장음표시 사용
431쪽
eommode disgutitur. Et Conservis refrigerantibus, & Syrupis, supra fatis ad fastidium
Loc 3 3 esto, in circumjacentibus diretis, accidit.
OVi Amboynam, Bandam, &Moluccas versus navigant, infestantur sepe de
bilitatevistis, immo totali caecitate, e crassis lentisque vaposibus, Caput, &cerebrum, Oppientibus, nervosque opticos obstruentibus: quae tamen caecitas non semper permanet ; sed alterius aeris mutatione, Vel melioris Diaetae, saepe recedit. Incolae harum insularum Originem tralaere dicunt, suod SO experientia, cui contradici vix potest, comprobatum est in exesu oryzae calidae. Hinc lavant, & Malalio gam,jam primum coctam, semper prius frigidiori aeri exponent, vel vanno calorem eventilabunt. Tum nautae nostri fisciis sitis navalibus imperant, sub poena aliqua , ne OryZam calefactam comedant. QRod si Causam altius inquirere velimus, ratione eam praedicta niti inveniemus: nam oryza haec semper plantatur in locis uvidis , &paludosis, unde nescio quid faeculenti, aculiginosi, contrahit: quod calidum altius penetrat, quam frigidum: nam etiam siCcae OxyZae, crudaeque ,. Odor caput gravat, &somnolentiam quandam introducit. Communis in hoc affectu cura, qua& ego utor, & plures ad pristinam sanitatem reduxi, in haec est; Primum purgandum caput, & ventriculus, a crassis humoribus, qui h0s vapores ad cerebrum mittunt: Quod optime fiet per Pilulas panchymagogas Erineri Boniti sipra descriptas. Dein ster nutatoriis e pulvere et abaci, &C. Tum Errhinis, & Masticatoriis utendum est. Vena secta quoque prodest. Sed in hoc malo quod postremo loco reservavi) specificum ,& crebro usii comprobatum medicamentum est, Iecur Lamiae piscis, crudum cum sale comestum, quem piscemi Belgice Vocamus, quin & oleositas, ex eo in Sole inde destillans, si raen Belgice oculis inuncta, pro praesentaneo est remedio; quod procul dubio proprietate substantiae fit: Nam tantum abest, ut aliorum piscium jecinora hoc praestent, ut potius praesentem noxam inferant. Notandum postremo est, quod, quamvis haec caecitas saepeti arasitoria sit, tamen neglecta, & incommoda diaeta, maxime importuno usu Aracci, saepe in veram visus orbitatem degenerat; quorum exempla passim obvia sunt.
432쪽
De Externis qiuibusdam Corporis Affectibus,
De Herpetis ,seu Impetiginis Indicae pecie, quam Incobe
EXpositis morbis Internis praecipuis, qui in hisce remotissimIs a nostro coelo lo cis grassantur, omissis etiam levioribus affectibus, qui ut in patria quoque,
quotidianistant, ad Externa quaedam corporis vitia, nimis familiaria, devenire constitui. Inter haec principem locum obtinet Herpes, seu Impetigo quaedam molestissima, ut plurimum alas, pectus, inguina, faciem, immo aliquando totum CorpUS, OCCUpans, cum pruritu ilitolerabili, adeo ut aegri a scalpendo, dies, & noctes, manus abstinere nequeant: Sed statim istam voluptatem, quam ex unguium attritu homines sentiunt, acerba poenitentia sequitur: ingens nempe dolor, in crudis, & Cuticula nudatis, partibus, qu8s ungues aperuerunt, dum mordicans, & n1trosus iste humor peccans, partes affectas vellicat, & inde interulae, & indusia, sine crustarumlaceratione, avelli nequeunt: Indigenae hunc affectum Courq, κατ' appellant, quod alias omnem Scabiem simificat: Causa hujus affectus culanei est salsa ianitrosa pituita, mixta bili,& melancholiae: estque affectus contagiosus, quia attactu facillime in aliud subjectum transit: ita ut pauci hanc molestiam emigiant. Quamvis autem scabram, & deformem cutem reddat, Cum sursuribus : tamen hoc Commodum secum fert , quod quamdiu quis taliter affectus est,uix alio graviori morbo Corripiatur; tum Courq subito evanescens, majoris morbi superVenturi indicium solet esse; humore nimirum peccante , per metastasin, ad partem nobiliorem aliquam delato. Ideo sunt qui per aliquot annos hoc malo affecti, non adeo solliciti sunt de ejus cura. Sed nos qui novimus, sublata causa, etiam tolli effectum, quod vulgus sanum per se putat, per accidens scimus evenire; quod nempe sit effectus bonus a mala causa. Non secus,ac in Gonorrhoea virulenta, & vencrea, Contingit, Hepate sic. expellente a se istud virus ad glandes parastatas, dc inde ad penem, quo miseri se consolantur: cum in consesso sit aliquo modo in re medica expertis,si ictoi malo Convenientibus remediis non occurratur, ipsum morbum venereum inde oriri. Sic hoc malum neglectum, praesertim in subjectis melancholicis, & atrabiliariis, in Lepram Arabum, vel squod multo pejus est) in ipsissimam
Elephantiasin,transit. Cura hu)us mali in principio praecipue constat in ablatione causae morbificae, quod per totiesjam dictas purgationes optime fiet: frustra enim, neglectis generalibus, ad partiCularia, & topica medicamenta devenitur. Pulvis quoquz praestantissimus ad hunc affectum, ut & ad reliquos mel ancholicos, a me conficitur hoc modo; Folior. Senae mundatorum S X I V. Rhabarbar. Optimi,
Tartar. albi, Scammoneae elect. ana JI V.
M. F. Pulvis subtilissimus. Dosis est in convenienti liquore Sj. Iam ad Topica deveniamus, inter quae excellens est, quod mihi reverendus ac dOctissimus vir Dominus Iustin communicavit, vir in omni Scientiarum genero
Subtiliter in marmore fricentur, adde succi e soliis Basilici crescentis, hinc fiant pam stilli, qui aceto dii I'luti &vesperi Courvo illiti, mane ob deformitatem ablui possvnx PIoc
433쪽
Calcis vivae ex conchyliis ustae B ij. Fricentur in marmore, Cum succo Pomorum Amoris, usurus abradat crustam Herpetis, dein absteri ichore, illinat. Ad eadem confert Oleum e gummi Benjuin adjecto nitro,vel fale Prusaellae,vel momento Mercurii sublimati. Commode his quoque miscetur siccus Limonum. Cum Tutia praeparata, aut Cerussa, quo solo remedio topico, praemissa unica purgatione, me ipsum curavi , cum si ab alis ac in pectore hac Colluvie infest arer. Diaeta,ut in omni bus cacochymicis affectibus moderata, & boni succi esse debet. Quod curantis prudentiae relinquo, ne frustra actum agam.
De Tapulis rubentibus, istu sudaminibus, quae Iulo nostrates Eoolvont Iocant, oe obiter de molestissimis
QVas Latinus Hippocrates Cornelim Celsius papulas, Plinim sudamina vocat, no strates Belgae aoomont) ita crebra fiant, ut ego adhuc hisce in locis neminem
noverim, qui molestias has effugerit, non magis , quam morsis Culicum, quOS Lusitani Mosequita vocant. Sunt autem hae papulae rubentes, & asperae aliquantum, persidorem in cutem ejectae; plerumque Capite ad Calcem usque,Cum summo pruritu, Massiduo scalpendi desiderio erumpentes. Haec eXanthemata magis assiciunt recens advenientes , ut Mosquitarum puncturae, quam eos, qui aliquamdiu morati sunt: ita ut, deridiculi ergo, hic inter nostrates dicterium enatum sit, Eurn qui hoc modo affectus sit, esse oram Barou, quod novitium hominem significat, &propterea Culices , & papulas, sibi tributum, e lacte, & butyro, quod eum devoraverint, petere : nam qui hic diutius haeserunt, se orari Lamme, id est veteranos, gloriose nominant. Haec porro molestia, cum a natura expellente fiat, inter affectus Cutaneos tantum recensenda venit: sed tamen temere habita, ut & morsus Culicum, unguibus scilicet cute aperta, ulcera, si e cacoethea, & maligna, oriuntur, dissicilia sane sanatu. Sic neglectasolent incendia si/mere vires. Vt itaque pruritui isti molestissimo occurramus, acetum cum aqua misceri jubeo, addito Nitro, seu sale Prunellae, eoque corpus linteolo immerso tingi: vel, si acrius desideres, addendus Limoniam succus recenter expresses. Quae quamvis primo aCrem dolorem inserant, tamen is cito evanescit, &multo magis tolerabilis est, quam pruritus iste insignis. Hoc denique medicos, & chirurgos obiter monitos Volo, ne in his pa pulis purgationes, quantumvis leves, instituant; ne materia acris, & biliosa, ad intestina delata Dysenteriam ci eet: sed vel potius naturae haec sananda relinquant: vel sudorificis excretionem hanc adjuvent: Nam ego, per incuriam, & imprudentiam quo rundam , haec infortunia evenire non semel vidi.
ENdemius, seu popularis quidam morbus in Amboyna, & Moluccis insulis praeci
pue, oritur, qui symptomatis suis admodum similis est morbo venereo. Sed in his inter se differunt, quod sine congressit venereo quoque nasci solet. Erumpunt in facie, brachiis, & cruribus Tophi, seu Tumores, duri primum, & scirrhosi, δίtam crebri per universum corpus, quam claVi, &Verrucae oriuntur in manibus, & pedibus in patria; si vero eos ulcerari contingat,materiam lentam ,&gummosam a se reddunt
434쪽
ι. IACOBI BONTII HIS T. NATUR. & MEDIC. LIB. II.
dunt, attamen tam acrem, & mordacem, ut profunda, & caVa ulcera inde oriantur
cum labiis callosis, δί inversis; foedum, & deforme malum, & Cum lue Venerea comveniens, nisi quod tanti dolores non adsint, nec Caries in ossibus tam facile oriatur, nisi per curantis incuriam. Hic affectus originem trahit, primum ex peculiari coeli & soli istius genio; tum ex aere, vaporibus salsis, e mari undique ascendentibus infecto: cibis praeterea Crassis , dc melancholicis M pituitosis, ut sunt pisces marini, quorum magna captura est: quibus incolae assiduo vescuntur, quod reliquae annonae sit satis in diga regio. Magnum etiam momentum huic malo adfert usius placentarum, quas vi ce panis, per totum istum tractum edunt; &ab incolis Sago Vocatur, & est e cortici bus arborum excussa farina. Adhaec confert potus importunus liquoris cujusdam n guer vocati, qui ferme eodem modo ex arbore elicitur, quo e palma Indica seu co quos arbore liquor iste, quem incolae Tomac i, Lusitani V ho de Palma vocant. Immo derate sumptus non secus, ac vinum, & cerVisia , inebriat; caput, & nerVos, infestat, hinc etiam in his insulis crebrior est ista Paralyseos species, quam Seriberii, supra dixi mus, appellari. Quantum ad Curam attinet, ea,si recens sit hoc malum, non admodum difficilis est. Sin inveteratum jam, molestior est curatio. Porro iisdem ferme reme diis cedit, quibus lues venerea, obstructiones lienis, Leucophlegmatia, &ipse Hydrops , &caeteri chronici & rebelles morbi. Decocta itaque parentur e Chinae radi ce, sarsaparilla, Gu aco & corticibus ejusdem; quibus incoquantur Anagallides aquaticae,seu Becabungae, M. f. Post peccans materia vehementioribus cathar ticis edit cenda est : nam levia non prosunt. Talia sunt Extrach. guttae Cambo fa, Elaterium, Mithis non cedit, ad chymica, & mineralia, deveniendum est: ut sunt Mercurius vitae, seu Butyrum Antimonii, Turbith minerale; tum Mercurius praecipitatus albus. Vnguenta quoque Mercurialia, secundum artem parata, externe adhibenda sunt. Quae
omnia e Croilio, & aliis doctioribus ,-versatioribus Chymicis, petite.
435쪽
Quae praecedentibus jam dictis non parum lucis adferunt. OBSERVATIO L
Iles quidam, cum per integram noctem, ebrius in solo decubuisse evigilans tam repente Spasmo correptus est,flexo in posteriorem partem Corpore, ut omnino rigidus, & incurvus per maneret. Ipse in Nosb cornium delatus nostrae curae mandatus est. Nihil deglutire poterat, & turbide loquebatur, tanquam
ex loco subterraneo vocem emittens, truculenter nos intueba
tur ; cui cum omnia frustra adhibuissemus remedia, s quae supra in Methodo Medendi videre est,) ille post iacissimos cruciatus , intra quatuor dies interiit. Libuit mihi causam tam atrocis mali indagare, itaque adhibito Magistro Andrea Duraeo, Nosocomis Batavici Chirurgo expertissimo, cadaver aperuimus: Vitalia, ut Cor, & pulmones, & Naturalia membra, ut hepar, ventriculum, & lienem, Omnia integra invenimus. Itaque squod reserat) sitspicati, malum altius haerere, Cerebrum ad ventriculos usque dissecuimus, quos repletos invenimus materia quadam viscida, &glutinosa, Colore luteo, vitello ovorum perquam simili: sed foetida admodum: haec incumbens principio nervorum, tam tava symptomata in subjectis partibus excitarat. Venae intercurrentes utramquCcerebri meningem, admodum turgidae erant biliosi, sanguine: Obiit anno I 6Σ9, men se Februario. Eodem modo, pauco post tempore,affectus fuit signifer, qui in arce, valli Rubini dicta, praesidium agebat ; sed hic praeter praedicta symptomata, spasmo Cynico in dextra maxilla, torquebatur, ita ut loqui plane durante isto paroxysino non posset ; Mintra 2 horas ex vivis excessit; juvenis, si quis alius, fortis, &robustus.
HEnricus NN. mercator Danus, iecumbens in aedibus Ambrossvander Mer, hia jus urbis Scabini, post mortem, a Magφro Andrea dissectus suit: uterque lobus pulmonum, non tantum arcte Costis adnatus erat, sed etiam inferius diaphra gmati,ut sine laceratione,inde avelli non posset. In dextro latere ubi majorem dolorem senserat, inventa fiant fragmenta bronchiorum, & substantiae pulmonum avulsie , cum sanie copiosa; qualia, dum viveret, in magna quantitate excreare Consueverat; vox illi erat clangosa, qualis gallorum Africanorum, aut Calecutiensium. Laboraverat longo tempore antea sputo sanguinis; unde hujus miserandi mali principium; quo etiam, treme extenuatus, obiit 16 19, die Augusti O B-
436쪽
EX mandato Domini Generalis, ego, & Magister . Gis Patavis Chirux
gm, aperuimus aliquot Cadavera ex Dysenteria mortuorum: inter quae corpugmilitis cujusdam, e diuturna Dysenteria vita functi, quae tum temporis,cuna ob sessi essemus a Iavanis, tanquam morbus epidemicus grassabatur. Et invenimus in testina vehementer inflata, & eorum interiorem tuniCam plane abrasam; Tum folli culus fellis, quod maxime in eo mirum erat, repletus, & distentus erat, tria more len to , ω viscido , alboque instar pultis ex Amylo, quam nostrae mulierculae vota cant: Bilis autem ne quidem vestigium relictum erat, I 620. NOV. Iq.
De quodam Tulmones plenos Tune habente.
ANno i 629, mense Maio, aperuimus cadaver nautici secti, ex Phthis mortui, cujus pulmones substantia & colore externe sani apparebant, quibus tamendissectis, exiit pus copiosum, viride, SI fCCtidissimum: dexter autem pulmonum 1obus costis adnatus erat. QMd obiter notandum in plurimis, quos aperuimus, nun quam sinistrum iobum solum adnatum vidimus ; sed vel utrumque, vel dextrum tantatum. Ratio sui ingenue fatear) me latet, nisi forte, quia in dextro latere tantum venaa gos sine pari est, quae in Pleuritide, tussi valida rupta, hanC amurcam a se rejicit; unde etiam in dextro latere Pleuritides exquisitae magis oriuntur.
MIles quidam , cum potu Arac apprime se ingurgitasset, & serme sine sensu, &motu in arcem ferretur, Credebamus ipsum ista nocte supervivere non posse: ille tamen, partim eVomita, partim edormita crapula, postridie in dextro latere Pleuritide exquisita correptus esto; cui, licet post sanguinis missionem, dolor ali quantum sedatus esset: tamen inflammatio in ulcus, & inde, eo rupto, in Empyema desiit, materia, in dextro latere, super diaphragma effusa. Erat adhuc viribus satis constantibus, neque febris jam tam Vehemens vigebat. Itaque inter quartam, &quintam costam cauterium potentiale, quod Vocant, applicavimus, dein scalpello escaram pomto aperuimus. Indeque essiuxit sanies copiosa, cum ramentis, & particulis aliquot membranae succingenuis costas, jam putrefactae. Et ille, adhibitis opportunis Syringationibu , coimaluit praeter spem, cum haec scribimus, Malaccam versius navigaVit.
NAuticus quidam secius, dum navem, in statione hic stantem, a sordibus, quas
in mari Contraxerat, cum caeteris purgaret, & conto scapham prohiberet, DP temere navi allideretur, dum se inclinat,ut sitnem,qui scaphae inserius impactili impedimento erat, auferret, tristi fato, scapha navi undarum pulsu impegit, & cdpV ipsius, quod intra scapham & navem medium erat, ita collisum est, ut totum Cranium Comminutum Crederetur,ipse murus repente, SI sanguinem,per os, aures, & nare. rhi ciens, inde delatus est in Nosbcomium. Huic jam, ut putabamus, desperato, CUM ME. Andrem, & ego seriam manum praestaremus; Primo aposteriore capitis parte COR tusionem
437쪽
iiisionem ingentem inVeniimus S quam, postquam aperuimus, plurimum concreti sanguinis inae extraximus. Postero die, cum jam mundatiora essent omnia, crinium in multa fragmenta comminutum apparuit: hinc cum aliquot particulas exemisse mus, reliquam curam sui in tali Casii decet,) aggressi stimus. Ille porro haesiit in ter nostras manus Circiter se menses, quo tempore totum illud os , quod circumia sesibitur Sutura Lambdoide, per fragmenta exemptum est, paulo supra illud foramen, eui inseritur prima CerVicis Vertebra, dentiformis dicta. Ille quidem, optime sanus, Novemb. mense patriam repetiit, apposita posteriori capitis parti semigalea argentea, et , in eum finem, donata a Domino Generiai Coen, ut cerebrum ab ictibus ex
L e Chrsui implicitis morbis in uno ubjecto.
ANno i 6rs, Septembr. S, dissecuimus cadaver militis cujusdam Germani, qui
ferme per integrum annum languerat, fluxu ventris aeruginoi, russi sicca, insigni respirandi dissicultate, & C. Mortuo eo, omentum Mesenterium repertum fuit ferme absumptum; ita ut intestina sibi invicem adnata, vel potius nullo ordine inter se confusa essent, parvulis villis hinc inde enatis. Lien erat contractus in minimam pilae magnitudinem, & rotunditatem, ita ut Renes subjecti longe jores essent. Iecur tam varii erat Coloris, luridi, pallidi, flavi, & viridis, ut miraculo spectantibus nobis esset. Cystis fellis longe major solito, repleta & distenta erat bile aerii ginosa: Ventriculus,& intestina erosa,insignem quoque hujus humoris Copiam retinuerant. Praeterea e vitalibus dexter lobus Pulmonis Costis & Diaphragmati erat adnatus, ut invicem continui viderentur. Videant benevoli l ectores, num mirum sit, difficiles esse curationes, cum tot simul mala Concurrant, quod non in hoc uno, sed plurimis
sit ectis,reperi. Et hoc nobis praestat nimius potus maledicti Arac, ex Oryga &Holo thuriis confecti. Et quoniam dicunt scriptores Physici, Leporem marinum, squi,ut MSepiae, de Holo thuriorum sunt genere) veneno a & peculiari qualitate, Pulmonem
erodere , lubens in eam sententiam descendo, omnes istas immundities eandem tabificam vim habere, SEC.
quodam, cui Ieria Caya, cu anguinis, repleta erat ad sit c
SEptembris F, Anni i6α9, me praesente, apertum fuit corpus cujusdam civis Bata
viensis, qui per tres annos languerat miro & incognito affectu: Nam si stiper umbilicum, aut circiter, quis mantim inposuisset,pulsus, qualis cordis, & arteriarum, tam vehemens sentiebatur,insi ar salientis infantis in matris utero, quaejam partui vicina est, ut manum elevando repelleret. AEqualem fuisse hunc pulsum Cum arteriarum Mcordis, hoc modo deprehendi; Sinistram Umbilico aegri imposui, dextra arteriam, cuca carpum, tetigi; invenique in systoles, & diastoles intervallo plane convenire. Vnde ego statim copjeci, arteriam magnam laborare; quod &post mortem invenimus.Nam vena cava repleta erat,ioco sanguinis,adiposa substantia,& medullaeshinali admodum simili, quae, pondere suo, arteriae vicinae incumbens, dum illa e contra istud onus a se rejicere conaretur, hunc pulsum excitabat. Arteria magna duplo solito laxior erat, & repleta sanguine nigro, & seros ,. Cor etiam Magister Andreas dissecuit; quod , solito majus, & flaccidius inventum est, & spongiarum modo Comprimebatur ; tum uterque ejus ventriculus amplior,& etiam sanguine isto nigro repletus. Quas,rogo,mortalium non obstupescat, taliter affectum, tam diu Vitam protrahere potuisset Iecur erat vividi coloris, & consistentiae, nisi quod Communem mensuram ferme duplo excederet. Cy-stis, qua bilis continetur, etiam bovinam magnitudine aequabat, eratque intus referta D cholera
438쪽
cholera ex nigra viridi, lenta, & tenaci , crassitudine strupi spissioris, 'aut potius extra
MIles Anglus, cum inflammationem primum Hepatis passus esset, & friustra ten
lassemus ea, quibus opus erat, dolor se remisit quidem : sed desiit malum in fluxum Hepaticum ; tumore, qui ante erat in hypochondrio , plane evane scente. Cum hoc modo per sex ferme menses languisset, tandem ad eXtremam ma ciem ita perduinus es , ut ipsissimam, qualis pingitur, mortem dixisses, & sic miserti mam vitam Cum morte permutavit. Aperto corpore inVenimus loco Hepatis, solam membranam ipsum vestientem, satis Crassam, instar sacci, Cui adhuc portio saniel, lo turae carnium similis, inerat, qualem tam longo tempore excreVerat. Objit, 1619, April. mens
De Vulnere capitu, ubi perpetram um Oamum credebatur.
MEnse Maio,10 z9, vocatus fui a Chirurgo quodam,ut viserem militem in supre
ma frontis parte vulneratum; vulnusque, ferme ante tres septimanas, laxius inciderat, ferramento suo Credens, quod PrOVetiam Vocamus, dum asperitatem in cranio, &osse frontis, sentiret, fissuram subesse judicavit,& etiamnum erat in ea opinione; Sed, dum ego oculos propius admovi, inveni, quam ille fissuram puta bat , esse excurrentiam suturae sagittatis ut in iis solet natura ludere) usque ad nares. Itaque corripiens Chirurgum , Ostendi ei errorem suum. Interea ab aere os )am alteratum erat; itaque Curavi aegrum in No Comium deferri ad Mugistrum nisaeam, &jam sextus mensis est, quo sub cura nostra egit. Exemimus ipsi a sutura coronali partem ossis usque ad os temporale, seu petrosum, & ab altera parte non contemnendum fragmentum; tum ossis frontis duas partes, quae sutura excurrente diffinctae. Apud Magistrum And. Dur m etiamnum reservantur: &Jam, dum haec scribo, die io Ν0vemb. Ι , 19, totum Vulnus consblidatum, & Cicatrisatum est, ille, hac vespera, iturus ad navem benes inus; &in Patriam, intra tres, aut quatuor dies, remeaturus est.
Do Catarrho tu ocanti in L . Ioanne Petri Coen, Venerali in Indi, Pra freto.
CVm generosus Dominus noster Ioannes Petri Coen, aliquandiu Diarrhoea laborasset , & tamen, ut illi erat summus animi vigor, nihil de solita diligentia remitteret , dum opera, & munitiones bellicas ipse coram inspicere vult, & tamen a me aliquoties monitus, ut paulum quieti se daret, & valetudini suae consuleret, nega'Vit,sibi tantum otii esse,ut decumberet, quasi diceret praesagiens,Imperatorem stantem mori oportere. Tandem, decimo nono Septembris, 16 19, circa octavam vespertinam repente in arcem ad Dominum sium vocatus, quem inveni aegre spirantem , curi tussit
sicca; externe membra frigebant, sudor aderat frigidus,&: glutinosus. D ectio per in feriora erat admodum multa, flatulenta, aquosa, & bullis plena, vomitus praeccillar x biliosus. Pulsus arteriae tam languidus erat, ut vix sentiretur, & ille quidem Vermicu'lans. His ego omnibus consideratis, adstantibus Amplissimis Dominis meis Consilia ritS Indiae, D. Antonio ban D emen, & D. . uirino a Eaemburch, statim pronuntiaVi, D- ει Neralem supremis appropinquare: ipsis re subita attonitis, & tantum deliquium animi, ex Vomitu, dicentibus, dum paulatim vires, & spiritus redituros putarent, Cum p VC0 ante tempore cum ipsis discumbens familiariter confabulatus esset: Ideoque dicebant,
439쪽
HIST NATURA L. M MEDIC LIB. III. 39se mirari, quod tam audacter de tanto viro pronunciarem: Respondi modeste, mihi in more non esse postium, artem meam ludibrio exponere, dum aut ignorasse, aut sesel sisse viderer, si sententiam meam non explicuissem: me tamen in eo optare, uti vatieinium meum fallat. Interea Dominus Generalis inter duodecimam, & primam noctis horam, supervenientespasmo, quem momento temporis ante praedixeram, animam Creatori suo reddidit. mi Amplissimi hujus Viri staturam & formam contemplati sunt, nihil miri accidisse sciant. Erat enim longa & erecta cervice, alis seu scapulis prominentibus. Complexione ex melancholica, pituitosa, opportunissima ad phthisin& catarrhum suffocantem, quo elim mortuus est. Obiit anno Domini nostri, 1629, Septemb.
OBSERVATIO XII. De quodam ex Iubiere inpectore mortuo.
Ivis Batavus,I anno Dragon nomine, I 6 Septembr. in pectore punctim vulneratus est, ictu transeunte os sterni, seu scutiforme, per pulmones in Oe phagum: si aperueniente febre, &singultu, octiduo post vulnus illatum, mortuus est. Aperuimus praesente magistratu Cadaver, invenimus secundum conjecturam no stram partes antedictas laesas. Thorax plenus erat sanguine serose, Cum potu, qui ex gula effluxerat, miXto.
Observationes aliquot ex plurimis selectae, de Epidem iis, & Contagiosis, in INDOs, MorbiS.
OBSERVATIO IT 'Henteria 'idemica.
Dum anno 1628, a lavanis Maiaranensibus obsidione cingeremur, Amplissi mus Vir Ieremias de Meser, Senatus Indici Consiliarius , primum in febrem
continuam incidit, dein in Dysenteriam, quae tum populariter grassabatur ;exonerans per alvum cum iacibus sanguinem nigerrimum, summo Cruciatu, & foetore: tandem, cum omnia remedia, quin excogitari ad hujus mali levamen potuis sent, adhibuissemus , ex vivis excessit; supervenientibus, paulo ante mortem, man thematis nigris, & lividis , similibus iis, quae nostri-vocant, cum sudore frigido, & male olente. Similiter, Iacobin a Dooresaar, Secretarius praedicti Domini Generalis, de Meester, paucis diebus post, Dysenteria viridi, & genere Venenosa, mortuus Cst, apparentibuS CO-piosis maculis lividis, in pedibus, & brachiis, ante dictis respondentibus.
OBSERVATIO ILL e ea iam L fienteria spidemica.
I Odem tempore Gulielmm mynuis, fisci advocatus, mihi fraterna amicitia devin
i ctus, incidit in Dysenteriam veram cum summis torminibus, quae perduranScum febre ardentissima per quinque aut sex dies , adhibitis omnibus, quae morbi violentia , & necessitas subita requirebant, Cum si immo meo, & bonorum omnium moerore, juvenis optimus mortitus est, apparentibus, tam crebris & densis per universum corpus maculis lividis, ut squod in proverbio est) locus non esset, cui caput acicuta imponereS.
440쪽
6 IACOBI BONTII HIS T. NATUR. & MEDIC L 1s. III OBSERVATIO III
De Febre ardenti , Dysenteria, Vlceribus malignid, ci C.
R Everendus, & Doctissimus vir, Ioannes Cavallerim,verbi divini praeco, circa idem
tempus correptus est febre ardenti, superveniente Dysenteria atrabiliaria; quae cum per aliquot dies continuasset, eruperunt sub axillis, in tergo circa lum bos, & in inguinibus, etiam iii collo,pusi Lilae ac vesicae quaedam,plenae,& distentae,pure viridi, & si ibjectam cutem ad carnem usque erodente, quae nobis, prima facie, spem Criseos faciebant: sed Dysenteria non cessante, & Febre, cum Phrenitide, ingravescentate, probissimus simul ac doctissimus juvenis, ex hac vita ad Ccelos raptus est. Eodem tempore, liberi pulcherrimi I . eadem Dysenteria maligna obierunt.
Dis extati cula rum Morbi Epi emici Pestilentiales,etiam
hic in Indi, Or inlibiu gras entur '
HAEc paucula, ex sexcentis aliis, exempla eo in medium produxi, Ut probarem, frustra eos dixisse, qui, Pestilentiales, & Epidemicos, morbos in his locis grassari negaverunt: o nomine, alii eos appellent, mea nihil interest. Certe mihi constat, contagiosum hunc, de quo loquor, fuisse, & qui plurimos simul,ac celeriter occuparet. Causas, quae , audite, dein rccte judicate. Obsessi arcte eramus, atriginta quatuor millibus Iavanorum Maiaranensium, Duce Tommagom Bauraxa, eXpertissimo, inter ipsos, & audacissimo milite. Quotidie a nostris excursiones & Velitati0nes fiebant, sepe plurimis ex hoste, tum hic,tum in oppugnationibus,quae ferme singulis noctibus fiebant, desideratis: quorum cadavera in flumen praecipitabantur, summum foetorem, & corruptionem, aquae conciliabant. Tum Corpora hominum, S jumentorum, ex fame, & Vulneribus, mortuorum, passim in campis, & silvis, insepulta jacebant, quaenon levem contagionem acti addiderunt. Praeterea flumen inficiebatur radice Serpentariae, quam Indi, in profluente, aliquot mille corbibus impositam, macerabant, ut Venenosam qualitatem , &glutinosam suam substantiam, exueret, quam vidimus,si vitrum aqua plenum reponeremus, per aliquot horas, in fundo, tanquam albumen ovi, desidere; 4a dein tosta, vice Orygae, cujus in castris summa penuria erat, uterentur; dum unico insultu nos posse capi sperassent, & hinc minus sibi providissent. Plaec non tam mira videbuntur iis, qui sciunt in Indiis Occidentalibus radicem Castat,
loco panis esse, Cujus tamen succus expressus praesentaneum est: venenum. Ad rem venio : Adde his potum aquae subsalsae: Nam, dum ventis e mari spirantibus, stato tempore aqua marina in fluvium impellitur, ejus alveum salsedine inficiebat :& nos propter obsidentes hostes, altius ex flumine petere aquam non audebamus; Ad hae cada veribus infectum flumen, vermibus scatebat, omnibus istis adde tempus anni, quod tum calidissimum simul & humidissimum erat, propter assiduas pluvias tum temporis, utpote a Septembri usque ad Februarii initium, tum Sole supra verticem nostrum existente in linea AEquinoctiali: Quae omnia in equoque, per quatuor continuo men ses lecto assixerunt, cum immo vitae meae discrimine. Primo invadente me Febre ardenti ; subsequente dein Dysenteria, & augescente, qua jam ante mensem affligi co 'peram , Paralyseos ista specie, quam Beriberii vocari diximus. Quae omnia Deo pro pitio superavi, uxore interea, & utroque filio meo,iisdem molestiis, vexatis, de decum