장음표시 사용
601쪽
mo c. it omnis homo est animal ,ergo animal currvitum sic, as at currit, quicquid currit mouetur , ergo animal moue: l. Ad explorationem siue lyllogi lini,sive cui ulcun aecutionis nulla est certior coticula, quam , ut sae pelvimus , contradictorium intentionis repugnare veli vel cum una parte elu S repugnare alteri, di rem rem duarum contradictoriarum : quavia r .atione ii . euidentior in natura. Hinc sequi-
tui . oc dogma: Coti .equens temper meliore est conditione quam antecedens, aut certe pari Nam ii quid boni habet ratio, intentioni communicat, non contra. Si quid vero habet incommodi consequens, in argumentum refundit: semper liquidius est,& purius, quod exprimitur. Si propositum verum, & intentio: si propolitum necestarium, & intentio: alioqui poterit dari verum antecedens illati salsi: si possibile est antecedens,& quod conficitur: siquid cog ruit cum iumptione,& cum intentione, no econtrario quippe antecedens potest esse fallum,consequente vero:vt studia lunt bona. ergo ab omnibus expetuntur. Si quid sequitur ad illationem, 1 equitur ad praecedens : nam quod ad posterius,& ad prius, unde posterius: quum semper prius sit potentius, quippe ex his omnis homo est albus,& omne rationabile est homo, sequitur haec aliquod rationabile est album:ad quam non sequitur omne rationabile est album , quod tamen ex prioribus nascitur. Si quid repugnat tequenti,& praecede uti, non vero inuicem : quandoquidem cum antecedente illo priori pugnat haec, aliquod rationabile non est album: non tamen cum intentione consequenti. Similiter in nobis ex rebus,si argumentum est scitum,est intellectum , est concedendum, S illatio: quum haec neganda aut dubitanda. & ratio. Nam in hac collectione , omnem binarium scis esse parem , ergo& hunc , quem tego veste : deest minor, & hic est binarius. miod ii quis de consequente probae conclusionis incipiat ambigere,ea dubitatio ad antecedens se porrigit. de quo fortasse nihil prius ambigebat: ut, Quae duo sunt in tert; o paria, sunt ipla inter se paria a & b iunt paria c, ergo & ip ainter se, quum c indepraehensibili discrimine excedit a , dc exceditur ab: b vero perceptibili iplum a , propositionem
putat se scire assumptionem credit se oculis cernere an coniecto intelligit se captum : refert pedem,& recurrit ad prio-
602쪽
ra,vt fraudem inuestiget. PDe refle- Restant captiones pseudomenorum , quae a rei itiori . xis & in- bus reflexa nominantur , propterea quod de selox antur,1 olubili & in seipsas reflectant veritatem aut mendacium hoc bus. crebrius: ideo a Graecis dicta sunt : Vtha
tiatio est falsa, demonstrata ipsa eadem : omni rulis significat aliter esse quam est, Epimeni cretenses esse mendaces, &ipse est . . so&ip.
dax , ii mendax , ergo non ei credendum: & dicit Cre .ntcs esse mendaces,ergo non credendum : sunt igitur veraces ,&illis credendum. at hic Cretensis , ergo ei credendum : quale
est quod Psalmista inquit: Ego dixi in excessu naco, omnis homo mendax. Apud Lactantium quidam admonitus est per quietem, ne haberet fidem somniis: qui ro habebit ne illi
1idem, an non ξSi credit illi, credit somnus : si non credit somniis,credit illi. Et crocodilinae : utrum reddam tibi filium, an non reddam ξDic verum, alioqui non recipies. Sic dicis redditurum , retinebo , quia es mentitus. Si non redditurum, retinebo, ut sit verum : nam si redderem , esset falsum,& ita essem nihilo minus retenturus. De Protagora Sophi
sta Abderitano,& Euathlo eius discipulo, notum est illud de pacta mercede , quod Aulus Gellius refert. Idem Protagoras dicebat, omnes omnium opiniones esse veras, Socratcs
Platonicus refellit eum sic, at multi opinantur hoc esse fal-1um , ergo ita est : falsum ergo opiniones omnes esse vera v. Idem Socrates dicebat se nihil scire, & hoc erat aliquid, non ergo nihil sciebat. Pseudomenorum meminit Maercus Cicero quarto Academicarii quaestionum , & in libello de Fato: a quibus dicit vehementer fui se Stoicos perturbatos, qui ea inexplicabilia nominar ut, aculeos & tortuosum genus disputadi: quae colligauit magis Chrysippus, quam uisia soluit: ita ut haec a regula illa exceperint, omne cffatum verum esse aut falsum : idcirco etiam & a nostris hominibus insolubilia nominantur. Sed harum omnium quaestionum una est profligatio : quoniam verba, sicut instrumenta aliis rebus accomodantur, no sibi: neque enim cultellus sibi scindendo est repertus , aut malleus 1ibi tundendo , sed aliis rebus : sic in verbis semper alia sunt censenda , per id quod dicitur non idem ipsum, nisi sorte in quibus da iocosis& puerilibus: vthm lcripta sunt minio : nam serio quum loqui
603쪽
ad Atthi BER POSTERIOR. e scripsi tibi ad Calendas Octobres, de superioribusur, aut sequentibus, non de eo ipso: ut saepe Cicero in ,& alibi Haec habui de amicitia, quae dicerem. ibi dictabam templum post putre Vacuna .er quum dicimus, omnis homo mendax, alii omnes, on in hoc. lam minime credendum sonam is, retenses mendaces praeter illum, & ille:
1 ud dicit .Quum vicero primam litem, reuciam tibi mercedem , sed non de hac ista re. Crocodilinae interrogationi nihil potest responderi: proponat alia, quae in se non retorqueanturmam ad illam nihil potest aliter verius dicere, aut aptius, quam se nescire: aut aliquid argutum ridiculum. Tum omnes omnium opinionum esseveras aliis de rebus. inridam dixerunt se nihil scire, ne hoc quidem metu argumenti illius. Atqui nec Socrates ignorabat se esse, & hanc Xantippem esse uxorem suam, & hunc esse Platonem discipulum suum : caeterum ad persectam quandam scientiam dictum illius pe rit nebat. adaidam minime necessariam exceptionem addiderunt: Socrates nihil sciebat praeter id unum : ut Varro in Academicis quaestionibus Ci
CENSURA VERI ET FALSI LIBRI FINIS.
604쪽
gruit,alterum non congruit, illa duo non necesse esno vel congruere : Vel non congruere, ideo ex ne affirmativa negatiua elicitur : ex uniuersalitate & laritate particularitas: semper enim minus est ac quod exprimitur. Tota vis syllogismorum in eo iec uniuertalitate inseratur uniuersalitas, vel part . iras, ex negatione negatio, ex affirmationibus vadendum ut integre sumatur medium, in p. muta sis non est medium, nec pars med onseratur intionem nihil addendo , aut detrahendo , quod quidem sensum variet,&seruata eadem tignificatione verborum, ne fiat aequi uocatio , vel amplubologia. Ergo sumuntur haec omnino congruere, & partim congruere nam ex non congruere per se nillil efficitur. Q iocirca sint in medio pro omnino congruere, omne : pro partim, aliquod: in utroque decem fiunt collationes seu connexiones quas con binationes nostri nominant: medium sit a , extrema b c. Medium vi mensura est duorum, ideo postquam perfunctum est metiendi munere, foris remanet: ratio & habitus quidam illorum duorum conlideratur hol enim quaerebatur per mensuram : quare in ad quoa efficere & comparare volumus, medium non intrat. Terminus qui in prima lumitur cum medio dicitur maior terminus, qui in secunda minor: pronuntiationes iplae prima nominatur vulgo maior, minor abera : praemissae ambae. Capella primam asia sumptionem alteram propositionem, tertiam illationem: in quo sicut arbitror,commutatae sunt voces. Nam Cicero quem ille sequitur, contra, item Quintilianus qui maiorem enuntiationem vocant propolitionem, minorem assiim- n i ptionem; lii maius S minus asiun3ptum, siue sumptiones. Uire ς Tum directe concludere, ut maius extremum dicatur. de coci u ς ς minore , indi rect d contra. Capella directum inferre, ac re-S indi ς' flexum. Explanemus haec per exempla apte ad Vsum.COm- ct - parationes sunt istae: Si aliqua pars a capit totum b, de ali-
clanguli pingantur, quorum unus b sit maxImus,&capiet alterum a , tertius iit minimus inrra a, qui sit c : ita dicimus si omne best a , Rona nec est b. omne cesta. Adhibeatur regula, quam diximus esse canone artium omnium, B de vitae totius: si manente Proposito, illatum infirmetur,
605쪽
duo c ' radicentia concedentur,videlicet aliquod c non esta.& id Iesta: nam ii non omnec est a, sit sane illud c,d: tum si r Anec est b, etiam d erit l, : & ii omne b est a. etiam d erit o qui non omne berita, nempe d: ita hoc d erit a:
Iem ipsum non erit a. lniis quae concludunt directe ex radictorio consequentis cum minore, infertur contr' i assimptionis. Haec est via ad facilius in-- dam ratio ria minandae bonae connexionis. Ve- in hapiamus, quo id; fiat distinctior, & explanatior, non literas iam, sed voces significantes : Omnis virtus est bonu, iustitia omnis est virtus, omnis igitur iustitia est bonum: non quin sine significatione res sit ex sola structura valida, sed minus perturbatur ingenium in significantibus, quam in literis propter minutiam earum. Quod si concluditu comnem Iustitiam esse bonum, inseretur etiam aliquam iustitiam esse bonam: scilicet ad omne sequitur aliquod : etsi aliquam iustitiam esse bonam, etiam aliquod bonum esse
iustitiam : nam hic tantum transponuntur verba , sensus restat idem. QSocirca de iis quae adaequantur, aut se subsequuntur , rarius loquar: putabo enim dictum de alteris, ubi de alteris praecepero, itaque prima haec forma vocetur a nobis, ut vulgo Barbara: ne in eo, quod nihil refert, affe- Barbara.ctate videamur discedere a trita&vulgari via : in quo satis liquet ex uniuersalitate consci uniuertalitatem, ex particularitate no nili particularitalcm: quoniam b quod erat particulare in ratione .tale est in iudicio illationis. Licebit omnes formulas regulare per normam illam, quam posuimus de congruentia duorum ad tertium. Sed ut apertius & compendio: ius praecipiamus, omittetur deinceps: satis fuerit de principio attigisse, unusquilque per se examinet: nam haec 1eorsum melitis intelliguntur, quam in tumultu. Secunda coniunctio : Si omnis virtus est bonum, S aliqua iustitia est virtus, utique iustitia aliqua est bona : nam detur oppositum, nulla iustitia est bona : ergo neque haec iustitia, quae est virtus per assumptum : ergo aliqua virtus non cst bona, S tamen omnis virtus est bona haec dicitur Dari j: ex parti- Daii cularitatibus collecta est particularitas, id est, quae in prae-ccdentibus tuerant particularitates , manent in consequente. Tertia, Si nulla virtus est bonum, δc omnis iustitia est virtus, nulla virtus est bonum detur diuertum, aliqua iu-
606쪽
stitia est bona & eadem est virtus,aliqua ergo virtus bo- Celarent. na:sit Celarent. Q uarta, Si nulla virtus est bona, i .liqua iustitia est virtus, aliqua iustitia non est bona. Suri ur oppositum, Omnis iustitia est bonum ergo haec iustitia 'bona, indico illam, quae per secundam est virtus:ergo Ferio, tus est bona, & tamen nulla virtus est bona: sit Feri- ea inta, Si omnis virtus est bonum, S aliqua iusti i virtus, nihil efficitur collatio est ut vocat ' is, quipi ceditur a non distributo ad distrabi iam: bonum sit nutatiis virtute,& iustitia aequalis,aut minor bono: omnis homo est anima aliqua substantia sensibilis non est animalinisi quis sic colligat, ergo aliqua substantia sensibilis , aliquod animal non est : ut animal non distribuatur. Sed nemo sic lo- uitur. Ideo Petrus Mantuanus, & alii sophistae has vocante inconsueto modo loquendi. Sexta, Omnis virtus est bonum, nulla iustitia est virtus, non potest haec nasci, nulla iustitia est virtus, nec aliqua iustitia non est virtus : nam bo- Dum quod non erat prius uniuersalitas, nunc fit. Instaretur, si bonum superius esset ad iustitiam : animal, lapis, homo. Sed lic in directe, Aliquod bonum non est iustitia, tunc
Omnia remanent, Vt oportet,cedo repugnans omne bonum
est iustitia : hoc igitur bonum,quod etiam est virtus, secundum priorem assumptionem: quare haec iustitia est virtus, Fapesino. quod est contrarium Secundae: Fgpesimo vocatur. Iam veniamus ad sextam, Si omnis virtus est bonum,& omnis virtus est iustitia,aliqua iustitia est bona: detur aliud, Nulla iustitia est bonum,crgo neque haec iustitia: ostensa illa, quaesit virtus per minorem: itaque haec virtus non est bona, Riamen omnis virtus est bona : uniue salis non potest inferri, omnis iustitia est bonum, sumamus virtutem minorem bono,& iustitiam maiore bono : Sic omnis homo est animal, omnis homo est corpus: nec contra mam iis contra sumam. Darapti, Sit haec Darapti. Septima, Omnis virtus est bonum, aliqua virtus est iustitia , aliqua iustitia est bona: repugnans enim est, nulla iustitia est bonu , ergo nec illa iustitia quae est virtus, iuxta secundam: quare nonnulla virtus non est bona: &Datisi. tame omnis virtus est bona. Sit Datili. Octaua, Omnis virtus est bonum , nulla virtus est iustitia,ergo aliquod bonum non est iustitia: reducitur ad Farismo conuersione minoris,
Nulla iustitia est virtus:& tunc facile probatur ad regulam,
607쪽
visa est,adeo huic nomen ne imponamus, quandoquidem c vino pendet ex alio : si quis tamen nomen requirit,1 e Fapello. Nona, Omnis virtus est bonum, aliqua Fapello. viri in Ion est iustitia, non producunI hanc , aliqua iustitia ona si iustitia sit minor bono : omnis homo est ani- is homo non est Hispanus,ergo Hispanus non est istributo ad distributum concluditur, scd vel illa.. icetur ueto loquendi more, aliqua iustitiai . a no est: vel haec 'irecte. Donum non est iustitia. nam
si quis non acquieicit, trant eat ad aduersum, omne bonum est iustitia, atqui virtus omnis est bonum, quare omnis virtus est iustitia : quod est contradictorium assumpti. sed accipit vires a Barbara, ideo etiam relinquatur: sit tamen , si quis velit, Barboco. Decima, Nulla varius est bonum, o-Barboco. mnis virtus est iustitia, non potest inferri uniuersaliter, nulla iustitia est bonum,si iustitia sit superior bono: nullus lapis est homo, omnis lapis est substantia,ergo nulla substantia est homo: sed sic, Aliqua iustitia non est bonum. Detur oppositum , Omnis iustitia est bonum , ergo & illa iustitia, quae est virtus: itaque aliqua virtus est bonum ,&nulla virtus est bonum. Felapion dicitur. Vndecima, Nulla virtus est Felapto. bonum, aliqua virtus est iustitia, aliqua iustitia non est bo- na. Detur diuertum, Omnis iustitia est bonum,ergo & haec, ostensa illa quae est virtus: & tamen nulla virtus est bonum: dicitur Ferilon. Duodecima, Aliqua virtus est bona, omnis Ferison. virtus est iustitia , ergo aliqua iustitia est bona. Cedo oppositum, Nulla iustitia est bona, ergo nec illa , quae est virtus : quocirca aliqua virtus non est bona, & tamen omnis virtus est hona : dicitur Dilamis. Tertiadecima, Aliqua vir- Disamis. tus est bona. nulla virtus est iustitia, non inscrt,aliqua institia non est bona: nam ascenditur a non distributo ad distributum , sit apertum , si virtus sit amplior quam iustitia: Aliquis lapis est substantia, nullus lapis est animal. Sed sic
in directe concluditur, aliquod bonum non est iustitia. Detur aliud: Omne bonum est iustitia ergo & illud bonum quod est virtus. Itaque virtus cst iustitia , & tamen nulla virtus est iustitia : vocetur Ferisco, nam ad Ferio pertinet,si Feriseo. quis assumptionem conuertat, & de maiore sat minor. inrartadecima, Aliqua virtus est non bona, omnis virtus est iustitia, ergo aliqua iustitiano est bona.Concedatur Op-
608쪽
positum, Omni iustitia est bonum,& omnis virtustitia ergo omnis iustitia est bonum : quod cotradi propositionis ex Rarbara sumit vires: Ied forma pei Bocardo. poni, Bocardo dicta. Q uintadecima. Omne bonum tus, omnis iustitia est virtus, nihil efficitur ob medii
cularitatem in utraque. Decima sexta, omne botus, nulla iustitia virtus, nulla iustitia i aliqua iustitia est bonum, ergo aliqu una est tui ostendo illud bonum, quod est virtus, per priorem,cr2o-liquod bonum est virtus, quod est oppositum secundi assumpti vocatur Camestres. Sextadecima, omne bonum est virtus, aliqua iustitia non est virtus, aliqua iustitia non est bona: nam si omnis iustitia est bonii ergo & ista iustitia, illam indico quae non est virtus utaq; & haec iustitia est bona, quet
non est virtus, aliquod igitur bonum no est virtus, quod est contradictorium maioris:dicitur Baroco . Decima leptima, Nullum bonii est virtus, omnis iustitia est virtus,ergo nul-Ia iustitia est bonum : nam si non acquiescis, sit ergo aliqua iustitia bona, & omnis iustitia est virtus: sumo hanc iustitiam, quae est bo num .eadem est virtus,ergo aliqua virtus est bona, quod est contradictorium propositionis: vocatur Ce- Cesare. sare. Decimaoctaua,Nullum bonum est virtus, aliqua iustitia est virtus, aliqua iustitia non est bona: repugnat intentioni, omnis iustitia est bonum : in dico ergo illam iustitia, ruae est virtus ergo aliqua virtus est bona quod est contra-ictorium assumpti prioris: Festino dicitur. Sunt aliae collationes, quae tantum ab iis quae modo positae sunt, trania mutatione sumptionum distant: ut quum dicimus, Omnis virtus est bonum,& omnis iustitia est virtus, ii dicatur, Omnis iustitia est virtus,& omnis iustitia est bonum. in istis eodem modo cocludetur, quo in aliis, sed in directe: ut apud illum, Omne peccatum est actio, omnis actio voluntaria,
ergo omne peccatum voluntarium. Et apud Ciceronem,
QSod est bonum omne, laudabile est: quod laudabile est omne, honestum est, bonum igitur quod est, honestum est:
Si quis tamen velit directe concludere, hoc tantum deuitet , ne a particularitate ad uniuersalitatem transeat: Omni iustitia est virtus, omnis virtus est bonum,ergo aliquod bonum est iustitia. Q uapropter collectiones sunt septemdecim: quas licebit in tres ordines distribuere: ut quum
609쪽
edium in altera est obiectum .in altera dictum exius ordo: quum in utraque dictum, secundus: quumve obiectum , tertius. In primo ordine sunt haec velut gradus, Barbara, Darii, Celarent, Ferio, Fa- In secundo, Camestres, Baroco, Cesare, Festino. lnti, Datisi, Barboco, Fclapion, Ferison, Disanais,
Neque hic spectauimus quae offata pos
Hat comparationes, quae aliquid in- Reliquae o Aes siue collationes, liue combinationes aut sunt ex particularitatibus aut ex negantiis, aut v- niuersale ex particulari concludunt, aut detortam aliquam intentionem ad inconsuetum loquendi morem. Nec comparationes attigi. quae non sunt in communi viu: Omni
virtus est omne bonum,iustitia est omnis virtus militi sunt haec, nisi ad hoc reducantur, omnis virtus est iustitia: ut fiat secundi ordinis. Et illa, Omnis virtus est omne bonum, par est huic , Vnaquaeque virtus est qirodcunque bonum: nec a singulari disieri, neque aliter potest esse vera : nam si duae lint virtutes, & duo bona, non potest ullo pacto vera esse. Caeterum formae illae primi ordinis efficiis imae sunt, propterea quod paratam ostendunt refutationem , si quis
nonas lentiatur,& maxime congruunt naturae : videmus enim rudes atque imperitos homines plurimum illis uti,dcacquiei cereadcirco alios etiam ordines ad illum volunt reduci polle, hoc est illos per hunc examinari , probarique: quod lit vel Iumptis pronuntiatis paribus , seruatis eisdem terminis, vel minoribus , quae a maioribus deducuntur conuertis vel commutatis propo: tis rationis, vel sumpto coiit radictorio illationis per aliquem illorum modorum, cum altera assumptionum in erre contradicentem enuntia Reductiotionem alterius. Et via aquaeque forma reducitur ad formam cum qua communem habet literam principalem sic, ut quam vocalem Icquitur s, e stati eius sumatur aequi ualens: ubi p, sumatur quae astrictior elicitum ubi in , commutentur sumpta: ubi c, ad contradictorium deducitur:velut Celare, Nullum animal est lapis, omne saxum est lapis , ergo nullum saxum animali primae a qui policus, quae idem rctror-- sum valet, est haec ,nullus lapis est animali sit in Celarent nullus lapis est animal. omne laxum est lapis,er o nullum la-
tian antinat. In Baroco sic, omnis homo est animal aliquod candi
610쪽
candidum non est animal ,ergo aliquod candidum ti est homo. Sic , Omnis homo est animal omne candidui stho Redumo mo,ergo omne candidum est animal, in Barbara .RI Oho-nu ratio. rum omnium est, quod ad paria idem sequitur: vi cὲ H ad
bonum & iustitiam, idem ad iustitiam & bonuin:& q
minori exprim 'tur, multo facilius e maior ut uira adi istorio illati recurritur ad contradictori uian quam colicula probae collectionis. cimus
subiectis Sc dictis distributis, idem dii vitium& sentien o in omni particularitate,& vn uterialitate: ut,Cuiusq; docti libri sunt accurate perscripti, Budaeus est unus e doctis , illius ergo libri bene & diligenter sunt perscripti : Nullus super-burs placet Deo, nun nulli hominum animi grati sunt Deo, aliqui ergo illorum non sunt superbi. Nullum ς quum iudicem video, Morus est et quus iudex,illum igitur non video: ad eundem modum in caeteris. Si quis sumat semper, nunquam,aliquando etiam,aliquando non, omnia illa genera
syllogismorum emnget, quae prius.Obseruabuntur qui modo diximus,ut omnia sint paria. Clavmodus semper aliquid meditatur de literis, heri couenisti Claymondum , er o heri conuenisti aliquid meditatem de literis. Eodem modo ubi uniuersalitas intelligitur:Virtus est bonu,iustitia est virtus,
ergo bona. Senec. Ebrio nemo committit secretum sermonem,atqui bono viro committit ergo bonus vir non est ebrius: in Felapion, nam S ebrius uniuersaliter capitur,& bonus vir. Quod de affectis quaeritur pol sibile impossibile, necessarium, per regulas est centendunt. Possibile particula Te est, particularius quam quodlibet tempus verbiaim possibile uniuersale est negans: necessario uniuersale aiens: meminerimus,quid superius de uniuersalitate & particularitate admonuimus. Sunt quaedam verba, quae inuoluta rationem syllogismi perturbant, euoluta autem sunt facillima. Tota voluptas est in sensu,totus sensus in parte animae brutali, tota ergo voluptasan brutati animae portione: nam illud torum tignificat quicquid est eius. Similiter nullum animal praeter hominem est capax religionis, elephas non est homo quum sit animal, ergo non est religionis capax. Sic enim explicatur,Nullum anima quod non est homo ,habet religionem, nullus elephas habet religionem: nam solus uniuersalitatem ad alterum extremum iacit, ut sit, omnes habentes