장음표시 사용
141쪽
ue I DE RERUM VARIETATE, Specus mi- re occidentale, inter Darimem, cliti ictihmus nouae Hispa, rabilis. nia,Cr nexi tam specus est Masaia,cquod nes cinerem,neaque lapides erucitat,sed solum fumum o faminam ex tiam it metustum esse quod ferueat: ita φ cum CX Lbrach ijs, id esse pedibus CLXXXVI ihmne demisissent seruum incisia, illim ubi proximus incendio fuit, colli quatisunt ea, thenae tinnuli inferiores .Qyod uerb magis nurum est,cumn M.tae ibi planturiantur, passeres tamen gigni affrmant: quamobrem purum balitum exhalare speciem oportet. In ahumetallan autem, eiu1sem occidentulit Indiae re, gione, ili bino Borealiore gigni referunt Diphilr adeo pNe Sulphur pu rum, ut abf purgatione pγrropuli eri sufficiat, ibidem oxa natiuam. liquor bituminis e genere, olei instar fluit, quod optime
Nontes co- ardet. Sunt a ibi montes uarijs coloribus, adeo ut eorum Drati. terra, tincti ura uaria fiat. Caufum alibi retulimus. Sed in torrida,ob subtilitatem materiae melit;s tingitur moles.
V Μ lassus, Gunges j dc Nilus, tum Ni,ger Maragnonus, π Labeaida sanctae
Maribae, que uocant P, paria, omnes maximi orbis amnes, quibus p non supelrior f d proximus fit I Ser,sus torrida arariumina na oriantur ais incrementu accipi int: merito dubitari pocursabior- tes hundebat, ut iccissima regis ac calidissima, contrariori da Zona natura elemento, o quod citra omne controuersam frigidi
maxima. dissima stat φ humidissimum,foueat pVidetur aut e causa esse manifestior, siquidem calor Solis attrahens uapore copios abut aabi dictu est, unde etiam sunt pluuiae assiduae. Pluma
142쪽
Pldnisses cirro maior, plura congregat si ing. Vnde in Europa,ob frequentiam montium, singuli fluuii deuoluuntrer in mare. Sunt tamen praeter Utrum, alty etia apud Urifam maxi)ni,velut Volga Rha Ptolemaeus uocat in quem Volga fiu- Occa ingreditur: nam cum X X V. osths in mare descendit, men .cuath referant LX X. Bori Isthenes quos ubi in pontum in agreditur, formam lacus refert, non tamen profundi: ut itus pomἰs, cpuam fluui; magnitudo, tam immensae latitudinis causa it. Et quod maius 6ἶ, referunt non ex montibus, ut meteri , fed in sylvis, non procul a palude Pronouua iuxta
uiliam Una opers ho Cum etiam alius multo maior simul iter oriatur iuxta monasterium beata Trinitatis. Obium uero
fumen referunt L x millia passuu latitudinis habere, quod fabulosum existimo: nisi ut Lestum es , de illius extensione, tibi lucus formam refert, intelligatur: non enim fit maudeo extendi in borealibus regionibus possunt, ut in austratibus, quod inaequalis siu terra a montuosa magis. In umiuersum igitur, in calidis regionibus, ii montes ad mi ac ualles, maior eis copia aquamn: ubi uerb plana a regio, maaior esst aquarum copia in borealibus: mediae, minora hasbent flumina : quomam in temperatis regionibus, omnia sunt mediocria. Extremae uerὰ ad extremam decimant, torrida utrinque ad abundantiam: a penuriam boreales, craquae sub alio polo, aquosae sunt: adeo uerb,ut lacus albus, quem Rutheni uocant Bieloysero, non longior aut latior Laeus alb'
LX millia palbuum, C CCLX mutos excipere dicatur Vrbs ibi eius m nominis prorsus inexpugnabilis , cum in paludibus sta sit: neque ad eam ire liceat, nisi perpatu, des ac 'mina tibi glacies beneflch loco habetur, pontium uicem gerens multis in locis. Sape pontes sunt necessa,rti dejerta regio, simmi friam. ut uix per tranquillissia
143쪽
co DE RERUM VARIETATE, mam pacem em urbem adire liceat. Magnitudo ergo flv. minum, ex situ maxime pendet: aquarim multitudo, ex montium magnitudine, uel si exprimittir, ut suo loco di. Eium est. Bosphori Mirum uero uidetur, quὁd ex Bosphoro Thracio,acpzae
Thraeii mi- in mare mediterraneum influant, tanqua ex fluuio, ut non xum. uideatur hoc nos Irrum mare ex oceano nasci, nam non rea
fluunt, quoniam ultior est locut ille. Verum hoc contingit, quoniam hoc nostrum remit o absorbetur: in illud influit Tanais, scilicet in Neotidem paludem. Oceuntis uerb emit stit i absorbet, unde oppositu pars exinanitum ais haec ita coniugere possunt a fecur: quandoquidem etiam semina in astu maris recurrant. Aquarum autem genera multa sunt, calidae frigi Le,dulces,sulf sulphureae, leues,graues, clarae,turbis odorata, fortidae odores carentes,piscit feraces, steriles: de quibus suo loco dicemus. Nunc mira ora Fos duleis tus genera prosequamur. In Maiae infulae altissimo scopia, aquae in m a lo,scaturit fons aqua dulcis, cum scop:dus in radice uix
xisse opulo. duo millia passuum in ambitu babeat: ipsa uero infula paulὸ plus a Scotia dictet. in uno iuxta Edimburgus: abo ariente, eum nes locus ille distaret a mari duobur millibus passuum , exoritur fonticulus, de quo ego bibere solebam. Ibi non generabatur nullum enim antrum, fed uel alio deriuabatur,uel ex marina percolatu ortum habuit. Saraapideu Saluero cogitur in quibu) a locis etiam in lapide ue. in mari Tu- lut in littore maris iuxta Tum beet . prouinciam torriάα aus ea. stratis. Clim enim ualde terreum fuerit ac pingue,aqua rermente, sensim, ut lapides a calore aeris,cogitur. Et quama uir aqua superueniat, manet: quoniam iam nimis siccatum
est. Et aqua illa calens, ficeat ob sal fedinem. Id uero con, tingit non ino in loco, sed pas , ubi loca reantur peristus ab
144쪽
niunt. Vt autem minima, magnorum tamen uectigalium
reditus causa essesolent. Et improbitas uisi cedit. Alia Aquae eueaute non, uelut cum deteriores uidentur aquae eri Auxu, Augusto desio mense, uel quo mam corpora hominwm tunc sunt bea teriores.cilliora, uel quia terra calore priuata est. Indicio esse,qubdnes feritur tunc quicquam utiliter , nes inferisur, est quod folia siccantur,tam herbarism,quam arborum. Cadunt estiam imbres iam exhausἰis fontibus: irabrifera aute aqua, semiputrida est: aestiuus quos calor cum occidat pisces, euaquas consuma corrimpit etiam. Vis quos βderis Caams,aquas male afficit. Ratio quos motus aquarsi, quae regulis manifestis com Aquare moprehens uidetur, π exigui momenti, attamen π magnas ratio. difficultates cἄtinet o si cognita sit naxi mi quaesius.Nam cita terra, aqua fertiles reddantur,o aquae non ubis snt, duci folem per canales,qui e fuminibus eas hauriunt. Vno de fisci res agitur. Cum aure maxima sit, quilibet minimus error multu iact rae affert uni, alteri multu utilitatis. Itacphac ratio inter cum da Principis ac priuatorum uersatur. Vt uerb eam constituamus, duosupponere necessee est: alteron, quos iuxta foraminis amplitudinem aqua deferutur: alterum, quod iuxta impetum. Nam breliqua,paria snt, quae per angustum foramen dy tente exi paucior est: contra, quae per ampliora ac patent sera loca,maiore. Mapetu. porro ra:io foraminis , si adba, ssim reseratur, eande retinebit propor l
tur enim,qubd AB iuxta altitudinem IA C quadrata, ita ut AB At irat :π -- - -
ω super que ascia transit, emitidi b d c,
145쪽
62 DE RERUM UARIET A Τ F, unciam aquae: dico quod non mutato situ, si BD, DE, EFaquales sint A B, quod iuxta eandem altitudinem profudient unci e singulae, ita quod per AD uncia duae, per AEt res, per AE quatuor: a ita Θe a ijs ityotquot furint. nam seorsirum per BD, ex supposito, flueret uncia : per D E, I per EF , ubi ad sent latera o altitudo quanta est A C: sed aqua , quaestitit per AB, nec impedit, n c illuat eam, quae sevit per BD: nec quae per BD, eam quae per D Erat eque ita de alijs constat igitur, quo ἱ ut intilii pleae,aut qaam proportion m habebit AF ad AB, seu AD, aut alia qNaaptam, eandem proportionem habebit aqua fuem , secunidum latitudinem AF, uel AD, altitudinem autem AC, ad unciam. Causae im- Impetus uerb aquae fit, uel ob descensus magnitudine, Petus aquς. uel quia protruditum bifariam iteroprotruditur, uel ob imo petum iam acquisitum, uel ob loci angustiam. Vnde uide, mur in amari,s uabis, per silphunculos in medio tu imo ae, quales, celerius impleri cimeas, quam per eos, qui infri presma parte positi sunt. Viden dura igitur si, cur in uors is
contingat, in liberis autem Euripis contrarium uidear Equo emni profvadior est aqua, Ni etiam in faminibus len, tius fertur: unde etiam illud Poetae,
iod fumen o placidum, forsan latet altius unda.
Et in rivulis aquam ferri uidet ius maiore impetu, a cumstrepitu, magis quam fontibus:ae fontibus, ream fluminisbus: a paruis, tit Abgua Tieιno, quam magnis, ut Uro: Pado Considerandum et ium Ut an aluei natura aliquid faciat, pauimentum, tabulatum, abirium, tutum, lapides, lapilliue ex an aqua in Moo medio arsuperiore parte . qualiter moueatur. Haec omnia scrtu drgna, G necessariacd artem constituendam. Itaque haud dubium est, aquai
146쪽
Mulas cy siphones deducuntur,o impetu icon- Aqua uel Otinuitate agi r qua uerb per canales,riuos a locos patentes, cius Per fi- solo impetu. quamobrem uelocius semper fertur aqua per stulas, qua spbones,quo per rivos,pari ratione, paribus, auxili s ac p er eanHςs impedimentis confli tutis. Sit enim δει phon A B, decidat aute aqua per B C, irais mouebitur iuxta angulum C B D, intellecta linea B D producia: itas ne diuidatur aqua per βα a phonem, ea de uelocita te feretur: quare longe a uelocius, quum per inest nationem A B, cr ideo
quam per riuum Sed de ιhoc inferius. Hoc nunc
saris constare debet, aquam libera moueri solum iuxta ima petum. Impetus autem duplex: ex impulsu priore, qui utor lentus est uis ideo breui cessat naturalis, qui exangulo inc mutionis habetur. Sit igitur aqua ex Adeciden uentu notus ra in C. dico quod maximo impetti perueniet per A E G C per Oaequalem inclinationem: quia enim si decidat in B,constitui uno uotur in aequilibrior ex B H C non mouebitur, nict ex impetu lo eissimus. acquisito, que constar breui de mere, quonram non naruretalis est, di illius causa iam cessat ut per D E F G H, proximior in motui per AB C, quam sit per AE G C: Citur motus per D E F G H tardior est, quam per A E G C. igitur per AEG Comnium est uelocissimus, quoniam linea A C breuissima essearum, quaesunt eae A in C, quoniam rectu: altitudo uerbeadem. Conflat etiam, quod uelocissimus motus est, qui tex maiore altitudine in aequali spacio, aut aequali attrtudii
ne in minore hacio.Eι ictibaqua qugio per leniora loca defuita
147쪽
σφ DE R ERUM UARIETATE, fluit, licet minore strepitu, uelocius labitur: o quae uelorciils labitur, maiore etiam copia exit, Ex inundat agros. Aequa etiam non superat loca altiora ad libramenti: fili bera fuerit,nis mim uel magno impetu delata est ad locum ipsis: tunc enim resilit uellit lapis, sed non adeo euidendi termel elim superficies suprema superauerit margines, tunc enim quodsuperat,efunditur. Aqua etiam,quae percaam o luti fluit, tardius fertur, tim ob inaequalitatem, tum ob permixtionem: γ quae per arenam, quam perfaxa, uelocius : uelocissime autem per tabulata Cy pauimentaria
deo. p talia construere solent, qui liberius uti beneficio pu, blico uolunt. Constat etiam decliuem phonem quanto breuior fuerit, plus essene aquae: nam etἰm ess a fuerit οβι lentius feratur, est possessoris agri: hic enim casus celesia aquam copio iorem etiam liberam secum trabit, to hoc quoniam eam quae succedit,haud impedit. Duo igitur praeci, pua adhucfupersunt ,scilicet quonam pacto casus altior,
aquae siccedentis cursum possit adiuuare: nam nibi adiri, tiaret,nuhil prodesset ad hauriendam copis fiorem aquam Et ut doceamus, an aquae partes aequaliter moueantur,diaco quae in 'perficie, tu quae in imo. Nam quod dicit Pronat inur , aquas e fluuiis altioribus ac xelocioribus degulius, Aqua inua mauore ui influere, haud Albium esse arbitror. Primitansis quiesces giti r statuamus, aquam quiescentem rotunditatem in sua
cur rotu da perficie haberesecundu altitud:nem, uelut in urceis pasin superfi- ret,non iuxta totius terrae ambitidim, quandoquidem illa Me. tiam in integris regionibus non sentiatur , sed iuxta altituadinem uactis, si tamen uas non impleatur, planani habet puepersciem: ne igitur partes in margine a frendere cogantur
ut effluant, fustinent mediam: quae eoήφ non defluit, donec altitudinis habita ratione modum rotunditatis non exscedat.
148쪽
L I B E R. t radat. CG uero mouetur, tantum Ρlum minet rotunditat quantim latitudinis seu longitudinis, in comparatione ad totum terram . Si uerb lente fluat, mediam ratione obstinebit inter quieta a quae uelocissime movetur.Semper autem uentos Cr alia impedimenta deduco . Moueri autem uelociutaquam in imo quam in sim mo,ajgumentim non est, quod baculus in imo syntiatur uehementius agi atqtie abduci,ut in C quum in Brna C longius ab hypomochlio di stat, ideo aequaliter mere vide,
tur. Impetum uero adiuuare etiain libera aqua ad trahendum eamqμα subsequitur , hac comeArma assequimur: primum, quod aquae quae per canales esseruetur, media linea espuunt intre lineadsensi s ex recta. Velut aqua per canese delata A B, debearet toto impetu seruato effundi per B C, et nullum habearet impetwm, per B D: quod uid ut in aquis
quae a lateribat cunuli non ab ore, effunduntur:
dia, sererur primum per parte B E, inde eo magis remouebitur A C, tib etia A B, ita adi infra uero F reacta 'er aequi distante B D. Aliad 3χbda xa quae leniter fertur aequalis est icet per Dra feratur: quae autem cum senapetu, salit,cta inaequaliter fertur: iuxta Virgilianwm illud, Dulci: aqu alientes: tim res inguere riuo. E Verum
149쪽
c6 DE RERUM UAUETATE, Verum hac o lentini, prioris impetu agi succedentem, potius quam priore succedentis. 4; amobre dicentum es ,
aqualiter moueri inrisin aquae ex supremu ix quali, bus: quonia dum ebunditur e canali, etiam uidentur partes aqualiter ferri. Et etiam quia necesse esset, ut ultior er bu, milior appareret, quod tamen non contingit , rubi et damia uetis inaequalis est, uel fante vento . Opid ergo uetere hsapienter cunales cura pauimento, uel tabulato in aquis di. Calix Ae ri- Iiribuendis fabricarunt. Venti enim si qua dos possint obauus uento esse . solet ex prodesse. Constat ergo ubi uenti certi revunt, familiari aliquos plus accipere, ali Pos minus longe quam debeant. expositus Plurimum illos referre, an aqua a latere riui,an ab ore fumultum dis matur. Sed hac minora entur, quandoauidem referat ferentiae a D Dominus, Neruae aetate, Romanos adeo oscitater aquaruferret in de ratione tractasse, ut dimidio aberrarent. Plurimum quoi ducendis refert, si per 'ιla quae pleruns metallo conssat, o ut tubis dictilibus, aut canali ligneo, nam non ob materiai ferunt,
sed quia ut dixi canalis baud clausus est, uerum re pirat.
Educuntur tumen aqua pleruns tubis aut f sltilis, quoniacanalis aqua . siluentem spargit, aut totam recipit, ut non sit haec diui .s, sed ductu: aquae . Ob id igitur privatori usus e fistulis o tubis, non autem canal bussumuntur. Multum quos refert quomoso calix collocetur,ut inquit Frontabro a. tinus Circa collocandos quos calices ebservati oportet, ut ad lineam ordinentur , nec aberius inferior calix, alterius caste IIum, superior ponat tir: inferior plus trahit, sperior nimul dus specus , ri- est, quia cursus aquae ab inferiore rapitur. He cille. Utamnus, incile, tem quid calix s Stila, incite, O ieἰlum, limen set intel,
septum, ca- ligassc lenta ,ssi las esse veluti siphcues rotundo tubos lix, fistula tantus carios, quales uinariis uactis applicarisolent ad uinum
qui . hauriendis. Q sicquid aut spatij inunis imus est, per
150쪽
aut uinum Queresolet, dicitur limen uod iam uacuum lit, peripsim limen recipiatur Infibilis alices ponasolebam, dicente Frontino: in quorundam fis Malis, ne calices quidem positi fueranti bis tutae ,solutae Moa
cantur,o ut aquaris Sibait axamttraxi coarctantur. Cca
uix igitur pa sese extremapstula. Liqui Vlpianus: Rivus, I. I. g. de exises locus per longitudine depressus,qub aqua decurrat: cui traord acti- nomen ejst, Specus ars tem ocus est ex quo despi on. . de Iicitur: inde pectacula fuat dicta. Incile autem, est locus dea uis. pressiss ad latur si 'num: ex eo dictus,qtιod incidatur insciditur enim uel lapis, uel terra, unde primum aqua ex flua ne agi possit. Septa sunt quae ad me ili opponatur, aquae derivada,compelle adaue ex flumine cassa sue ea lignea sunt, e lapidea siue ex alia q&alibet materia,ad continendam ransmittendams a Iam excogituta. Haec ille adeo clare ut expositione non indigeant stella erant, quae a quam pαblicam excipitcnt, tu pq ea reddam. Senat corr- fialto cautIm erat, tu inquit Frontinui ne aquam nisii ex castello duci permitteretur ne riui aut fas alae ubi caelacerasren ilir . Con tui enim impetu aquae facile dissoliti fistula qua ex metallo ut dixi con stabant: qt amobrem necesse Dit, ut per istula; bica Sella aqua primum de receretur, ex his in priuatos usus dijstribueretur . Ioannes Buptiapa Albertus ad cit a septo lsingulis centenis cubitis, auecti Pellis , clut specum interstruendsm, longulidine pe-dsi triginta ut tu dine uiginti, profunditate sub rias qui πη decim, ais id duplici utilitate: altera, ut aquae Incertos res profluunt: reliqua , ut impetus posit er augeri, a cohiberi: quo circa etiam pro faucibussepti portum obiacit, cribram aeneum er ualuus, ut si quando aedificium