장음표시 사용
91쪽
66D. IOAN. DE ROI. CO M. A die ortum fuisse uno fere gradu post horam quinta: unoque 'regradu ante septima occidisse. Ex quo perfacile etiacolligem W diritum iam diem 1 . fui iste horaru duobus fere gradibus minus . Quodsi ex quatuor σ uiginti horis stotenim constat naturalis die6 14 ac duos instuper gradussustuleris, manifeste notum nobis erit m norilem eo ipso die decem fuisse horarum, ac quatuor graduum. quippe qui bora ere quartam conficiunt.
Qua ratione naturales horas more Italorum inquiremus. cap. as.
EXPOSUIMUS Usuperius,apud omnes olim in da rum initi, obstrucrione minime conueni se, quod nostris e
riam temporibus apud Italos atque Bohemos licet animaduertere,apud quos Soliue occasus orientis diei initium finisquepraeteriri existimatur in quibusprima hora a Solis rim occasu, vigesimaque quarta, continuatastrie in eiusdem occasum terminatur . Si igitur Italorum more diei aut noras horas uelis indagare, Solis occasium notum tibi esse oportet, dieique, aut no D naturalem horam per praecedentia. Deinde a Solis occaseu horas continuata ferie ad inuentam nostram horam numerantes non difficile horam It hcam eliciemus. Fingamus pro exemplo, Solem in aliqua prouincia ad septimamprae se occidere. Naturalis autem
hora nobis iam notasit nona ante meridiem . Si hanc ipsam more Itadico uelimus numerare, connumerabimus primum horarum numerum Ueptima occaseus Solis ad noctem me
diam: facileque dicemus esse quinq;. Quodsi rursum a duodecima ad nonam numerabimus , nouem horas interesses mliter inuememus. Quas mul colliga hoc est, quinque
92쪽
IN PLANIS PH.LIB. II. ' novem, I manifestissime erunt. Erit igitur qua apud
Πω nona numeratur, apud Italos aut Bohemos eo ipso die quatuordecima.
Quaesint horae inaequalesu Planetaram:accursic nominentur ex Dionis Nicae pntentia.Demque P am inquirantur ratione. Op. 2s.
NON iniucundum fore nobis uisium enhaequalibus horis inaequales ,seu Planetarum, quas m temporales Aociant, adiungere,cum ex earum ratione, diuersa licet', in harucognitionem facilius perueniamus. Sed ne rem illotis quod aiunt manibus aggrediamur, quaesint hora inaquales , a cursic nominentur, dicemus . Planeta tritur seu inaequalis hora dicitur, duodecima diei artificia ortio, inter Solis
exortum occasumque,occasumue m exortum interiacens Diem uero artificialem appellamus Solis moram seupra nostrum borirontem,eiusdemuepub eodem horironte reta dationem.Veteres enim olim naturalem diem in noctem pri
mum atque diem diuisisse, singula que has partes in duode
rim teporis aequalia statia,quae inaequales, ut diximus ,seu Planetarum horas uocitabant, ad quaSsuorum horologiorum rationes deformabant,compertum est. Id quodpassim tam ex alijs authoribus, tum etia ex sacris literis facile tertio quoque uerbo colligitur . Neque enam aliud quod in Evangelio dicitur, Nonne duodecim μnt horae diris quam haecdierum,nomumqueper duodenarium horarum numerum diuisio Hinc etiam illud Persi est, quod perperam ex ponitur ab aliquo, ,, S tertimus indomitum, quod destumarefalernum M S ufficiat, quinta dum linea tangitur umbra.
93쪽
Lib. . Ε gram. Horam antemeridianamsi sicans, eam quam nos unde cimam numeramus in exortu Soli upra nostrum hora ontem, uti m ab occasu quoque eius, primam assignabant. Sextam ad meridies mediaeque noctu pun lum, duodeci mamq; ad eius occasum. Martialis nostersingulas artifici lis diei horas elegantissime hoc epigrammate complexus est
Prim alutantes,atque altera continet hora: Exercet raucos tertia causidicos. In quintam uarios extendit Roma labores:
Sexta quies lassis septimonis erit. Sufficit in nonam nitidis Octauapalaestris:
Imperat extructos frangere nona toros. Hora libellorum decima est Eupheme meorum, Temperat ambrosias cum tua cura dapes, Et bonus aethereo laxatur nectare Caesar, Ingenesque tene oculaparca manu. Tunc admitte iocos gressis timet ire licenti Ad matutinum nostra Thalia Iovem.
Neque hoc loco taceam asserere Alciatum, uim alias do lissimum, tale Vitruvij horologium,hoc est,inaequalium hororum libro nono describi,cum tamen isse non horologium ip- sumsed analemma potius,hoc est umbrarum rationem pro Lib. . c. 1 Solis altitudinib. id quod σ Ptolemaeus in sua magna positione fecit etiam ad horologia desicribenda doceat. Cae-
rerum inaequales horae dirusiunt, quod diurna noriturnis, Uiuae brumabbin aequales,praeterqua in aquino hi nunquam sint obliquitatem enim Solaris cursus caelestiasigna Iroprio motus teruolante naequalitate dierum atq; no-EBuperpetuo facere,nullus credo ambigit. Hanc igitur die
94쪽
IN PLANIS PH. LIB. II. 69rum noctiumque inaequalitatem per inaequalem horarum numerum partiaris,no Turnis diurnaό in aequales esse oportere manipe iam erit. Has autem singulis tribuisse Planetis constat ea ratione,ut prima diei hora,quae a Solis incipiebat exortu, illiseemper tribueretur planetae a quo eiusde diei δε- nominatio caperetur. Singuli enim dies a singulis planetis
nomen accepisse uel ex inferioribus con labit. Igitur in die Lunae,prima hora Lunae esse dicebatu cunda, Martis tertia, Mercurii: sicque in reliquis omnibus horis, planetis o dine in circulum numeratis, quo que ad prima quentis diei horumperuenirent. Quo recte numerentur,stm per in planetae incidet denominationem, a quo dies nomen claturam, ut diximus, acceperit. Sed, qaeli lectoribus fore gratum exinfimamus, nongrauabor Dionis Nicaei de hac re uerbasubne tere e uni ex uita Caesaris.
95쪽
Naeso interpretantur a Politiano. Nam quoahisse temsessis,qui Planetae ascantur, dies a Duri receptum est,an uentum quidem putatar Aegaptiorum: sed in omnes tamen homines histiditis pridem ut sic dixeri uulgari criptum . Caeterum Graeci ueteres quantum equidem sciam nul prorsus eam rempacto cognitam habuerunt. Quoniauero quum nationibas aliis , itim Romanis uel miaxime emos peruti atus hic es,ut quasi iam patrius uideatur, paucaseuper iis edisseram , quopacto , quave causa sic ordinentur , exponam. Duplex igitur laudita mihi ratio e F, utraquesne hisua intege ia difficilis ,sed ut ambae tamen inflectionem contineunt. Nam si quis harmoniam quae diatessaron appestatur , qua tina uis uniuersia musica to trus contineri cressitur , ad sel vi has , quibuι omnis caeli
96쪽
ornatus distinguitur, eodem quo feruntur ordine retulerit, atque ab orbe illo supremo, qui Saturno tribuitur, incipiens omissis duobus sequentibus, quarti denique dominum nuncupauerit: ac dein duos item alios transiliens steptimum adiecerit, eodemque modo progredies praesides illors deo ubinde in orbe recensuerit, atque ita dies adnumerauerit,d prehendet omnes ratione quada musica cum caelesti illa di sinnion ornatuque congruere. Caeterum haec una est, qua fertur ratio .Altera uero eiu odi. Si diei,no lirique horas a primastatim coeperis numerare,sic ut eam Saturno,d Inse querem Ioui tertiam Marti, quartam Soli, quintam Uen ri extam Mercurio ineptimam Luna tribuas,per ea sicilicet orbium seriem, quae ab Aeg ijs tractatur, atque ite δε-nuo facim donec horas quatuor uigintipertransem, inueniesprima equentis diei horam Soli adhaerentem . Tuchoc idem in quatuor illis uiginti horis eadem, qua priu' tione facias, Lunaeprimam tertij diei horam conciliabis. Quod Dubinde hoc ipsum in caeteris obseruabis, confruen templane deusibi dies quaelibet a uerit. Ha lenus Dion.
Caterum ut ad rem ueniamus, horamplanetaeper Gem aequadrantem in nostrasphaera incertum ingeniosum oculdubio inuentum hac ratione inueniemus. Primum hora naturalem de die, diurna ueli inquiremus: nasi nos lumnam, diuersa alia ad id rationeserueniemus,de quapostea sum dicturus. Deinde Solis exortus horam, qua tu numerIs in Dioptra in ulptis annotabimus, ortus sicilicet in orienta libus, quae in altera eius parte consticiatur. INotatoque nu mero lineam illi restodentem in Dioptrae latere cum eodem numero quadrantis horarum aequalium compone, eo modo
97쪽
72 D. IOAN. DE ROI. CO M.tit alterius linea cu alterius numeri linea ad amussim qua
dret. Quod Deceris, altera Dioptrae pars statim tibi Plan tae horam in opposito horarum inaequabu quadrante quos digito demon babit. Sit igitur pro exemplo,uelle nos stire horam decimam naturalem de die, quota Planetarumsit. Fingamus in illa die notu enim iam seupponitu SolemΡ-ptima horapraecipe exortum. Qua uero iis tione possimus
colligere, docuimus. Noto igitur eundem horarum numerum in numeris orietatibus in Dioptra insculptis: eiusdemque lineam restondentemseupra decimam horam quadrantis aequalium horarum colloco, ea ratione, ut antemeridia nae horae in antemeridianis cosso entur, pomeridianaque militer in pomeridianis. Antemeridianae autem inaquales horae in quadrante inaequalium in inferiore circulo ,pom ridianaeque insuperiore numerantur. Caeterum inferiorem uoco Cetro proximum. Quo D L,altera Dioptrae partem, tim consevita tertiam inaequalem esse inuenio, nouem addi tu inseger gradibus Iamsi nocturn uelim inaequales horas aequalibus restondentes cognostere, illud erit aduerte dum, num talis hora ex nocturnis iantemeridian t necne. Antemeridianas autem uoco, quae ante noctem mediam numerantur: eae nanque , cum no lem quod Auperius taximus pro die altera numeremus,pro antemeridianis habendaseunt. igitur cognita aequali hora, in qua tum temporis exaesti sol occidi eandem in Dioptrae hortue ortus annotabi mus. Hora enim occases Solis, noritis ortus initium esse man enle videmus . Hanc autem, si ante no Alem mediam fuerit,ad horam quadrantis quaesitam antemeridianam deferemus . Eademjue tunc temporis ratione qua a nobis sev
98쪽
IN PLANIS PH. LIB. II. Puerius tragitum est,Dioptrae altera pars inaequalem quaesitae
horae restondentem demonstrabit. Quaeratur igitur pro exeplo,horae aequalium octaua ante mediam no Alem, quota in aequalium restondeat. Occidat autem per id teporis Sol hora quinta. Quinta itaque ia prima ortus no erit, quam in Dioptrae horis ortus notabimus. Notatamq; si cum quadrantis hora octaua antemeridiana quadrare faciemus, statim inaequalem illi horam in opposito quadrante resondentem ab altera Dioptrae parte uidere licebit. Haec autemeriscunda cum dimidia paulo amplius.
Quod a sola orem occasu uesolis hora certo aliquo die cognita, uel diei aut noctis quantitate,regionis etiam Motae latitudo, 'posiastitu facillime inueniatur. Cap. 27.
Ρ R AE S E N S caput vigesimiquarti conuerseum est, nullus e F qui no deprehendat. Adaptata enim horirontali regula ad illum punctum, in quo ρlis locus in parassetis horae ortivi Solis iam notae lineae in huiust haerae facie concurrant, sine ullo maiori negotio horirontalis regula ad iulius regionis poli altitudinem erit con litura . Et ut clarius res pateat verius exemplum repetamus mouimus Minoae apud Cretam sexto die Ma ij anno I diei quantitatem 14.borarum extitissiduobus fregradibus minus . Ex quo illad etiam elicimus, horam ortus Solis illo die anico gradu
fero 'timam' se. Totidem enim horis da lare ortum
a meridie, in meridiem ab occase,nulli credo non manifestissimum esse Dein etiam ex severioribus compertum UO
his erat, hac ipsi die uerum Solis locum ad vigesimi; quin tum gnata Tauri fuisse. Mota itaque sursum uerseus hori
99쪽
7 D. IOAN. DE ROI. CO M. Tontali regula, quousique locum illum rea e in punso contingat, in quem praedi lus Solis parallelus, eiusdemque septimae bonae linea unico gradu ultra ad inuicem interse cantur: statim hori ontalem regulam ad tricesimumquin tum gradam in quarta altitudinis poli constitutam uidebimus, Minoae sicilicet uerium poli altitudinem.
Solis ortus,occa usque amplitudo qui it, ct qua ratisne deis prehendatur. Cap. 28.
SOLIS amplitudinem nihil aliud esse, quam hori ontis arcum inter aequino halem lineam, Sol que exortum aut occasium intenceptum, hoc est, deuiationem exortus Soliue ab aequinoeshali uersus alterutrum potorsi, omnIbus Cre
do manifestissimum esse, quaesemper in ipso horronte numeratur. Si igitur Solis amplitudinem uoluerimus cognostere,uerum eiusdem locum inprimis inquiremus: quem exa-Ele in eiusdem Solis parallelis notabimus. Deinde horinon tali regula ad eleuationem constituta, adus in ipsa regu
la signatos ci a centro Jhaerae ad solis locum in parasse
Iis iam notatum interceptos numerabimus. Eaque erit de
mum Solis per id temporis amplitudo. Sit pro exemplo, quὸd Burgis quo in loco nos nati semus ubi polus eleuaturper a. gradus fere die vigesimoquinto Septembris anno Is T foliis inquiremus amplitudinem. Primum inuenio tunc temporis uerum Solis locum esse in duodecimo fere gradu Q. , quem statim in sola parallelis lineis noto : connituo deinde hori Tontalem regulam ad Burgorum praedi iam eleuationem, numeratis demum gradibus regula, inter egris interllhaerae centrum Soli ueparallelum, inpun-
100쪽
IN ΡLANIS PH. LIB. II. 7 cto concurrentibus , inuenio Solis amplitudinem sex fererraduum esse. Quod autem diximus de ortus amplitudine hoc idem pro occidua Solis amplitudine di clusit, cum in nulla re uarient adstensium saltem.
Qui it 'Larum ortus occasi que amplitudo,oe quomodo λ-
STELLAE amplitudo nihil aliud est, quam arcus ho-νMontis inter aequinoctialem ipsius stellae ortum, occasumq; interceptus.Hunc autem cum hor onte ipse uariari manifestor res est,quam ut pluribus explicari oporteat. Igitursistellarum ortus aut occasius amplitudinae stade enim est cognossere uoluerimus, earum loquor, qua in hac sthae duntaxat inseculpuntur. Primo inscribeta est, ut docuimus, propositastellaeparallelus Planisthaerio . Deinde horaetenta tis regula ad regionis eleuationem constituenda, Fligra tia 42. graduum, sit e I rae ortus amplitudo ad insui re iamproposita dei nae in quem horirotalis regulae gradum Lis parallelus ab ipso horizonte intersecatur, constici mus , apun laque interseritionis in ipsa horistoniati regula gradibus ad centrumsphaera numeratis amplitudiuem ortus aut occasus .graduum fere, es facillime inueniemus.
De ortu occasuquestellaris Cosinico , Acron cho, oe Hetam, quibus poetinequentissime uitiumr: obiterque Our ij, atque Lucani loca exposita, itidemque Plinis error annotatus: qui
item sit stellae hora horrioniatis, qua rati one illam inqui