장음표시 사용
221쪽
rssD. IOAN. DE ROI. CO M. stiriemus. ncque in neutram partem L harum mouetes, Dioptrum uersus infimam ei dem altitudinis partem δε- prim M.Iterumque per pinnularum foramina uisium dirigentes, conspectumpunALmsuperiori annotato ad per pendiculum restondere pronuntiabimus.
De rerum in edito loco sitarum intersese in latitudinem altitudinemque intercapedinis dimensione. CV. 22.C VM hoc in nulla re ab his, quae proxime exposivimus
222쪽
IN PLANIS PH. LIB. DIU. I97nite lis, atq; his, qui ad Opticae rationem aliquid inpi iara conantur delineare easdem ipsas inuentas rerum distatias,ura earum mariti Simam habeamus rationem id quod praefixae radicum quadratarum tabessie adminiculo no dis scit aciemus i e quadrate multiplicabimus' quadratii; numeri radicem extrahere conuenie a qua rerum distanitas quod quaerebatur ad unguem ut aiunt colligemus.
uua ratione earundem rerum editiore loco sturum latitudinὼ interiscapedinem iocesibouuntum intersese ἀψlent inuicem ucilioreissa ratione inueniemus ist Iocus accesibilis. Cup. 23.
223쪽
w8 D. IOAN. DE ROI. CO M. mus dirigemus in B . Deinde in QD,E G, H,vdenique in quotquot fuerint signa biplura fuerint iisq; omnibus ea qua docuimus ratione ,punctum in inferiore aedificisparte perpendicularem,ad amu mq; singuli uperioribus gnurestondentem curabimus designarerad quae tunc teporis accedentes pedibus singulorum interstatia non obstante incommoda plani irimetiemur. Res aliqua quae in motu est,acce ne an recedat a nobis pro ijs qui in militia imperatorum funguntur ossicio, utilismum indugure. GT. 2 .QU AE in longi dinem mouentur res,maximesia di fanti loco consticiantur, Openumero accedantne an re e dant a nobis propter usus imbecillitatem in dubium trahimur. Id quod infelicissima tua Carole maxime in Tunetsi
expeditione uidere licuit, cum Maurorum copiae circum quaque suo more disturrentes, ob loci distantiam fugiebant ne
an nostros insequebatur,uis cerneres .Erit igitur operapta.
tium nosse,qua id indubitata rationepossit stubinde cognosti, ut uel de insequendo fugiente hoste, uel de instatium impetu repellenti consilium maturet. Sustensa igitur ab hania, ut'mior sit, aut a re aliqua immobilisthaera, Dioptram in hostem dirigemus. Po spauxillum uero temporis sthaera , dioptraque immotis, eandem rem rursus per pinnularumforamina,aut earum saltem latera constitiemus: stat smque accessisse aut retrocessisse ho las cognoscemus. Si autem immota ut diximus dioptr mel atque iterum hostes per eius pinnularum foramina cos erimus, ne
225쪽
ILLUSTRIS VIRI D. IOANNI sDE ROIAS COMMENTARIORVM IN ASTROLABIUM, QUOD PLANIS PHAERIVM VOCANT, O BER QUINTUS.
ERR Atatus, prouinciarumque distositio-l nes, maxime Caser, non erit minis cognitul digna res, nec minus imperatori necessaria, i quiri arcium, moeniumque altitudines, fossarumque latitudines,atque profunditates,quaueseuperiore libro metiri docuimus,cognouisse: m maximorum nonnu- quam exercitusi ingentis cladis, atq; perniciei ultimae, haec eorum daces ignorasse,in causafuerit . Contra uero harum rerum cognitio inopinatas, ac quasi mes nἱαν ut ita dica paruae manus duci aduersus maxima hostium multitudineno emel coparauerit. Id quod tibi,maxime inuisistimes Carale cui ne olertia in rebus agendis,ut nec animus in arduis maximlis aggrediendis unquam defuit in hac tua ultima, laudati sim elicissimas aduersus Germanos expeditione,nullas non optimi ducis executopartes no latuit: cum nunquapedem ὰ loco moueris,quin flumina,palustria loca, tuas,itinerum compendia, oppidorum situ atq; di'santi denique uniuerseprouinciae particulare distositionem atquesitum,non modo per exploratores ed quasi ocstitus etiam testis ex ipsiusmet prouinciae descriptione, at-yκepictura, qua ubinde quasi concilii tui co ιltricem
226쪽
IN PLANIS PH. LIB. V. in medio afferebas, cognoueris. Quod mediusfidius no parui
inter aetera momenti fuisse crediderim,ut tam feram indomitamque gentem primus tamparuo dierum curriculo δε- bessaueris,domuerissubiugauerisq;.Duci itas, uel tuo Maxime Carole exemplo,antequam aggrediendae, nihils tale actuosius cantiprouinciae bellu indicetur, eius uniuersam desicriptioneper industrios uiros, ometriaes minime ignaros curare describendam, non mediocriter conducet. Sed ut ad rem ueniamus. Cum haec describendarumprouinciam ratio a Georgio Peurba io ante nos, nuperrimeque a G ma Frisio tradata iamsi nec noua nunc dimetienda pro uinciarumgenera uelim inuenire, nec mena pro meis praedicanda esse uiderentur,illa raesertim Quintiliani an merem reuocans,inuento quod optimum est, qui aliud quaeris, peius inuenit dipsum ex Gemmae libella de prouinciarum descriptione,exque ipsius uerbis interpretis tantum hac in parte usus ossicio docere decreui. Cum re uera nullus alius
diligentiore cura rem executus sit. Quare eum imum nunc loquentem audiamus. Gemma Frisius. De descriptione renonis alicuius in plano, incognitis latitudine tingitudine m distantia. Cup. I.
NEGAREprofecto non possum, quin omnium modorum certissimuN in hac re sit is, quiper longitudines ac latitudines locorum incedit :postea autem is qui per latitu dines m angulospositionis regiones desicribit: ultimo usro loco qui perseolos positionis angulos agat. Quem tamen
modum hic primum ponimus, eo quod alijs facilior sit,
uulgarior. At non inepte mihi explicaniam uidetur, ruos
227쪽
D. IOAN. DE ROI. COM. hoc in loco agulos positionis appellemus. Angulus igitur hiepositionis uocatur interstitium horizotis alicuius loci inter meridianum eiusdem, oe circulum uerticalem ab hoc loco per alium procedentem. Aut ut facilius intelligas istantia quae es inter meridianum, uel lineam ductiam ad meridie alicuius loci, oe lineam hincper alium locu transeunte .ut patet insequet gura ubi AB est linea meridiana, uel δε-rila ad meridiem A C lineapositionis unius. loci ab alio B C. Hic non adeo proprie, fateoriangulum positionis uocam , sed cum hic tantum requiratur, capiamus basim B C,prototo ansrulo B A C.
IL L V M proprie angulum dicimus positionis,cui si bo
rirentis arcus inter meridianum,lineamque eiusdem uerticalem,per obseruatum alterum locum transeutem inter
septus jubtenditur .us Antuerpia' A, eius autem hori- n B C D E. Sisque B A , Anmerpiae linea meridiana. Ab A, autem Louantum asticientes,sineam ducemus quauerticalem dicimus, que ad H. Iam H B horizontis arcus angulo B AHMabiense , eiusdem anguli erit magnitudo: quem
228쪽
IN PLANIS PH. LIB. V. 2 3que uisionis potius, quam positionis appellassem, quod ab eo tinem ad circviacentia costerila loca dirigamus . Gema au- te hoc in loco G A F, i GF latussiubtenditur a reis militudine improprie ut ille fatetur,angulum appellatpositionis.
Gemma Frisius. C OGNI T A finitione nominis per hunc modum prouinciam aliquam, uel etiam totum regnum m omnibus oppidis, ere uicis etiam describere uoluerimus,primu in assere plano cosce instrumentu tale.Fiat circulus, qui in quatuor quadrantes disceturi. quadrate rusis quolibet diuiso ut solet in 'o gradus .Postea assigatur per centrum index cu
229쪽
D. IOAN. DE ROI. COM. persticissis,aut pinnulis,quemadmota in dorso Astrolabit. Hoc instrumetosirilis, opus erit etiam instrumeto nautico, quod compasum appessamus nam ab isso fere tota res pendet. Quibus habitis itaprocedito . Pone instrumentumia 'primum in plano: seuper ipso copaJum,ita
ut latus compasti quadrangularis adiaceat linea meridianae instrumenti inferioris. Deinde uerte instrumentum cum
compasso eou Me quo index copasii correstondeat biflubscripto indici. Et post haec instrumento ita manente, Nassium,tanquam functum suo officio,remoue Si nunc anguia positionis alterius loci a tuo scire uelis, manente instrumento immoto uelut i lice, donecperpens trilla eius uideas locum alium uidebis mox angulum positionis a meridie, uel septentrionefecundum ipsius indicis remotionem ab eis Aedquorsum haec roget aliquis etiamsi habeam ab uno loco sitionis uel situs omnia locorum, non adsit distantia nota
nihilpro fuerit. rum dicis, ab uno loco. nam nisi a duobus locis habeas angulospositionu,no poteris desicribere tertia. Visursinse prouinciam totam depingere placet, inuestiga primsi ab uno oppido a quo placet incipere, omniu circaa centium locorum situs: eosque trahe in plano destriptoprimum circulo ex uno pum toposito ad libitum: eoque diuisein 3 grad. ut est ipsum in strumentsi Ginu ν,σs que lineae positionis adsignassuum nomen. V t autem euites longam peregrinationem, cen de turrim oppidi altissima,
atque inde quasi e specula circumspice. Post haecprosi siere ad aliud oppidum,atque ibi simi liter agito cum angulis positionum omnium circumiacentium locorum: quos ubi ha
bueri ponetan tum ipsius oppidi a priorepundio in qua
230쪽
IN PLANIS PH. LIB. V. 2 scunque uelis distantia, luper tamensa linea positionis camque ex hocpun is trabe circulum obscurum, meridianum distantem a priore meridiano undique aequaliter. Demum trabe ex hocpuncto lineas positionum locorum iam inuentas, m ubi tunc' intersenio lineae alicuius cumprioribus eiusdem loci ibi notulaponeta estpro tali loco. Haud dissimili ratione ages ci; omnibus locis alicuius regni, proficiscendo eo usique, donec omnia quae describere decreuisti, his in tuu conspe iam uenerint, atq; omniu duas lineas habeas positionum: exempli causa. Describamus aliquot loca Brabantiae,atq; id quo faciliusfiat ascendo turrim Antuerpiae cum instrumentis. Pono instrument secunduplagas mussi, uideo circu quaque quae spossism loca. Reperio
autem Gandauum tendere ab arctis 8o grad. quinin occidens L ram ab ortu 3O gradib. in austrum declinare e- liniam 8 quasigradibus ab au pro in occasium. Louantu .ab austro in ortum.Bruxelgas Eue. ab austro in occasum. Mittessurgum 3 o. ab occasu in arctos. Bergas ao .ab ar fis
in occasium.Santque haec loca satis pro exemplo. His habitis pono punctum in medio plani alicuius,quod locum Autuerpiaesignificet. Hinc duco circulum . quem diuido in . adscriptis quatuorplagis mundi,Oriens, Occidens, Merides, Se ptentrio. Quadrantem deinde quemlibet diuido in sola te auisaltem Dirculum in 18o.ζradus .Post haec expu-flo duco cuique locorum praedi lorum lineam perseuos gradus, relinquo ita chartam imperfectam cum lineis tantum roe me cum instrumentis confero Bruxellas, ubi it
rum omnium, qua uisu assequipossum locorum lineasposetionis quaero ,inuenioque Louantu ab ortu in meridie uer-