장음표시 사용
151쪽
63 DE RERUM VARIETATE, 'rari Cesiae, mod- aquae stradendae ex mentis impetu, ataque ex fistulae qua minat habira, uariabit . Quo enim erit aqua ex largo a celeri mento excepta, quo ue erit ilia D
cita expeditiore, augebit modum, que militi ad libram at in d; rectum collocuta fertiabit. His uerbis declaratur, filiulam a calice prodire. Simile fermὲ quod Frontinus inquit: In quibusda cum calices legitimae mensurae signati ess sistatim ampliori moduli Dulae subiecte fuerunt: unde acciderat, ut aqua non per legitimum spatium coercita, sed perimes angroitas expressa, facile laxiorem in proximo fili re a impleret. Ideo illud adhuc quoties signatur calix, diligeneriae adfriendum est, ut fistulae quos proximae spatiu, q*od senatusconsulto comprehensam diximus, s neniar. Soleabat istula suodecim digitorum longitudine no minor esse,
quod ri qua sic coerceatur: quo logro eo aquae defluxus impeditior redditur. Calix igitur uas est, in quo aqua collia iturae uel desit, nec abundet, si maixssit quam oporteat. CastellMn uesi, munimentum est, quod haec omnia contionet, ut nihil eatra ipsim prominea praeter fistulam. Aqua quan Nud etiam animaduer one signum est, aqua non furatu e SP ostu- re , nisi humilior sit locus ad quem soluit: antiqui hcc diai et ultra li- scrimen incentenos pedes,fexqt pede: nconctituebant: noa, ςil m. fra aetate subtiliore ratione, sed ad irrigdn ara solisim opiportuna, in ingula spatia pedum D C, solum polliseni uam: . Sed tunc aqua nessuli nec satis refrigeratur. Prospterea alterum decentias reli est in generalius. Sed ut diaxi) in βpbonibus er tubulis omnis di ferentia fu: is facit: quoniam licet locum in quem insciunt humiliorem odere, in canalibus rixis non ita. Frontinus phon et ac fi Sulas sub terra commodius collocari tradidit, quod neqNero ginec gelu,nec cal bui adeo subiacerent. Sed ut adii ra
152쪽
Is tutum reuertar, tria adhue superesse videntur sisu diagna. Priuriam,clir aquae a lateribus etiam flantium palusu effuse per rimas abutarim impetumsecum asseram. Seucundum,quomzia alua quae effunditur decliuiore canuli, sed libero, copio rus Quere po1 Iis, fi non aliam sequentem secum trahat.Tertii ,quod omnibus dis cililli si an aialtior aqua tardius moueatur: nam sic esse videtur, quod osmnia figmina ni a lentius fuere uideantur. Primum sane facile explicatur, cum aqua quaesursim est, est 4 laterisbus premat, ideo etiam abfp alio cursu impetum faciat, impellat Velociter igitur aqua fertur per angusta fora,
mina,iuxta proportione prementis acuae,ad eam quoe proat rugitur. erim ex nodo, notas oritum nam ueri imile non est,premi a tota aqua: neque eni=n proportio motus seruari videtur,ta in ex uase uinaris tum paruo nec pleno, adeo celeriter: tinum effundatur: tit si iuxta proportione multitiι dinis tortus aquae id feret, necesse es bet impetu in illam esse intillo maiorem,ac pene insuperabilim. Si tiero non a totauqua compressio fui, quom manet.Dicimus itas aquam totam premi, i lit premillir premere,sed non adeo uebeae menter: quia au premunt ter partes,co ipse premlim . quamuobrem pars illa quae exit, tota premjtur, sed a remotiore
multo minus uehementer uero a proxima,nec etiam aqua
liter ab aeqviliter disiantib&Gs d uehementer ab ea qua in direct s est entis, que ad aduersam ripam: parum uesrbab ea quae est a lateribus, o iuxta' inis aut rixi longitudinem posta: nec ab hac etiam aequaliter, sed ab ea quae antecedit nullo modo: ab ea autem quae in superioure loco est, uehemeruitsis: ab ea etiam quae insuperiore lo. co,adhuc diuersa ratione, siquidem a proximiore plus, 2 remotiore autem minus. γα etiam libero ex canali es
153쪽
7o DE RERUM VARIETATr, estisndit: r , cum a reliqua circumambiente concludatur Diori s habeat , turiciliam continuitatis causam, trabit insequentem . Quamobrem neque adeo uehemen ter aesi per siphonem aut illulum duceretur r neave adeo paurum, ac si hManilis c et , ac ut ita dicam tcntiis: quare A IR ςt-- ratio . insus, neque ex toto uera, ut m deducta per sili. in ς-n-li L, nec omnum fulsa, ut mea qua ualde tenvis elit, nee trabit iubist bub i effatu dis, num altitudinem. ert mmediocri α ὶ ςnxς - i s inaequaliter, ut dictum est, cum partes inteario, es plas trahunt: exteriores, parum omnino , aut nishi , ut , uae ins coicie sant. Semper autem men 1 e os Res natura- portet, axiomatis eius naturalis, res ta affectus naturale les sensim in declinare ex una in aliam: omnias quae natura pare π una in a- tic rpans as Atu etiam participare, ais ideo in eis qNicqua iam tran- inueuiri raro syncerum. Unde etiam teris quaesiti explica, si M. tio apparet: a uua enim uestit iuxta inclinationem eandem
lent als mouetur sub longiore distiantia, ita etiam sub pari
inclinati ne, maiores altitudine, quom am enim ut dictium Hlyn imo inclinationem habet, in summo, dum fuit, nuta lam: tola uero aqtialiter: igitur iuxta mediae inclinationis impet- tota aqua mouebitur ais ita omnia fumina,quot altiora,eo lenius seruntur. Iam uero constituatur alueus fuminis C D linea, ed
154쪽
fanoJ D partim, partim C D hoc enum iam declara. trum est Mea in alueo G H, impedimentum Μ, linea ad bis Aqua inso. bellum FGH:d1co quod auua,quae erit in foveasupra GH, ueano mo-Dorte est luet,quia descendit: quae uero trafra eam lineam, uetur, nisi sol ab impetu praecedenti: aqua educetur. λια autem ab alia, si siti a RΜL alueo aequidi Santem linti: ἰr mouebitur, proa sub libella. pter obice eo iuxta ab diet phl uero lentius mouebiatur. Quamobrem causa manifesta est, cur aquae humiles lentius profuant quam mediocres . Q icquid enim esse in fra obices cir inaequalitates, tarde fuit. Aquae igitur, quae
est inter KL. V AB,uelocissime pars ea mouetur quae in ius Aquae par xta KL tardissime quae est iuxta AB cum aequidistat DE: res omnes
igitrer cum tota mulseratur quae essta KL,liis ad AB,pa ferme simul rum differt suprema pars ab infima: sed omitium tardissi. mouentur,rna, quae risea Κ L uelocissime,quaesupra Κ L. fel iurua i L aliquanto
lam inredia,quae iuxta AB. . tamen tar
Vt ergo integra motus aquae ratio colligatur, sciendu au dias supre- uc di; in decliuia fertior moueri ereb uelocius, quio descen mae. stis fuerit maior.Cu uero ad aquilibritι peruenerit,non mouetur,nisi ex impetu praecederis posteriore parte priorj propulsetnte. Cum igitur impeditur,eaecrescit.quod ii margines humiliores imuenia effunditum δε n3, eo dum excrescit, nec initi&βm ortus altitudine aequauerit quod etsi tue mar inib. coerceat ζε rexurgitat, omnino fuere definit. At hoc est quod Plini us dixit aqua ascedere eo uis quo princi plura sui ortus aequauerit, modo marginibus contineatur.
Differt ergo qua fistulis defertur ab ea, quae eanalib.quod quae j His dilata est, tantum ascendit quatum descentiarat: quae uero eanalibus, non , ni ct cum altiorer margines
155쪽
γ2 DE RE nvM VARIETATE, ABC, cuius humilior pars B,aqua ascendet ad
est in eanali aut DEGF, nunquam ascendet adat. rituὸius Κ, nisi margines Mndequas aequauerint libellum D H N. Aqua igiatur denuo acquirit, amittit φ impetu pro quantitate descen , Iiιs: cum igitur fluxerit per longius iter, lineam. eandem rectam: uanto magis a principio ortus disteterit, eo uelos Cilis mouebitur Sit enim aqua quae mat per AB C D L, itF E libet' u seu A G. ferme aequid ligr,ut dictu st: dico ergo tιodcά CK sit dupla A,
B H, DL eide tripla, . est G E quadrapti, linotus etiam erit uelo. rior, quo remotior aqua a fonte ob id ergo ex aqua ex debsceno in planitie uenerit, motus remittitur et cu rursus desscendere coeperit, augetur, it uelociorinibi quod ab initio plerum p per moles labitur ideo uelocius fertur. Et cum ad mare tendit, a obice inuenit, motus tardatur. quare in mea
dio rursus uelocissima est,ta paulo post. Eade ratione ius Flauii eur xta fine altissima, humillima iuxta initia. Ob idmui, non in ortu hu- Diu ob aquarsi inopia; sed etia quia paru distat linea libet,lae a linea uiuet, necessario sunt humillimi. Cum ergo aqua margines superauerit, latim munditur hoc ergo iuxta fiuminis ne,ut in Pado iuxta Ferraria ac Mantua mam mars gines ad libella esse debent, cum tam; terrae situs humilior sit, quonia aqua ad illa fertur. Cum etia ad mare peruenes
ut quia locus ille bimillimus est,quiescit: sed natura ossi
156쪽
I. I B E R I. 73inuerat,ne aptae putrescerent. Constat rtur aquari Audius, no ex fistularu magnitudine cossi is
tudinisseruetur. Sit igitur os unciae cuius latitudo B C, altituto autem A Brueli mas autem facere quadruplum os, C si latitudo BD altitudo eadem, ut demonstratum est. Supponamus e IF G duplam B C, O EF 2uplam AA c erit igitur.E E G ex demonstratis ab Euclide quadrupla A B C,et aequalis ABD Sit Cergo rursus os rotundsi, cuius dimetiens H αqMale AB C, aut omnino infensibilis differen, tia, lupla uero LΜips ΗΚ iis aqua quae fertur per H Runcia ad unguem:cum. ' humi lior HXima AB, erit ex demonstratis suprὶ, HS minor AB C: cum aqua quae fertur per L M os,tardius feratur,erit minor quatuor lincksmanis aequaliter ferretur, aequaretur illis: multo minor quae fertur per E E G, csi sit proufundior duplo aqua quare-A B Cfotu quaadratas super'cies iuxta latitudinae basis comen lsurare licebit aqua,non secundulinas propor i gtione medias: in fistulis aut rotundis nullo moilo, sed emptoris iaEiura,se subsequetur. Vtareb ambo extremaba: Ibeamtis impetus aquae, cum ad aequilibrimn costiterit, medius est,ideo non mouetur, sed quiescit recta aut max vsint clim
dia proportione , TO tu das u Cronullo modo certa ratione augeri.
157쪽
6 DE RERUM UARIETATE, per perpendiculsi descedit supra usit nullus: c a sit nee impellit labra,am tectorin . quae uero ad aequilibrisi constituta est, labra impellit, ideo motu haud earet, sed tamen a motu cohibetur obiiciet forsan ab quis, quὸd fit equa quae deascendi trabit,exhathrietur cuncti; quae ratio etiam in fistulti adduci potest ob id igitur,uel totius rivi celarius aqua decurrere nece te est, uel soliun partem: at pila diuidi separari ob defeeiu, qus d certe continiit m si diutius fistulae
profluat,r ut exhauriuntur: qui uero aqua no desituuntur, numina ea δει f. lulas habeat aut canates,aut perpetuo in mare obuncur a P de- Ηιιntur, aut 'ulas non habent pro magnitudine, acit non
struantur perpetuas, sicut nes canales aut augentur incrementis rea Quando q3, pentinis aquaru , qua iss eae mulsus processere solent in mas& ear non ri autem multum prodesit impegimentum occurretis aquae, semper. tw1n aestu : hit de causis, rarius fit uη non exhauriuntur, quanquam cmnes aliquando
Aqua quo- Corrupitur aqua maxine in puteis ais cisternis: non. modo enae nun sua ut alias dixi, consultὸ iuuat destillatio π coctio se idet . docmmussed si tota expurgare libeat, lim si ta reliqua ιb ducito ut clara reddatur: inde freqtteti haustu noua effictatomum e uenit perpetuo coctuit: immittito deinJe in putei ἱuasi qui in re fale aut Uceto,aut hydrargyrio plenu, o calce oleo hubacta obturatu impone, ac diutius permitte. Ssit qui pisciculos imponat: qui si superi fixerint,prirgant: si morian
Aqua cur tur aquam corrupunt. Srint qui in tua is purgari affriniat, si quiesse ens limbus que aqua tangit, amygdalet con tricetur. Veritas est, eorrumpa eorrupta tra Aiu teporis de secari, o denuo bona re A qiuae tuti se transvafetrur incorrupta sibi citur. Nihilominus diis cile
uidetur abse motu eam posseseruari , si ab ignea quada uino foueatur. Quae tamen destillatione prouenat, seruatur, --mst: ergo cum exulauerit, corruet ιιr. Prohibeti itur
158쪽
igitur ealor igneus eo ptione, quemn Mochmi in Myrtis, comimpae quia aetionem aBis impedit. Queae vero mouet, frigiditate tur aut tae
suase conseruat mullum enim egregie frigidu putrescit, seu dei potestate seu actu tale fuerit: nullum aute humidum, egregi frigidii esse potest frigidu enim, densum: Cya silmos
Metur, recipere non potestt aeris impresionem. Quae uerbiente mouetur,nec a paruq calore patitur, nec a magno corru pitur: exhalat enim, . in uapores uertitur: in destititata autem, ignei vapores fant. Causa autem corruptionis celerioris, etiam instrinis, est terra: miscetur enim: ob id, tu ι re acuae celeri up corrimpuntur: π qκα sunt clarae. antequam corri pantur, conturbanatur. Igitur corruptio aquae, quaeda est permittio. Aqua autem si in Neatur, exupurgat se, a peregrina omina re est, ut in fontibus liquiadis apparet: quod enim graue est,subbidet: quod leue.proapellit e superfrie ad latera: quo Ξ uero immixtu uehemen. ter, uisal in muri,non potest: quoniam non habet quo redisciat. Vi tamen longius procedat, purgatur: quoniam fenabim quod immjitum est, a tenuiore subsantia praecurrenaee relinquitur. Qua igitur uelociter fertur, omnino pura es. Obicibus autem propo sitis maiore impetu erumpit, non quod maiorem uim acquirat, sed quia maior copia aquae dum retinetur, congregatur: qua arctius compressa, uelut ferrum quod vibratur, distentum uehement illi: est ob mintitudinem maiore ui erumpi aggeres dissipat. Aquarum natura multiplex est, sed quae expers est O, Aquarii diemnis saporis alip odoris, edi frigida non multum, ea optia ferentiae gεma est: caeterae malae: deteriores autem, quae saporem aut nerales. odorem improbum habent. Omnis calida, medicamens
tofi . Omnis mali odoris, aut sapori aut turbulenta, qua non clarescit, exitialis c pessima . inia odorem autμ. porem
159쪽
Tuminaque in oceano influat, cur deterio
Libri de subtilitate, sint ad principiu, & doctrina gene
thodus librorum de Varietate Ie
est Avicennae, non de coistione,
sed destillatione , est intelli aenet
porem gratim habet,utilis, sed non in cibo. Flumina quesn Oceanum infusit uis ad uiginti Iulias millia paspium,
corruptam babent astam . Quandoque etiam usque ad centum millia pasuum. χια uord in alia maria,non ita, sed ad quatitor duntaxat aut quinque millia pa buum. αfa est, qu)d Ocean&s refuit, a res endo lotam inficit asquam ab ostio, quam maria reliqua. Aquas multis modis, locis in quibus non haberentur, praesertim dulces, conati funt habere,fca montibus, seu in maris scop&lis, feci in locis dridioribus, ut in desertis Afri, caesca ubi quae habetur mala est, ut in Italiae quibus in locis, Melliti Romae ctiam. De transmutatione igitur salsae a, quae in dulce, suo loco di,imus, in libris de Subtilitate: qui methodum habent generalem , erad quos omnia quae sic scribuntur, tanquam ad principium referri debent, ac ad normam. Deciatim autem a propri primum quidem de, si lationem,de aqua dieitum est. Destillentur igitur oscit, aer v ilicet, a cori Ut emendabuntur prorsus. Sed etiam ubi nullae fit, de, stillatione sic habent lir. Vas in imo latilior
at s rotunda,latum cudibitis tribus, tantina demis supremo, in medio autem CD septem aut ameplius minus ue, altitudi, ne duodecim amplius cubitoru, cenatibus ter reis totum refertum, ita ut unus alii in in emittendo agiva non impediat ambo extrema habeat At B aperta, o quae
occludi ae reserari possint: inferius quidem ferrea lumina, superiur
160쪽
superius pilio figulino,totum nitro imus oblitum: impletur magna parte ab A herbis ignis etiam in strisia incibis, o Aqua quo-urmata aqua cloacarum, aut stagni, aut βι hacno ad t) modo per terra,ves sub diuo ante Solis orti derasa: tunc enim ma- ignis auxi
gis boniti esse ore aut imbre,uel pr ιnde so Ja in do vi liu ubiq; husminin enta ubis aqua terar ubsit,ut profungior est eo be tur. hi idior:Dpponitur ignis lentus, uasa in ambitu E F, undique tantum aquae profluit saluberrimae, ut alendis pluribus bomi; tibvssus ciat. Nam ubi amplius, non destillat, sublata lumina B detrahitur terra , alius imponitur. Ita fit, ut modica lignorum ladiura, plurimum aquae habeastur. Optimum hoc est,ubi terra ipsa ardet, ut dictium est, in locis Germaniae non paucis rues ubi lapides, ut in Moestia: ubis autem clibani fuligo ad hunc uswm aptissima e L
quod semina ardeat, diu ignem contineat: nam quando, que per duos continuos dies ardet. Hoc inmentum placuit di mei e narrare, quὸd acceperim Dranciscum primu , Galliae regem, quingentis aureis donasse arti cem, qllam,
uis tam fmplici indu stria. Plus tamen ut dudio γ potuit
hac in causa Regis egregia liberalitas, quam ut aris inestientio detraxerit authori. Atque utinam hic rex, religiis Fraci sei Garbellis, totum se uirturibus, quibus natus era tradidisset. lorum regis Poterat sane Ptolemaeo illi conferri qui tantum bonis the, liberalitas. ris atque bibliothecis attulit in cretnenti. Sed ad alia irandi feamus: cum aqua optima, vel ex terra, atque plantis colli, gair: cui modiatur, aut emcrina corra piab habeat x cut e cccio: de tribus quidem primis modis iam sic tum esset
pi imo quidem hic, fecundo atque terno i i hi pis de Stibet Elittite: manissum est, ubi quartum exposuerimus, nul napraeter hos inueniri posse. sic igitur b calo excissit sic col Cisternata ligitur cauenus, quarcipernas Vcireti ita resolent: oboa eo illuctio. ditur