장음표시 사용
821쪽
7sq. DE RERUM VARIETATE, labitur Itaque Polonus quidam, seu melius Sarmata, restatim confecit Hieronymo Palatii cino principi, hora, mn uigintiquatuor, e plimbi puluere uetati tenuiore, ut alias Lictum est. Constat autem hac rationet ' A horarisi horologium,euius recta ad perpendiculum uocetur Α rurssus, cui asse matur B tripta, nynuatur φ horologium A. neque sudo aut sponte facile interuertetur , aut uentis, ut alia horologia. Antiqui tympano intruso canali faciebant horologia. Dum enim sensim miliatur aqua, tympanum quod aqua levius 6,eleuatur, ni erisms bonarum sigiLArenate- to ostendit. Arma uerb tenuior edi plwmbum, potestate medirauior , est dia est inter folida corpora atque aquam: nam fuit ut asmedia in- qua, o dura es ut lapis: ut ergo tenuior fuerit costiteriis,
ter aqua de celerius fluet ad aquae naturam accedet. Ob hoc tur Iapides, nci aqua grauior est ac denser puluere nam est ni arena in mi aut Pntuis. mmas partes comminuta.Sed ut ad rem redeam,non solumbo, sed multis alijs modi exactiora horologia eoocere Eacet,quam ea qua rotis circumaguntur. M o D v s
822쪽
PONENDI EPHEMERIDES.C A P V T LIX. PHEMERID UΜ composuis prae Epheni tri-
ill claros a est,n solum ob id quod mosus de eo Dipo coelestes ora o latitudines contineas, ne ne i m
sed quod tafacile absoluat 3 Quae si Ptoα dus. leniaci tepore nota fuisset, longe magis aud fuisset ars iudicari per astra: cu tunc laborio sue me coreremur per tabulas omnia supputare. Postqua uerb inclarui opinor aut ab annis C L cura, tantus philosophus, taurins artifex defuit,qualis Ptolemaeus. Referunt quida uir Lise 4nni MCCCCXII ephemerides pressas cu tamecta typorum anno solum M CCCCXLIII mineta sit. Pos. rvit tame antea inuentu, postea excudi utut res typorum se babest,cν excussoru ephemerita,consist ante Ioann. Montererisi inuentasuisse arte quae illor condere doceret. Qui cullep igitur fuerit author primus nam apud me non futirci ut Georgius Purbachius hanc arte aperuisse uidetur: qua Danes Monteregiat auxit mediocriter.Fobi quem Git etain zelaudinus, is fuit qui eam in publicu prius emoliet condendo im Sasmetis quae apud me fuerimi et id, nunc ni fallor tum Ephe upud Ludovicu Ferrariu compositis. Inde quo ad compos meridum, tione attinet Iones Moselerinus perfecit, ita ut iam nihil de derari posse uideatur. Demum Petrus Apianus, in suo I rimento Caesareo descripsit eam , sed nos breuiter creram huius rei compositionem docebimus , ut ratione haubita, uir excellentis rigeni, uniuersam cUtructionem perassere possit. Queod si perfectum opus uelit, librum Apian Aeat.Ita tamen ut 1nstrumenta illa maiora, Cr ad amus.
823쪽
sin conficiat Alia enim Hiratio docendi, quae ibi contineatur, alia est operadi: maximὲ si quis factu operari ac exacte uelit Parandi igitur ut pro exemplo faciliorem fuma mo, tus solis rationem duo circuli plani ex aere, alit cliaria Dalidiore: minoris autem latitudo tanta, ut non contrahatur,
aut sectatur dimetiens, cuius duos contiueat passus, alter maior iuxta hanc ratione, ut censro eius di leue a centro prioris circuli,secundum proportione distantiae centri mundi a centro circuli eius qui solem defert, exterior interiore
tangat Intrudantur cauitate tabula utris,ut moti nec exscidant, nec impediantur,nec flectantur. Et maioris centrά erit mundi, minoris orbis eius in quo fol defertur. In utros flum annectatur in centro quidem maioris longius, in misnoris autem quod usap ad Dperficiem interiorem maioris . paulo amplius peruemat. Minoris circuli ambitum mΜCCCCLXI partes aequales dinides, o singulis quartuor lineum interhcies, numero, dierum ab uno usque ad C C CLX v inscribes: exteriorem autem diuides in partes aquas Μ Μ Μ D C, colliges autem Fimp oe lineum duces: inde quibuslibet decem longiore. Ad cribes. numeros ab uno ad trigintamam singuli numeri dece continent partes, quaesex mi tir unius partis aequatur: m initio cuiusp ordinis tr inta pars tu,suum ignis ascribitur: primo aries,inde tauru ais ita deinceps. Hoc igitur coistituto. supputa locuabsidis Solis, illum ctim cera igna. Deindesupputa loci illius ingressum per tabulas exqruisitissimas, quo tepore sol perficia etsi pauca horae ad merigiem debuit, transfer ab sidis locu pro paucis illis hori num nullus error ex hoc continget cera transposita. Inde siem illam per filum longitit sub loco ab dis pone, deinde habebis dies mensium in ephemeride descriptas, o e directo diei illius locum ub,
824쪽
. L I B E R X I I. Is si Apro loco solis si ibe. Deinde retro agendo fisi, o antet is firmatis,loci solis cum filo longiore habebis, non sol in dies singulas, sed etiam in quartas partes eorum. c si iij p ad decem annos locum ab idis communes, erarorem 'su dignum facies. Albidis autem locus semper et Sis, sitfilo longiore supra centrum minoris ducto de iv iur. Vltimb decet propter illa duodecim minuta quae defiacm pro fingidis duodecim annis una parte ex Μ Μ Μ D Cdetrahere a motu solis feti loco. Na in C X X ferme annis, sol procedit una parte, ct annus coeatur dieb. C C CLXVboris sex integris Igitur cum sit minor minutis ferme X II. diuisa parte unam decem,qua est una ex M MMDpraetergreditur in XI I armis : quisunt decima pars annos rivn C XX. Qyare in XII annis solem retrahere oportetina ex ΜΜΜD C partibus igniferi. Nanifestum est Otium, quod circulus inferior non debet moueri, nicti qua rim una parte integra spath, id est, partibus quatuor ex MCCCCLXI c.tinetur: quoniam undis sibi similis est. Praestat autem hanc rationem exqui te tractasse , ut alias melligas, magis quam obiter Omnes. ιὸ si ex buc, Veneris motum,locum. scire destiarat, circulum pro magnitudine epi cli illius indici minori
er centro annedie. In circuis autem paruo ex centro index
clius procedat, a pro numero dierum spatium indexsupereti diuiso limbo illius circuli iuxta numersi dierum quibus
circi aguur.Indices autem hi ambo aerei sint. Filum aute centro maioris orbis per extremum parui indicis, os en,
dat locum proprium,ut de sole dictum est in signifero.
Est etiam ratio latitudinis eo modo quaerenda in circudilo alio exteriur tuel intra addito, nam ex con rsu centri π
825쪽
38 RERUM VARIETATE, tur,qubd ὲ centro minoris circuli duritur,eonssidi Latiiugianis partem o quotitatem unica operatione,sed tamen dii hersa ratione Uendi Minorem hic circulum non epi et sed e primis duobus minorem uoco. Haec si quis diligenter confli ruut facilime absolvat ephemeridem in sinulis plaanetis radeo ut omnium cursum quindecim annorum, uno onno perficiat. Quam enim plus laboris in instrumeto confriendo impenderis, eo minus in describenda ephemeride Hedh relinquetur.
Ο R o G R A P HI A est descriptio par ticulatim i distincta gulam region in quib. nihil obesi rotunditas terra quae ut semonstrat si est in duodecima parte parsi refert. Corographia uero quinquas ge ma parte id est, CCCC mille passusi excedere uixsolet. Ideo ad seseribenda fimgula loca uise habet, cet, ut tanquaquis illa peragrauerit, dignoscere queat, ais etia malio me, rogra- ltus, sex sunt necessaria longitudo locorum, latitudo quos ullarsii ars haec duo, ut qui se sciat quam partem caesi. z-ι Aria. Decte eo qua iter dirigengsi: coniectaris possit de locorunatura de salubritate. De de ut norit verum iter,ut circiano dimetiri queat culii' magnitudine. Describant ar o itiner a conrueta cύ fuis magnitudinibus, obliquitatibus, eae, teri s impedimetis: hoc enim est necessarisi uolenti regione tum aut ingredi Quinto loco oppida,urbes, arces, po pia fν uae, mora,colles rupes,mores,lacus, stagna, flumina torretia, paludes mare,rivuli loca aspera, cum,
pis. Dema mores, leges, animalia rara. herba mortiferae fertiutata
826쪽
fertit itas magistrarus leges, sed haecβον advelantur:
cumobre est hac tractatio, huic netorio ut minus necessem,pro nuc relinciriatur. In reliquis arcibus,paludibflumiribus,mari si alluvi,o montibus describendis, maior curia adhiseda erit. De1cributur maxime forma, mantitudine, Loei, ur
coloribus,2 ea ratione pictura, quae κmbras ostendit, cor tuor rario pora erilistiantias oculo repra1entat. Arces turribus rotun hibus distultis o ferreo colore sunt pingenia,quod is color referat da buuntur. riores lapides. Hae urbes,emporia,ex oppida, uillae , quaadruplo maiora quam fnt, describatur: quonia hoc ob pararetate non impedit descriptione, o ob magnitudine, formas iureferrepotest. Vrbes o oppida emporia, rubro eos kre qualis lateta es pingi debent sed urbes turribus aeus Gempuria paucioribus,sed cum uexillis:oppida,ut minosra,unica turri acuta quα aedem sacram refert, pinguntur. In omnibus situs, o locus,c forma urbis seu arcis,aut emapori explicanda: quibus montibus, aut collitas adum. brretar: er si portus aut stagnim uel laetis adiaceat, uel fisen media permeet. aut muros lambat. Mari portus, si qui mi, o moles, ad triantur: in eo naues cum uelis pia pers magni pingantur, colos Geruleus obscurus, quaslis soletesbe lacus claro colore nauiculis 3 e pultides Alaato caeruleo, inter xto glauco colore, quoniam arundineatic abundant: fumina crum nauissis, ibi diligenter ponauta vadosa lata describantur. Et pantium genus illud possisne ac nauibus iunciis constat locis, omo fuisse. eit dilumissime pingamur, torrentia absque nauicusise stagna uerb pura ex aqua me naui cudis ex ara metite ria indi erigin absque pontibus, quibus a torrentibus differat. Succedit tertiu genus montium,lapides pinguntur, earumi ruribus:collet terret,sed tamen prominemes: ubi βb ε
827쪽
ac nemora, arbores ac umbrae , quantitas a situs in bis renibus haud negligatur,rupes abruptissa ras ac nudis. capisegete tenuissima, prata uiridi colore foribus intermi aetis. cceditnt itinera, qua linea pundiatim ut ita dicam describendasunt, recta, inuos flexa, qua perpontes Medas fertur ac ualle tum angustos calles a praerupta: ubi
periculum imminet m ad rienda, lata latis Padiis: anguasta,uix ut conspici queant ubi de ii fontercipi cndu Hiliant tabus punctis: bospitia quoque publica insoli citndinibus, π
Verum autem iter ongitudo, alitu loci altioribus init ijs sunt repetenda . Clim enim terra, celum, rotunda sint, sphaerae in modum,ata terra ipsa quaa
medio pedeat, quaeda de citaculis praescire oportet, quos maiores uocant. itur circue
las qui in sphaerae superficie describitur, cuius superficies
per sphaerae centrum tran fit,eanis per media dividit quis maximus est omniu,tra centrum idem habet cum sphaerae centro s inquam magnus uocatnr. Secunda propo uio circuli manu csim sphaeram per aequalia secret, si se inuicem secuerint,vicis per aequalia, o per mediά se secant. Tertiiqvdem in CC CLX partes aequa es diuiduntur, ut in xuli quadrantes X C partes obtineant. Quarta,polus est pandius in circumferentia sphaerae aequaliter ac X C paratibus distans a fingulis punctis circuli, cui As est polus: una de patet
828쪽
separet uniuscuiuo circuli magni potor esse duos, e sunt
puncta opposita. Quinta, cum circulas magnu circulu magnum ad perpendiculum ferat transit per polum illius, imbtuears per alterius polos uici sim, φιi sunt in medio semitirculoru. Sexta, Omnes portiones circuloruis deductae a politui uos circulos illis ad perpendiculus e lunt. Vnde anaguli utrins reciti fame Septimas duo ch culi eunΓm circulum secem ad perpendiculum, finis mner magni, hi cire culi se inuicem in polo elas ouem fetant,secabunt. O Elaua,
distantia breui simu a pundio ad punctu in superficie sphaera est per circulum magnum, sicut in plano per rediam ii, neam. Nona, per duo pundia inspbaera sua non int oppos; tu non pol se duci nisi unus circulus magnus: ut persci umdam propo itionem potest demonstrari. res intelliectis prae Monteregius o Theo Ius demon, si runt, funt φ qxa axiomata , sciendum est terram ctim immobilis sit, coelum autem circismuoluatur,axes immobiales motu diurno sunt poli circuli magni diuidentis coelumer terra, qui uocatur aequinoctialis. Alio motu Sol per linea quanda peripheriam magni circuli, quae eeliptica uocatur, fertur in dieb. C C C L X V cum quarta diei ferme. Ecliptis cauerὸ secat aequinoctiale, ut patet ex fecuda propositione, per aqualia,secat r s. ubi uerb maxime distut ab aequino, Siάζα 3 partib.c dimidia distat ut se haec inclinatio partisi ιν tota. Circulus uero qui per polos mudi trans: cI aa
uinoctiali ad perpendiculum in Asiit,ex sexta propositio
ne meridianus vocatur. Huius igit rer causa iam coinitur immeridianus. AB CD, polus borealis A, culinatis B, aequinoctialis C D, ecliptica E. F. Constat igitur arcus C E,C G, D H, DLesse partium t 3 a'. o Soer H F 4τ partitam,
militer inua polos assumo p/rtes utrinque, tibi
829쪽
DE RERUM VARIETATE, dies in aestare incipis es'. horarim XIIII, ob metans tundem nox,c si di igitur m π Μ N esse 4τ partia. O migitur C A fit partiti s o, ut ex tertia propositione habetur, erit K L4 3 parti ni, o LHaGΜo FN. ideo totus orbis
in q*urque regiones gistinguetur, quam duae extreme fune quasi inhabitabiles propter si us, tu obscuritatem byea
my, montes, aes erilitatem e media male habitabilis est. tamen ualde Febi ista, quia Ilaet aestur sorreat homines, ram n dies ex nox semper ferme aequalis stat, ex terra
830쪽
ρ ut dictum est) latitudinis singulia, dicuntur sim
pliciter babitabiles, quod cir se 'entes sint, oimmodis
in ca ribus ac frigoribus non urgeantur. Praestat igitur figularum magnitudinem deseribere, id ex Archimede in Partium or- primo despbaera asse piemur . Sphaerae totius superficies, his termessi aspalii circulo, cuius sen diameter sit CD, ponattir magniti tali-C D. 1 4. erit ambitus sphaerae totius 6 16. igitur pars nes. LAL a s er trigebana, ambae igitur inhabitabiles par,riis so Et ita sunt τ' ferme totius. Porestiὸ vero E A H est part is S cum tertia, detractis a s relin parratur pari. et si iis, o tanta est habitabilis. Ε Η D. Cuius duplum est 3 2Σ hoc est to. tius ambitus. Duplum uero EAH etsi pari. 3 et resis
dirum igitur uis ad 6166 pari. α ι hac est petantitas tonae torridae. Et est ferme - rotius ambitus. Igiturbabitabili, dimidiu, malὲ tabitabilis duat quintas,inhabitabilis duodecimam. His sic expostis intelligatur circulus meridiei A C B D, tra ens per Canarias alas quae a Ptolemaeo Fortunataene luntur,ita ut haec sit medietas sp erae superior, sentquetuor quadrates terrae: C A D mus superior, in quo est Europa, et maxima pars Actae er Africae: inferior in quo est exicsi spars Perti uocata: er tertius C B D quadras, in quo Aethiopia pars, India orientalis, G nua maior, Taprsbanae, insulae pars maior: er quartus quadrum es ἐinferior e sub hoc ubi Putatis regio, er infula Timor, Araripelagus aliud innumerabiliu infulam. Igitur habitan tium in his regionibus sex maxima discrimina reperiti tur. Perisi sint, qui sab aequinocti1 circulo habitant, propter Periseii. umbras rediret. Antiscit, quisub polis: quanqua haec no e Antisti .sa latius exteduntur, perfriorm ad torridam incolentes,