장음표시 사용
371쪽
Cap. 13. Degeneratione,& vegetatione plantarum .
gent ulla priae paratione fermentativa. i Qupd postea fermentum in planta frustra a d neretur, insinuari potest hoc modo . Simplex aqueui fluor ex sui natura insipidus, & iners est, nec ulladi vim activam habere videtur. Ergo,quando aqua miscetur cum illo succo fermentitio , quem existere putant in poris plantae , certe aqua ipsa ab illo contagio nod transformatur , ut ex inerti fiat actuosa , scilicet ex insipida fiat dulcis , aut amara, odorosa &c. sed diluet solummodo, & inseruiet, ut vehiculum deferrens easdem particulas fecineti sibi admistas. sicut fiu-men per salis mineram transiens, exeipiet aliquas particulas salinas. Hoc supposito in Vvahel montiano illo truco salicis aqua stilIata per quinque annos enutrito, necessario consumptum fuisset totum fermentum , quod in virgulto prae existebat , quia ab e filuxu continuo aqdae transeuntis, & transpirantis ablui debuerat totum illud fermentum , quod aliunde ab aqua pura repar 'ri , & refici non poterat. Igitur cito planta illa perjji set; quod est falsum : vixit enim , & creuit. pe L quid
que annos , et diutitis perdurasset, & creuisset , niti extracta fuisset ; ut ego vidi,ingentem , et diuturn 'Populum excreuisse sola aqua enutritam , ut supς ritis enarraui . Non ergo aqueus ille succus erat adς' crudus , ut concoqui deberet a fermento cito dii
spato , & consumpto , quod in salice, vel in PQpy qilla existebat ab initio. Praeterea notandum est , quod aquae moleculαμψὴ sunt corpora prima simplicia, sed sunt congeries ς0m positae ex atomis primis elementaribus, et idqh ς' Re3io , et structura earundem mole cularum dis 40 y
372쪽
potest ab incisione facta a corporibus acutis duriori bus , & violenter motis , ityus inferentibus . Et plane non negabo,quod aliquando potentissima aliqua fermenta destruere possint, & dissioluere connexionem aquearum molecularum ,' sed tale fermentum in plantis non admitto,duplici ratione e primo , quia video , quod ex incisione facta in summo ramusculo arboris extillat aqua fluida eiusdem naturae , ac erat illa, qua radices irrigatae fuerant , cui tamen ad
misti sunt alij succi salini , laetet , & pingues , qui
sunt condimenta superaddita , non sectis , ac iuscula aqueam naturam retinent a particulis carnium , frugum, de aromatum conturbatam , & tinctam. Si igitur imaginata illa fermenta plantarum alterare non possunt suo contactu maiorem partem aquae eradicibus exceptae , nulla ratio suadet, ut dissoluant ,& transmutent reliquam aquae partem,quae in nutritiusuccum transformata est .
Secundo , quia dato , quod fermenta illa vim habeant di luendi structuram molecularum aquae , re stat praeterea alia insignis , & dissicillima operatio , quae videtur impossibile , ut ab eodem fermento compleatur; quia oporteret , ut particulae illae disiumstae denuo noua, & artificiosissima compositione uniret tur , & conglutinarentur , ut inde resultaret structura nutriti; succi, indolis tam diuersae ab aqua simplici . Talis autem noua compositio videtur impossibile , Ut fiat a fermento, cuius proprium est,agere caecata quadam, & casuali violentia,ad instar sanimae,& ideo destruistionem potius, quam compositionem inducere possiet Quare videtur impossibile , via vi fermenti R qua pura componatur succus nutritius plantaru
Cap. Ty. Degeneratione, & vege latione plantarum .
373쪽
generatio- coctio in plantis fieri non potest, dicendum est, ne,&Ege' fermentum non existit in plantis, ctim natura nil
,htani. frustra faciat; & ideo lac illud pingue, quod in sel
liculis seminum plantarum continetur, non erit fermentum,sed nutritius succus,prouide praeparatus ana tura, ut lactare possit plantam illam tenellam.
Constetione succi nutritij Plantarum compleri deberea structura cribrosa vasorum earum, Cum ex dictis constet,plantas nutriri ex sola aqua pura, aut alterata a condimentis salinis , & sulphureis; pariterque ostensum sit, quod praedictus aqueus succus transmutari in alimentum plantae non possit avi, & actione fermenti in eius potis existentis, Videndum modo est,quomodo, &qua actione mechanica simpleX aqua acquirere possit facultates , & indolestam multiplices, & diuersas, ut temperies, colores,sa pores, & Virtutes activas,quas in tot plantis obserua
Talis porro mistura, & compositio fieri non potest, nisi praecedens structura aquae dis luatur ; & deii 'ceps noua forma inducatur ab oculata, &industrio'sa virtute plastica ; aliter enim non possent parti Vix debitis locis collocari, disponi, sit uari, connecti conformari ea lege, ut inde resultarent perfectiOΠς & facultates a natura designatae. Haec omnia proculdubio fieri debent immediate: . non a ministro aliquo prudenti, & intelligente, sς
374쪽
a naturali , & mechanica necessi ate, ordinata a Diuino Architecto. Verum, Ut dictum est supra, quando egimus de sanguinis compositione , tale necentiam, naturalem,S mechanica compositione fieri non posse percipimus , nisi actione cribri a subtilissimis fistilliqvaserum plantae suscipiantur diuersi, & determinati succi, nempe in unaquaque fistula ille succus , qui figurae orificij illius aptari, & ingredi potest. Postea oportet , ut praedicta vascula Varie inflexa,& contexta ad instar retis desinant in locis appropriatis,&ibidem, instillando guttulas in eis contentas, perficere poterunt structuram analogam musiuo operi ; nempe ericiant exactam misturam& compositionem succi nutrit ij, sed sanguinis plantarum Hisce mechanicis elaborationibus puto,quod platae ex aqua nutriri, & augeri possint. Nec mihi negotium facessit tras formatio fluoris aquei in duritiem,& consistentiam ligneam plantarum: video enim in aquae congelatione a frigore intenso, quod ipsameraqua vertitur in saxeam duritiem glaciei,situation partium eius solummodo variata ἀ Pariterque video, quod ostrearum cochleae lapideae ex sola aqua gignu-tur, cum nullum alium cibum, praeter aquam, suscipiant.
Praecipuam causam vegetationis plantarum esse
Plantas continere innumeras aeris particulas intrae RQ poros , nemo ambigit . Hinc enim leuitatem , A a a quam
375쪽
quam in aqua exercent, oriri Vulgus suadetur, eamque amittere ad fundum aquae descendendo,quoties cunque a diuturna madefactione,vel a manuum com pressione vesiculae aereae eXprimuntur ex festucis, et ex paleae fragmctis, ex quibus per aqua aereos globu los ascendere,ad Oculum patet. bd postea plantae nutriri,& crescere non possent, si omnino aere carerent, probatur, quia succi aquei ob natiuam grauitatem per se sursilm ascendere non possint e radicibui versus truncum , & ramos. Ergo necessc est , ut a vi externa impellantur ; quae externa vis , aut erit excedens grauitas aeris ambientis , a qua aqua subiecta intra radices plantae insinuatu r ,& per eius vasa impellitur usque ad ramos extrem0s, quia miniis premitur ab aere intra poros plantae existente; eodem modo, quo in thermo metro Sanctorij exugitur, ut dii tum est: vel potitis eleuatur in plata. ta ab ipso pondere aquae externae, quae insinuatur persi ibtilissimos poros, aut canaliculos , ut in spongijs,& siphunculis vitreis contingit , ut dictum est libro de Motionibus naturalibus a grauitate penden
Quod vero actio spongiae, vel filiri, non sit causa suffciens , et totalis exuctionis aquae usque ad sum mos ramos, et folia arboris, probatur hac experien tia,inciso, 8c truncato ramusculo omnium supremo Vitis , aut alterius arboris,ex ipsa cicatrice supina lac cus aqueus per aliquod tempus guttatim distillat at iasphuculo, aut filaro perpediculariter erectis supra aqβδVasis , ex supremo apice truncato aqua non diffluit sed oportet, ut siphunculus , aut filiri fimbria suprς
via inflectatur, ut scissura depressior sit ipsa supexi cie
376쪽
Ergo ascensus aquae in vite recisa non fit action generatio- spongiae, & proinde oportet, ut absoluatur operatione simili ei, qua a thermo metro Sanctori j aqua exugi- plantarum itur ob causas superitis expositas .
Sed dubitari potest, quod actio vitis truncatiae, &ea,quae fit aThermometro Sanctori , non sit eade, nec stat ab eadem causa; nam si scindatur, aut perforetur summitas fistulae Sactorij,cessat prorsus aquae exuctio; oppositum contingit in vite rescissa a qua ne dum continuatur exuetio ex radicibus, sed praeterea effunditur notabilis copia eiusdem succi . Talis effectuum diuersitas pendere videtur a varia structura thermometri vulgaris vitrei ab ipsis plantis . Nam primo,in his valvulae spongiose vasorum impediunt regressum aquar deorsum ; et ideo guttulae aquae productae in quibuslibet poris ramusculorum ossicium scutellae infimae Sactoriani instrumenti supplent. Secundo,in plantis non adest unica ampulla aere plena, ut in illo organo vitreo, sed adsunt tot vesicae , quot sunt pori aere pleni, qui ne dum in parte solida plantae, sed etiam intra succos illos plantae disse minati sunt. Tertio,hae vesiculae ne dum sunt distra-hibiles ob mollitiem pellicularum, aut lubricitatem .uorum, sed insuper ex earum porulis halitus transpirare possunt, qui ex conniventia subito claudi pose sunt, Vt sunt pori nostrae cutis, ex quibus halitus, &sudores exprimuntur, et subito clauduntur ex connidentia pellis mollis; sicuti quoque in cera, Vel aqua feruenti, foraminuta, ex quibus halitus transpirant,
Qu)rto rami omnes plantarum vim habent se con
377쪽
st ingendi lateraliter ob tensionem, et vim contracti uam fibrarum, et fasciarum, circulariter ramos ain bientium; quod patet, fas ta scissura corticis in longu,
ob quam labra corticis plantae dilatantur, non seco ' l
ac in animalium cicatricibus contingit. 'His positis,considero, quod succus aqueus a ther- mometris exiguis plantae exugitur, et transfertur ubique usque ad summitatelΠ ramusculorum,ob necessi- ltatem mechanicam superitis expositam; et talis suctio lnon cessat,nec interrumpitur ab abscissione ramuscu- lli, clim remaneant plurimae vesiculae aereae integrae, quae operationem thermometri exercere valeant i et interim aqua eleuata retrocedere non potest, ob valvularum spongiosarum clausuram . Ergo ex incisi0neramusculi a vi constrictiua fasciarum eXprimetur idem succus, & sic guttatim extillare potest. Redeo iam ad modum operationis incrementi plantae; in qua duae aetiones diuersis considerari debent, una est exuctio succi aquei ex radicibus plantae, alte ra est incrementum eiusdem . Quoad primum, procul dubio in Thermometr0 Sanctorii, et in Thermometris plantae,causa ascensui aquae non est excessus grauitatis specificae aeris am' bientis supra grauitatem aeris in vesiculis contenti , nam a. radijs solis diurnis aeque rarest aer internus, ῆς eXternus , et noctu aeque condensantur. Q a tamς ςsset impossibile , ut permanente aequilibrio aer ex ternus sua pressione aquam elevaret , oportet, ut phaliquam circumstantiam aer inclusus in fistulis mi nus grauis reddatur in specie, quam aer ambien Tali circumstantia est haec: in qualibet ampus 'dura x et undique clausa aer contentus, licet a frigq
378쪽
te condensetur,retinet ampulla eandem specificam, et absolutam grauitatem, quam prius habebat; eo quod eius indiminuta capacitas idem spatium occupat ,
nempe repletum,partim ab aere condensato,partim a Vacuo. E contra, aer ambiens a nullo vase comprehensus,vere minus spatium occupat,dtim condensatura frigore, & proinde ponderosior redditur ipso aere in fistulis incluso; & stic sua pressione impellere sur-stim potest aquam, quae vicem librae supplet. Incrementum postea plantae fit, non a frigore condensante, sed a caliditate solis rarefaciente aerem intra vesiculas inclusum , a cuius rarefactione necessario ve siculae molles , & distrahibiles dilatari, & crescere debent inaequali tamen progressu , scilicet,magis crescet versus summitatem plantae , quia in parte trunci versiis radicem ampliatio valde impeditur aduritie corticis; & ex parte lateraliter a fasciis transuersalibus; at tenera , & mollis pars versus summitatem facile cedit, & impelli, distrahique se sinit. Notabilis hic est direetio incrementi plantae , quae semper tedit sursu per linea perpedicularem ad planuhorigontis, quando a ramorum pondere nimio , aut ab alijs obstaculis progressus eius non impeditur , &contorquetur. Hoc patet in ramusculis ; qui licet ab initio exortus ex infimis, aut lateralibus faciebus ra-mprum proni terram spectent , postea cursu reflexo supino situ se accomodant,&iter prosequuntur perpc
dicularem ad horigonte.Hoc plane fit legibus staticis Archimedeis; quia nisus, quo aer ambiens miniis grauiS aereas ampullas plantarum exprimit , fieri hQR potest,nisi per directione perpedicularem ad hor
generatione, & vegetatione plantarum a
379쪽
Talis porro expressio fieri non posset, nisi aer ei ternus communicaret cum interno aere in vesiculi, plantarum contento; itaut per radices , & porositate, corticum libere permeare posset: hac ratione in planctis escitur motus nutritionis, & vegetationis.
In plantis quoque peragi aeris respirationem quandam imperfectam,a qua earum vita pendet ,& conseruatur. Ne quis respuat , ut paradoxum, quod plantiae m- di quodammodo respiret,ad instar animalium, in medium producam rationes,quae ad hoc pronunciandum
Certum est, plantas exugere continenter aerem , aquae commistium ex radicibus; & talis exceptio assimilari non incongrue potes inspirationi animalium , Et licet in plantis non adsint musculi, quales sunt illi , qui thoracem animalium dilatando , aerem inir pulmones immittunt , adsunt tamen in plantis fibrx ligneae tensae, & rigidae, quae ab incuneatione aquζὸ rum guttularum possunt ab inuicem dilatari, & ob aquae discessum constringi, ut constat ex meis e pς ximentis in Academia experimentali Medicea Vasa enim,& anuli buxeidicet sint durissimi,madet JΦQuidentissime inflantur , non seciis, ac funes madς - at incrassantur. Insuper fibrae ligneae plantarum 'φVςgςtant, a caliditate patiuntur quoque dilatati0ης'
rarefacto nempe aere in vesiculis earum c test' 'sane paterentur constrictionem ob expression m transpi-
380쪽
transpirationem aqueartim molecularum , nisi subse- Cadi. 13. 13d
quereti ir uoua exuetio aquae eX radicibuS,non eodem, generatio-l sed subsiquenti tempore, quando scilicet, cessante cata ne, &Vege tefactione,aer,qui in veticulis rarera us Iderata denuo plantarum .l ebndensatur.
Hinc sit,ut vicissitudine quadam,fibrae ligneae plantarum cogantur se restringere, & relaxare, ne din diuersis temporibus, sed etiam codem tempore inta diuersis partibus eiusdem plantae, quatenus dum Ve- sicula ampliantur ob aeris rarefactionem , necessario . fibrae ligneae collaterales comprimuntur, & stringuntur;&ideb aqua intercepta exprimitur: e contra dum inflantur, & ampliantur interstitia fibrarum lignearum ab aquae aduentu, comprimuntur vesiculae
Talis, inquam, vicissitudo dilatationis, & constrictionis lateralis fibrarum plantae priectare aemulatur diastolem, & systolem thoracis animalium ; qui motus sicut necessitate fiunt a suis musculis, sic quoque in plantis a fibris ligneis peraguntur,& tam in his,quam in illis norit aeris ingressus subsequitur . Et proinde plantae quoque suam respirationem , licet minus artificiosam,habebunt, a qua aer aquae commistus per ra dices continenter insinuati ir,perduciturque ad omneSpartes planis.Et ibide vi motiua elastica machinularueius, & a vicissitudinaria constrictione, & dilatatione facta a causis externis , nempe a radijs solis, ab umbra , & magna ex parte a ventis efficitur ille motus Oscillatorius ad instar penduli, qui motus praecipua, S potissima causa est vitae, & vegetationis plantarum, vadem necessitate, qua ab oscillatorio motu aeris tro suialibus vitalis motio eorum conseruatur.