장음표시 사용
441쪽
eolligendum tanto philosopho tuerat aliquid poest vita hanc
restare ubi expleretur. Breuis est homini haec vita concessa, vi in ea s ead alterius selicitatem exerceat per virtutcm,& paret in hoc unum intentus , non impeditus aliis curis: si hoc rite secerit,conlectiturus quae concupiscit. Nam quum illi erimus coniuncti,& quali unum per amorem facti Diuinae sapientiae, in qua sunt thesauri omnes scientiae cognitionis,
dimota, qua nunc occultatur caligine, ubi permittctur nobis omnia ex pleno,& Ruro haurire, ut animus nosce di auidus facile se ex pleat, 1itira que illam exaltet quod in Pha done Platonis docet Socrates , & Cicero ex Platone. Nos ta- , men interea dum hanc vitam degi inlis, siue quis eam peregrinationem , siue exilium nominet, quaedam ann notauimus huic itineri conducentia rearu caulas inquirere S utile
est in praesens,& quia nobis utile, ideo se in hoc nobis natura magis indulgentem praebet, quae paratiora semper tribuit, quae prosunt. Ex singulis enim aut quae viderunt oculi, vel audierunt aures , & alii sensus in sua quisque sunctione
cognouertit, mens nostra praecepta effecit uniuersialia. postquam illa inter se contulisset, nec quicquam simile ob eruaret in contrarium. Incerta quidem haec saepe, nam res & Regula: temporibus mutantur,& locis,&falsa deprςhenduntur, quae uniuererant inter eruditos longo tempore receptissima. Sed qua- sales. liacunque e re hominum fuit consignara, S tradi per manus mam satius est rara negligi. quam non annotari,& tradi frequentia. Multi ita unum contulerunt quisque sua,& simul prς lentes, ne in colligendo fallercmur, ne neret uniuersalis canon ex uno aut altero experimento . & quia tempus res mutabat, vetustatem colui uimus, cui prospexerunt maiores prodendis iis quae ipli usu suo obteruassent. Tum ne locorum variis naturis falleremur, quod operis quoque loco natura exerceret, & quali miraculum ostenderet, sumus scrutati. Sic emendicauimus aliouid, quo hancere statem sustentaremus. Nam nihil est minus verum, quam quod
prouerbio iactatur. quorundam ore trito, inter omnes iciri Omnia. Melius illud quae cuncti sciunt minimam esse portionem eorum, quar agnorant. Et quandoquidem tam multi ad sustentandam hanc inopiam cotulerunt, nemo cmm est, qui no aliquid in suum vel alienum usum inquirat: nam ad
disciplinas nobis utiles exculpendas, vires, & naturalem
442쪽
quandam industria unusquisque habet. Ideo diligenter sunt animaduertenda verba, quibus quisque obseruata sua communicauit,ut intes ligamus quid sit id, quod perhibetur. Provide Dioscorides CHix , quum herbarum historiam scriberet, singularum nomina multis linguis expressit, ne ignoraretur , de qua herba diceret, quod tantopere conduceret cognosci.' Ad hoc vis prope omnis sciendi atque intelligendi in verbis est sta : nam verbis sensa consignantur , dc quae quisque mente ac cogitatione asse tur , verbis cxprimit, iisque quantum facere potest conmctis cum explicatione naturae rei cuiusque. Itaque diligenter communis verborum usus est animaduertendus : ex quo plurimae in omnibus disciplinis Rexistunt quaestiones,& profligatur. inrodest videre apud Aristotelem, Platonem,& alios .mianquam quid philolopho tribuendum sit consensui loquentili, alias dicemus, ut 1 pero. Teneat philosophus sensum communem in verbis, sed de illo disserendo adsit modus, ne non tam in rebus videatur esse occupatus, quam in vocibus, quod alienum est ab eius professione. Tum ipse, ut quiuis alius, quae dicat, ea quoad eius facere poterit, lingua & verbis de vulgo
sumptis eloquatur. Q uocirca communis sermo exacte cognolcendus est ei, qui ex collatione minutorum assium aliquas diuitias corrogat qualescunque, id est , aquam ex stil- Ad quae licidiis. Ideo disti plina haec, quae a nobis in praesentia inutilis di - stituitur, accommoda est principiis omnium artium. Nam sciplina caulas & origines rerum , quae aliae tanquam principia in-h c. explorata accipiunt, principio enim nihil est prius,h c contemplatur , & explorat. Tum verba communis vis enucleat, quae caeterae velut tecta cortice accipiunt bona fide, nihil metuentes fraudis : haec enim fraudem , si qua delitei cat, retegit, quae singula scrutatur. Ita aliae hinc mutuantur
illa prima, & quasi fundamenta sui aedificii. Est etiam ad
usum vitae apta , S ad bene sentiendum iudicandumque intellectis iis, quae versantur in usu communi hominum. Postremo ad uniueriales statuendas regulas animaduerso quantum fieri possit, naturae artisicio , & ad experimenta adiuncto pro norma, quae omnia de natura rerum volo im Prima re telligi. Ingredimur ad cognitionem rerum ianuis sensuum, rum di- ncc alias Labemus clausi hoc corpore:ut qui in cubiculo tan-
uisio. tum habent speculare unum, qua lux admittitur,& qua so
443쪽
ras prospiciunt, nihil cernunt, nisi quantum speculare illud sinit: ita nec nos videmus, nisi quantum licet per sen-1 iis , tametsi foras promicamus , & aliquid ulterius collioli
mens , quam sensus ostcnderunt. Sed quatenus per eos conceditur. Asi rgit quidem supra illos, verum allis innixa : illi et aperiunt viam, nec alia egreditur: alia quidem esse iudicat, non tamen alia intuetur. Ergo nos quae dicimus esse, aut non esse, haec aut illa, talia non talia ex sententia animi nostri cel 'nus, non ex rcbus aptis : illae enim non sunt nobis sui mensi ira, sed mens nostra. Nam quum dicimus bona mala, utilia, inutilia non re dicimus, sed nobis. Et sensus interdum adeo sequimur duces, ut quomodo illis videantur, ita etiam pronuntiemus vulgo . quamlibet mens contrarium statuat: ut non esse dicat ea Cicero, quae tangi, aut cerni non queant, animo tamen atque intel- . . iligentia compraehendantur. Q uocarca censendae sunt nobis ros non sua ipsarum nota, sed nostra aestimatione ac iudicio : nec protinus sententiae accedamus Prota orae Abderitae , qui talia esse dicebat quaeque , qualia a quoque iudia carentur: de quo a Platone & Aristotele iure repraehenditur. Neque enim qui dicimus ex iudicio nos nostro de rebus statuere , iidem & veritate rerum ad nostrum iudicium detorquemus. Nos er*o cognitionem seu iudicium habe- Diuisiomus sen situm, phantasiae, mentis. Sunt quae visus cogno- rerum. scit, ut colorata, S lucida: sunt quae auditus, ut soni :iunt quae tactus, ut calida , frigida , sicca , humentia , aspera, leuia, dura, mollia, grauia, lenia , densa, subtilia. Sunt quae gurius , sapores: sunt quae Odoratus , quod nomen ipsum adfert odores. Sunt etiam communia quibusdam sensibus, ut magnitudo, numerus, sub quibus coniunctum , S separatum,& hinc quadan tenus totum, pars: ad copulationem quidem , non ad unitatem , quies , motus , figura , sub qua status ,& dispositio partium , ut sedere, iacere: & quae sunt contraria tenebrae, silentium :& quae assimulata ut colores
tradis, & palumbis in collo : quae sensibilia dici possunt. Sensibi
Ι'hantalia ex colunctione sensilium aliquid colligit, quae se- liare sunt haec. Ex sensilibus sine ala a ratiocinatione, id in quo: olet esse nempe subiectu allorum, ut ex colore, forma, statu,ngura,hominem, leo nem, capram rideo talimi r linii litudine accidentium, ut aues quae ad pictas uvas occurrer uni:& Ille,
444쪽
qui pictum velum dimouebat tanquam verum . ita omnia compos i naturalia huius sunt notitiaraum colligit ex serissili exterio. actionem .ut ouis,aut canis de forma malefici ci: vel ex memoria, vel caeco stimulo naturae nece in Do tibi.
Tum ex actione agens cognoscit, velut exeat ore igne: Quod
n: posiet ad primum referri: QSς Omnia vocentur sane phari '-- - istiea: haec homo cum brutis habet communia, atque ideo toties in illis decipitur. Caeterum ex iis, quae sensus attule-
runt, quaeque commiscuit & com n ata est Phantasia, qu
dam facile adhibito iudicio de praetandii Deprehe
mentationeaeuiusmodi sunt ex causa effectus, exesiectu causa ex actione finis,ex instrumento actio, omnia denio; quae per instrumentum inueniendi veri solent exculpi, adhibita cuiusque artis materia, idque in rebus quς omnino exterioris huius naturae constant opere quς a nobis dicantur deprethensa. Sunt quae mens ardua quadam assurrectione supra sensius,& magna indagine inue uigauit, non solum recte, ted oblique & ambagiose, non latum quia aliquid esset, aliquid esse, ted quia aliquid esset,aliquid non esse, aut contra:huius eneris lunt Deus,angeli, daemones, mentes, immortalitas, virtus,vitium, scientia, prudentia, s licitas,& omnia quae sub In Q sen sus no cadunt: quae dicatur indagata, silue inquisita. Et hqcInquis δ quidem naturalia iunt,id est, quae natura sua conant, no intelligi litiis nostris, aut operious. Nam nos imitati sumus naturam aliquid etiam agendo. Excogitauit mens nostra, quod aeteret ob finem aliquem, quaesiuit apta instrumenta, Operata est,& partim lubstitit in effectione, partim opus ex ea peperit: omma hizc sint excogitata in quibus continentur artes omnes ac disciplinae. prudentia tota,administratio relipriuatae & pubi icae,geomet rica & arithmetica,& musica, noquae naturali constant essectione, sed quae humanis ingeniis , quae persectius intelli puntur a no Dis, quo mens ma
gis excolitur usu rerum. Sunt quidem haec in natura, a nobis manarunt,& sine nobis inania lunt, nulli utque estiucaciae, quatenus quidem talia. Sunt quae penitus confinximus, sed in rebus,ut honorem, calamitatem, inIuriam,contumeliam : quae cessante quadam nostra persuasione, nulla Cosicta. essent : haec nominentur conficta. Illa vero quae commenti sumus sed extra res,vichimaeras,& centauros, nullo sint nobis loco, nullo ordine. vero hacten us diximus, re
445쪽
pertinent ad ea, quae sunt: nam & in suturum, & in praeteritum quum se acies nostra tendit, S alterutra contempla tur,memor: a utitur in actis, prospicientia in his, quae dein- Prospe-ceps sequuntur: appellemus haec prospecta,illa respecta. In ista. Praesentia ita expotuisse uniuersalitatem rerum lumecerit. Retrecta Nam qui in obi curis versantur locis, non quid sint res audent definire, ac affirmare, sed quid ipsis videantur. Vtilis est haec anno ratio ad c roscendi exercitationem. Prospecta dicimus fore, resperii dicimus fuisse, caetera dicuntur esse: quoniam sicut posui, ad censuram nostrae intelligentiae deessentia cuiusque rei loquimur, sed quae,&cui ulmo di sint singula procedenti opere subtilius explicabamus.Neque enim omnia possunt simul tradi: paulatim sunt rudi ora mimanda, Sad superiora est per inferiora ascendendum, ut figura quadam tradantur prima, hinc exactius reliqua. non tam ut se habent ipsa, quam ut intelligi a nobis pomunt.
emadmodum vexa bona omnia sunt in Deo, in rcbus vero ab illo genitis imagine tantum quadam ad illam verita tem efficta, ita ille verum in Deo est ab illo communicatur rebus aliis omnibus. Et hoc est primum munus, quod a Deo datur rei conditae, & tanquam fundamentum aliorum munerum: omnia enim quae Deus condidit, esse ab illo acceperunt: ut esse pol sit quodam modo sic crasse declarari, quod Deus dat primum omnibus, quae creat. Nam vinihil est supra esse,omnia sunt sub eo, aut certe nihil est eo vlterius, ita mens nostra facilius nomen intelligit, quam exprimit rem, imo illi alia omnia per ipsum vel additionem ipsius declarantur. Ab essentiae nomine ens est derivatum. DRei nomen tritius est Latinis auribus. Ideo ex illasenerali o' 'significatione in alias permultas distribuitur : vi significet siq-
modo statum, sicut re publica, priuata, iamiliaris :& pecu niam,vt facis rem:& visit aliud a personis, quemadmodum in causis sorensibus:&aliud a verbis,ut: Verbaq; prouisam rem non inuita sequentur: Et aliud afuturis,ut de re dicas, non despe:& aliud a praeteritis de re morbidissere, non de causa:& pro commercio de negotio quocunque,vires est tibi cum duro homine : etram pro rebus gestis,sive actis, ut res Apostolorum scriptit Lucas:& pro comodo atque utilitate, ut in rem esse. Est & quiddam generalius : quam ut possis verbo uno exprimere, velut
446쪽
de re uxoria, de re rustica, de re bellica,& nauali r quae Laurentius Valla ob eruauit. Nec solum in Latino sermone, verum etiam in aliis linguis, quod illi rem vocant, in tam multa diffundunt. Sed certe Cns modo sit receptum appositius exprimit vim sui significatus, quale est Graecis quod Seneca queritur se uno Latino verbo non posse exprimere. Sed potest usu tritum fieri: quam Latinorum moro litatem iure iniintilianus accusat. Pergamus porro ensensata. tis forma , modo: que declarare : lQuod sentili est tectum& qua i conuestitum, quod appellemus Iane sensatum,ut ab armis armatu . In eo est lentile, & moles illa exterior, quam sentile operit: tum quiddam intimum esse necessum est, quod nec oculis, nec ulli sensui est peruium, a quo manant actiones & opera, ut in homine consilia,& ratio : in arbore frondes , notes, fructus: in cane latrare,& leporem persequi. Q uod ii intereat sensatum illud. & aliud pro eo iuccedat . ut quum homo perit, &existit cadauer, quum arescit arbor, & remanti lignum emortuum, tum ex ligno fiunt cineres, restant quidem multa ex sentilibus, manet moles, aut coniuncta, ut prius, atque eiusdem tenoris, ut in cadauere: aut spar a , ut in cinere & fumo actiones tamen amplius nosunt eaedem : idcirco nec sons& quati caput actionum est idem, nempe vis illa intus latens. Nam in cadauere eadem est moles &tota exterior facies, no tamen sensus, nec mens, Vis, nec actiones, quae prius. Vis omnis ex actionibus depraehenditur, ut facultas artificis,& ciuilis potentia meq: enim vim. aut facultatem, aut potentiam ipsam cernimus, nec sensu ullo vi urpamus, quae in penetralibus sita est cuius': rei, Moletae quo Jaon penetrant lenius nostri hebetes. Et quam est ge- cro a 8c actuosa vis haec, tam moles illa in qua residet ablacta S rorpida : adeo nec actione ulla vel opere potest cognoici, quam non habet incrs, & perpetuum segnis. Tegi tur quidem lentilibus, quae illam utcunque spectanda praebent: sicut dicimus intueri nos hominem, cuius vestimen- species. ta solum intuemur : idcirco species illius iure dici possunt, Forma. A forma, 'α0d informem forment, & facies, quod quasi fa-Facies. ciantes te, fine quibus insecta cse vidcatur, ac rudis. C terum torpens. illa & quali Icunque eius natura melius capitur, quum res priores cadunt, posteriores surgunt: ut quum bos
perit,aut ligna comburuntur. Nam quod viribus aliis discede ut A
447쪽
scedentibus,aliis subeuntibus quasi hospitium illud temporarium praestat, moles haec est , quae materies nominatur. Ea est velut ingens quq dam masia,& sicut Graeci dicunt,uλα, Materies quasi sylva per totum mundum diffusa : ex qua portiunculas assumens author omni u addit vim illam, & existit unu- quodque ex iis, quae tam pulchra & varia in mundo di iponuntur homines, animantes, stirpes, lapides, metalla, vi regillas praestantiores Deus condidit, quarum unicuique aliquid de sua potentia Napientia est impartitus, aliis plus,
aliis minus, prout quc'ue secit suorum munerum capax. Nos autem in tanta re imago aliqua ad intelligentiam diriget. inuemadmodum pinsuri pane massae addunt scimentum :& coacturi caseum lacti indunt coagulum, & ut vo-Iunt vel panem vel caseum cosicere, ita multum aut parum fermenti & coaguli admiscent. In pastillis quoque odoriseris stymmati quod est corpus & materia succus infunditur, quod est ex olei generibus, quae nominantur hedesinata, unde varia fiunt pastillorum genera pro ratione succi. Et sicut multa habemus sigilla, que eidem cerae imprimimus,lta Deus massa hac utitur ut lacte, ut corpore stymmatum, ut massa fari nae: sermenta autem coagula, succos habet varios quasit in pixides distributos: sumit partem massae, adiungit articulam sermenti,vel coaguli: quibus massae partibus ex cadem sermenti pixide applicat : hae sunt earundem virium: ut duo homines, duo equi, duae arbores quibus ex diuersis, diuersarum : sicut homo & canis: illa dicuntur eiusdem naturae & rationis, haec variarum. Ergo diuersitas haec ex ser- mentis nascitur, non ex massa: sermenta enim sunt multa, massa uniusmodi: nec est vita, quae non quamlibet vim postast recipere: subacta certό & parata recipit. Omnes sunt qque torpidaeti segnes sedes tantum virium: quarum quidem experimur quotidie casus, interitus, ortus nouos. Materies quantumcunq; dissipetur, manet tamen,& facilem se his mutationibus praebet: ut de eodem appareat esse fonte, quet eiusdem sunt ingenii. In sublunari mundo facile id potest in- Materia telligi: de caelesti materia dubitarit quis, ut qux non videtur caelo tu.
esse eiusdem naturae ac nationis, cuius haec nostra mec enim fluida est, sed firma,& constanς. An id ex forma ei venit, non suopte ingenio, ac nutu Sed hoc certe nullus mortalium definierit, qui incalis nunquam est versatus: adducor tamen
448쪽
verbis diuini Philolophi, R quem illa sapientia edocuerito pilax reru,ut existime diueriae esse naturae. Moses enim librii originti mundi sic exordituri in principio creauit Deus casum & terra, ut hoc dicto duae materiarii rationes, ac notae videantur designatae, non duae corporum essentiae : addit terram fuisse vastam , atque incompolitam, & opertam tenebris. Quid potuit signa ficantius dici de hac nostra materia eorum, quae generationes ac interitus accipiunt 3 Ea est fustuans, inculta, & tenebris obsita, cerni ut non queat:
additur ei facies , formatur, & excCtur sigillo impresso vel fermento adiecto. Haec sunt duo frusta, ex quibus len-
. sata omnia conglutinat, seu verius commistet Deus. idcir-1riuatio, co primordia dicuntur sensatorum. Neque vero necesIariam esse video priuationem illam Aristotelicam, utiq: non magis, quam noctem ad diem. Sed Aristoteles ne in totum dissentiret ab opinione veteru, quae pugnatia secerant principia mistorum naturae, priuationen adest, vim discedentem pro principio addidit materiae , ac vi sequenti. Atqui non timide solet a priscorum sententiis discedere. Sed prosecto non potest esse principium rei cui aduersatur,& quam impedit. Nec aliter ex priuatione fit sequens vis , Ouam ex ludis Olympiis Gymnici, dies ex nocte, & omne posterius ex priore: quod ipse idem fatetur generationem non
este. Iam cur totius composita naturae ex contrariis sunt conflanda, quam ex consentientibus λ Q uod si contraria exiguntur, hoc est,diuersia, tam sunt diuerta materia & vis, quam duae vires. Caeterum quando materies una est omnium , non potest rerum discrimen ex illa sumi ut sint
haec, vel talia. Varietas Ex viribus varietates existunt in rebus ,& inde in nomi- rerum ex na. Porro in nominibus rerum , alia essentiam rei soni fi- vitibus. cant, alia astectionem modum quendam quo res se habet: qui modi adserunt enti nomen aliud, quam quod ex essentia sua sortitum est, ut materiae huic si vis nutriendi & emittendes, fores fructus indatur, sit arbor, quod nomen est essentiae illius:sin humilis sit, aut ruffa,aut viridis, lenis, a pera, haec nomina modum quendam rei dicent, & proceritas,& color aliud ei nomen quam pro essentiae suae ratione dabunt. Hi essentiarum modi atque affectiones a Graecis
uto nomine σν rivir a nominantur, quod essentiae continstanti
449쪽
tingant, a nobis vulgo accidentia: possunt etiam vocari accedentia, adiuncta, addita, adhaerentia, seu inhaerentia. Sed Aces 1 Laee essentiam non mutant rei, cui adhaerent. Et cui haec tia. αdiuncta innituntur tanquam fundamento primo substantia nuncupatur. Fa & recipit adhaerentia, & mutat illa, aut Substan- certe liceret sine casu suo : nec iis a cuiquam adhaeret: addi- tia. ta vero cui substantiae semel affiguntur in ea manent perpetuo , nec migrare possunt, sed in vestigio interire. iniin ipsa inter se alia aliis isbent fundamentum, ut olor can-ciori, candor extensio is & densitati . sundamentum tamen primum, & omnium est substantia, ideo sic appellata, quod aliis subsistat: Graece μήσασις ut videatur aliud respicere. nempe accidens, sicut & hoc substantiam. Duo enim haec ita sunt inter se complexa,ut nec accidens inueniri possit seiunctum a substantia, utique in hac naturae institutione, nec substantia nuda adhaerentibus, id est, sine modo aliquo , &ratione qua se habeat. Quocirca a plerisque omnibus quae- substansitum est , essent ne substantia & accidens distincta, si non tia & ac- Ioco , certe estentiis: ut in panno madido aliud pannum di- cidens ancimus, aliud humorem. Qui idam negarunt duo esse, alii distincta.
omnia distinxerunt, S interminabili adhaerentium numero obruerunt non naturam, in quam illis nullum erat ius, sed ingenia discentium : alii quaedam separarunt, ut colores , sapores, quaedam unierunt, ut motum & figuram : di
ficili profecto discretione, in qua aegre dixeris quid sequantur. ita res in varias sectas est discita, & agitata affectibus, non scientia , quae in ea re nulla esse potest. Nam substantia & adhaerens adeo sunt complicata, ut non modo sensu explicari non queant, sed nec cogitatione, ut imago viri utaque capi separata possit ab animo nostro lato artifice imaginum. Quippe mens nostra clausa hoc corpore subsistentiae imaginem non astequitur nudam adiectis.Nobis tamen omnia ea sunt, quaecunque iudicamus esse vel res naturae, vel earum modos, & adiuncta , siue in substantia aliud ab ea , siue rationem quandam de astectionem illius hoc modo habentis. Q uanquam ut solus Deus vere est, & omnia
ab eo condita , si cum illo comparentur, non sunt: ita subsistentia inter res conditas, sola est,& recte ουσία nominatur. Adhaerentia tenuem quandam habent essentiae participationem , quam debent substantiae, siue aliud sint a su
450쪽
stantia .siue non : nam quomodocunque res censeanturno
stri instituti nihil interest.Neque aliter substantiae & inlia
renti ens attribuitur, quam hominis nuncupatio tibi & tuae
imagini i n tabella pictae. Materia. Ex substantiis materia proxima est nihilo, quemadmoduAugustinus inquit, quod alieno prorsum munere faciem& cognitionem accipiat, nem pe beneficio illius vis, de qua diximus. Talem esse congruebat, quς posset quascunque vires receptare viles, medias, praestant ' non aliter quam oculus omni colore liber est, ut omne ecipiat: & auris omni sono externo, ne quem excludat. Nam si potestates insectae sint energia aliqua, illa se & circa minorem praebebit serocem, & circa. maiorem contumacem: nihil ergo oportcbat esse, quod erat futurum potestate omnia per vires quae exactionibus sunt inducedae: idcirco materies nucupatur. Nam materia est in quam Unaquaeq; Operatio exercetur. iniicquid agit, circa aliquid versatur, & in eo vult efficere, quod destinauit. Sic fabro ferrario ferrum est materia,& lignario ligni,& medico humanum corpus, dicenti res & verba, laudis materia est sortitudo, vituperationis ignauia, vel sordes:& materia libri dicitur, in qua scriptor claborauit. Clodius materia gloriae Miloni, Veientes R omanis. Ex materia omni addita congruenti actione ad aliquid, nascitur illud cuius materia est pars una,& id quod ex actione accedit altera. Nam illa Clodius materia gloriae Milonis, & sortitudo
laudis, lic babet. Quippe ex Clodio &actione hominum scilicet iis quae homines de illo sentiunt, ac loquuntur, existit
Milo ni gloria ex virtute & hominu de ea existimatione laus. Atqui nec Clodius ill huc intrat nec virtus intrant utiq; , non aliter quam sunt materia neque enim ipsis res sunt materia vel laudis,vel gloriar, sed in hominum menti: metaphora tamen illae res dicuntur,ut imagines nomina eorum accipi ut, quae reserunt: veluti dicimus, Scipio semper erat in ore. Caeterum quae sine metaphora rem c5ficiunt, proprie sunt materiae huius propositi, nempe naturales, ex quibus aliquid conflat adueniente eo, quod per actionem accersitur,& in eas est operaso agentis, ut in serrum & ligna : alterae illae
potius sunt obiecta quaedam, in quae actio dirigitur: usus tamen quae essent simillia, eadem secit,ut in aliis multis:eaq; diligenter sunt ducenti animaduertenda, ne iudicium perturb