장음표시 사용
81쪽
. 7z ratio compendio perueniendi , Dei r nulli non est periculum, si dei beneficiis abutatur.
g. XXIII. PROXIMV 1 videtur his, animaduertere, quot modis CHRISTUS suam innocentiam Omnibus testatam esse voluerit, ne quid esset, quo POS-set aliquis huius doctoris auctoritatem elevare. ex parentibus modicis, sed probis tamen et inculpatis nasci voluit: non quod apud deum parentum c Inmissa liberis imputentur , sed quod vulgo soleat atrocius obiici filiis, si quid designarint parentes,
quam ipsis scelerum auctoribus. quin et vitricum probum habere voluit, de quo legis apud HAΤ-TI AEUΜ, IoSLpΗ autem cum esset Vi iustus. ange-1i caelitus testantur de puero. magi muneribus numen agnoscunt. pastores, quae Viderant, praedicant. SΙΜΕΟΝ amplectitur tot seculis exspectatum infantem. attestatur ANNA cassissima vidua. pater deus semel atque iterum de caelo ciamat, hic est filius meus dilectus , ipsum audite. toties de eo testatus est IOHANNES. agnoscunt et confitentur dei filium et daemones , etiamsi grauatur ab his Praedicari. turba toties admiratur in eo diuinani 'Potentiam. testantur et ministri apud IOHANNEM capite septimo, in hoc missi, ut illum comprehensum adducerent, numquam sic locutus est hom ut hic loquitur. confitetur ΜARTHA, tu es CHRIS- Tvς filius dei, qui in hunc mundum Venturus erat. confitetur samaritana, propheta es tu. confitentur apostoli, tu es CHRISTus filius dei vivi. nam quisquis deum agnoscit , liberat eum ab omni crimine. testatur et PILATUS , purus ego sum a sanguine iusti huius, vos videritis. testatur et huius uxor, ne quid tibi rei sit cum iusto isto. attestatur amatus prophetico spiritu CAIAPHAS, eXpedit Uo- his , Ut Unus moriatur homo pro populo, et non tota gens Pereat. agnoscunt huius innocentiam et, inimici
82쪽
' H veram theologiam Tyinimici indices, multoru testimonio reiecto,declarant et ipsi testes, ut mentirentur subornati, non habent, quod obiiciant , nisi de templo λluendo, ac denuo erigendo 2 atque hoc ipsum secus obiiciunt, quam ab eo distum fuerat, et Obiiciunt, quod nota intellexerant. confitctyr et infelix iudas, peccaui , tradens sanguinem inorium. confitetur ad crucem centurio, vere filius dei erat iste. confitentur et steterati phari1aei, qui crucifixo nihil habebant, quod exprobrarent, nisi quod templum dei demoliturus fuisset, et In triduo excitaturus. adeo fuit immunis ab omni crimine, ut nihil in iuum piabili, ter vel confingi posset f. XXIIII. svB haec Obseruab1t pie euriosus.
Iector, quibus modis, quoue consilio CHRISTUS. . mundum uniuersum, in tot religiones dissectum, in sua decreta pertraxerit. neque enim machinis bellicis subegit regna mundi, non philosophorurn syllogismis, aut rhetorum enthymematis, non opitius. nihil ex humanis praesidiis huic negotio vo-1uit admisceri , quod totum caelo deberi voluit primum, ad fidem faciendam adiuua3at tot vaticiniorum eonsenses , quibus adstipulatur IOHANNIA testimonium, neque euim subito nouauit orbem. difficillimum est, exi hominum mentibus reuellere, quod a pueritia imbibimus , quod publico consen-m traditum est a maioribus diu praelusit IOHAN NEs baptismo poenitentiae. praeluserunt apostoli, nondum MESSIAN annuntiantes, sed tantum insta- Te regnum caelosum. per homines tenues et idio- Las rem aggreditur, ne quid hinc sibi vindicaret mundus, quos ipsos diu rudes ac diffidentes tole Tat, ne Viderentur temere eredidisse. TH AS pe tinacissime dissidit, nee nisi contrectatis clauorum et lanceae vestigiis, dicit, dominus meus et deus meus. qHin. adscensurus in caelum, omnibus eaepro-.
83쪽
ratio compendio perueniendi brat duritiam cordis, ac dissicultatem in credendis
iis, quae Viderant. exorsus est a gente sceleratissima iudaeorum, et pertinaciter rebelli. coepit nona NAZARETH, ne auctoritatem elevaret patria; sed a C ERNAUΜ, 'ciuitate luxu et opibus perdita. nihil aperte reprehendit, quovisset cum auctoritate publica receptum. Vix enim H quisquam, qui hoc aequo patiatur animo. legis testimonium ubique comprobat, licet aliter interpraetans. accommodauit sese his, quos ad sese trahere studebat e vi homines seruaret, homo factus est : ut peccatores sanaret adium peccatoribus familiariter versatus est. vi iudaeos alliceret, circumcisus est, purificatus est, ob manit, sabbata, baptiZatus est, ieiunavit, vicit mansuetudine, vicit beneficentia, vicit ipsa veritate, cuius vis omnibus incantamentis emcacior. vincuntur hisce rebus et malae bestiae. nihil fere asseuerat, quod non scripturae testimonio confirmet. quin et conuitio iacessitus, aut rationibus agit, aut scripturis. etenim apud MATTHAEUM capite duodecimo, cum a ocissimo conuitio diceretur ope BEEL ZEBVL exigere daemonia, omne, inquit, regnum diuisum contra se, de labitur. et in iudicio caesus, si male dixi, inquit, testimonium perhibe de
malo; sin bene, cur me caedis addit miracula, sed haec ipsa nihil aliud erant, quam beneficia. necvllum edidit miraculum, cui non certam fidem adiunxerit. turba teste fere gessit omnia. leprosos mittit ad sacerdotes, non vi mundarentur, sed ut magis constaret, esse Vere mundatos. caecus Uulgo ΠΟ-tus sanatur, accersuntur parentes, reuocatur ipse.
nec aliud his omnibus rebus agitur , nisi ut fides adstrueretur miraculo. ubique declarat , quidquid patitur, praescium ac volentem sese pati, et nobis pati, non sibi. nec illud mediocrem fidem illius doctrinae conciliauit, quod ex omnibus suis bene
84쪽
ad usram theologiam. 7S fictis nihil umquam praemii captauit, non gloriam
non opes, non Vol Uptatem , .non regnum, ut in
eum ulla corrupti officii su picio competere posset. nec ante missum spiritum caelestem euangelica tuba per orbem uniuersum intonuit, ne quid ipsi vivo quaeri videretur. porro nullum estem cacius testimonium inter mortales, quam sanguinis: morte sua et suorum fidem asseruit suae doctrinae. nam de concentu totius vitae iam ante nonnihil attigimus. ceterum de genere doctrinae, quod sere constat ex similibus, quae ex rebus vulgo notissimis ducuntur, et ob id non fodiam efficax est, verum etiam ad imperit te quoque multitudinis captum accommodum , aliquanto post nonnihil dicemus. g. XXV. HIs ferme praesidiis CHRISTUS, et post hunc apostoli, iudaicae gentis expugnaueriant Per-u aciam. his rationibus cpotemtus in speciem et idiota, graeciae philosophiae tumentis vicit stiper ellium. his tot barbararum nationum armis inuictam feritatem 'begit. his totius orbis tyrannos ac
satrapas fidei iugo subdidit, et in suas leges pertraxit. iuxta vaticinium ESAIAE , quo mansuetissimus gentium expugnator CHRISTUS ita depingitur, ecce puer meus, quem elegi; dilectus meus, in quo beneplacitum est animae meae. ponam spiritum meum super eum, et iudicium gentibus nuntiabit. non contendet, neque clamabit, neque audiet aliquis in plateis vocem eius. arundinem quassatam non confringet: et linum sumigans non exstinguet, donec eiiciat ad victoriam iudicium, et in nomine eius gentes sperabunt. hic non audis arte contortos syllogismos, non audis minas ac fulmina, non audis ferro armatas copias, non audis strages et incendia : sed iudicium audis, mansuetudinem aUdis , audis lenitatem erga imbecilles, in quibus vIIa spes esset honae frugis. victoriam audis, non
85쪽
machinis extortam , sed iudicio quaesitam. victorem audis, non formidabilem Victis, non expilatorem et grauem iis, quos subegit. quid igitur ta-1em audis, ut in eo gentes officiis deuictae, salutis suae spem fixerunt. quis autem non videt, quibus rebus respublica christiana nata, aucta, constabili- taque est, iisdem esse tuendam ac vindicandam, ubi couapia sit; praesertiin ab iis, qui se in CHRI . TI et apostolorum vices successisse profitentur tg. XXVI. IAΜ paucis , si libet, conferamus , quemadmodum ad magistri formam apostolorum vita doctrinaque res ondeat. quanta vafricie PAVLLVS ubique chameleonta quempiam, ut ita loquar, agit, et in omnia vertitur, Ut Undique lucri non-mihil addat CHRISTO ut nuac sublimis seruet an- reponit omnibus apostolis ' nune semet abiiciens, indignum ait apostolico nomine. nunc e tertio Caelo reuersiis, gloriatur illic audita sibi, quae ne fas si, hominem homini prodere nunc ad infir--
Tum humilitatem sese deiiciens, profitexur st nihil
scire praeter IESUΜ , et hunc crucifixum aliquandido sapientiam habet, qua loquitur inter perfectos, quos solido cibo pascit. iturius CORINTHIOS ut im- hecilles, lacte pascit. ut alicubi supplex ac demissus blanditur iis, qui merebantur obiurgari, ac tuae dignitatis obliuiscitur, dum ill um consulat aluti. rursus alibi quam seuere iminatur, au experi imentum quaeritis in me habitantis CHRISTI t nusquam sibi dominatum. arrogat , functionem suam ubique ministerium appellat, se ministrum ac dis Pensatorem. et opistolae ad TIMOTHEUΜ prioris capite tertio , episcopatum opus vocat, qui episcopatum , inquit, desiderat, honum opus desiderat quidquid cum laude gessit, CHRISTO deoque tranS-
scribit. immo omnium seruus esse non grauatur, ,
modo iactura dignitatis apostolicae cedat iu lucrum
86쪽
CHRISTI. nostri temporis episcopi quidam filos hahent pro struis emticiis , immo pro pecudibus :PHuus suos ubique aut filios vocat , aut fratres. PHILEMONI se cium facit, ONEM MVM huius seruum, eumque fugitiuum, fratrem appellat. est autem haec comicas in primis essicax, ad illabendum animis hominum. sic qui feris cicurandis student, primum ad illarum ingenium et affectus per omnia sese accommodant. sic vinum blande illabitur in corpus hominis; ac mox diffusum per omnes venas, vim suam explicat, et totum hominem in suum iugrapit. proinde laude inlectae, quibus vult mederi. romanis natura ferocibus stribens, in ipχ protinus epistolae limine fidem illorum praedicat, vitia pris tinae vitae sub aliena perina ingerit, quia cum
cognouissent deum cet. ac mox, tradidit illos deus ῆn desideria cordis eorum. tandem delinitis audet ingerere prioris vitae memoriam, quem ergo fructum habuistis in illis, in quibus nunc erubescitis
eodem consilio dum ATHENIENSES studet ab inueterata seperstitis,ne reuocare, non protinus sic ingressius est, infinitis ATHENIENSES daemonia scelerata pro deo colitis r sed narrat, quemadmodum nouus hospes cognokendi studio obambuIarat, contemplaturus, quos ritus, quodque religionis genus sequerentur, illorum profana fimulacra ς α ματα Vocans, ancipiti Verbo, quod et in sgna dei ac diuorum quadret. Porro cum sciret superstitionem a proauis ac tritavis traditam, subito reuelli non posse, et publicis etiam legibus vetari, ne quis pe-τegrinas religiones inueheret; mira commoditate decerptam inscriptionis partem torsit ad occasionem praedicationis euangelicae, non inueho nouam religionem. ignomum quemdam deum a vobis coli , vestrae testantur arae : colite posthac no-xum, quem coluistis ignotum. ac mox sermonem
87쪽
suum confirmat non testimonio prophetarum, quorum leuis erat apud ATHENIENSES auctoritas, sed ARATI poetae graeci , - γαρ η--εσθιεν. deinde quod athenienses hactenus et impietati et impuris moribus fuissent obnoxii , in temporum culpam reiicit. postremo CHRISTVΜ non protinus deum Vocat, sed virum, per quem deus statuisset
Orbem restituere; huius rei non vulgare documentum esse, quod hunc mortuum reuocasset in vitam. GALATAS relapsos iterum partiarit, donec formetur in eis CHRISTUS. et romanoς admonet, Ut infirmum in fide non reiiciant, sed suscipiant, foueantque, .donec grandescat. idem mox inculcat capite decimo quinto, debemus autem nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere; et non nobis piscere. ac Paullo post, propter quod sitscipite inuicem, sicut et CHRISTUS suscepit vos in honorem dei. qua lenitate CHRIsTVS tolerauit, fouitque VOS, eadem Vos tolerate eos, qui nunc sunt, quod ali- 'quando fuistis. rursus epistolae prioris ad CORINTHIos capite decimo iubet , eos sui similes esse, qui obsequio modis omnibus sese accommodaret omnibus, non quaerens, inquit, quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. iam quo affectu GALATAS, qui ab apostolo sic merito, ad pseud- apostolos desciverant, qua mansuetudine reuocat ad mentem meliorem diceres, rion apostolum saeuire in eos, qui poenam commeruerant, sed ma terculam filii morbo aegrotare. et ad huius lenitatis exemplum inuitat eos capite lexio, fratres, et si praeoccupatus suerit homo in aliquo delicto, vos, qui spirituales estis, huiusmodi instruite in spiritu 1enitatis, considerans teipsum, ne et tu tenteris. sed aduerte lector, quantum ipsa etiam PAULLI se ueritas lenitatis habet admixtum ' nam epistolae ad THESSALONICENS Es posterioris capite tertio, nO
88쪽
ad ueram theologiam. tari iubet eum, atque etiam Vitari, qui pertinaciter recusaret parere salubribus monitis: quorsum autem ' Vt pereat nequaquam , sed ut pudescat. PAVLLO satis est, si resipiscat, si se agnoscat, si sui pudeat peccatorem, quod hoc supplicio mitius t et
tamen hoc ipsum mitigat PAVLLVS , et nolite, inquit, illum pro inimico ducere, sed corripite ut fratrem. iam epistolae ad TIMOTHEUΜ prioris capite quinto vetat, ne seniorem lapsum odiosius obiurget episcopus, sed obsecret ut patrem , iuuenes errantes ut fratres admoneat, anus Vt matres, puellas viserores. sed dixerit aliquis, periculum sit, ne mul-.tos multa mala doceat haec lenitas. immo lenitas haec orbem rhuauit, quod nulla umquam seuerita potuisset. si in regno administrando inpenumero plus essicit clementia, quam austeritas ; si id multis regibus, atque in his filio SOLOMONIS experimento compertum est: quanto magis baec decet eos , . qui pro dominis patres appellantur, et quibus datus est gladius, non quo perimant, sed quo sanent ceterum ad TITVΜ capite tertio iubet, his artibus captari etiam ethnicos, nemini, inquit, maledicere , non litigiosos esse, sed modestos, omnem ostendentes mansuetudinem ad omnes homines. rursus ut hic eorum personam in se transfert, qui a turpi vita conuersi sunt ad CHRISTI religionem: eramus enim, inquit, aliquando et nos insipientes et increduli , errantes, seruientes desideriis, et voluptatibus variis in malitia et inuidia agentes, odibiles, odio habentes inuicem. numquam huiusmodi fuerat PAVLLVS, sed talem se facit fuisse, ne quid illas offenderet. g. XXVII. sIC et PETRUs epistolae prioris capi te quinto, episcopos ceteros Vt collegas ac socios admonet, immo obsecrat, ut se gregi crςdito pastores exhibeant, non dominos, et CHRISTI negotium
89쪽
agant, non scium. idem actorum capite secundo, an concione, qua primus ac primum auspicatus est Opostolicam functionem, qua lenitate reiicit conuitium, quod dicerentur musto oppleti delirare, prophetae testimonium adducens ' mox argumentis docet, prophetae vaticinium non competere in DAVID, sed in CHRISTUΜ: et tamen ne quid hic offenderet sermo, ceu blandiens mitigat, viri fratres, inquit, liceat audacter dicere apud vos. mox animo consternatis, nihil aliud indicit, quam ut Iesipiscant, ac baptismo renouentur. deinde veluti aetati imputans illorum malefacta, sertiamini, inquit, a generatione ista praua. deinde proximo caripite faciniri immane iudaeor 3m , qui CHRISTVM
ccc derant ide ut extenuet, et nunc fratres scio,' quod per ignorantiam fecistis, scut et principes vestri. atque hos filios prophetarum appellat , quihus praecippe sit proinimus CHRIsTUs. labet audire, quantum haec profecerit ciuilitas iam accreuerat numerus credentium ad quinque millia. nos et hanc doctrinam, ad haec exempIa surdi caecique , nihil aliud quam renitamus, ac minamur; cogi mus, non dΘcemuS ; trahimus, non ducimus, aclnostram gloriam, ad nostrum compendium omnia referentes. quantamnis CHRISTO iabtiaram concξ1iamus citius , quam vel Unciolam de nostris commodis decidi patiamur. vis stire euentum CHRISTE religio, quae olim tam late florobat, ides quam in arctum contracta est Verum haec alias crebro sunt a nobis disserta: nunc quod institutum est .
g. XXVIII. ILLUD item animaduertendum, qui hus rationibus, et quam diligenter praemunit sitos, ad euangelii negotium ituros, ut intelligant, qui hodie praedicandi CHRISTUM munus suseipiunt , quibus rebus oportoat instructos esse. regnum caelatum
90쪽
iorum Vocatur, a quo conuenit procul abesse cupidi dates terrenas, quae regnum obtinent in iis, qui mundum diligunt, eas omnes quanto studio suorum animis exemerit, operae pretium est considerare. luxum et voluptatum astectum exemit parabola de diuite comessatore , et LALARO mendico, quorum alter a temporariis delieiis ad aeternos cruciatus detractus in tartara ; alter ab huius vitae malis in aeternam quietem translatus, ob oculo ponitur. diuitiarum studium eximit parabola diuitis, horrea sua dilatantis, sibique suavem ac mollem vitam in multos annos pollicentis I cum eadem nocte mors immineret misero, semel ereptura, quidquid ille tot annorum sudore congessisset. rursum, dum prohibet, nos esse sollicitos de crastino: idum iubet, recondi thesauios aeternos, nec tineis, nec furibus obnoxios : dum praecipit, Vt caelestis patris bonitate prouidentiaque freti, liliorum ac pas- . ferculorum more in diem Vivamus : dum MARC capite decimo , occasione iuuenis , qui moerens discesserae, simulatque iussus est, relinquere diuitias, habebat autem opimas, Versus ad suos, ait, esse facilius , ut camelus eat per foramen acus, quam diues ingrediatur regnum, caelorum i atque id, ut experimento quoque persuaderet, diicipulas sollicitos de panibus commonefacit eius, quod paullo ante viderant, paucis panibus ac piscibus aliquot hominum millia saturata, cc ita saturata, ut corbes multi reliquiis onusti tollerentur a coninuiuio. ad haec, quum eos nullo instructos viatico .
legat ad primam praedicationem, et reuersi fassi sunt, sibi nihil demisse. XXVIIII. PARENTvΜ et cognationis affectum quandoquidem hic quoque non raro solet auocare nos a studio pietatis multis modis reuellit, iubens, ut toti pendeant a patre caelesti , nequae F quem