장음표시 사용
361쪽
Cap. generatione, &Vegetatione plantarum a
ues Io. AL. BORELLI donatam, comprehensamque a duobus crassis Alii, seu folliculis candidis, & pinguibus, a quibus plante la illa lactari ab initio potest .
Tandem Cl. Malpighius praeclaro Opere de anato me plantarum, ope microscopij exactissime hanc co gnitionem auxit, & perfecit. Ego tantum proferatae, theoricam,quam ex B. Castello praeceptore didici, tiquae deinceps meditatus sum.
Thermometri Sanctorii constructio , dc operatio ad plantae vegetationem conducens declaratur. Tab. 18. Fig. 13 omnium primus Sanctorius eXcogitatuit organum, quo mensurantur aeris gradus caliditatis, quod postea thermometrum appellarunt, cuius structura talis est. Ampulla vitrea AB, habet collum,seu fistulam praelongam pariter vitream BC, eiusque orificium Capertum est. Postea excalefacta vesica AB panno calido , manibus , aut alio modo , quousque aer in eae contentus aere ambiente rarior reddatur,& demerga' tur fistulae os C intra aquam in catino D E F contentam : tum a refrigerio aeris ambientis denub aer inclusus ad pristinum statum suae c ondensationis redurcetur; & ideo occupabit spatium minus capacitat fistulae , ad quod replendum ascendat aqua subiecta, Vsque ad H. Talis machina sic praeparata quamlibς; nouam aeris mutationem ostendet ; nam quando pl.=solito excalefactus aer ΑΒΗ rarefit,tunc aquae libζllψH deprimetur ; & e contra eodem aere refrigerat0 ς ideo condensato,aqua elevabitur supra terminum ΗΤVsque ad I. Haec
362쪽
ex Sanctorio. Vt vero talis machina proposito nostro accommodetur,supponamus,phialamABC esse iubilem , & distrahibilem , ut cera calefacta,aut quid nille;& praeterea supponamus,lptam cauitatem eius,& praecipue canalem BC esse spongiosum ; tunc quidem a radijs solis diurnis rarefacto aere in poris spongiosis ABI contento, aqua que usque ad I, excepta
fuerat,retrocedere non possiet,quia internae spongiositates usum valvularum praestarent; & ideo descensus aquae semel exceptae impediretur. Insuper,quia aliunde aer in AB excalefactus,ampliore locum exigit,ergoia ad ovesiculas porosas molles,tota moles AB augebitur: postea, superueniente refrigeratione noeturna , aut a veto Dista,aer in spongioso spatio AB contentus denuo condensabitur , & proinde aqua CI, ulterilis promouebitur usque ad B; & sic ulteritis nouis vicissitudinibus priori similibus, nouam aquam exugendo t0ta moles vasis ABC inflabitur, & augebitur.
Caudex plantae abscissus , & aquae immersus videtur nutriri, & augeri eadem mechanica necessitate , qua supradictum Thermo
Sit ABC ramusculus alicuius plantae tenellae , Vel tris, cuius abscissus pediculus C , intra aquam Va- η DEF immergatur. Patet, quod surculus BC fibrishpongiosis repletus est, & sunimitas frondosa, vel fioxida BA mollis, & spongiosa quoque est,cuius copio porositater aere succis aquosis immisto replen-
363쪽
generatio' ut aer in illis porositatibus inclusus rarefiat, tiamplius spatium sibi aequale quaeret ; quod cuit
plantariim . haberi non possit expellendo succum aqueum per disseium infirmum C virgae BC, Ob valvulas,quas sp6h giosa structura compressa e rinat, & egressum aqu2prohibet ; ergo oportet,ut parietes supremi molles et distrahibiles porulorium expandantur, & sic m6le, gemmae foliorum, & ssoris augebitur, et crescet. P0. hea superueniente umbra, & frigore nocturno , aut venti refrigerio condensabitur aer ille, qui expan sus , et rarefaetus fuerat in praedictis poris e et ideo denub ex vase DEF noua aqua per fistulas spontic fas CB exurget, a qua repleri , et saturari debent spatiola exinanita in AB, & hac vicissitudine folia, et fores AB nutriri, et crescere possiunt.
Exortus, et generatio plantae ex suo semine, quo QP dine fiat,exponere.
Exponi deinde debet, quo ordine pullulatio semi' num plantarum fiat. Et primo a pyramide spongi0st
radicum exugitur aqua sibi contigua, siue in vase coa tenta, siue in vapores sub diuisa inter glebas expirar te, Vel in aere aperto commista. Tunc eadem pyramii radicalis . non secus, ac spongiosa, vel fistula Sathsto ri) superitis exposita,inflatur, producitur, elong-tr que ob necessitatem porti lorum in directum extendi in latum, ob angustiam fas eiarum dilat tioni resistentium. Tale, inquam,incrementum rλ i
364쪽
eum patet ad oculum , madefaehis seminibus plantarum , qus turgent primo in aculeo illo pyramidalioemimae, seu plantulae exugendo aquam ad instar spΟ-tiae, & sensim elongantur,& postea in plures ramulos stantula illa subdiuiditur. Itaq;motus incremeti illius fidicis sit ad extra,diffundendo succum aqueum nu-tntium versus eXtremum apicem , quem tamen excipit per poros laterales eiusdem intestinuit radi
Postquam vero radix suffcienter prolongata est, ut nimirtim demergi possit infra terram madidam , tunc motus contrarius instituitur ι scilicet, spongiosae extremitates radicum exugui aqueum humorem, eumque deferunt versus globum, seu otium seminis; dum interea incrementum radicum non cessat: qui motus contrarij forsan fiunt non eodem,sed diuersis temporibus, 3c sic se mutuo non impedient. Facta hac praeparatione seminis,duo solliculi duri, crassi , et turgidi AB, et CB suam actionem inchoant inseruiendo, ut duae ampullae thermometri Sanctori , rarefacto nempe aere contento intra porositates eorum a radijs solis diurnis, et superueniente refrigerio noctis, exugitur aqua a radicibus D,quae ascendit per canaliculos spongiosos D B, atque sensim insinuatur intra poros foliornm AB, CB;haec aqua clim a valvulis, seu a membranulis spongiosis conniventibus im pediatur,ne retrocedere deorsum possit, fit,ut superueniente noua rarefaetione,pori ipsi folliculorum insentur, et ideo moles foliorum AB, CB , turgeat, &crescat.Τandem post aliquas vicissitudines rarefactio, et condensationis,quando folia AB, CB,ne dum iactata, et turgida omnino sunt, sed etiam pelliculae Z 2 ex-
365쪽
Cupa3.De externae folliculorum concrescunt ob tenacitatem. ,
netave e- cessat inciri, ibis. ' mentum solliculorum - At quia interim a nouo calbi plantarum , superueniente copia illa aeris contenta in poris set lliculorum ampliatis , et multiplicatis rarest, et ideo vim faciet,ut angusta spatia pororum dilatet; chmqtie ltalis extensio impediatur a corticibus tenacibus fol. liculorum,cogitur ille aer dilatare poros gemmae , seu plantulae interceptae IH ; et postea subsequenti frigo
re noua aqua excepta non amplius insinuatur intra
poros folliculorum , sed potius intra poros plantulae mollis , et extendibilis , et sic succedit vegetatio, et lincrementum eiusdem plantulae I H, dum lactatur ab exuctione facta a mamillis folliculorum AB , CB . Postquam vero plantula IH adoleverit, ut per se officium folliculorum supplere possit, tunc auxiliarij illi Thermometri , ut inutiles,sensim arescunt , et ip sa planta per se prosequitur opus vegetationis , et incrementi sui ipsius. Et haec est,ni fallor,possibilis , et non omnino im probabilis periodus germinationis,et nutritionis pia tarum ex semine, quam, face praeferente eximio B.CD stello praeceptore, adinveni.
Aquam esse succum nutritium plantarum semina plantarum assimilantur quidem ouis aniMPlium ouiparorum , quatenus in illis existit plant piscompilata , in his vero,animalculum cum teguntienti) Ct OrSanis , quibus adiuuatur pullulatio , et ex0xxy-
366쪽
eorum ; at differre praecipue videatur, quo ad inte- ritatem materiae , ex qua ab initio nutriri, et augeri 1ebent; nam olla continent succos nutritios , quibus lactari possunt, secus autem semina plantarumis , quia ova animalium nullo externo succo indigent , sed solummodo tepido calore fouente, eXOrtum, et vegetationem perficiunt ,' at plantarum oua a solo ca , lore externo potius exiccantur, et necantur ; nec pullulare incipiunt, nisi illis addatur aquae madefasio ;haec autem aqua certe non inseruit solummodo , ut vehiculum afferens ab extra aliam substantiam nutri tiam diuersam ab aqua .' nam semina , et plantae irrigatae a sola, aqua distillata pullulant, et crescunt ab Lque alteriti substantiae additamento Nec aqua inseruit, ut substantiam ipsam farinaceam folliculorum , seminis diluat , et lubricam reddat ad instar pulmenti , ex quo plantula lactetur, et nutriatur ; nam pusilla substantia eorundem folliculorum cito constimeretur, et ideb, neque ipsi folliculi ab initio, neque planta ad tantam vastitatem excrescere posset absque additamento alterius stibstantiae corporeae, ab eXtra , ad uegientis, quae cum nil aliud sit, quam aqua , dicenduri est , quod ipsamet aqua, sine qua plantae pullulare nequeunt, sit verum , & proprium nutrimentum
i Et in eodem plantarum exortu adnotari debet duae Praecipuae circumstantiae . Primo, quod eo tempore, quo radix in semine elongatur,adhuc duo sesticuli, &reliqua tota seminis substantia alterata non videtur esse,' quia tegitur a cortice , & pelliculis integris consistentibus , aridis ; & ideo incretarentilan radi ciS no pendet ab ullo succo interno seminis colliqua-
generatione, & vegem latione plantarum a
367쪽
to, siue diluto ab humiditate externa ibidem intro missa. Hoc euidenter obserilaui in baccis lauri, qui super soli a decidua in sylvis reperiuntur: hae quideat exporrigebat per terram praelongas radices nigrican tes , & fere ligneas, similes funiculis, quarum aliquχ
semipedis longitudinem aequabant, dc tunc bacca rum cortices integri, & aridi erant, atque interna substantia seminis adhuc candida, dura, eiusdemia poris, eiusdenique figurae, & magnitudinis erat, quanreliquae baccae radice carentes habebant . Secund6 notaui, quod illud grande incrementum funiculi radicalis aduenerat non ab effusione substantiae seminis internae, sed ab extrinseco additamento, nam moles ,& pondus illius funiculi prolongati fere aequabat molem ipsius baccae nil prorsus diminutae. Hinc euinc, tur, quod ab humiditate aquea externa imbibita per poros pyramidis gemmae illius seminis, proculdubio substantia illius funiculi procreata fuit.
Idipsum multo claratis confirmatur ab experime tis V vahel montis, qui vidit,virgam salicis librarui quinque adeo excreuisse in quinque annis , It I y libr. penderet, & tale incrementum superaddidit s0'la aqua irrigata, nil fere diminuta terra vasis, in qRδcreuerat. Hoc pariter in plantis hortensibus Cl-Boij ljus,& ali; obseruarunt:& ego vidi, Populit ad in Sod tem magnitudinem excreuiste,ex sola aqua enutritλ' per radices intra aqua ductum ad instar prolixi capi; liiij fluctuantes . Scio qtioque, qu bd ostreae nil com dunt, & solam aquam per os patulum excipiunt ν ς.
quo aqueo nutrimento augetur, ne dum earum inici Ra caro, sed etiam marmoreae ipsarum conchae test/
368쪽
Ex quibus omnibus deducitur,non videri incredibile, quod plantae ex sola aqua,tanquam a sanguine, nutriantur, & incrementum acquirant. Negare nihilominus non audeo , quod planis,praeter aquam,ex terra suscipiant sales, & particulas sui ρhureas ; sed haec videntur condimenta principalis succi aquei nutritij , a quibus germinatio , & fruistificatio plantae valde adiuuantur. Nam videmus , quod ex sola aqua insipida, 8c distillata,semina , plantae nutriuntur, 3c crescunt, licet non aeque bene,ac si salii bus impinguata fuisset.
Succus aqueus non videtur transformari posse in platam a virtute succi fermenti iij in ea , vel in eius semine existente. Restat modo inquirendum, quomodo simplex succus aqueus transformetur in plantam , acquirendo consistentiam duram , sapores dulces, amaros &c. & facultates alias innumeraS. Et primo non leuis dissicultas se offert,qubd succus in duobus folliculis seminum plantarum contentus Videtur esse optimae substantiae spirituosae,valde nutri tiuae, cum abundet pinguedine oleosa , & salinis partibus, similis sit albumini, & vitello oui anima' lium rergo, sicuti oui liquores sunt veluti lac , quo λnimalculuin ibidem enatum primo nutritur, & antest clusionem augetur , sic videtur consentaneum , Ut
ς la teo spirituosse , pingui , & salino fluore sollicu-iψxum seminis plantae , ipsamet ab initio nutriatur, M
generatione, & vegetatione plantaruna .
369쪽
incrementum acquirat. Et sicuti in ovo foecundo sui ei illi spirituosi agitati a calore externo necessitate uti ganica nutritionem inchoant,& Vmbilicalem radiceri
diffundunt, sic pariter succi spirituosi lactei folliculo rum seminalium plantae, agitati ab aqueis halitibui radices exporrigunt, & postea plantam ipsam laetant,
Ex hac verisimilitudine nonnulli deducunt, qἹὸd re vera aqueus succus, qui a radicibus platarum exu-gitur, per se crudus sit, & ineptus nutritioni, & ideis ab efficaci concoctione fermentari debet a succo illo potentissimo, qui in poris folliculorum , & in planta ipsa asseruatur ἀSed quin Philosophi munus est, sedulo cauere,iata speciosa vocabula illa metaphorica fermentationis, coctionis, maturationis, exaltationis, & virtutis plasticae nobis imponant, sagacissime inquirendum est, an proposito nostro aptari queant. Animaduertendum igitur est, quod in nutricatione plantarum non requiruntur omnes illae operationes , quq necessarire sunt pro animalium nutritione, scilicet, non quia cibaria in stomacho animalium a succis fermentitiJs concoquuntur,inferre licet, quod in plantis consimili actione succus nutritius praeparari debeat quia animalia indigent pluribus organis , & oscinii, quibus plantae carent. Primo enim animalia habent dentes, quibus scia' dunt, & molunt cibaria solida, & indistincta; at plan tar dentibus non indigent, quia non excipiunt crassolbolos , & solidos , carnium', & frugum, sed exugdptiuis osculis radicum strictissimis succos , & particul/minutissimas , qu: e non indigent vlteriori subdi '
370쪽
secundo,animalia habent ollam stomachi ,ἐc intestinorum, in quibus cibaria macerantur, coquuntur , fermentantur , scilicet scinduntur,dissoluunturque partes ciborum conglutinatae, ob quod particulae saliuae , & spirituosae , & aliae se mouentes, libertatem nactae possiunt suas indoles motivas exercere, saliunx istic ronibus , aut facieculis planis detectis possunt acredinem , aut lenitatem inferre; & hac ratione tota massa agitata incalescere, &abullire potest; & talis actio vocatur fermentatio. Unde elicitur , quod fer mentum est veluti lima naturae, qua dis bluitur aggregatum corpus in minima, particulas At quia in plantis diuisio alimenti usque ad mini ma haberi potest per subtilissimas capillares radices , quae fluorem aqueum excipere possunt, & postea una seri ex va rum recipere potest particulas pingues , alia salinas aqua dissolutas , alia aereas , & alia liquores alios pro diuersa configuratione orificiorum eorundem vasorum , igitur fermentatio inutilis
est ἀTertio, animalia habent vasa excretoria , quibu&rices solidae, & fluidae eijciuntur; at plantae ijs non indigent, quia radices non excipiunt sordes, sed tantummodo succos utiles, & defaecatos . Tandem animalia habent vasa laetea, Vt suis multiplicibus fistulis exilissimis seligant chilum,relictis impuritatibus in intestinis, elumque colligant, & deferant in receptaculum me senterij . Et hic tandem, post tot labores, animalia ijsdem radicibus multiplicatis,&ςRpillaribus primo utuntur, quibus plantae actionen ianutriti uani inchoant, seligendo e terra , 8 eXugendo seccos nutritioni idoneos ; qui proinde non indi