장음표시 사용
51쪽
lib. 2. c. 3 . de Var.hist ubi & quae flumina, i quibus populis taurinis capitibus sint figurata,
docet. Illud in aquarum strepitu notauit Aristoteles sed .i i .probi. io . aquam frigidam maiorem facere sonitum quam calidam,quod frigida grauius cadat, leuius calida , quippe quae calore rarior sit,& aere permixta. Qinerenti autem an Nili cursus alio auerti posit,respondeo,sententiam esse Ioan . Cantacu geni lib. 4. cap. II.& Ethio-lium teste Antonio Fernando apud Godignum oc. citato , posse , sed ipse dubitat. Existimarem ego posse quidem magnam aquarum eius co piam auerti in aliorum dum intim alueos,de qui-Dus egimus in fine cap. 2 sed non omnino exsiccari, cum multa flumina in illum tamquam depressiorem locum influant.
C Α Ρ v T IV. V o ui Α M de Nili origine eiusque cursu disputauimus iam de ostiis & fine ill lius disseramus. Nilum septem ostiis in
mare procurrere,sicut etiam totidem Danubius, Padus & Indus exonerantur, testis est Author libri de Mundo .cap. 1. Plinius lib. s.cap. 0.SOlinus c. 3 .Strabo lib. II. Ammian. Marcellinus lib. 22. Seneca lib. . nat. qq. cap. 2. Herodotus lib. 2. Pomponius Mela tib i. c. 1.Tlaeocrit.in Europa,
Dionys Aser lib.de situ orbis, Virg. dum caniti Her septem turbam trepida ostia Nili.
52쪽
De natura est incremento NEL O
Catullus Ode ad Aurelium & Furium,
Sive qiua septi eminus colorat quora Nilus. Omitto Statium lib. 8. Thebaid. Ouid.lib. 3. s. p. I 6. Metamorph. Claudianum Epig. de Nilo,& ex Patribus Drogonum Episcopum Hostiensem ser. i.de Passione Domini, & Ioan . Cassian. Collat.
I 8. c. I. Quare miratus sum contra tot, tantosque
viros Hannibalem Rosicli lib. s.lii Pimandrum Mercurij Trismegisti Com. i l .dial. s. c.de Africa scribere,Nilum 1iouem ostiis mari infundi: neq; his contentum,post duas pagellas tria addere; nac. de Nilo ita ait. Delatus in locum qui dicitur Delta, tamquam avenice scinuisur in duodecim suenta quae
descendum in mare I sediterraneum ; cum citati Οm
nes septem tantum legitima ostia Nilo tribuant. Qua in re Nilus Volgae cedit,quae orta ex Sarmatia duobus δc septuaginta ostiis praeceps fertutin mare Caspium. Sunt autem Nili ostia in trigesimosecundo gradu altitudinis poli Aretici,
longitudinis vero gradibus 61. 66. 67.Eorum no mina ex Herodoto,Plinio, Ammiano Marcellino,& aliis sunt haec;Heracleoticum, siue Canopicum , quod praecipuum est ; caetera enim manu facta videntur Aristoteli lib. i. Meteor sum. . capite secundo , Sebeniticum , Bolbitinum, Plianiticum , Mendesium , Taniticum, & Pel lusiacum, quorum aliqua aded magna erant Senecae tempore , ut macia videri dixerit. No-
53쪽
stra iam tempestate tria tali tum videntur digna consideratione , Heracleoticum prope Roselum, Bolbitinum , dc Pellusiacum prope Damiatam, quorum primus & vltimus alueus cssiciunt Delta, quod in circuit in pene trecenta colligit palsuum millia. Scriptit Alexander ab Allexandro lib. . c. 17. Reges Babylonios aquas ea I stro & Nilo inter gazas solitos asseruare ad suam ostendendana potentiam,quippe qui per tot terrarum spatia, di in uias regiones illorum undas aduehere potuerint.
C A p v T V. I L v s adeo aquis abundat, ut scripse Iit Aristoteles lib. 1. Meteor. Nilum&Istruin maximos este fluviorum, qui in hoc mare influant. Inter hos autem excedit Nilus ex Ausonii selitentia clim scribat Epigram q. Illyricis regnator aquis tibi Thie secundus
& Silius Italicas lib. I a. -- ut fumina Nilus. I t pater Oceanus Neptunia caemia vincit.
Idemque lensit Gellius lib. I G. cap. 7. 5 Symma chus epist. ad Ausonium. ubi enim totus simul fluit magnae profusiditatis decem millibus passuum latitudinis. Eidem tu aquarum copia cedunt celeberrimi fluuij,Tygiis,Euphrates,TA'
54쪽
l De natura, incremento Nili. 33 nais, Sc Boriste nes. Quare ex regula Aristotelisi lib. i . Mete Ordum . . c. . necesse fuit, Vt originem caperet ex magnis montibus. Cum enim fluvio -
rti in ortus iit ex vapore in montium cauernis in aquam a frigiditate densato,ut lib. 1 .dicetur, sol lum v cro magnis in montibus magnae S per i amplae caueInae, ac specus possint contineri, sit, ut magna flumina, uti Nilus est,ex magnis montibus , quales sunt Lunae δί Caffatum , uberi &larga vena scaturiant, & capiant initium. Talis tamen ac tantus fluvius Galieni temporibus penitus exaruit, ut scripsit Nicephorus lib. s. c. I9. incitur tamen in magnitudine & aquarum compta ab indo,& Gange,ut testatur Arrianus lib. ec 8. de rebus gestis Alexandri. Vincitur ab Oreliano noui omis flumine , cuius tanta est aquae
abundantia, ut docet Iosephus Acosta, qui diu in ca rcgione vixit,in lib.de rebus noui orbis, Ut in fine ad nonaginta quinque leucas continet leuca passuum tria millia, seu stadia viginti quatuor pateat,aded ut in medio nauigans non nisi caeluna & aquam conspicias. Vnde merito dixit Hieronymus Cardanus este maximum totius Orbis flumen. Vincitur denique,ut taceam de Zaire, de cyuo diximus in fine c. a. ab Argent O litt-uio in eadem Amorica, lii ostio patente ad quadraginta leucas adeo violentus currit in Gl ceat lim, Vt nautae prius quant tellurem ex alto
conspiciant, dulces latices hauriant, ut scriptiti Ioannes Petrus Maiseus lib. h. historiarum Indi
55쪽
les obtineat Nili aqua,ex eo patet, quod dic, scribat Galenus de Ruffus omnibus fluminum aquis anteferendam esse. Et AEtius cum dixisset lib.3.fluuiales 8c stagninas aquas omnes esse malas, unam excipit Nilum aquam , quam virtutibus omnibus dicit praeditam, quod in potu iucunda sit,& dulcis,non diu moretur in alvo, - sitim facile extinguat, nullamque molestiam aD serat,quamuis frigida bibatur,ad concoctionem& digestioncm nt utilis, dc corpus concinnum reddat, robustum & bene coloratum. Etsi AEtiti in eo minus probem, quod fluuiales aquas ma- Aqua las censeat. QS inuis enim concedant pluuiali pluui dummodo,ut docet Hippocrates, silente caelo, Op Vn' ventorum procella, δc tonitruo Ium imtempore petu,ne multas exhalationes habeat raptim col-collccta. te istas,aut quasi incendiis exusta sit, colligatur; quod pluuialis lit tenuis, leuis,dulcis,& conco- facillima,Sole stirsum eleuante tantum quod Aqua dulce & tenuillimu est,&ii nocturna,vel Aqui- sontana Ionia iit, ut monet Theophrastus lib. 1. de cautis QR plant. c. i. 3. . dc 8.siit simul egregie frigida. Item- fontanae,quippe quae adhuc sit pura, Sc reti-
56쪽
immobilitatem, & frigiditatem loci, consuellerint esse limosae,graues & frigidae; & adhuc multo peiores, si puteus sit in vitiato solo, non sub
dio,nec celebri & frequenti concursu agitetur, aut eo aqvice confluant ex proxima palude , aut Aquae vitiata origine. Tum niualibus & si agninis,ut re- niuales iste docet Hippocrates, Cornelius Celsus, Plinius lib. 3 r. cap. 3. Plutarchus lib. de ca istis naturali stisthinae bus. c.s .Columella lib. I .cap. I. Avicennali. a. pessimc Can .sen. 1.3c Leo Bapt. Albertus lib. I o. Archit. c. 6. Ob id vehementer miror Athenaeum,qtii lib. a. cap. 2. niuales & glaciales aquas maxime laudat : recte enim scripsit Hippocrates lib.de acre, aquis 5 locis, aquas ex niue omnes esse malas,8c Galenus lib.3.de ratione victus, eas impedire
concoctionem , cohibere Vrinam , Ventriculo, thoraci pulmonibus ossicere,neruos laedere, conuulsiones, cruditates,flatus, pleuritides denique gignere. Quod docet etiam ipsa ratio , quia frigidissimae sunt, turbidae, crudae,graueS, consum pto quod leue erat,dc tenue,Vt probat eXpcrientia. Vnde Avienus Philosophus apud Macrobium lib. 7.cap. la. q. t 3. L dudum sinquit msse
meo, r aqua, quae obsisa globis mun/m perducitur ad niualem rigorem miiuus in potu noxia sit , quam ex ipsa nive aqua re fluta. Scimus enim quot quantas, noxa epoto niuis humore nasiantur. Ibidemque subiicit Disarius,aquam ex niue resolutam, etiamsi igne
calefiat,aeque noxiam esse,ac si epota sit frigida, eo quod nitialis aqua non solo rigore perniciosa sit sed maxime quod in niuis condensatione tenuissimam sui partem amiserit. Doccique D 1 Martia
57쪽
Nivis v- Martialis lib.6. Epig. 86. niuis usum Vehementet sus in vetitum a Medicis,dum ait, alii, j. S ii'μm, domiNas nities,densiici mentes, pud an- condo ego vos, Medico non prohιbenιe,bibam liquos. & Seneca epis . 78. eundem exprobrans V sum. O infelicem sinquit) aegrum i quaret quia non vino nι-uem Almt,quia non rigorem potiomshae, quam capaci Apho misiuit, renouat fracta insuperglacie. epist. 93.21id tu illam aestiuam niuem non putas callum 1ecinioribus obducere Zδc tandem lib. q. nat. qq.cap. vlt. Videbis quosliam graciles, palliolo scal ue circumdatos, pagentes es aegras,non sorbere solὴm niuem, sed etiam esse, di frusta eius in si phos suos deiicrae, ne inter Esem bibendi morum tepescam. Sitim istam esse putas i febris est, is quidem eo acrior, quod non metu υenarum,nec tu cui e=n cluso dolore deprehenditur. Sed cor ipsum excoquit luxuria nuis tum malam,& ex molis fluido durum atque patiens. Eadem eis Hippocr tis sententia de glacialibus, cum post concretionem nunquam possint in pristinum statum restitui, secieto iam leui eu tentrissimo. qtio dexeo Hippocrates probat, quia si h cme vas certa aquae mensura infusa congeletur, soluta glacie multo rato Or sit,quam esset ante congel.uionem, letiissimo iani ae tenuissmio deperdito. Aristotcles etiam apud Gellium lib. 1 9. cap. s. redde.Scaulam cur huius Nodi aquae' potus in insalubris, telisimque tabem ac morbos viscelibus inieini- 'net, aIndem reddit, quod icilicet subtilior pals r.Iapozet, Iclinquatur autem quod graue est, dc
58쪽
l De natura es incremento Nili. 3
lib. 3 i. c. . Paulus Egineta lib. i. cap. 1 O. Paulus
Venetus lib. i .de gener.tex. 8 I.& Georgius Agricola lib. i. de nat. eorum, quae sub terra fluxerunt. idemque docet quotidiana experientia, cum aqua ex soliua niue aut glacie liquata semper sit turbida,ut notauit etiam Ludovicus Buc-t caserrus lib. I. de gener tex. 11. ideo si nive manusi abluas, non solum non piirgantur ed plurimum insordeschini, & niue campi redduntur feraces.l Qiud ' gube tumores quibus Ligeris, Duriae, dc Olij accolis infestantur,iabniae ab cliquatis niui - bus gignuntur' ut notauit etiam Iulius Caesari Scal.& Andr. Baccius lib. 6.c 16. quod multum erudi 8c terrestris frigidi contineant. crudum' enim resolutioni repugnat, de terrestre frigidum
cum aquea humiditate sese musculis gutturis in sinuans concrescit,&gutturosos efficit. Quod de Plinius sentit dum lib. I. cap. 37. ait, suttur homini tantum or sisibus intumescis aquarum, qua potantur plerum7ue vitio. Errat itaque Athenaeus dum
putat niualem & glacialem aquam optimam esse,qudd siit leuis. Sicut etiam fallit ur, dum arbitratur inae fieri,ut glacies sapernatet aquae; nam
id est ab exhalatione in flacie inclusa,& aliquib.
partibus aeris, quae miscentur aquae in concretione. unde fit ut in dissblutione niuis& glaciei eleuetur quidam fumus, licet debilis sit calor soluens, & minime aptus generare huiusmodis exhalationem. Qiore ea maxime congelari vi-
demus , quae plurimum exhalationis admixtae . continent,ut pluribus docet Albertus lib. . Me - reor. tract. a. cap. s. Buccaserrus libro primo Me- lateor.trach. de niue & grandine. & lib. . trach. 33.
59쪽
&lib. I. de gelaer.tex.ss. Flaminius Nobilis lib.t. lde gener. Cardanus lib. I 3.de Var.c. 7 . & alij, ut lsputum hicili is congelatur quam aqua , & aqua palustiis quam pluuia, &pluuia quam fontana,
aut putealis . vix enim se nubes coegerunt in aquam,cum si superueniat frigus,congelentur in grandinem ; pluuia autem multum habet exha lationis admixtae. Vt etiam herbae quaedam, quae linultum continent exhalationis , si ponantur in aqua,licet modicum sit fiigus,statim congelantur,ex Theophrasto lib.9.de histor.plant.cap. I9. Dioscoride lib.3. cap. I 63. Plin.lib. 26. cap. I 3.&IT. Cardano lib. I 3.de Variet. cap. 63. Et apud nos
vix fit glacies nisi fante Borea, qui est exhalatio sicca. Reperiuntur aliquae aquae omni glacie frigidiores,cum fiangant vitrum,nec postitat contineri nisi vase aereo,& dentes excutiant, ac torminibus necent, ex Agricola loco cit. Cardano
lib. a. de Subt.& Scaligero exercet. quae ltamen ob desectum exhalationis non conge- lantur. & denique necesse sit glaciem mixtam lesse,cum contrarias habeat qualitates, nam &est hurnida,cum humectet,& sicca, cum dissicile terminetur termino alieno; necesse est igitur, ut id sit ab exhalatione admixta. Quod si Aristoteles lib. a. de genet.tex. 2I. dicit, glaciem este excessiim frigoris , loquitur ex sententia Zimarae quoad actionem, cum ob densitatem magis agat,quain aqua, vel certe agit de
excessu frigoris non simpliciter, sed stuper illum
gradum, qui communiter reperitur in aqua no-itia, licet non excedat naturale frigus aquae secundum
60쪽
De natura, o incremento ML 3 A
cundum se. Sed cur igitur non congelatur mare, ex Plinio lib. 2.c. Ios. quod multas continet exhalationes Z An S ipsum saepe congelatur,ut Bal-ticum,& Scythicum nouae Zemblae 3 an ob magnitudine ira,unde etiam lacus a gelu sunt immunes ' an ob perpetuam agitationemῖ an quod in
eo adeo exhalationes abundent, ut iam caleat' ob quam etiam causam non congelatur aqua ardens,ex Cardano lib. i 3.de Uariet. c. 6 . Itaque,ut ad rem nostram redeam , aquae uiales multo meliores sunt, quam glaciales, aut btinae
niuales. Eaedem praestant stagninis N palustri-x quae bus de quibus scripsit Rulfus Ephesius esse peCOp in V, 1imas.Solis enim actione quod tenue &leue est, sursum tollitur,relicto quod graue & impurum
et perpetuoque calore tostum. Vnde facile vermes,& similia quae ex putredine oriuntur, gene rant. Porro inter fluuiales maxime praestat aqua Nili,ctim eas conditiones habeat, quas ad insignem aquae fluuialis bonitatem requirit Hippocrates lib. te acte,aquis & locis, Galenus lib. 3 . de ratione victiis, & sech.3. Apho. 26. Oribasius, &alij nempe quod satis felici caeli aspectu oriatur,
larga Vena,Iilualium, aut noxiarum mixtarumq; aquarum fluxiones quam minimas recipiat,celeri cursu fuat ideoque Solis calore non amarescat, longissimo terrarum tractu, propter quod attenuetur,& concoquatur, ut ex Avicenna superius diximus, cito permeet, & Ventrem non graue t. inlia tamen alueus non ita glarea &masculo sabulo diues est vi non etiam secum limum deserat, necessc est ne morbos generet, Vt aliq