장음표시 사용
211쪽
eorpuscula insecabilia, & inane: quod si non aliunde,si non
ex Graecis, aut Latinis, quos nusquam vidisti, certe ex Aristotele ipso quantumlibct deprauato didicisses in physicis,&in hoc eodeni opere, & aliis multis. Perge porro:&dicit, quod sequebatur ista in multitudine, id est, quod Plato con 1ectabatur in pluribus suis opinionibus opinionem Pythagoricorum in in paucioribus opinione Italorum: Quid potest dici vel aptius intelligentiae Aristotelis , vel eruditius de historia philolophia a due retibus Z Pythagoricos distine uita philolophis italicis, qua Ii alii tuerint italici, quam Pythagorici quod nec pueri nostri ignorant:addit,& i uerunt primi naturales in italia, scilicet Anaxagoras, Empedocles, Democritus:atqui priores fuerunt lonici philosoplii a Thalete, quam italici a Pythagora : sed cur iungis vulpes ovibus Cur Anaxagoram ex Ionia transiers in Italiam ZDeinde dicit quod Plato sequebatur in maiore parte philosophiae suae. eos qui ponebant mathematica cautas rerum lentibilium. Quis hoc dicit8nam Aristoteles nihil minus dicit quam quod tu lommas: adi ungit, quia Plato dicebat formas essit.
ει opinabatur naturam tormarum , & numeri esse candem. Quid opus est nobis alio interprete aut expositore Platonicorum numerorum Ziam posteaquarn Abenrois scripsit,ces,
set dictum vetus, difficilius quam numeri Platonis:& opinabatur , quod quatuor elementa sunt composita ex superficiebus aequalium laterum , dc angulorum : nihil ergo loci relinquitur triangulo' nihil pyramidi 8 apparet hunc homi anem diligentissime esIe in Platonis Timaeo versatum: tam multa tu quidem dices de Platone, ut qui nunquam legerunt Platonem & Aristotelem,credant te non minus esse Acade
micum, quam Peripateticum. Deinde dicit:& primum quod contigit post Democritum fuit opinio Herculeorum: quid ego haec refellam, quae apud Aristotele nulla sunt,& sumam operam superuacaneam: quum haec sint cuilibet ad exibilationem atque explotionem obiecta Vbi est mentio Democriti Z ubi Herculeorum Z quid malum sunt isti Herculei an quia Hercules Graece dicitur, ideo heracliticierunt herculeii qui saciebat dubitare omnes dantes se ad philosophiam in alto tempore: quos omnes praeterquam seipsos ξ sed nec dubitabant, qui l ciebant nesciri seniabilia: an putas Academicos suisse, qui in omnibus assensum cohibe-
212쪽
rent3& dicebant quod nulla est scientia. ina id tu nulla censes illos entia posuisse praeter sensilia3 O doctum interpretem veterum. A sensibus, quae vere non essent, scientiam illi auferebant: in iis quae mente assequeremur, quae sola vere sunt, relinquebant,ut in Deo,& rebus illis caelestibus. Scientia enim necessaria est: quis sic loquitur scietiam esse denecessariis dicimus non ipsam necessariam: sed faciamus gratiam verbi homini infacundissimo:& nihil est in his, de quo pendeat scientia,nisi sensibilia, quaea mper sunt in transmutatione, Haec sunt tua an Herculeorum ut tu vocas, sint enim heracliti herculei, certe illorum non sunt, qui veram scientiam in cognitione statuebant eorum, quae vere essent:
tua sunt, q adeo es impius, ut impietates inserere,vel tuo vel alieno nomine semper gaudeas. D.d.& istas opiniones &caei, id est,istae igitur opiniones praedictae perueni ut ad nos de con syderantibus in philosophia usque nunc ,videte quam hoc congruat cum eo quod Aristoteles dicit, haec suit postmodum Platonis sententia. Atqui hic est Abenrois quem aliquorum dementia Aristoteli parem secit, superiorem Diuo Thoma. Rogo te Abenrois quid habebas, quo caperes
hominum mentes, seu verius dementa res ceperunt nonnulli multos sermonis gratia & orationis lenocinio,te nihil est
horridius, incultius, obscoenius, insantius. Alii tenuerunt quosdam cognitione veteris memoriae, tu nec quo tempore vixeris, nec qua aetate natus sis, nouisti, non magis praeteritorum consultus,quam in sylvis& solitudine natus ac educatus. Sunt quos libenter legimus propter experimenta,&obseruationes variarum rerum in natura , ut Albertum Grotum : tu velut in alia natura Senitus. & vertatus de hae
nihil loqueris, utique in Aristotelem scribens : nam libros tuos medicos non legi. Admiratione atque omnium laude digni sunt habiti, qui animos sormauerunt, qui praecepta tradiderunt bene uiuendi: te . nihil est sceleratius, aut irreligiosius:impius fiat necesse est,& atheos, quil quis tuis monimentis vehementer sit deditus Equidem coniecturas omnes consumpsi. Iam dic ipse qua potissimum re quibusdam placuisti:audio, teneo, non tua culpa est, sed nostra: non ru adserebas, quo placeres, sed nos adserebamus, quo non displiceres mon approbauit te tua doctrina, sed alioru imperitia, ct torpor :1uauiaeIanῖ obscuria obscura, inanibus 1nania,
213쪽
di quibusdam pulchra sunt visa atque ad lacum faciendum aptissima. quaeiecipit intelligeret, nec alii essent intellecturi,nam existimationem scientiae quaerLbat, non scientiam:
multi te non legerant,alienum iudicium sunt secuti: aliqui- quibus propter impietates suisti gratus nam& Abenrois doctrina de metaphylica Avicennar,denique omnia illa Arabica videntur mihi respicere delyramenta Alcorani,& blasphemas Mahumetis insanias, nihil fieri potest illis indoctius, insulsus,frigidus, Vel menimuero quod ex Aristotelis Iibris assequesatur, q uod erat sane perexiguu, quia esset iam
disputationibus plus nimio tritum,agitatum,vexatum,ut genus illud pugnae etiam tyronibus videretur esse notissim v, noua est quaesita belli gerendi ratio,& nou pugnis materia. Inuectae sunt cavillationes stultarum iubtilitatum, quas ipsi calculationes vocant, quibus maximum dedit incremen Calcula tum Rugerus Sulcetus Anglus: quas idcirco Ioan . Picus tiones. quisquilias Suiceticas solitus erat aptis Simo nomine nun- Ruoerii lcupare, quae nihil penitus vel ad sciendum conserunt, vel ad Sulcetus.
v sum aliquem. De ulu neminem video dubitare , ne ipsos qui deni maximos carum profi librcs,& quorum existimatio in una illarum cognitione est polit . Ι'orro scientia quae potest esse in rebus a deo a sensu,& mente omni remotis ac iegregatis t& de quibus ex inani aliquo fundamento vastuma χificium assertionum, ac dissidentium sententiarum consurgit: ut de intensione & remissione, de raro ac denso, de motu uniformi , de diformi, uniformiter difformi .dissormi , ter difforaai. Q uid quod in his quae nunqua cotingui iac ne possint qui dein in natura, multi sunt atque immodici: vide infinite raris aut densis, de hora secta in partes proportionales hoc aut illo proportionis genere, in unaquaq; ut aliqua sit motus ratio vel alterationis, vel rarefactiois. Et quasi explorata iam & percognita haberent naturae arcana, perfuncti iam iis , quet sunt, quae erunt, quae fuerunt, ad ea quae fieri vix possunt curam suam conuertunt: ignorant quae iacent ante pedes , scrutantur quM nusquam sunt. Transeunt ad supernaturalia,& ex dogmatis qualibuscunque in hac natura utcunque obseruatis , de miraculis . de iis quae naturam omnem excedunt, disputant. Quid essent
si haec aut illa Deus conderet qualia non condidit, puta aliud hominum genus, aliud belluarum,& elementorum : de
214쪽
mens ex legibus huius naturae, atque iis parum a te exploratis de conditione alius naturae inquiris 8 Praetereo subtilita res immensae di Scultatis,ua delicet a quibus humani ingenii natura abhorret.Sed difficultas dc labor recusandus fortat- sis noesset proposita utilitate: atqui in his labor est irritus, sine usu, sine scientia. in id meretur exercitati in his tam diu tam diligenter λ nimirum idem munus quo Alexander donauit illum, qui grana ciceris iacta acu exciperet. lnventa sunt haec ab otiosis hominibus aliarunx rerum omnium instientibus ad exercendum in schol guttur, ne tacendo obduceretur litu. Recepta sunt ab iis, qui omnis cognitionis N peritiae rerum nudi, facile otiosa haec quaedam mentis agi tatione tuebatur. Scilicet hoc solo prouiso ne libi G pugna rent: aucta sunt dii putationibus& spe victoriae: tum cogita tionibus velut in ludicrii solutis, ad quas nec iudicio nec libris nec rerum no titia esset opus: plane q uale, cupiebant homines ab iis omnibus vacui,& quibus maximam diei partem erat altercandum .adeo ut etiam quae laliaesIe non dubitarent, arripienda tamen illis fuerint, nec statuemla aliter quam vertis ima, ne materia deesset rixis, S contentionibus subinde reuertentibus. Niliit olim amoenius hab. batur contemplatione horti huius naturae, ut neque est ullum pulchrius, aut Iucundius spectaculum, quam theatri huius. At
isti pro fiolculis & arboribus placidiis imis crucem ingeniis fixerunt,ut nec ibi tanta se amoenitate possent delectare,& fracta ac debilitata attollere se ad meliorum rerum cognitionem non valerent. Ita ex hoc philosoplitae renere acimedicinam & naturae inspectionem transeunt prΞ- posteri absurdi, spinosi, in omnibus inepte cauillatores, ut quae simpliciter accepta intelligeretur,ac prodessent, ipsi vellicando, perstringendo, devorquedo frangant
215쪽
etiam cladem medicina acceperit commemorem. Nam haec quae hominum morbis remedium adfert, immunis a comuni peste non permansit. Constitutionem hanc no-
diri corporis imbecilla& fragilemi multa & interne oppugnant & ex terne. Quotidianis necessitatibus s& periclitanti illi discordium humorum concordiae epulae subueniunt: congruentiae vero iam disturbatae,vel id ne ac- hici dat medica ars: quae primum experimentorum audacia nata est,dum necessitas ad desperationem adigeret, ut auderent tentare : quandoquidem nec quietis & cautis meliore loco res erant futurae. Annotata sunt experimenta vel in memoria eorum, qui essent adiuti propinquorum necessariorum, deniq; omnium qui cum admiratione ea animaduertissent, vel in templo eius dei, qiii imploratus salutem videretur attulisse. Collecta sunt paulatim quae profuissςnt remedia:vnde prima origo artis: quod feciste Hippocratem Coum Plinius prodidit ex M. varrone. Sed experientiae, quemadmo- dum Hippocrates idem inquit, fallaces sunt, mutantur aeta- peri te, sexu,constitutione corporis loco,tempore. Ideo iudiciu m fuit cum cura adhibendum,ut singula in remediis obseruarentur, quae, quando, ubi, quibus. Prima quidem fuerunt experimenta,& ea in admirationem traxerunt praestantia ingenia ut singulorum naturas & causas eruerent. Sed mox ea-clem illa ingenia generales quosdam canones exculpserunt,
quis remedia cen uerentur, ne vaga errarent ac incerta, con-
et usa iam & alligata praescripto artis. Nam ubi dogmata,&cognitio scholae philosophicae & excultum ab ea iudicium
experimenta non regit .casu est& temeritas medicina, non
ars. Quando ergo ab experimetis, sed acri iudicio adhibito natae si haec ars oc aucta, prima illius corruptela, & saeuissima est, ubicunque vel deest experientia,& usus rerum vel iudicium philosophicum. Multi solis experimentis vel suis,vel saepe etiam alienis considunt,iudicii oc obseruationis huius
216쪽
uniuersalis inopes ac inermes,exprimenta ubique valere idearbitratur: quum ea prosint in morbo aliquo laena in q, quae viro noceant: nec idem puero & seni conueniat bilioso . Mpitu uolo,in hyeme,& aestate,in Hispania,& in Scythia. Alii contra philosophiae praeceptis instructi,ignari usus , expertes rerum,manum curationibus admouent: quum artis ea
sit praecipua pars,non quae scripta sunt probe intelligere ac tenere, sed applicationi assuevisse, quae quando in effectione polita est ac opere, non scientis est , sed experti. Verum ut cuique lalus & sanatas sua est .mmendatissima , cui
ex immodico amore supra quam dici possit & indulgemus
& metuimus,amor hic timore temperatus iudicium omne
utilium& noxiorum adimit quo fit ut nemo hominum omnium aliquid se ad lanitatem nostram faciens profiteatur dicturum, cui non adhibeamus aure & eo promptius, quum urit morbus,& faces doloris subdit acerbia simas, ut capti &falsi non semel eodem tamen reuertamur priorum immemores misi quis sorte ex fraudibus sui & aliorum in odium professionis sit adductus, maius periculum ab arte metucs: aut ex desperatione in apertum de vita discrimen venire malit, quam te arti committere infeliciter ab se vel alii tentatae.
Cuiusmodi homines 1 unt utique perpauci. Illi alteri pleri-Just omnes, qui omnia profitenti sanationem morbi creant, & considant. Quocirca quaestuotissima facta est ars. Qei id non largiatur homo liberatori suo Z an vero sit ullus tam insanus, qui in vitae periculo pecuniae parcat Z Cui ergo tempori numi reseruat usum ilico periturus: Pellem pro pelle, sicut iob inquit,& omnia quae possidet homo dabit pro anima sua. Festiue Philippus Alexandri patet , quum a clauicula luxata laboraret, &subinde aliquid pecuniae medicus posceret accipe iam inquit omnia quae voles, quando habes clauem. Sed olim quaestu olior fuit quam hac aetate, credo quod alia praestarent illi maiora,& magis admiranda. Sed neque nunc desunt inedicis sua praemia:alet& lustentabit se medicus in frigidis oppidulis, in vicis, in solitudine, ubi aliarum artium ne nomen quidem est auditum: is tam paratus quaestus multos allexit,ut perditis ac desperatis rebus aliis omnibus, ad hanc unam, ceu extremam & sacram anchoram confugerent,& velut arena in naufragio. Atqui
lacri gratia studebant, ea demum ex arte ac studiis omnibus
217쪽
bus collegerunt, quae ad parandam pecuniam essent aptissima, nempe historiam remediorum cum leui,aut nulla etiam interdum cognitione philosophiae,& iudicii illius, quem an adhibendis medicamentis clauum esse diximus. Nam errata illius impune sunt,imo etiam mercede compensantur: nec deest, quod flagitio suo praetexant aegre inobedientiam,vim morbi maiorem, quam cui posset sus ueni re humana ars:facetiis nonnunquam & dictis iustas querimonias eludunt:
cui unquam est dies medico decς dedicta Admiscuit se utino omni,cupiditas glorio, quam alii ob augendum quaestum
cxpetiuerunt, ut eo ampliora mererent operae pretia, quo
eorum nomen esset illustrius,alii ob ipsum solum nomendi auram quandam popularem. Vnde nata sunt dogmata Scplacita medicandi cum his pugnantia,quae in arte omni e sent receptissima:qualia fuisse dicunt Thessali illius, qui se
ἰαrρονικην appellauit, in quem sunt tam multa a Galeno scripta, tum etiam aliorum, de quibus meminit Plinius in historia naturae.Caeterv linguarum casus& obscuratio huic arti, quemadmodum reliquis omnibus, atrocissimam attulit cladem. Amissa sunt omnia, quae necessaria erant ad intelligentia eoru q uae fuerant a veteribus obseruata,& tradita poueris: id est ad notitia fontici,atq; eoru scriptoru,quoru fide
opsteriores arte exerceret,ut nomina partium humani corporis intus & soris,herbarum, animantium, lapidum, ponderum, mensurarum. Tum temporum dc historiarum, qui morbi, quas aliquando regiones,quibus temporibus, quod genus siue hominum siue bestiarum inuasisset atque infestas 1et, quomodo sedati ac depulit: adde huc quod nec phrasin Graeci aut Latini sermonis intelligunt, quae soliti sunt prisci medici remedia praetcribere. Libri magnorum authoruut Hippocratis.Galeni, Dioscoridis verit primum imperite, deinde confulissime& obscurissime ut nec intelligi potui sent etiam si versi fuissent doctissime:vnde multi errores extiterunt Avicennae, Ralis,&aliorum Arabum:vt in Aristotele enarrando eadem de causa multi sicut ostendi, Abenrois. Iam tot eorum opera nunquam in alienas ver sa,vnde plurimum fuerat eruditionis hauriendum. Cuiusmodi est videre , vel nuper ad nos translata,vel necdum etiam Hippocratis, Galeni, Pauli Aeginetae. Quae omnia Nicolaus Leonicenus,Hermolaus Barbarus, Thomas Linacer, Gulielmus
218쪽
mus Copus, Laurentius Laurentianus, Manardus, Ruellius patefecerunt, siue redarguendis falsis,siue asse redis veris: quς ancipiunt iam esse passim nota, idcirco superfluum esset ea hic receleri, a me praesertim, qui medicinae non plus attigi, qquantum illa speculationi naturae rerum, & aliis humanis disciplinis coniungitur, tum ex usu nonnihil, & communi vita. Medicis rerum veterum ignaris, & earum quae potissimum ad salutem humani corporis conducerent, aliquid tamen fuit agendum ex icholastica illa physicae exercitatione. Ingentem &copiosissimam di :tandi materiam in hac quoque artem tanquam plaustris inuexerunt, de intensione& remissione formarum, de raritate 3c densitate, de partibus proportionalibus , de instantibus , ea quae nec sunt, nec unquam euenient, ventilantes sua somnia deserta pugna cum morbis interea Ioci prementibus , atque occidentibus. Ea res foecunda & inlinita, non aliter quam hydra quaedam, diutissime remorata est ingenia cum fructu aliis vacatura. Videre est cauillationes,& tricas lacobi Fortiuie sis, nec minus spinosas, nec minus inutiles, quam Suiceticas, nec prolixitate & molestia cedentes , quae nobis Ioannes Dullardus non raro solebat citare in exercitatione physica . Poterant haec coli sine literis, faciebant ad o stentationem disputatio-
Nummam altercationes non minus artem hanc quam reliquas omnes, vexaverunt: e uehebant ad honorum gradus indilhalet Rholis, qui gradus,de immaturis loquor, graue inflixerunt iuuene, plV m arti,ac proinde Vitae Nam iuuenes atque adolescen tes in structi spinis illis, & captiunculis,nulla peritia herbarum, animantium,elementorum,denique naturae huius nullis experimentis,& cognitione rerum adiuti, nulla fulti prudentia, iuditio&consilio per quam imbecillo admittuntur
ad honores,& continuo emittuntur ex Academia in proxima oppida,& vicos ad ponenda rudimenta artiS , tanquam manus immitium carnificum mecvniuersales nouerunt canones, nec deductionem artis viderunt ad usum, nec ipsi ad opus mouerunt manum:iuuenes calidi & confidentes omnia temeritati casuum commendant. Admoneri se non serunt tyrones a veteranis, quibus se adς quatos vident honore
nominis .inuod si illi molesti esse pergant, aggrediuntur
eos rixis,& tendiculis scholasticis,hinc clamore, & pervicacia asseverationis,conuitiis, maledicentia cogunt sibi cedere senes
219쪽
senes moderatos, & pugnis huiusmodi desuetos, vict os es fronti confidentia , importunitate, odio. Ad haec fallidiuit ostentatio veterem & vulgatam medendi viam , novam, insolitam quaesiuit, quae admirationem excitaret. Alii, velut .astra haberent in consilio, quicquid agerent dies, & horas,& momenta obseruarunt, ceu nihil ni ii de consilio lyderum aggrederentur: alii medium unguem ijderibus ostenderunt, de se curaturos pro sessi sunt inuitis astris, quum astra nec omnia in corporibus nostris faciant, nam elementoru temperatio multum pro fi , nec omnino nihil & quae efficiunt nec sciuntur omnia, nec nihil, etsi pauca admodum&mali gne: quaestus & laudis auiditas ad ea impulerunt , quis haec duo pararent ostentatione ac iactantiam sui: tum aliorum. qui rebus expetitis viderentur posse ossicere acerbam insectationem,ac mordacitatem, ut malint vel corrumpi reme dia, quam praeberi aliena manu. Q uum eorum liqui de Medico morbo quopiam in commune consulunt, qua malignatate, rum liquo Iluore id faciunt, quanto fastidio & vultuositate acci- uor. piunt alienam sententiam, qua authoritate atq; assiveratione proferunt suam, qua pertinacia tuetur quisque quod semel confirmauit aut etiam est elapsum, ne cessisse videatur: idque eo faciunt obstinatius, quo Iunt imperitiores: videliacet nomam spediantium de te iudicium veriti si quid concedant, quam suae ipsorum csi scientiae cui satisfacere se nou putant, nisi si omnino victoriam aliis fecerint dubiam, ait victores se,aut certe non aperte victos mam cedere appellanc vinci. Vnde illa nata est nobilis inscriptio sepulchri, peruri, se medicorum turba. Quae omnia utinam , Ut in aliisa . . artem concupissent Iolam, non item vitam. Sed .a necesse est arte hac corrupta, maxima incommoda in vitam importa- ri, quae se momentis sin- I gulis arti huic cre- . t i . : . lip a 4 i dit, ac com- i. ii
220쪽
A s artes quae circa quatitatem ver sarentur, Graeci μαεαμα ranar quasi disciplinatas nominarunt: quanti
tatem vero,hoc est πραότητα, tecerut
duplicem: modi seu molis,& numeri. De quanto modi una est disciplina simplex, quam geometriam dixere , de terr limensu, de numero. - Una itidem quae Arithmetica, cuius etymon materiam testatur . Geometria ad res caelestes translata effecit Astronomiam : numerus ad harmoniam essecit musicam. Magnitudines ad vim cernendi traductaream partem mathematicae dederunt nobis, quae nominatur, a nobis perspectiva. Itaque harum duae sunt artes simplices seu uniuersales, tres vero siue compositae, siue speciales tan-I 1 quam ex generalitatederiuatae. Non sunt repertae plures,vel quia non applicuerunt animum ad quaerendum, vel quia ruin potuerunt extudere, ut auditiuam quemadmodum perspectivam: de quaerit aliud gentes quidam nonnulla velut digito monstrarunt , ut quemadmouum se sonus per aera porrigata. quomodo fiat echo, de iis quae procul & propcaudiuntur, de cauo sonante & pleno, tum alia quaepiam: de quibus Aristoteles inquirit in undecima sectione problematum. Disciplinas has certissimas esse Aristoteles merito affirmauit: ex eis & ipse& Plato ad philosophiam omnem,
siue de natura disputent , siue de moribus euidentissima sumunt argumenta, quae vocantur demonstrationes,similitudines,exempla, itidem atque imprimis apposita, quod aetate illa tam ea erant inter ipsox nota , quam inter nos de Victu, quo utimur quotidie,& vestitu,& habitatione . inua de causa & Platonem in fronte Academiae ferunt titulum ac velut edictum inscriptisse, quo vetaret eo ingredi harum artium Abstra - imperitos. Abstrahunt mathematici formas, & figuras, αctio ma- numeros a materia, in quas abstractiones no incurrit men- themaci- dacrum nam neque componunt affirmando, neque negan Q. do diuidunt: simplices res con syderant, non coniunctas. Neque enim punctum esse aiunt aliquid in reru natura , cuius pars sit nulla aut lineam aliquid quod longum sit & ill tabile,