장음표시 사용
531쪽
modum nos sumus. Nec bonus esset, nec felicitatem suam cognosceret nisi vim haberet cognoscendi, & intelligendi:
neq ue aliter vellet se communicare, neu iucunda esset nobis illius communicatio, si brutum esset, aut torpens. Ad haee sapientem esse necesse est tum ad viam communicationis inueniendam,tum quod non esset abloluta beatitudo ex coniunctione insipientis. Nec ullum potest esse bonum in re mortua nec solida felicitas cum mortuo versari vivit ergo. dc quidem nunquam nescens : quum nec intus habeat, unde possit alfici, qui sit omnino Deus: nec exterius queat existere, quum extra illum nihil sit nisi ab eo conditum, de quod eius sola voluntate perseueret. Immortalis igitur est, nec unquam beatitudo nostra deficiet: nec beatitudo esset timentibus illius casum: idcirco illi una terrae ac caesorum Voce acclamatur, Tu autem idem ipse es,& anni tui non de
scient. Est vis infinita, ut qui illo uno confidunt, quique illius sunt participes,certi sint .habituros se quicquid cupiant: nec aliquid posse interuenire, quod illorum gaudium per
turbet quum infinita vis eos tueatur. Merito Timaeus,&Plato inducunt authorem diuorum pollicentem diuis Immortales illos futuros, non quidem natura ipsorum, sed consilio suo: quod potentius sit quacunque fraude ac damno. Et Dominus noster co firmat eos qui ad se venerint, neminem erepturum de manu sua. lippe vis illius voluntati est parrimo vis & facultas nihil est aliud, quam voluntas: de
quotcriptum est, Ipse dixit, & facta sunt: ipse mandauit,& creata sunt. Et facultas haec tanta nullo est otio alternata, sed actus est merus, nunquam interquiescens. Nam si esset mabis, tum opporteret nos qui illi ellemus coniuncti, intertium cessarenta beatitudo nostra ut quae vices reciperet, non esset perpetua. Agit etiam expedite omnia, nulla eum
difficultas attingit, nullus labor: nihil enim aut laborans, aut impeditum, aut in difficultates coniectum. , felix est: nec qui illius est particeps beatus, qualis esset nostra beatitudo delassata: led nec unde defatigetur habet, quando Omnia , quod ille vult, agunt naturaliter, ut ostendi. Quod si aci us est purus , nihil admiscetur ei potestatis , & tanquam materiae: quo fit, ut quoniam sine potestate cognoscit, summe cognoscat impedit nanque cognitionem potestas. Idcirco de illo Icriptum est: omnia esse nuda & aperta
532쪽
coram oculis illius, Quapropter venire nobis in mentem non potest, quo minus summe sit sapiens:quippe cuius intelligentiam nihil vel retardat. vel interturbat. quocirca nulla res eum potest fallere .Postrem 6 quod fundamentum est omnium, vere ac absolute est, a quo,& per quem reliqua Excellen sunt sunt.ergo a capite omnia generatim colligentes exceltis inDeo lentiae in eo hae connumerantur,bonitas,beatitudo. immu . tabilitas,communicatio sui, generatio ,cognitio, sapientia, vivere, nec unquam senescere,im inde alitas, vis, actus purus, actio expedita,essentia.Cui haec adsunt tanta&tam admiranda bona, quibus nihil vel singi potest maius , pulchrius, praestabilius eum necesse est seiplo esse contentum, subque statu acquiescere, ac proinde infinite esse beatius, quam nos explicare possumus,vel etiam cogitare: quin &nos etiam suturos beatissimos si in consortium admittamur vel tenuissimae particulae tantae beatitudinis ' Sed non sentienduin est praestantias has vel re vel specie ac ratione aliqua, distingui in Deo: una est modo quae capit omnes, & ea est unaque illarum. Scilicet bonitas est omnes,& immutabilitas est omnes, & generatio est omnes, & actus purus omnes atque ad eundem in modum de reliquis: non per confusionem aut permistionem, sed per simplicitatem,& unitatem sanistae illius essentiae: nos vero ad nostram intelligentiam,& loquendi commoditatem separamus. Iiae nos de diuino illo & omnipotenti numine cum omni veneratione sentire fas iusque est,& ratio praescribit. Gradus inter has excellentias hoc modo est conliderare,ut quando omnis excellentia in eo sita est,cum illa excellentia immensa coniungi,unde nascitur beatitudo immarcessibilis , id demum sit excellenti l simum, quod cum eo nos deuincit,atque unum facit, quod est amor illius mam amor rerum spiritualium est copulaaex amore nascitur fiducia in eo solo, ut eum amemus .& illi uni fidamus, quandoquidem videmus nos & bonum,& potentissimum amare: Haec appellatur bonitas, non Bonitas. illa quae a Deo generaliter per omnia, quae condidit,est fusa, sed qua mens in similitudinem quandam transsormatur diuinae natur , quae omnibus prodesse vult, nocere nemini. Eiuscemodi bonitas multas in partes distribuitur,de quo Comuni non est hic dicendi locus. Pror ima est communicatio tui,
eatio sui. si quid habet utilemam hoc maxime est cum bonitate colunctum
533쪽
ctum, nemini inuidere, sua bona aliis impartiri .Hine sapie-tia consequitur. Nam proximus gradus ad bene agere est be sapientiane sentire, ac sapere de rcbus eque ad sapientiam nisi per intelligentiam venitur:nec ad intelligentiam nisi per cogni- Intelligetionem tum animi internam, tum exteriorem sensuum , intia. iis quidem certe , quae sensus habent, sicut in unoquoque Cognitio nostrum est videre. Vita vero & vigor quidam initiumIest Vita. tanquam motus ad cognitionem. Generationis naturalis Genera- est cupiditas etiam sin illa: quae est aemulatio generatio- tio. Dis diuinae. Charitas vero foetus altius spectat , nec est sine sensu, qua imitatur nodum illum amoris, quo pater & filius connectuntur. Tum immortalitas vel certa'dauturnitas vi- Immortata est adiunctum, sicut perseuerantia eiusdem status ac mo- litas. di,& j mmutabilitas sine senio. Nam in his, quae excellentiae alias comprehendunt superiores sunt,ut quae plures habeant praestantias: quae sine aliis esse possunt, in criores dicuntur, Vt quae pauciores cludant. Sequitur iam vis S a- Ui,.ctio quae sine vita esse potest quemadmodum & actio lon- Actio. sa expedita. miniis delassabilis. Essentia infimum est o- Essemicranium quae sine aliis omnibus potest subsistere, sine ipsa
reliquorum nihil. Cona municantur haec creaturis, quantum iptae capiunt, larga quidem manu, quod est in Deo, sed non amplius, quam quod valent recipere,& quo pacto Valent, quoniam excellen ria Dei quum ad creaturam pertingit , ita fit in ea deprauata, & turbida, ut non ex sonte illo Videatur balista, sed ex alio coenoso sicut aqua de liquidissimo fonte sumpta, quum vitio amphorae perturbatur, ex limo videtur deprompta, non ex puro. O uocirca persectiones quae sunt in Deo communicantur rebus conditis :& ex illis sunt perfectiones, sed impersectae, si cum eisdem conferantur in Deo existentabus. Et in unaquaq; excellentia Neratio facile ostenditur, vel ex collatione maioris in con-i ditis rebus:ut cognitio bruti quam degeneret indicabitur, si quis admoueat humanam conditionem: illa enim ultra visum, seu phantasiam non progreditur haec vero supra visum se attollit, humanae quoq; vitium ex angelica erit intelli gere: nam nostra vaga,incerta est,operae, ac negotii plena. Angelicam etiam facile degenerantem deprehenderimu , , paululum nos sustulerimus ad contemplationem diuinae. Deus lucem habet in se,&ex se, angelus a Deo mutuatur Moa
534쪽
tuatur. Sed nos rem tantam figura aliqua ob oculos ponamus. Imaginemur annulum aliquem, cuius signum imprimatur cla artae multiplici, expressiora sunt lingula in prima charta, quam in secunda,& in hac, quam in tertia,& ad hunc modum in caeteris, quousque ventum sit ad postremas : in
quibus imago quidem erit totius sigilli, sed confula adeo, S per rurbata , ut in genere pomis dicas huius sigilli esse,
quam ut quicquam peculiare possis annotare, quin erit
aliqua de postremis vel postrema iis , quae potius habere ima3inem sigilli alicuius dicetur, quam huius aut illius, sed
certe sigilli: nulla erit tamen, quae non aliquid retineatim premim: nam quae nihil prorsum retinet, non est huius numeri. Simile est huic,si quis consideret circulos, quos in aqua efficit lapis immissus.Tales sunt persectiones a Deo in creaturis contignatae, & impressae, quantum ad earum distantiam attinet . quarum quae propinquiores sunt Deo, expressius illius sigillum referunt. Propinquiores voco non loco, sed similitudine naturae. Q Fcirca alteram similitudinem sumamus fortassis aptiorem , non iam ex loco, sed natura. Obiiciamus soli multa corpora varie perspicua, nempe aquam puram,& pellucidam , vitrum chrystallum, lamanam corneam, linteum , pannum lineum . ebur, lignum, saxum , ferrum. Hic licebit intueri , quam varie lumen transmittet: videlicet per unumquodque, ut est eius perspicuitas. Eodem modo lux illa diuinae excellentiae viaiulcuiusque tele naturae communicat, quomodo ea est capax, & in aliis trani lucet radius, alia adumbrant: dcvmbra haec dentior est in minus perspicuis, S in solidissimis densissima: sicut quam lignum facit, vel saxum. Poterimus fingere ad figuram aliquam angulum acutum, cuius lineae in ε ' infinitum abeant,hunc esse Deum : creaturas in eo angulo
I haliquo usque progredi, ut exempli gratia sint lineae a b,
angulus c : infima sit in contactu , superiores latuis se ex--ta tendant,aliae super alias, usque ad d c. Quapropter excel-' ' V . lentiarum mensura in nobis, ac norma gemana est, altera reo cta, altera reflexa: recta& vera cuiusque rei, ut persectius Norma metiatur id, quod est minus perscctum. Haec est in praesen excellen-tia non proportio vel accestus ad diuinam excellentiam, cillarum. tra quam infinito interuallo cuncta subsistunt: quo fieret
ut paria essent omnia:quippe finita ab infinito intercapedine rari
535쪽
ne pari separata: sed similitudo quaedam, imitatio , effectio,
imago excellentiae diuinae, quam utique mentes nostrae capiunt, in his rebus, quas diximus: ut quae propius nobis referant & expressius diuinam imaginem , quam concepimus animo sublimiora censeamus,hinc quae obiciarius pro humilioribus habeantur. In quo ordine primi erunt angeli, secundi lunt homines hinc rationis expertia, in quibus Vestigium citius dic s adhei ille, quam imagine. Ita ut si quis cogitatione sibi pingat 'am condentem mundum per opus
tuum trantisse, iacentia statuet omnia praeter hominem &angelum,hos rectos,ut in his aliqua similitudo imaginis Dei adnaeserit, in illis solum vestigia. Est altera censura reflexa, qua nos saepenumero propter imbecillitatem nostrorum iu ciciorum commodius, quam recta illa utimur: ita dii cessus a despicatissimo erit formula: ut quo quicque discesserit ab
infimo ,hoc existimetur excellentius . inuae attingunt altiores excellentias,excellentiora sunt: itidem quae easdem , sed
copiolius,& expressius ad exemplar. Q uod si in ignobilioribus excellentiae sunt quaedam, quae non in superioribus, eae persectionem maiorem non arguunt: quia superiora sortita iunt plura, aut plus, aut meliora,&potiora: ut in animante generare, quod non est in angeso: in quo id esset
creare, quoniam ex nihilo produceret: animans autem ex
materia progignit, quae nulla est in angelo,& lapis in eia sentia diuturna atque immutabili praestat animans, & animalium complura nomini in sentiendo praeseruntur. In unaquaque specie facultates excellentiae sunt per sin qu .'ςςΠς' las rerum partes, non tamen actus propterea quod facultas xi ip ις
illa impeditur nonnunquam, ac retardatur, Ut per totum
genus hominum posse bonitatem assequi, etiamsi bonus sit nullus: modo ne iit bonitatis facultas sublata, ut in daemone: in quo scelus tanquam impactus aries vehementer retroegit praestantiam nobilissimae naturae etiam usque ad imum: quoniam longissime a fiducia, & amore in Deum abest, quem nullum habet: adeo is solus in saeris libris malus dicitur. Multarum quoque rerum praeclaras facultates peccatum homini detraxit. Longe est aliud in compara tione singulorum , aut aliqua multorum,sicut populi ,&nationis. Nationes naque,& populi de quidem unum quodlibet entium aliquod nactum creditur peculiare a Deo mi
536쪽
nus: quae persequi ad nullam scientiam pertinet: non enim posset, quae sunt infinita,& magis necessaria turbaret: vi siquis in medicina propriam cuiusque herbae,vel aegroti naturam insisteret perlcrutari. Generatim haec , aut speciatim sunt ab arcibus tractanda, non sigillatim. Sunt in actibus tamen qui ex facultatibus nascuntur, limites quidam in una quaque specie stati, quos nullum eius singulare transgreditur: nempe quod est summum in facultate serina . Fqui gestare non queunt pondus quodcunt nec in artibus abitur in immensum, quantumcunq; addicio per alios fiat.Videlicet neque additio proficit, quaesit in re si in ingenio nostro redundat,atq; effluit. Descri De reformarii ordines:& tanquain classes ad sensum vocare, hoc est,quae species quibus p stant, & ordinare eas in speculatione nostra, quemadmodum ordinatae sunt in natura, hoc vero solus ille potest, qui condidit. Nam nobis proprietates rerum,uires, excellentiae
Ordo rea ignorantur: nisi sorte in genere, ut angeli sint primi prorum. pter bonitarem &felicitatem, quam copiosissime possidet, hinc homines propter sacultate ad bona similia. Tum animantes integrae, quae perfectae nominantur , nempe sensu& cognitione praeditae: tum inchoatae, quae sensu carent aliquo : stirpes dehinc , quia vivunt :& ex his frugi seris, quorum censura est ex generatione ac viribus: gemmae admirabiles facultates ad ordinem suum adserunt. Sequuntur metalla, quae non omnino sunt inertia, vel torpida: ninc lapides in glarea. Postrema in.substantiis est materies.& proxima non enti: nam adiuncta velut entia sunt picta, sicuti alias est expositum. Sed inter haec prima sunt, quae in mentibus sedem obtinent, hinc quae in animis,& sensibus. Tum ex corporalibus sunt illa elementorum quatuor propter vires agendi, ac patiendi: dehinc quae ex iis nascuntur, quae adtactum pertinent. Inde quae ad reliquos tensus, post interiora, quae minus esse de praehenduntur: sequuntur haec priuationes: ultima iam & sine centu ac classe iunt inania, excogitata, conficta. Vnde na- Sciscitetur aliquis,unde nata sit rerum distinctio ξ quanta est re- doquidem author est unus, simplex, ubique sui similis. Grarum di- ues & recoditas quaestiones subinde attingimus: verendum-stinctio. que est , ne nos multa temere ac inconsiderate iactemus.
Sed de hac timide, nec sine veniae praefatione raucis est diacendum.
537쪽
eendum. Videntur rerum differentiae ex communicatione desumptae excellentiae diuinae: ut ea si varie in variis eluceret, facilius a mente rationabili posset intelligi, quae viii communicata mimis esset ad cognoscendum,aestimandumque prompta. Tum Vero ut maiores agnoscerent, quanto plus ipsis tribuit Deus, quam minoribus. Ornatus quoque stupendus ,& decor ineffabilis ex difformibus. aedissentientibus est quaesitus. Adde quod ad usum potiorum rerum viliores is progenuit. Disposuit praeterea ad similitudinem sui ovi alia taceret esse, alia vivere, alia intelligere: & qui unus potest omnia , ita temperauit singula, ut ea imitatione quadam sui possent aliquid : quique unus quodam modo est omnia, voluit ut singula essent aliquid : non aliter quam doctus quispiam, qui artes omnes pernovit, alium librum de grammatica scribit, alium de dialectica, alium de philosophia naturae. Libri vero simulachrum quoddam sunt illius mentis: qui quemadmodum ea intus habita sit loquuntur. Postremo quod infinitus protulerit finita, unus multa, testatum esse voluit, se ad harc condenda voluntate adductum , non necessitate ulla. Sed nos iam tenebris incipimus offundi: itaque reseramus pedem. Si quis philosophari cupiat, quantam hic depraehendet Philosophiae partem hominibus ignotam ξ de ordine ex cellentiarum inter species, de similitudine, aut vestigiis en tium creatorum ad Deum, quum nihil sit in rebus conditis, quod non efformatum, atque effictum sit ad expressionem alicuius perlectionis Dei. Nam cui procrearet similia nisi exemplari, quod est intuitus nempe sibi ipsi Z quem via una noscit,& per se quae sunt, quaeque non sunt omnia tanquam essent ,&re vera sunt illi. Itaque hominem habere binas manus, qui nos digitos, & ungues in singulis, leonem pilosum esse, murenam glabram, virum barbatum, taminam imberbem,laurum temper virere, cerasum rotundum, ac rubens, prunum oblongum, lupum voracem , leporem timidum, vulpem astutam, ouem mansueta, apiculam pro uidam , omnia ad illius imaginem aliquam iunt effecta. inuis hic non cogatur exclamare : O altitudo diuitiarum
sapientiae & scientiae Dei λSpecies inter se non sunt sicut numeri discretae, sed sicut species II
538쪽
ouomo- series in magnitudine, in Pa alia aliis copulantur: nec do distin- quicquam est proprius, quam velut annulos esse in torque,
guuntur. nihil ut remaneat inane , nec tamen ut momentis, α velut
punctis insectilibus distinguantur: conserta quidem sunt spatia, sed tame interseri aliquid potest inter proximas communicatione ambarum velut inter equum & asinum mulus: qu0d innumeris contingere no posset: nihil enim inter quatuor& quinque interieceris. Atqui nouas species ex commistione aliarum videmus nasci. V o inferior excellentia
aliquid attingit altioris, sed erigit se quantum valet, ut mul-- tum se in illius praestantiam inserat, plurimumque de illa communicet: quod si assequatur, aliis eiusdem nota: sit praestantior: ut lapis si vitam agat stirpis, stirps si aliquid de ien sit animantis referat, mutum de intelligentia & sensu hominis , homo de sapientia angeli, angelus de bonitate & selicitate Dei. Nam similitudo harum excellentiara excellcntiae dicuntur, si cum iis conserantur , quae vestigium earum nullum habent: ut in ape & formica illa velut in futurum yrouidentia, in cane sagacitas, in vulpe cautio. Quocirca 1uperius. est semper norma de censura deiectioris. Deus omnium,angelus hominis, homo animalium, haec stirpium, si pes metallorum, metalla saxoruin : dico in eo,in quo excellit: nam in sentiendo extrinsecus non est homo censura aliorum animantium. Itaque elephas mutorum est praestantissimus, quia proximus intelligetiae rationabili. au'dsi hominis sortia a formarum est inter animantes pulcherri- ma,excellentior erit simiae facies, quam equi. id nisi recipiatur, nulla erit regula praestantiarum, nec rudicium firmum. Sed in simia ossendit nos dissimilitudo formosae faciei, ne pecolor teter, pili, simitas, perpetua gesticulatio : quae etiam in Aethiope homine essent odiosa. Agere ex V numquodque entium ea ratione agit, qua habet excel- Praestan - lentiam, qua vero imperfectionem, &desectum a similituria. dine summi patitur. Loquor de palsione perpellente ad interitum, non de adornante ad aliquid consequendum melius. Haec quidem est rerum praestantia, sed praestans sumitur nonnunquam pro bono, quo sensu ca sunt praestanti Ora nobis, quae aptiora nostris destinatis: appetitus enim. vii
demos straui, de fine est, hic de bono; ita In rebus comm o ditates
539쪽
gitates appellamus praestantias: ut 8 stat aurum argen- , to , caro vervecis carni lupi, aut piscis, & philomela gra- Culo : quae ad nos reseruntur. O uod si omnia haec a Deo sunt parata homini, utique re vera , & simpliciter praestantiae dici possunt: nam quo illi maiorem usum adserent, excellentiora dicentur. Periectum est etiam quod undique absolutum,expletum- Persectit. que per seipsum sufficiens sibi alienae opis no indiget, quomodo nec homines eque angeli, nec caeli persecti sunt: sed Deus solus omni tens , infinitus, aeternus. Natur iis cuiusque rei cupiditas est, ut ad optimum illud, atque excellentissimum speciei suae pertingat, quantum consequi per facultatem valeat: hoc ubi est nacta, conquiescit, & studet se in eo conseruare. Homo vero quum semper ulterius appetat, & vivat in futurum nixus, nec unquam in eo quod adest, velit fixus persistere, semper autem alia ex aliis concupiscat, S quidem diuersi generis,colligitur prosecto eum in aeuo hoc summum illud & persectissimum non habere, nec posse sellccm hic fieri. Reliqui appetitus ex desiderio
perfectionis oriuntur, nempe tuendi sui, & obsistendi inimicomam nisi sit quicque, non potest persectum illud assequi. Habet homo talem quoque naturalem appetitum conteruationis sui ipsius, verum ut non naturae informatione iudicat, sed sua persuasione in errores incidit turbulentos, Error hoignarus quid sit ipse, quae sui conseruatio. Itaque alii se- minis inuocant suum corpus, alii suam potentiam: alii suas diuitias, se cognoalii existimationem sui: qua mente diuus Paulus homines scendo. illos dii ita mantes sui. Ex conseruatione sui, statim nascitur contrario corrumpenti repugnare, & coadiuuari cu eo, a quo aliquid possit virium accedere ad se defendendum, nempe eum suo sit niti. Ea coniunctio , & quasi conspiratio αντιν ιτασ/r dicitur verbo Graeco ab Aristotele, &Theophrasto: cohibitio a nobis, vel coertio: quae iis rotissim una contingit, quae Iubrica sunt, ac proinde facile ad se
mutuo transcurrunt: quod genus sunt liquida omnia, aer, aqua,& quae sunt naturae horum, oleum, vinu , sevum , sanguis,ac ciuicemodi. Cuius rei plurima sunt in natura reru,& quotidiana experimenta. In aridis non aeque haec depraebenduntur. Est in bestiis quoque haec ad mutuum auxilium
540쪽
oo DE PRIMA PHIL. LIB. III. svneretisconspiratio. Nec hominibus deest is qui syncreti sinu, de
mus vetere Cretensium more nominatur: de quo est illud, conivnount homines mala. Nihil est felicius, quam fieri voti compotem, nihil acerbius, aut miserius, quam frustrari. Quapropter orandus est pater canestis author, x rex naturae, ut& animum praebeat, quo velimus, dc vires augeat, quis possimus ad summam veri ac