장음표시 사용
101쪽
76 D. IO AN . DE ROI CO M. autoribus usurpari, nobis non erit ignorandum. Aliter enim ab Astrologis communiter , aliter a poetis considerantur. Poetae nanque triplicem ortum, triplicemque 'Liae occasum fecere, Cosmicumstilicet, Acron chum atque Heliacum. Comicumflestae ortum uocauere, quando aliqua occultantium sis nobis stellarumsub hora ronte in notastrum incendit hemistbariam. Issam uero per ιυτα μασίαν comice oriri dicunt, quae supra nostrum hori ontem cum Sole simul emergit. Hesiodus in opere cui titulus est ἔργα ini.μέρωJunc Cosimicum Arcturi ortum, vindemiae nos tem
Cum cane medium teneat nimbosius Orion Caelum,atque Arcturi cernit Pallantias astrum, Ferre domum dulces tempus tumpostulatuum.
Occasum uero 'Le Cosmicu esse dixere, stellam occidere Sole adhuc seupra nostrum hemisthaerium manente,iam que Comice occidere, qua Sole orientalem nostrum horixorem Uendente in oppositum essese occidentalem abscon derit. Huius etiam apud Hesiodum exemplum est, tum se
minandi nobis tempus exponens in eodem opere.
-Sed fidus cum deficit Orionis Pleiadesque H de que cadunt,meminisse iuvabit
102쪽
Protinus impresse subuertere uomere terram: Stat tempestiuo cuncta exercere labore. Quod imitatus Virgilius,occasum mucortumq; cosmi
cum non minus eleganter complexus est,cum ait, Li.I.Geor. Candidus auratis aperit cum cornibus annum Taurus, maduerso cedens canis occidit astro. Acron chus aut stellae ortus aut occasus dicitur defice-μsstellae,aut eius ascen spost Solis occasiumsupra nostrum
horirontem. Sic enim nominari debet, no Chronicus,ut in eruditorum uulgusscribunt. A θος enim cinquit Proclus in Hesiodum reis gumus Reeλειν. Hunc uero
aiunt a magis uene sique religiosissime obfruari. Lugubres enim atque inbi ominis, infelicesis P tales ortus at que occasus esse creduntur. Id quod innuens ingenio simus poetarum Ouidius,huius rei minime ignarus, tristesuu d
plorans exilium ait, 1 pUSed memor unde abii,queror o iucundesedol , ερψP, ad Accedant no bis saeua quod arma malis. Seuerum. Vt careo uobis Sythicas detrusius in ora Quatuor autumnos Pleias orta facit. Cum enim exilii sui tempus a Caniculae exortupotuisset numerare, quae Comice oritur in autumno, suam tame de
plorandam calamitatem quod dixi θ adhuc magis exa
gerare cupiens, a Pleiadum exortu Acronycho numera uit, quod in autumno ακρονυ ς nobis perpetuo oriantur. Hinc etiam Sagittar' acron chum occasum no temere no-
103쪽
8 D. IO AN. DE RUI. C O M.' Numst Ledaea tenebat Sidera, uicino cum lux altissima Cancro est: Nox tum Thessalicas urgebat masagittas. Sicque hoc carmen legendum est, non ut a multis mendost citari uideo, Tunc nox Thessalica σα
G ip ρ ,, C terum Heliacus stessarum ortus est quem Plinius ab Icesym a Sole melius dici autumat cum aliqua nobisella
consti a relinquitur, quae prius Solis uicinitate occultabatur . Huius etiam exemplum est apud Ovidiu, Aquarij He- Lib. Es. liacum exortum,Pisciumque C micum deseribentem, Iam leuis obliqua: subsedit Aquarius urna,
Proximus ael, ereos excipe Pisita equos.
Ti.I8. c. 2s Heliacus uero occasus est huc quem Plinius occultationem dici etia propriore nomine censes cumstella prius conspicua ad Solis fulgentissimos radios accedens occultatur, Ti. I G st, quem 'Argiliis his carminibus descripsit, is Ante tibi eoae Atlantides abscondantur ,, Gnosiaque ardentis decedat et a coronae, is Debita qua ulcis committaSsemina, quamque Inui properes annissem credere terrae.
Significat enim, quandiu supra nostrum horirontem haeduoesiae apparebunt, ad triticistionem idoneum tempus non esse. Occidunt autem Hellare circa dimidium Octobri L .1.c. I . aptum sationi tempus. Plinius exstestarum Heliaco exortu, atq; occaseu reliquos Planetas maiores esse Luna costi posse credit ea ratione, quod Luna in coniunctione, quae Helia cus occasis esuN est, no .vitea constititur, quam. quatuo,
cim fere gradus a Sole digressa sit, cum tame reliquae erra-
104쪽
IN PLANI SPH. LIB. II. tisaestellae aseptenis gradibus afle distantes constitiantur. Seg obiter illud admonebo, hanc Plimj magnitu nis Lunae
inquirenda ratione uera non esse, tu quod n eadem a nobis distantia reliqui Planetae cum Luna non sint, tum etia quod fusum sit easdem erraticas'IM asteptenis gradibus a So siue coniunctione emergereAd quod inpua magna copositione Ptolemaeussingularum uisionis arcum colliges docet, unde Zt Ι3 Tcim graduum scilicet Saturni, decem Iouis, Martis undecim cum dimidio, Veneris quinque, Mercuri, decem. Secus uero est in reliqui estis Dis Nam quae iuxta Iodiacum puntprima duntaxat magnitudinis, uel fere, ut Cor leonis, Cauda leonis, Spica uirginis, Caput geminorum,Canis minor, CorS γῆ, Cauda Cet Extrema'sionis assis, Sinisterpes Orionis, Humerus Pegasi, Aquila,ac imiles, occidunt quantuab Alponse accepimus oriunti rque in eadem a Sole is tau- , --χtia ac Mars. uae autem primae magnitudinis sunt, Vescir- ωμει. cis,longi que a Udiaco absunt, uti Lora, Bootes, lagnus,m reliquae ei modi, in eadem nobis a Sole distatia cum Io ue oriuntur atque occidunt. Quae uero jecundae magnitu dinis, tertiaeque diἔtaxat principio sent, a quintodecimo se re a Sole gradu nobis apparere, aut occultari incipiunt. Id
autem uerum esse tunc intelligemus,cum aer clarus, mini
meque obnubilis esse conssicietur Caelem ab Astrologis fialae hora ortus uel occaseus a seia fessae hqra nostrum hori-rontem assensione, uel occultatione communiter numera
tur , ob adque hor ontalem stellarum ortum, aut occasum eum re te nominabimus. Hunc itaque si per Planis haerium uelimus cognoscere, cillud eliciemus ratione. Primo mel De quoi parallela linea iam nota horicon mobilis costi
105쪽
8o D. IO A N. D E R O I C O M. tuendus erit ad eleuationem. Qui si flesiae quaesitaeparast tum minime attigerit, de illius ortu aut occaseu non est quod
amplius dubitemus, cum nunquam nobis nec oriatur, nec occidat ,sed circulo A licoperpetuo inclusa, constacua nobisemper futura sit. Si uero stellaparallelum mobilis ho-rire ecuerit, horarum lineapunctosectionisubiecta erit
nobis utim conssienda, nempe quae antemeridiana horam in horarum lineis antemeridianis, quae uersus nostrumpoia deformantur , postmeridianamque in postmeridianis , q ab aequinoctiali uersus oppossum polum delineantur, nobis
ostendet. Inuenta iam hora quam stellae possumus appellare Dioptram ad eandem iam inuentam stella horam collocabimus, quae is mulo, quem horarum pigerius dixim ,
designantur. Immota demum Dioptra Impanum circumagemus, donec stestae quaesitae cerarum, quippe quae in P ma'no exarata conssicietur ,seub eiusdem Dioptrae dimetientem quam diximus lineam exacte seupponemus. Immoto tunc temporis tympano Dioptram adpraesentis mensis diem perducemus . Haecque ipsa tandem ueram nobis ortus quaesita fessae horam imperiore horarum circulo demonstrabit Sit igitur pro exemplo quod anno Is 7 . vigesima nona SeptembrIS, ortus horam antemeridianam uelim indagare. Primum quod diximus constitua mobilem hor Ontem ad meam eleuationem, quam 4a .graduum' musi: deinde ad quam horarum laneam loris parallelus ab ipso secetur horetonte, constitio. Idque eo inuenio s. gradibus ante tertia. In posteriore igitus haerae parte ad eande hora Dioptrae lineam dimetiente constituo. Immota deinde Dioptra , Impanum circumagens Lyra centru ad eande Dio ptra
106쪽
ptrae dimetientem colloco. Tunc demum immoto tympano Dioptram ad D. SeptembriS, quae in mensium circulo con sticitur,perduco. Videoque hanc ipsam Dioptrae lineam dimetientem insperiore horarum circulo ueram ortus ora horam demonstrare hoc est horam circiter o Duam ante
meridianam. tiu ratione lineum inueniemus meridianum: amplisti emque
oram,occus que Solis a meridianu iam inuenta. ut aqua Nerius tradidimns ratione coI5gemus. Cap. 3I.
CVM neminem quantum existimo latea ab huius L nea cognitionepraecipuos Astronomiae Uuspedere, id quod sequentibus clarius etiam liquebit, no vn modo, se iuri bus etiam eius inuentionem infraesentia docere ope precium erit . Primo igitur stharam ad aequilibrium in plano
constituemus ea ratione, ut Solis radius cumprimu nostrum attigerit horizentem,per utrunque transeat Dioptrae sinnularum forame,uelper unum saltem, modo transens Solis radius in ipsius Dioptrae lineam dimetientem exa te cadat. Notatoquegradu in ambientshaerae circulo, in quem tunc temporis Dioptra cadebat,immota adhuc sthara occidentem iam Solem expe labimus. Que non diuersa ratione, quam in ortus imu huc atque illuc Dioptram mouentes captabimus, notabim ques militer in eodem ambiente circulo gradum in quem Dioptra per id temporis ceciderit: absthaerae centro lineam re AZam ab utroque notato pun dis aequi distantem protrahentes ueram meridianam designabimus. Caeterum quod ad ortus,aut occasius amplitudi nem attinet gradus circuli inter a que notarumpam
107쪽
8a D. IO AN DE ROI. CO M. Tum interiacetes non attigerint summam 9o. inuentu nu merum a so subtrahemus residuumque ortus esse,oc se que Solis amplitudinem colligemus. Si uero graduum Uumerum 9O. excedere consticiemus, tunc subtrahentes 9o
ab inuento numero, amplitudinem similiter inueniemus Si uero utrimquepares essent numerorum gradus, id quod in aequino lio accidere necesse est, nullam per id temporis in ortu,aut occasu Solem habere amplitudinem, e mque in uero ortu esse intelligemus. Sed ut ad lineam meridianam reuer tamur,postsemus m hac ratione ad illius cognitionem per uenire Erigatur ad angulis re is gnomon in plano, quem Plinius umbilicum appellat. Deinde Solis indagetur altitudo antemeridia praedictaeq; altitudini gnomonis umbra restondens notetur in area A meridie eadem iterum exa diissime obstruetur , similiterque in area gnomonis umbra
notabitur. Tunc linea resila ducatur inter utrunquepun
ctorum, ab utroque aeque distans mancque quaesitam meridianum tineam esse sine dubio intelligemus. PosFmus
autem oe hanc hoc etiam modo non dissicile inuenire: Hi locum Solis in primis indagemus, quem in eius parallelis notabamus. Solis deinde altitudinem inquiremus: han ste in quarta altitudinum mobili numerabimus. Tunc horirontali regula ad regionis eleuationem constituta, quarta alii tudinum mouenti erit eo que quoad gradus in ea altitudinis Solis numeratus δει prapundiam ueri loci Solis ad perpendi uia cadat Tucque clauiculo quarta cu horironte fixa ad aequinoritialem i emet trahatur hori on ea ratio ne ut quadrent inuicem. Numeratis deinde in Sphaerae area gradibus interpun tum altitudinis Solis atque meridiana
108쪽
IN PLANIS PH. LIB. II. 83hneam interiacentibus , eosdem ipseos in posteriore phaerae parte in horarum circulo, ab hora uidelicet duodecima stemper austicates numerabimus, uersis 'haerae dextrumscilicet latus, adus ante meridiem numeratos: sinistra uer pomeridianos.Ad hunc numerum in hanc aut agam partem Dioptra nobis erit consituenda. Iliaque immotas aera vinam in plano constituemus,ea ratione, ut per im' mota Dioptraeforamen pinnularum Solaris radius praedi' A verius modo lineam dimetientem Dioptrae inpuncto feriat. Tuc denique linea,quae hora duodecimae adiacet, ad lineam meridianam erit exacti me collocata. Caeterum ne illud legentibus copusionem pariatidico dextras caeli partes appellari,quae, cum sigina sit inplanoque stituta, orientem uersus siniseras uero qua uersus occidentem iacuerint Cil enim nostra haec Sphaera nihil aliud is, quam arche pus quidam,imaoque mundi: sentaneum, ac rationi ac commodum esse censimus,ut istiuspartes, mundi partibus accommodentur. Iam uero quod orietatis mundi pars dextra,occidentalis uero sinistra dicatur, pluribussuperius ex poskimus.
lineae meridianae comitione aliter,quam docuimus modo, SO-lsi altitudinem meridianam deprehendere. Cap. 32.
S V P R A meridianam lineam sphaeram fluspendentes ad amussim, Dioptiamque aut attollentes quiescet cili crasphaera aut deprimente tam diu Solem obseruabimus, quoad que Solaris radius utraque Dioptra foramina ex aeriis transeat. Hoc autem nisiin meridieipuncto conting re non potest.Tunc igitur limbisphaerae gradu,in quem Dioptra incidet, notato, eius distantiam ad gradum, qus
109쪽
D. IOAN. DE ROI. CO M.tae horare 'ode numerantes, maximam Solis altitudinem eliciemus.
Arcus I larum diurni,noctarnique qui dicautur, qua ratione deprehendatur. Cap. 33.
S TELL AE arcum diurnum appessamn ipsius fessae moram sispra nostrum horirontem Nocturnum uero, eiusdem 'b hori onte retardationem.Vno itaque cognito in alterius cognitionem peruemri manifestissimu est. Diurnum igitur'ssae arcum hac ratione colliges. Primi inseribatur Plani Maerio perstellae propositae centrum parallelus. Detu de constituta horirontali regula ad eleuationem uia 42. graduum a L se exempli gratia parasselo, horizontali
que regulae contactu, horarum lineas numerabimtis inter ipsum contactum atque meridianum circulum interiacen tes, in quo semper hora diei duodecima,hoc es, meridies ipsi designatur. Inveniemus igitur arcum 'idiurnum 9. horarum aifue 3. Iraduum esse,bore graduct i O. Huc ei tur numerupro altera diei medietate duplicabimus: exum gentque 18 .horae cum . hoc est,rio .gradus, diurnus sicilicet L rae arcus in eleuatione 42.Possumus hoc ipsum faciliori etiam ratione elicere, stellae lineam ortus, occasusique inuestigauerimus rora que inter occaseum atque ortum numerauerimus,quippe quasstellae dicemus esse diurnum a eum. Quod si autem diurnum tam inuentum arcum a 36D. subtraxerimus, relinquetur nobisessaeproposita arcus no-
turn a Stellas caelum mediare quid sit, oe qua ratione cuiu utilia caeli mediationem eliciemus. Cap. 3 .
110쪽
IN PLANIS PH. LIB. II. 8squo aliqua stellarum caelum mediat id enim essessae caeli mediatio perfacile nobis inuenietur, modo tantister ex pectemus, done roposita stellasiub linea consistat meridia na. Tunc si quo docuimus modo eclipticae gradum meridia- CV no restondentem collegeris, eiusdem iam stessae caeli media
tionem inuehitemuΥ. zua ratione longitudinem latitudinemque depictarum stellarum in balbae deprehendemin. Cap. u.
ET si longitudinum latitudinumque stellarum,quae in 'milisthaera depinguntur, inueniendarum ratio ex fabrica
utcunque cognosti poterit, non erit ingratum eam inprae
sinitaproponere,cum ex hac re, an re te in sthaera Ioca laesint, necne, facillime cognoscere possim s. Hoc autem sic explorabitur. Primum horinontalem regulam cum ecliptica quadrarefacio. Quarta deinde mobilis altitudinum ad stellae centrumperta Ea quaesitam nobis latitudinem demo-
strabit:haecaute est, i us quartae gradus ab stella adθbaerae centrum interiacentes. Quodsi quarta altitudinum immota, eius dei cilicet quartae grata notantes, qui quaesitae stellae centro restodebat, hori Tontem ipsum ad aequinoctialem transferamus, eade rursus quartastellae longitudinem edocebit.Gradus enim a puncto quartae iam notato ad centrumst aerae comprehesi, stellae longitudinem similiter continebsit . Caeterum quoniam Jhaerae aream in qua stellae δε- formantur, duobusfemper gius restondere videmus, illud fortasse dubitabitur ,praedicta uidelicefessa in quem ech-tticae gradum cadat, hoc est, ad quodsignorum sit potius reserenda,id quod ex ipsius stellae caesi mediatione utcunque clarum expositumque reddettir. Haec autem stellarum caeli