare, Boves sibimet, pruriente cute, dentibus pilos evellere, qui cum ab omaso digeri nequeant, in massam cogi rotundam , Maepostea in pilae majoris magnitudinem excrescit, Unde anhelosi & qua si asthmatici diu incedunt: sicut Capreae, quibus lapis BeZoarinnascitudquod animadvertentes rustici, ne totius animalis jacturam patiantur, eos mactant. Ita ut hujus pomi constructio, sit animalis destructio. Barbari rasiaram pilosiam interne exhibent contra pertinaces alvi fluxus fanouineos. Externe emplastra, sicut e pilis Leporinis fieri solet, Contra haemorrhagias cum selic successsu applicant. Ego hoc externum, quam illud internum remedium imitari malui. FINIS.
356쪽
Albara canna. 2IJ Alcen musicata herba. 2I OAlliariae tres pecies herba. 236 Althaeae species herba. 222 Ambalba arbor. I TAmbua ct Tataurάna. 286,
lere a quadrupes. IO Apes variae. ΙΙΣ Apiaria marina. II
pes. IOO Araneae oariae. 284, 28s gratu cancer antidotum. 3OO
comare e . Io 8Avaramo temo arbor. I 68
ries . q. anui tempestates. q. Serenita . S. 6.aequorisfaciesse Um 6. 7. Praesiectura. 7. vii. 7. Soli facies 8.
357쪽
Cuaroba arbor o frutex. 1 3cabureis, arbor bal misera.
Eret a de Santa Maria. 2 OEruca insectum.
AEminarumsecunditas. IJ Febres. 2 SFebrifuga υegetabilia. 27 venenositatis ratio. 2TO Filiae herba. 2IJ
358쪽
IS et Iaguara quadrupes. OJii Vecanga vulgo narcspari a Iaguarete quadrupes. ibid. herba.
ecies. Ivicanea vulgo radix Chinae.188, I 89 , Ibi O,
Iaparandissa arbor. 17 ι Iurepebae duorutices. 181 Iapuruca millepes.
286 Inrucua testudo marina. Ios' Lararacae variae vipera.
Ibirarema arbor. 236 Lues indica.
Ibiraba arbor. 161 Lumbrici ventris. 2 irae arbor. 1 s
positiones magnae repudiandae. ibid.
Melongela herba. 2Io Mel agreste. IIJ Memoa Cicindela. 29 292Mentha graeca herba. 218 Metamorphoses insectorum. Menta tri herba. 218MElepedae Oariae. 286Mirabilis per uana herba. χοῖ
359쪽
1 o Raiae variae.19 Tapiracoaluana arbor es seu Papulae Impetigo. 4 siRecisse Brasiliae.
I quarum loca. IJ .mores. Ι .Paratura gramen.
Pastinaca Marina piscis. 297 C Accharum ejusque praepa- Tarquira lacerim. 28 Pequeastive Pelia arbor. 1 1 ratio es usi s. Io8,1osi Tareiboia ΘιQ.
62 Saambuua arbor. 173let atraba arbor. 163 phaseo . et 1 Iinetaco herba marina.
18sPhobotomiae praerogativa in i Salpadoprasta herba. 1 1 8 Tatusve Armarisso quadru Indiis. α Sassa stas sive Auhuiba arbor. pe .
Pindoba arbor. 1 2 SlSerpentaria herba. 1 o Teti misara piscis.
Pluitima piscis. 67 Serpentu rigiditru es rapidi- Timucu piscis.
17 Transformatio insectorum. Pira pisan: Uscis.s a Solanseries herba. 223316 Piraque piscis. 3 oi Soldanella herba. 24 3lTra irationis necessitas a Piris Ma pios. 69id stomus. 3 I Tremae frutex. 176
360쪽
henenu inesse suum antidotum. Hrucatu herba.
Tuca frutex. I I 2 1 Vrucu frutex cum fructu. enenum uni , alteri alimen-133 l