장음표시 사용
551쪽
quae illa similitudine non tenerentur iniare diuisio conducibilis bst ad explicationem eorum, quae iubilia consorinitate c6prehenduntur,distinitio vero ad segregationem a dis, formibus atq; ab limitibus,ut ea similitudo tota intra te cogatur, nec aliud admittat, quod non sit eiusdem ingenii,ac naturς : idcirco finitio, seu diffinitio nominatur, a Graecisis Finitio. quati terminus,&designatio limitu ne vel res ipsa ad alienos egrediatur, vel alienum aliquid intra illos se infinitet: alioqui maena sequer or& in loquendo,& lentiendo perturbatio: qibalem videri is accidere, quum de rebus agitur, quarum Ignoratur di Tnitio. Idcirco sapienter Plato praecepit, ut disputatio omnis & dissertio a diffinitione 1 umat exordium. E rgo finitio sit nobis intellecta breuis explanatios militudinis & dissimilitudinis,comimunionis & proprietatis, illud in genere,hoc in proprio. Haec quidem germana est diffinitio, quae essentialis nominatur: scd quatenus rerii essentiae per se sunt nobis ignotae, quaeina sunt per quae illae nobis innotesceret, nempe adiuncta quippe ut intelligentiqnostrae ex sensionibus nascuntur, ita essentiarum cognitio, quae est mentis ex adhaerentium cognitione, quae est sensus:
nec solum in essentia substantiarum hoc usu venit. sed in esse sentia quoque inherentium. Caeterium ex illa nationes istae per adiuncta magis declarationes,aut ex potitiones, aut explicationes dici debent, aut ut vocant nonnulli, descriptiones, quam finitiones. Q uia vero non solum per illas cssentiae quaedam monstratur ratio, sed etiam quadantenus terminatur,ac intra certos fines redigitur,dis initio videtur posse noininari unodis quae sit inter eas di scretio sciamus,videlicet ut
illa diffiniat,hςc declaret. Et quo penitius rei essentiam dita .
nitio attinuit, hoc fit verior quidem, sed tamen obscurior: quo fit ut essentiae diffinitiones parum nos doceat, minimeq;
sint nobis utiles,ac ea de caula, ut puto, rara . At vero essentiae finitione sola disii nitur Ipecies, qua est species: quae &genus habet ad communionem, & ad segregationem propriam differentiam. Genus vero genere non capitur, nisi
qua ratione est species. Sed neque lingulare habet propriam sibi distinctionem essentiar, accidentibus figuratur: ut qui sit Des nitio M. Cato, qui Bucephalus,quae Portia aut Lucretia. quid, Dicamus ergo diffinitionem breuiter ac proprie com- Declara
prehensam rei naturam, per ea quae sunt illi intima: declara- rio quid.
552쪽
tionem autem expositionem cognobilium inhaerentium illi proprie congruentem, quod declarat. Vtroque auteria mo- co diffinitio est breuis, atque apta rei limitatio, seu circun- scriptio. Sed multis modis explicatur,declaraturve quaequere q. Aut enim iῖ noratia vocis clauditur: ut tuburcinari,id est Interpreta celeriter comedere:antigerio, id est, valde : ανγρMaror, id est,tatio. homo: quod sit ab una lingua in aliam, vel in eadem : nihilhtymo- ad hunc locum,interpretatio est haec, non definitio. Proxilogia. maest huic etymologia, ut fidos quoiat quod dicitur,quae ex se non habet latis virium ad hoc quod quaerimus, & variatur apud varias rentes, & robur, atque authoritatem sumit ab iis, qui vel lic appellant, vel sic exponunt originem.
Sunet tamen quaedam etyma, quae ex natura rei acute ac subtiliter deducta, di Tnitionis habere locum possunt: qualia sunt vera nomina: & quae ob eam causam naturaliter significare dixit Plato in Cratylo : licΗt vipera, quod vivum pariat : in omni enim lingua sic di Tniretur. Hae sunt explanationes vocum magis, quam rerum, sicut in diuitionibus. Philosophi alii dein uentoribus sumunt appellationem, alii de schola, sunt qui de placitis sectar, quidam de vita. Tertia Metapho expositio fit per metaphoram: ver anni est pueritia: homora. parum mundus: coitus breuis morbus comitialis . Lusus fiant haec, etsi declarant interdum rem, ac circunscribunt: ut
Propor- assectus est ignis animi,cuius ardor celari aegre potest. Huctio. pertinet similitudo omnis , seu proportio , quae Graece αναλογια dicitur mens est in homine, quod in mundo Deus. Quarta est remouendis iis, quae cognoscimus, ut sciamus,' quod non cognoscimus, nihil else illorum:animus est, quod solum ex homine non apparet, edit tamen haec opera tam admiranda. interdum sublatis iis sigillatim, quae nouimus, subiungitur aliquid aliud. Angeli sunt non Deus, non homines, sed medii quidam spiritus inter illos. Sunt nonnulla quae aliqua rei nota insigniuntur,ut cognoscatur, tanquam oues siῖnatet,aut merces. Paulus est, quem persequetem ecclesiam Christus ad se conuertit. Caestius est, qui dicebat Ciceronem nescire literas: licet interdum haud scias statuere. virum potius alterius sit nota, Caestius sui dicti an dictum illud Caestit. Sed non est iustus& tanquam legitimus terminus, nisi res quadranter si compresima sa, ut ea concludatur sola:& quicquidi pia amplectituriali e res omnes quae eiu ia
553쪽
dem iv,n sunt rationis ac naturae, sint exclusae. aua propter ad recte diffiniendum, sumendum est de princi mo non . tam genus, quam superius quiddam accommodatum exprimendae rei, liue id essentiae litatue ad bauentis sue etiam metaphorae tum concinnandum, & coarctandum adiunctione infera rum,dum allud totum quadret,ac fiat propriis : quod ex diuidendi ratione, commode posse fieri Boethus Seuerinus docet: ut diuidatur quicquid additur,& examinetur, Dum membrum una i ropolitae cogruat, alterum non ,an utrunque: si alterum non copetit, astringendum adhuc prestasius: sin vero utrunque propria est, sistendum ibi, quoniam eaepleta cst suis omnibus partibus diffinitio. Itaque hic non perinde propria & dissere ea ae sunt essentiae diligendae, quam declaratronis. Superius vero de quo dixi, id etiam debet esse, quoad eius fieri poterit,declarans,& remanente oculos subaicaeus: hec sere est proximi loci superius. Nam quod recedit longius propter amplitudinem minus est aptum. Exemplum inquirendae diffinitionis est apud Platonem de So-
Rodolphus habet de in re, cuius haec sunt verba : Sumamus anquit, exemplo nobis ius diffiniendum: inveniemus urimum rus vim quandam in se habere cogendi,& iust ina, via de nomen videatur traxisse. Itaque erit ius nobis vel placitum,vel decretum quoddam. Veruntamen non omne decretum ius erit: nam & domini seruis,& patres filiis, S philoso- p i m lcipulis decreta edunt, quae tamen ius no vocamus,cogitemus aliquid, quo ista excludamus: videmus potestateiri quandam esse istis, sed minore, quam ut iura facere possint:
addamus ergo est e placitum maioris potestatis, hoc est vel populi, Vel in quem populus potestatem tuam transtulit, ut tus, rim L QJDd ergo Z uicquid iusserit princeps, si feruis ut lectum insternant, ius emit Non videtur: sediti dum est, adq: quod ad statum eius tuendum pertinet: sed nec ue id quidem ius erit, si vel partem ala quam ciuitatis grauius premat, vel sinitimos contra fas gentiumve laedat:a quum ergo esse oportebit. Circumta,um almis ' μφ' ldςδmusque, ecquid intra comple Xum diis nationis possit venire , quod nomine diffiniti non dissimio, quod distinitio non admittat. quarii non videbun-
554쪽
tur,colli amus iam a capite omnia,dicamusque: Ius decretum maioris potestatis ad tuendum ciuitatis statum ex aequo&bono institutum. Haec Rodolphus. istribu - Verumenimuero ei, qui rectedimniturus, aut diuisurustici reru est, rem esse pe ectam penitus,& cognitam oportet, intus, in locos foris,ut in numerato atq; ad manum ea habeat omnia, quae 'ς' ' iaci tum inent . quae nos ad artem tantae utilitam adiu uandam hunc in modum tribuam ut alia de apta sint rei essentia,velut genus,sorma differene , singularia, pars, totum: omnia haec inter se in directa serie siue alcendendo siue descendendo ad essentiam mutuam spectat, cuiusmodi sunt
animal, homo, ratione praeditus, Aristoteles, corpus .caput. Alia essentiae sunt applicita, & haerentia : ut quae lenita com- praebenduntur, quaein cogitatione ac mente, usq; adeo anixa rei, ut manere iam amplius linc illa non queant. Hinc sunt actio & passio:Tum caulae nempe est icies,& hnis .media etia,&effecta. Postea quae rem capiunt arma. Indumenta,locus,tempus: in quibus ordo &in ordine prius ac pollerius . contra etiam quae res ipsa complectitur, ut quae in loco, quae in tempore, quae in corpore, quae in vestitit, lenaque quacunque ratione existentiae in alio. lam quae referuntur ad rem , in quabus lunt quatuor oppositionum genera: pugnantia, orbantia,contradicentia, relata. Est quum ad dilfili& separata egredimur. ea sunt duae res diuersae,aut plures nullo comparationis vinculo inter te collatae: comparationem voco quatuor illas oppositionum formas. Suiri etiam addita quomodocunq, & applicita: ut cruor in veste,lutum in facie,geometria addita rhetorice in eodem an Imo. Sunt a nobis attributa, ut conficta in vita , possessiones, & ii qui possident,facultates, opes,honor, dignitas, nobilitas, magistratus .His subiunguntur, quae lunt ante rem,quae illa quomodocunque censentur antecessisse, maiores, prςdictiones,
i ' oracula, somnia. Postremo quae Illi quocunq, pacto luccedunt:vt fama, po steri, exemelum. Haec sere in libris p ramae philosophiae explanavimus lubtiliter: & quum de probabilitate distaremus, persequemur sui ius. Ex his omnibus distinitiones, ac diuisiones depromuntur, quod videre est in icra ptoribus cuiusque notae, dc cuncto vitae sit. Speusippi circunfertur de Platonis diffinitionibus Libellus in quo multa eorum, quae diximus licet exempla animaduqrtere. Sed
555쪽
nos sillatim de unoquoque genere subiungemus, eodem quo risuimus ordine. A genere in forma sic partimur: Ci- A genere
uitatis reginae, aut democratia est,auto ligarchia, aut monarchia. Simiae sunt simii,Cercopytheci, Cynocephali, Caepi, Sphinges, Calli trici res, Satyri, Cynopsopi, Manticorae,
Crocular: ad differentes, ex animalibus hoc ratione praeditu,
illud orbum ad singulas res, Christiani orbis Reges Caro
to ad partes diuisio P huiusmodi: Literae aliae pinguntur
atrameto, aliae minio aliae creta tali e carbone hae sunt enim literarum partes, nempe materies. Ex adli rentibus, partim Ex adhae hominum sunt naso timo, quidam e tante, quidam aquilo, rem ibin . nonnulli repando , aliqui rctorto, multi recto : quae aliorsum pertinent, nempe ad adiumst a: contra vero a partibus in totum, a minoribus ad capaciora non est diuidere. Finitiones insertorii per superiora fiunt, sicut est declaratum : nonnunquam retrorsum venitur , ut per inferiora finiatur superius, S maius, quum eo loci positum est luperius, ut vltra se nihil admittat, quo explicetur , aut certe non possit apte : ita magis tum arctioribus tanquam exemplo quodam ostenditur, quam diffinitur: ut ens est quod est substantia, quodve substantiae accedens: in quo quando ascendere non datur, descendimus. Huius notae sunt diffinitiones illae, qualitas est per quam quales esse dicimur, ut Aristoteles in- quia: inhaerens est, per quod res habet aliud nonae, uam pro essentiae suae ratione. Al signatur etiam diffinitio a partibus A p xx totius,ut apud Ciceronem: Ius ciuile est quod in legibus, se- b.
Datus con tultis, rebus iudicatis, iuris peritorum authoritate ,edictis magistratuum, more,aequitate, consistit. Et Papinianus: luscitule est quod ex legibus, plebi scitis, senatu sco n- sultis,decretis principum venit. Homo est quod costat anima rationabili & corpore ita formato : Corpus componitur ex capite & trunco : Domus ex fundamento, parietibus, tecto : Ciuitas ex senatu , equestri ordine, ac plebe. Qura: utique dismnitio tum demu alsignatur, quum notiores sunt partes, 'uam totum. Contra ex toto fit partis distinitio: Materies est ex qua constant quae generantur, quaeque corrumpuntur Omma .Quod genus diffinitionis difficile est aptura& simplex reddere, nisi aliquid sit admistum ex alio desumptum loco: velut caput est in omni animate primum, ador-ΚΚ α
556쪽
dinem refertur facies est, ex qua homo cognoscitur, a rensetur, adactionem, nam pars de se non latis potest to ii explicare. Sequuntur inhaerentia, quae campum diuidentibus S diffinientibus aperiunt latissimum. Oculi sunt quidamni ri, quidam glauci, partim virides, partim Hrulei: Animali una sunt alia implicia, alia cauta, alia stolida. Diffinitio hinc accipitur : Homo est animal rectum, lato pectore,expansum in brachia, diductis manibus in digitos, leui cute, ad prudentiam & bonitatem apposis t&factum, platatis capax. Bouis descriptio est apud Varronem, Equi apud Virgilium. Sed quid pertequor singula Θ Animantes omnes, stirpes,lapides, metalla, gemmae hoc fere modo declarantur,vtpote sensibus congruentissima. In actione diuisio est. Animalia vel ingredi, vel serpere, vel natare , vel v olare: Diffinitio: Delphinus est piscis celerrime omnium natans,& solus inter eos saliens: Amor est condimentum, quo res Omnes etiam amarissimae dulcorantur. Ex palsione: Eorum qui bene vivunt,ii multa sentiunt incommoda in vita, nempe qui agunt inter malos: illi honore afficiuntur, qui inter bono s. Iracudus distinitur, qui ad iram leuissimis de causis celerrime rapitur. Accedunt his causae: Calor omnis aut' est a Sole ac coelis,aut ab igne .Distinitio:Dies est lux per hemisphaerium nostrum a Sole diffusa. Homo est animal p
culiari Dei opere conditum. In numeria causarum veniuncinstrumenta : Eruditio paratur vlu, paratur studio, paratur doctrina. Perluatio omnis fit rebus, aut verbis: Triticum aliud molitur mola aquaria, aliud ventaria, pars alinaria , pars trusatili. Oleum est liquor ex oliua trapetibus exprestiis. Altera causa est finis : Eruditio ab aliis aci usum corporis quaeritur, ab aliis ad usum animi, a quibuidam vero ad vanitatem ostentationis. Diffinitur hoc loco homo, animal a Deo ad aeternam beatitudinem genitum. Ius ciuile est aequitas constituta iis qui eiusdem ciuitatis sunt ad res suas obtinendas. Media sub instrumentorum rationem fere concluduntur. Sunt caulae sine quibus effectus non sequitur .Fames contigit alias sterilitate agrorum, alias vastatione. Bellum Troianum est quod Graeci cum Troianis gesserunt propter raptam Helenam. Est in causis ignotis fortuna: vi, Aliis hominibus cessantibus perueniunt omnia, aliis
nihil nec vigilautibus, ac strenue laborantibus, aliis tenuiter
557쪽
ter,asmaligne. Dissinitio : Honor popularis est locus dignitatis, quo caeca sors sne delectu euehit, quos ipsa non videt. Casus est in iis, quae accidunt praeter deliinationem Duo hi soderunt, hic thesaurum reperit, ille laqueum, Thesauros partim bestiae prodiderunt, partim homines terram vertendo pars ruina extitit aedificiorum vel montium. Dissinitio: Orichalcu est ars auro si imile, quod Orius metallarius produxit,dum studet ex aurum facere: Bombarda est tormetum bellicum, quod i 'tallario aliud agenti inopinato exti- - . tit. E caulis nascuntur effecta. Est ira quae aliis cogit manus ς ς
afferre,est quc sibimet ipsi. Distinitio: Vipera est quae sola ex
Q ς rem capi ut varii sunt generis,sicut in prima philoso UM mphia patet cimus. Ex omnibus & diuisiones elici utur,& dissi dixi ut nitiones: quoru excpla sere sic habet In eo quod capit homines hi veniuntur panno, hi linteis, illi byssinis, aut sericis, sunt qui cotextis frondibus, aut plumis. Vinum aliud seria, aliud dolio, aliud ut reseruatur. Ex loco, Animalium alia
in terra uiuunt,alia in aqua, partim in aere, quaeda sunt amphibia. Herbae sunt agrestes nonnullae, sunt aliae hortenses. Crocodilus piscis. est serpetinus in Nilo vivens. Balsamum liquor est odoratissimus in sola Iudaea proueniens. Valetia urbs est in Hispania ulteriore, miliari uno amari redinsta. Concio est oratio, quae in loco publico ad multitudinem ha. betur. Triarii sunt milites fortissimi in postrema acie collocati An tempore. Flores nascuntur quida primo vere, quidam adulto, quida senescete,alii aestate ipsa,atq; etia autumno. Amygdalus est arbor, quae prima omnium foret. Pyrus
sylvestris, quae tardissiain. Vegetatio est vis animae, quae prima se in homine prosert: ratio quae postrema. Cupiditas gloriae est quae ultima praestantibus viris exuitur Quae sunt velut inhaerentia in substatia intelligedi vis in hominibus est sita, vel in angelis, vel daemonibus. 'Angina est morbus saucibus amaea,& podagra articulis pedum. Partes in toto:Djgiti&.manui de pedi sunt communes : Folia tum arbores, tum frutices,tum herbet habet. Intercalaris est dies, que solus habet quartus quisl annus. Qus in aliis sunt potestate:Fruges aliae sunt in herba, aliae in Iemine: Picturae sunt quaedadelineatae iam, aliae adhuc in animo pictoris. Quae in aliis vi, & potentia : Regnum vel in uno est, vel in mustis, vel in
558쪽
paucis, in optimatibus, aut plebe. Diffinitiones, quae aliquia declarent non facile est in his generibus inuenire: propterea quod quae in alio sunt potestate vel potentia, ita latent, ut ea sint potius per alia explicanda, quam ut alia explicent. Sed de his satis mam singulorum adserre exempla, quae in prima philosophia persecuti sumus, quum esset longum,tum Vero minime necessarium: & verendu esset ne subtilis illa rerum
minutarum concilio fastidium lectis adferret. uae si iniae ab aliis captu tur eadem prope sunt in his, quae moei do lunt di cta. in utre aut mel seruatur, aut aqua,aut oleum,niuntur aut vinum. in bulga mulieris vel puer nascitur, vel mola,vel bestia. Semina sunt quae continent in se arborem, sunt quae fruticem, sunt quae herbam. Regum hi habent in se regnum in uniuersum, hi bonam partem, alii exiguam. Diffinitiones sunt: Humana mens est sedes intelligentiae, rationis consilii: Ciuitas sine iustitia est receptaculum latronum. Maiestas rei publicae est in qua continetur dignitas, & amplitudo ciuitatis. Annus est in quo duodecim menses compraehenduntur Pes est extrema at i infima hominis pars: Aurora principium diei Bonus princeps est, qui no in cogitatione suorum commodorum, sed publicorum est cunctus.. Iam quae reserunt, per se quidem inhaerentia sunt, sed in-
Relata ad c - a his ne tricum vertinent. in ciuem diuitio
ter se comparata ad hunc locum pertinent, in quem diuitio non cadit: niri haec ii per superius partiuntur aliorium spectant ut .Colorum hic niger, hic albus: quae sunt generis &formarum. Hominum hi vident,illi cςci sunt,alii patres alii
autem filii in adiunctis reponuntur.Sin unum in aliud tente j diuidere nihil proficies. Distinitiones in his sunt, Virtus 'est vitium fugere, & sapientia prima Stultitia Miruisse. Sed propius &exactius: Album est color, cui ex contrario
maxime repugnat nigrum : Caecitas est visus orbitas: quae
etiam est essentialis. Nam priuationis essentia est positionis absentia: vi tenebrae luminis. Hae essentiales sunt quoque: Pater est, qui liabet filiu: Dominus, qui seruum : Seruus, qui
dominum. Idcirco minusquam aliis ex locis notae. Contradictoria Sc separa a per omnia diuidendi genera sunt susa: Addita. de i earum diffinitione iam est dictu . In additis diuisio est: Dicendi ars in quibusdam est sola, in aliis est cum philoso-ohiae cognitione coniuncta. Diffinitio: Parasitus est comes
559쪽
uus stultorum, ac profusorum diuitum: Magister equitum est dux, quem sibi adiungit dictator. Attributa: In- Attributa
ter homines inuenias diuites& pauperes : inuenias nobiles ac ignobiles:tum honestos, ac viles. Pauper est cuius census non valet quinquaginta numis aureis: Eques est ciuis Romanus,cuius census est quingenta millia. Contra sic: Possessiones aliae sunt pauperum, aliae locupletum, aliae nobilium, aliae plebeiorum. Filitas est dignitas, quae antiquitate diuitiarum censetur. rem : inii nascuntur, alii patre vi- Ante rε.uo: alii mortuo : Ex iis qui vivunt, alii sunt patrimi, ali matrimi, alii utrunq;.alii neutrum. Posthumus est qui nascitur patre mortuo. Opiter, qui patrem quum non habeat, habetatium. Paris est Priami filius, de quo parentes somniarunt futurum eum Troiae facem. Postrem : Alii obscuri moriun Post renitur,alii claritatem post se relinquunt: Felix mors boni ciuis est, quae contingit in limine calamitatis patriae. Mistentur ex diuersis locis diffinitiones, quas Vel nomi- Dissi a. nemus mistas, vel de loco censeantur pr*cipuo , vel certe ab tione,
eo, quem quisque potissimum spectarit: quod ut dimitte do haeno n est vitium, ita in diuidendo esset turpe: in quo est cauendum, ne rationes diuidedi in eadem diuino ne colandamus: vi, Animalium alia terrestria, alia aquatilia, quaedam aerea, nonnulla rapacia: Herbae sunt aruenies, hortenses, salubres, multi liae. paucissiliae: incurrunt enim in se membra, quod vitandum esse supernis admonuimus. Verum si ad varias diuisiones pertinet, non miscentu C. Homines colore sunt candido,fusco, atro: naso aquilo,simo, repando : oculis nigris, glaucis caeruleis: Aulum aliae gregales sunt, aliae solitariae, aliae serae, quaedam mansuetae: aliis pastus est carnes, aliis fruges, nonnullis utrunque. Difficile dictu,unde diffinitio elicitur, nisi ei, qui prius uniuertam rei. essentiam rationemque interius ac exterius per norit quin & illi etiam, qui exploratum hoc habet, non perinde promptum statuere, unde petitur dissinitio quam di Tnire.
Leges dissinitionis sunt, ut dissinitio sit aequalis dissi ni- AK
to, non minor, neu maior. Tum ut rem explicet: idcirco pa hnitici .
rum apta est, quum in ea diis nitum ponitur, nisi in relatis, quae sunt νῖψFι, quod aliter nequit fieri. Mihi vero continere superuacaneum vel redundans, id est quod abscindi citra iacturam totius possit, non video necestarium existi-
560쪽
mari: neque enim ingeniis omnibus breues sufficiu ' , sed
nec longas esse conuenit, quae expeditae intelligentiae rei parantur. Et quando explanare ad ingenia audientium refertur, prospiciendum diligenter, qui audiant, ut quantum res patiatur, diffinitio eorum captui applicetur. Quocirca Cicero & Quintilianus ita diffiniendum censent, ut maximerpraesenti negotio congruat: aliterque gloriam finit Cicero agens Caelari gratias pro Marcello restituto nempe ad pollulum populariter, quam in Tuscuc is quς stionibus phi-olophice disserens apud paucos. Et Aristoteles de iucundo loquens in Rhetoricis ad Theodectem, oportere ait existimari diffinitiones eas esse sufficientes, quae neque exacta sint, neque tamen obscurae: quod dictum ad res morum, ac vitae pertinet.
Dissin re At vero haec quae a nobis po sita sunt omnia percipere ac quanti sit tenere , quum sit diuisuro&diffinituro necessarium, appa- Viri- ret profecto quam sit diffiniendi hoc munus magni viri, &excellentis: quique non uniuersam modo eiusce rei, quam diffiniturus est naturam explorarit, sed alia plurima non tenoret neque enim aliter poterit eam rem, quam limitangam i uscepit,& in maiore includere,& in minora diducere,& a vicinis, circumfus iique secernere, ac separare. Neque vlla nota alia aeque doctum ab indocto , acrem a tardo distinxeris, ut peritia distiniendi. Nam quibus multa sunt per ruditatem aut torpedinem consula,ii discernere ea nesciunt:
ita rebus finitimis & similibus falluntur , ut fraus omnis ex conformitate nascitur. Error autem quamlibet in dis- siniendo exiguus,breui fit ingens, quippe procedente scrutatione ac dissertatione rei amplificatur .Quod si rite sit ab exordio diffinitum . omnia certiora existunt , &multa facil-- lima.