장음표시 사용
621쪽
:rturbationibus tenentur,videre se, vel audire neget. it, atq; audiunt quandoq; re vera alienato metis iuibus defungi non queunt . alias obstinatione quadait affectioni quicquam oblistere. Hinc amanti pulinia. etia deformissima, & in odio atq: in uidelia ni-reiae. Q uanquam sunt inaffectu proni quidam adii nihil credunt, quod quidem optent euenisse: c. cum voto ad credulitatem propensio nos etia 'tu este non ignoratur, tamen si a uectu moveant, nonihil impetrat fidei,ut tabulae quae delectatione afferunt: ita enim iudicii vim voluptas occupat, ut nihil sinat agere, nec expendere, cuiusmodi sint, quς dicatur vacet quippe ainecessit affectio censura,& exclulit. Dehinc sunt argumentorui rationis vires, tum authoritas dicetis. Sed in iis non omnes ad eunde sicle modii habent. Sunt qui omnia ar- numentis tribuant, non tam necessariis, quam verisimilibus. Alia necessaria requirunt, hi sunt, qui plurimum ingenio suo fidunt. Nam apud eos qui non tam libi placent, maluntq; alienum dictum sequi,ouam suum ipsorum, maximi poderis est authoritas. Sed authoritates tamen no omnes qui sunt momenti,de quibus erit peculiaris dicendi locus.
At ii quid est alicui persuadendum, id cui ille assentitur, Probabiex probabilium est numero : & vii Quintilianus ait,si quid te.
inter V tranque partem conuenit , & cuicunque non contradicit aduersarius. Hoc in opere omissis aliis fidei generibus ac formis, de argumentis atque authoritate disteredum est nobis. Nam lenius a natura sunt, qui non docemuricos homines& caeterae animantes communiter possident ex beneficio naturae. Asiectus rapitatur impetu, antequam rationem audiant: quibus de causis excitentur, aut residant, non
est instituti huius dicere, sed de anima. Ergo quicunque
Obi curas atque incertas res ex certioribus & clarioribus inuestigant ei Idem argumentorum Instrumentis, ac velut armis in diuersiis imo materiarum genere utuntur. Quippe S iurisconsultus,&medicus,& geometres,& rhetor aliquid in sua peritia atque arte quaesiturus, essentiam scrutatur, inhaerentia, caulas, effecta : ut eodcm penicillo & in tabula pustor Caesarem pingit, & in crusta Alexandrum, & inlinico bouem,& in charta piscem. Haec omnia magnis quidem atq. exercitatis usu& prudentia ingeniis in promptu
622쪽
sunt: artis vice est illis acumen & celeritas mentis : Trum tardioribus fuit consulendum. lplis quoque seli ssimis
subeunt saepenumero Obliinones , aut difficultate si rebus maxime necessariis, ut lunt humana omnia infirii optimum factu est visum eam iptam inquirendi ratione ligendi probabilia, quam omnes communiter v sinat . o. ι,
Obseruare, annotare, in praecepta redigere onficere, quam de inueniendo nomina ruin Orici quid
esset vestigandum, peregrinandum Cisci et ingeni uti me
manum mole corporis velut tricis retardatum per tantam
immentitatem naturae: S obtuso illi res essent densae penetrandae,& obscurae perlcrutanda in tenebris. Ergo digesta sunt singula, & tanquam in domunculas & sedes redacta quos locos dixerunt opposito nomine, quodque Alistotcli placuit inuentori ,li Ciceroni credimus,facultatis huius. Est
enim locus nomen instrumenti,quo rationem probabilcm rimamur: sunt horum nomina tanquam lemmata nartheciorum apud pharmacopolas & unguentarios, quis illi admonentur,quid in quoque inlit narthecio aut capsula: ne omnia euoluere sit neces le , quum uno aliquo est opus. Verum illud initio statim ignorari non oportet contusam hoc tempore S perniistam quandam instrumentorum ij luam a nobis tradu quorum examinatio & iudicium, quid unumquodque operi conducat, & quantum , alterius iit contem plationis: ut sciat quisque, quatum in praesentia a nobis expectaturus sit: ne torte maiora aut plura animo prς sumens,
quam quod dabitur satisfactum tibi no esse indignetur, suamazis culpa, quam nostra. Q a cunque ergo res in dubitationem venerit, eam oportet penitus inspici Interne, externe, iursum,deorsum, ante, retro,cogitatione & mente omnia perlustrare: ut verum istud adiudicium utiq, nostrum tam multis coopertum & occultatum inuolucris detcgatur, atque in apertum se proserat: nam quum obiecto dictum adis itur,nili quae utrobique latent, expromantur ac coserantur mutuo, no facile utique scietur, quemadmodum illa inter se congruant. Q uocirca multum ars haec a prima philosophia ad uuatur. Spectanda sunt illa etiam quae de diiasiniendo & diuidendo dis ruimus: ea enim hunc in modum habent: pro loco est rei essentia, hinc inhaerentia, tum actiones passiones, causae ip ius,& ea quorum illa ipsa est caula,
623쪽
69quaedem illam capiunt, siue in quibus est & ea quae res ipsa capiti divae ad ipsam reserunt, quae ante eam sunt, quae poli addita Atributa quae humanis ingeniis excogitata, & In ar-him sunt assumpta . . .
uiam rei patefaciunt, & explicant diffinitiones rin Locus ab cinsunt omnia, genera, i pectes , disterentiae, seu essentia. pron. ea quibus quae 3 res costituitur,&coagmen
tatis ui quod est generis vicecssentiam infe- Λ genere.
' ς utcunque strat,in quo non tam est lumendum
ex a tam illud genus quam tu perius quiddam, ride distinitione diximus tu esse luperius est ad omnia ,e6que Cicero primo Tusculanarum Quaestionii probat mortuos no este miseros, quia non sint. Athenientes iuuenes gymnatus te exercenimam id est Graecis omnibus commune. Sic ostendit Cicero, Si acta Caesaris confirmentur, potissimum leges Caesaris debere dc endi acco firmari quoniam nihil est magis in actis, quam leges. Q uaere inquit, acta Gracchi, leges Semproniae proserentur: quaere Syllae, Corneliae: ita enim lepes iunt inter acta. ut homines inter animalia. S. recurro tur ab inseriore ad iuperius, hoc ei habita diuiduo ad forma, ab hac ad genus. Q ut potcs malum negare, quem mendacem vides de quem tu bonum vocas , no video quem locum probitatis teneat. Ex proprietate & differentia Nihil magis A pro est hominis, quam iudicium , moderatio, conlilium, inge- prio. nium, peritia disciplina,quum ut animal rationabile, &disciplinae capax Q uid minus est eius, quam furor, praecipitatio conii lii, affectu rapi, rationi non obtemperare, praecipitem ruere in quodcunque animo fuerit collibitum Mitio Terentii arguit se patrem esie, Demeam non esse, quod hoc patrium lit potius conluelacere filium tua sponte recte facere, quam alieno metu: Hoc pater, inquit, & dominus inter- eit: hoc qui neq uit,fateatur te inelcirc imperare laberis . . At res ex partibus suis constantMaec aliud est pars, quam Totum. ex quo cum alio vel aliis quicquam construituta quaru aliae Pars. sunt edentiales & Iimplices, ut materies & effectio,aliae compolitae ut quae ad quantitatem videntur referri. Ex materie de praehenuerunt pitvlici animant et omnes mortales esse: propterea quAd haec inllabilis esset de fluxa. facileque mutationibus praeberet locum. Et lupiter apud Ovidium ex materia domus latorum concludit ea esse immutabilia:
624쪽
Tu sola insit perabile satum Nata mouere putas Θ intres licet ipsa sororuTecta trium, Et quς sequatur. Cicero vilitate su neris Clodii ar tam multet deessent partes, imagines, laudatio, &ei Ex hominis effectioe intelligitur homine no posse& caducis expleri, cuius animus canestis:
L. Crastus orator non esse mirandum ' . . m.
caretur Aenobarbus, cui esset os ferre e cor plumb. Aristoteles colligit plices rei pirare, quia habeant pulmone,& apes non respirare, quia non habeant: nec sulcipere disciplinam, quod in auritae sint. Ad partem dixerim pertinere sexum, marem . eminam.
Coniuncta sunt cum estentia ea, quae solo casu & vocis mutatione distant, quae a Cicerone coiugata nominantur: t sapiens, faeie ter, sapere, sapietia homo, humanus,humaniter. Terentius Homo sum, humani nihil a me alienum pu . in quibus duae sunt cocludendi formuliz: nam vel ad idemertinent, vel ad duo singula ad singula. Prius est, Si eloques admirabilis, cloquentia est admirada. Alterum. Diuitiae sunt beatitudo,diuites ergo sunt beati. Si coniugata coniugatis reseratur sine adiectione ulla, valida existunt plerunq; argumeta vi, Sapere est recte vivere ergo sapientia recta vita, lapies recte vivens.Sin quid addatur, pinguia & perquam infirma, nec illa ipsa superiora satis in toto genere costant: Homo est pulcher,ergo humanitas pulchritudo. Philosophi sunt mali,ergo philosophia est mala:Haec est bona,ergo illi boni. Sed hic inuentionem tradimus non iudicium. Dissinitio postrema est huius loci. Persequitur C.Cassius Dolabellam. aua lege ξ Cicero diffinitione legis ostedit optima & maxima lege. Sic enim inquit in Antonia. undecima: uid C.Cassius pari magnitudine & animi, & consilii praetus, nonne eo ex Italia consilio prosectus est,ut prohiberetia Dolabellam Zmia lege 3 inro iure ξ eo, quod lupiter ipse sanxit: ut omnia quae reipublicae salutaria esient, legitima & iusta haberentur. Est enim lex nihil aliud, nisi recta& a numine deorum tracta ratio imperans honesta, prohibens contraria:huic iyitur legi paruit Cassius.Nec releri diffinitio ne sit essentialis, an qu dei criptiones nominantur: rei essentia non aliter, quam ex adiunctis cogn
625쪽
PROBABILITATIS. sprCogia scitur .Hinc sumuntur plurimς cotrouersiet quid hoc, quid i Nid nomineturiquid si e sacrilegium, quid telum, quid postlir.
ocus capit inhaerentia amplissimo argumentorum Ab inhaerim uim ex iis, quae sentibus sunt obuia, &ei sensui retitibus.
unis nominatur, hinc occulta deprehenduntur. vires eae colore,sapore, tactu , odore: ut
rapor inclici aciet naanifestus & ora tristia tentatum sensu torquebit amaror. Animantum naturae ex facie, quod est physiogno mora medicorum quoq;: ut qui morbos etiam ex voce deprchendiat: architecti locorum & aedificiorum rationem & commoditatem ex resonantia:& musici chordarum ex sono. Dicunt fuisse, qui de facie iudicium ferret ex voce, credo de buccis &naso, nam ea sunt vocis organa. Tum ex odore anhelitus de valetudine medici pronuntiant ex oculorum & vultus habitu cognoscitur, quemadmodum qui que sit assectus. Alius est enim faciei habitus iratas, quam placidis, laetis, quam trIstibus, nactuentibus, quam spei&fiduciae plenis. Seneca in ludo negat Claudium d bere Deum fieri, quod non esset corpore diuinae maiestatis ca paci. Et barbari lormosissimos quosque homines plincipes iaciebant, quod existimarent in eius modi corporibus habitare animos no dissimiles .Hinc illa, Pulchros pulchra decent, Non bene olet, qui bene semper olet. Et Dominus apud Propheta exprobrat ludeae genti impudentiam: Frons inquit mulieris meretricis tibi iacta est, Facies enim pudoris eit sedes,& potissimum oculi, qui indices lunt quemadmodum animo affecti simus. Pythagoras ex magnitudine pedis Herculis,ut Plutarchus refert, assecutus est, quantus ille essct , quantumque homines reliquos amplitudine corporis anteccderet Hanc prouerbium,ex unguibus leonem: quae habent etiana nonnihil comparationis. ideo ad ea quoque pcrtinent, quae sunt ad rem. Ouidius hominem ostendit Ale animalium praestantissimum, quod prona quu
spectent animalia caetera terram,& caetera.
Non veniunt in hunc locum, quae quis dixit, sed vocis sonus: nec illa ego vidi,ego audiui, a vilioritatis enim sunt haec. Praeterca externa inhaerentia externorum sunt signa, ut ignis
celeritas calorem arguit, & aspcctus glacies rigentem es-
626쪽
se aquam testatur. Sunt alia adiuncta: quae capiuntur animo, iuc venitur per externa sed alia tamen fiunt veper illa: velut a leone magis, quam a cane di scerptunem quod ea est sere laeuitia: toxico potuis alique extinctum, quam bubula. Medici ex rerii viribus, aquas edit quis, si in morbum incidat, censent quid. valetudini obfuerit. Huius nationis suntdium non tradendum puero,aut impo olei, mo publicam functionem non cruciendam, Vtiquc ovem lupo.
Abactide Actio sequitur, quae ut ex interiore quadam vi & ingenio
cuiusque rei proficiscitur,ita eam ipsam vim hominibus ostendit.& declarat, ut naturam fontis vel putei, quam inde hauseris aquam. Eodem quali contubernio passionem colloco, quod complicatae ita sunt,ut actio esse non possit, ubi non eli passio,& contra: tum multa actionis creduntur esse quae ad passionem alii reserunt:vt sensus omnes Aristoteles, audire. videre, olfacere, tangere,gustare. Hinc promuntur quaecunque quis secit, dixit, voluit , cogitauit: nec solum intrant acto iam tempore, sed in praesenti,& venturo. Sedes signorum consertissima: conscius sceleris, nam expalluit, fugit, titubavit, odit: nam toriit os , minatus est, indignatus est, torve aspexit. Cicero arguit Clodium insidias Miloni fecit se. quAddixistet triduo illum moriturum qualis vir, inquit vetus verbum, talis oratio. Et Dominus in Evangelio, A fructibus eorum cognoscetis eos. Ex iis quae quis egit qualia agetὶ videlicet sumpto naturae illius rei velut gustu quodam:
unde collecta sunt experimenta natura rerum, esticacia eorum, quae utilia nobis essent, quae noxia. Ex actibus non solum interiora inhaerentia,vires, potentiae,imbecillitas,generositas,degeneratio: Perfectus adamas, nam serro non cessit: Ignavus canis, qui lupum metuit: Bonus magnes, cal Vbe traxit: sed exteriora eliciuntur quoque: Dulce hoc vinum, quod calfecit. Et inter haec numerantur, quae quis non fecit, tanquam in quiete sit ratio aliqua actionis. Conscius,tacuit enim: Robur animi in Tito Annio Milone, φ in iudicio capitali no perturb tur animo, non illacrymetur, no deprecetur iudices. Eadem sunt, sed stili direφικωντα in Publio Rutilio,& Socrate Platonis adde etiam, Ut puto veriora, dc accomodatiora ad formulam exactae virtutis, quae ille persequii tur in
627쪽
olog: a eius item Xenophon. Solemus item dicere, is, quae iple non extruxi si i: Non vis prodesse, saltem suasi qui illa non facit, par sit eum, nec altera facere. it ceu vis quaedam authoritatis debiti officii, de quo siba faciemus. Agamemnon apud Homerum vetat A-cli su nimi & corporis viribus efferri. Dii inquit,huic illa dedi esuperbias iis rebus quas ipse non parast, cti, se lieno beneficio. Explicatius apud Pat una Apostoluncte pie mamis: iid habes quod non accepistit Si autem accepisti, quid gloriaris quali non acceperist Actio quoque actione na excludit : Ne occidat, quando uidem expoliauit. Modus actionis hic expeditur , quomo-o quicque iit actum. Tum pro palsione est qui patitur, nepe personae, aut rei patientis qualitas: ut laetum hominem,&amicum laetum ac bene merentem magistratum, patrem sicut in Propheta, Virga percutient maxillam iudicis Israel. Et Demost lienes inuidiam conflat Midiae, quod in Iacie ab
eo caelus esset,& quidem coronatus. -
Conluctissimae sunt causae actioni mam causa est in pro μη ς' posito a qua fit aliquid, aut propter quam sit. illa efficiens
nominatur,haec finis. Poterat efficies causa ad ea videri, quς ante rem stant spectare:vt finis atque effectum post rem. Sed coluitius fili t haec leparare, in Gnullae causae sunt simul cu ,eficctis rebus, tum percipientur iacilius haec nec est quicquas ericuli,uti postea ostendam, si cadem pluribus interdiu lintocis comprehensa. Causarum alia naturalis est,cuius actionis principium ac vis est in ipsius effect ionis natura: ut ignicaliacere,aqtiae frigefacere aliae quibus sit vis,xtaquet ab igne seruefactae calfacere: lapidi excusso ascedere: sed haec no diuturna sunt, remoto eo quod vim alteri, unumquodque ad naturam tuam actutum recurrit, unde est illud , violenta non diuturna. Dionysius quum matri suae vetulae dissuaderet co- iugium, quotl ipsa vehementer expetebat, leges, inquit, humanas cogere possumus, naturς non possumus mam sunt quς-dam naturalia, quibus non fit vis, ut in cursu vitae. Naturali causae alia quada ratione opposita est fortuita causa, in qua&calus& inconstantia incurrit. Hic malus versus non est Homeri, nam illeest optimus vates: ita est. Sed aliquando poetae doctissimi versus edunt non doctassimos: quandoq; bonus dormitat Homerus,ut Inquit Horatius. Est& caula
628쪽
quaedam propinquior, alia remotior, in quo multa sunt interualla Stanquam gradus videlicet ut quaeque pri ius adestectum accedit, aut longius. In homine primi sui arentes,hinc aui, proaui,& patria in quo est natus propx oua patria parentum, aut illa, in quam est receptus &alcu .
duplicem facit patriam Cicero,ciuitatis & natu pliciuitatis patria sit Roma, naturae Arpinu fatria antiqua quae parcies Vel auos edidit, manta Matria Claudiorum apud Livium. I'atria uideria quatentia genuit,atque educauit, in his reponiturmam si locus sit latum, in iis est, quae rem capiunt. Ex omnibus trahuntur argumenta bonum ex bonis prognatum, malum ex malis unde originem habuit nobilitas.Dominus in Euagelio: Si filii Abrahe. estis, opera Abrahae facite: videlicet no decet filium boni viri malum este. Apud Livium Publius Sempronius Tribunus plebis connumeratis Appiae gentis scedis facinoribus, ostendit, nimi mirandum,si talis sit Appius ille, qui contra
leges censuram retinebat. Et Cicero secunda Antoniana docet nihil fui sie opus Brutis & Cassio cohortatione sua ad occidendum Caelarem, quum illis essent maioribus progeniti. in patria Poenum perfidum , auarum Romanum. Et comparationem habent causae: Non tam similis nepos auo , quam patri filius. Non ita mores induimus cilitatis qua donati sumus,ut in qua nati , & alti : at patriae nostrae mavis
quam parentum vel avorum, non tamen eius in qua educa
ti,ut in qua nati solum. Neque genitores aut patria in solis excutiuntur hominibus, sed multo magis in caeteris animantibus,atque inanimis rcbus, quia in illis plus valet natura, quae voluntate & electione non ducuntur. Leo Europae animo laor quam Africae, hic autem serocior . Adamas in Rrabia repertus praestantior Cyprio. Vua melior Saguntina, quam Parisiensis: melior haec, quam Lovaniensis. Canes, oueS,boues ex hoc ,aut illo semimo optimi, aut pessimi. Et quemadmodum in hominibus, ita in caeteris rebus author conciliat pretium operi, vel detrahit. Versus pessimus,quia Chaerili, aut biculi. Oratio optima, nempe Ciceronis.Acutum inuentum , quia Aristotelis: ut sint qui da
nare metuant, quae non probant veneratione tantum authoris: ut quid aversus Vergilii aut Homeri phrasim in Ciceroe argumeta Aristotellis,pictura appellis:haec enim q nHadmiraretur
629쪽
rudis haberetur specta or. Hinc illud, Malo cumrrare, quam cum alias bene dicere. In remotiori in quibus est transitus,error solet saepe inter- gradibus, per quos rc deduci inus ut rixa causa ca ex rixa iurgia,ex his odium,h:nc pugna, ex hac vulnera caedes: nec semper haec sele ut potita sunt, conse- Causaria quun causae incertae nonii natur: nain aliax cer disseretici ex iis illud est citur, quod subcis subicctuem 2 iae incertar, quae varictatem recipiunt, ut: Non 1 emper feriet,quodcunque minabitur arcus. Non omnes moriuntur, quibus mors est denutiata: ex quibus hae raro, illae saepe aliae plerunque officiunt. L st causa inuoluntaria, quae vi naturae sine voluntate & delectu agit: velut ignis ardere,&calfacere: primi impetus allectuum 1ine ratione aliquo rapi idcirco diminuitur illis culpa, sicuti neque animantes criminamur,si quid egerint ad quod instinctu naturae tuae videntur impulsae:& minus culpamus stultos, quam sapientes, quia minus cligunt: & leges multu agnoscunt primis animi concitationibus. Aliae sunt voli in-tariae,in quibus voluntas & electio habet regnum: ut in homine, in coniecturis quum factum ne sit, aut siet, quaeritur, prima solet voluntas considerari,an voluerit,an volet. Causae adiungitur facultas, quali dynamis,& potentia rei faciundae .Frgo res pro facta habetur,si voluntas & facultas eidem adsint: uel, si alterutrii desit nihil fiet. Cicero de Caesare: N ihil
habet fortuna tua maius, quam ut possis, nec natura tua melius, quam ut velis conseruare quam plurimos. Plinius Tito Vel pasiano : Nec quicquam mutauit in te tortunae amplitudo in his nili ut tantundem prodesse posscs , ut velles, Thie stes in Tragoedia, omnia se ait timere, quod Atreus frater tantum, inquit. potest, quantum odit. Contradicimus, quod est apud Ciceronem : non proderit, quia nolet, nec oberit, quia non poterat: aut ne iciet. Et de populo Romano eiusdem ad Atticum, inium videas voluntatem ciuitatis solutam , virtutem alligatam. in facultate sunt ars, peritia,exercitatio, usus. Idcirco ex anteacta Vita coniecturam oratores faciunt de praeiciati, aut ventura : ut mi intilianus de milite Mariano , Cicero de Marco Caelio,&Lucio Antonio qui locus est apud eos frequentissimus. st . Plato non se quempiam ait reprehendere, quod luderet,
630쪽
sed quod assiuefactione in sibi generaret, quae postea vesinui,
Instrum e tum eodem protruderet. Est etiam in facultate amentum. tum : Verisimilius Remum vomere occisum, quar ladio: quippe rusticis illis vomer magis ad manum: Et unam veneno intercepisse hominem, gladiatorem serro. L ' diquae sine qua non dicitur, ut apud O ti intilianum plous pauperis: in 1 umina iudices quis dii hilatianum
Imputandum,sine quo non accidisset , R sne. Haec quidem de authore siue es 4ctate causa, nunc . Ene: etenim quicquid agit, fincm aliquem 1 pectat, cuius gratia aliqua parata, & quaesita iunt, quae media dici solent: ex sine de mediis cententur, & de eo ipso ex mediis, quod & finem sibi illum statuit,& media propter sinem sumpsit. Ergo de voluntate & facto quum dubitatur, ex sine promuntur argumenta unde est illud Cassii praetoris, qui quum secisset nequis,an non fecisset, inquireret, rogare illum lolitum ferunt,cui bono fuit Z quid emolumenti relaturus crat, si fecisset quid incommodi,si non fecisset existimabat enim homo acutus neminem gratis esse bonum, aut malum. Voluit Clodius Milonem occidere: quod eo sublato versaturum se rempublicam pro libito iperabat:& alia quaelibi praestituisse,ac concepisse an imo explicat in ea oratione Cicero. Non est credibile Ligarium bello volui se se implicare, qui domum spectaret qui redire ad tuos cuperet haec vero per bellum conlequi non poterat. Credibile est Caesarem ultro venisse ad bellum ciuile, qui sibi spem regni a puero secisset, Acupiditatem tot victoriis auxiliet. Et qualitas rei arguitur ex destinatis, non modo ellentia. Sanctum lucrum, quod in eleemosynis consumetum pia patientia, quae pro caelestibus ac immortali felicitate luscipitur. etiam de qualitate eius, qui finem sibi proposuerat: vir bonus, nam haec omnia pati peribus recipiedis extruxerat. Cauta & estecta mutuam sibi
confirmatione praebent.Nam ut cauta est 'clas res arguunt, ita contra effectae res caulas: bona causa, bonum effcctum,& ccontrario eadem causa sinulta estecta,& hinc cande causam: ignis calorem,& calor ignem; quae cum causis respondeant,ad eundem possunt modum distrabui, quo de causis est Effecta. dictum. Sunt essecta naturalia, ut calor ignis: Sunt violenta, quibus adhibetur vis: ut apud Virgilium de opere, diligentia, labore a si duo, qui obcundus est, ut terra aliquid sun-