장음표시 사용
551쪽
mur, quum causa facti in fortunam conscretur. Num per en,pam in sortunam reus inciderit: num culpam fortuna pra es scrit. Vtruin is, qui in fortunam causam conseret, expertus autem suerit, ne in casum concideret. Quae suspiciones ex coniecturali causa trahi possunt, quae declarent id, quod per sortunam accidisse reus dicet consulto factum esse.
ρην lentiam ) Quum is qui arguitur, negat aliquid scisse.
In imprudentia quaeremus, utrum potuerit Scire, an NON PO-
tuerit, id quod per ignorantiam se fecisse confitebitur. Num data
Sit opera, ut sciretur, an non. Vtrum casu nescierit, an culpa; nam, qui se propter vinum, aut amorem, aut iracundiam sugisse rationem dicet, is animi vitio videbitur nescisse, non ignorantia. Per constitutionem coniecturalem: utrum scierit, an
ignoraverit: satisne imprudentia praesidii debeat esse, quum
Necessitudinem Vim, sive velimus, sive nolimus, nos C sentem : quum reus defenditur secisse id, quod fecerit, vi qua dam. Ilabent magnam vim Fortuna et Necessitas; inde Prover bium Βιαiου τι ἡ Νυχ η, και ἀυαγκη r GODntum quoddam fortuna et necessitas. Differt autem Fortuna a Necessitate, quod Fortuna est impedimento, ne fiat, quod fieri oportuit; Necessitas autem cogit. In Necessitate considerandum erit, utrum per cui Pam ventum. sit in necessitudinem. Num culpam veniendi necessitudo fecerit. Quo modo vis illa vitari potuerit, aut levari. An is, qui in necessitudinem causam confert, exeertus sit, quid contra facere, aut excogitare posset. Num quae suspiciones exeoiiiecturali constitutione trahi possint, quae significent id, quod necessario accidisse dicitur, factum consulto esse. Si maxime necessitudo quaepiam suerib, conveniatne eam satis idoneam causam putari, quae id sacere compulerit. Loci autem commu- Des in his tribus Concessionis partibus sunt: Accusatoris , quum dicet contra eum, qui, quum Se Peccasse confiteatur, et lamen. diutius oratione iudices demoretur, quo minus iudicii sententiam serant. Defensoris, quum dicet, humanitatem, misericor diam , voluntatem in omnibus rebus spectiari convenire, et, quae consulto facta non sint, ea fraudi esse non oportere. D recatio Συγγυωμ , quum non desensionem saeti dicimus, sed veniam petimus. Subsidium hoc est fragile et miserum. Ne que meretur diei Status vel pars alicuius constitutionis: nam de sinit controversia. In Deprecatione ignoscendi ratio quaeritur ex his locis. A comparatione: si plura aut maiora ossicia, qualu
552쪽
males la , videbuntur constaro; hoc modo: Vir fortis et animosus est , qui pro Populi R. honore ex auctoritato senatus πα- Missima bella gessit. Ab attributis personae: si qua virtus nuttiosilitas erit ita eo, qui supplicabit. A causa rationativa: si qua spes erit, usui futurum, si sine supplicio lis cesserit: si nihil Bb eo periculi nobis futurum videbitur, ubi eum missum sece-πimus. Ab honesto: si ipse ille supplex, mansuetus et misericors in potestatibus ostendetur fuisse. Ab excusatioue : si ea, quae peccavit, non odio, non crudelitate, sed officio, et recti studio commotus seeit. A simili : si tali de causa aliis quoquo ignotum esse dicemus, ut M. Marcello et aliis. A laudabilir si nulla, aut nostris civibus, aut ab aliqua civitate, vituperatio ex ea re suscipietur: ut Cicero pro Ligario sacit, ostendens, Caesari laudi suturum, si eum sino supplicio cum hona gratia dimittati Loci communes huius causae. Defensoris, de humanitate, fortuna, misericordia, rerum commutatione: in quibus versatur Cicero, quum pro Ligario et Deiotaro dieiti Ac satoris, quum his loeis omnibus, cum propriis , tum communi bus ex contrario, cum amplificatione et euumeratione peccato
Ex translatione criminis Hermogenes, πιτέγκλη ut accusatio adversarii: alii, relatio criminis, id est retorsio quum reus id, quod arguitur consessus, alterius se inductum peccato, iure fecisse, demonstrati Sic Caesar apud Lucanum: .
Ille erit, ille nocens, qui me tibi feceri hostem.
Translationem vocat, quoniam causa saeti in personam aliau transfertur. Est autem vel extra qualitatem, ut in coniectura rut in Apologia Socratis apud Platonem, quum accusatus esset, quod iuventutem corrupisset; defenditur Socrates , quod non corruperit, scd potius iis praecepta ethica, quibus vita instituitur, tradiderit: dcinde retorquetur crimen tu sophistas, quod illi iuventutem corruperint: quoniam ακολασiα, tradiderint illis,ot tyrannidem occupare. docuerint. Vel est ita qualitate, quum in adversarium causam transferimus; idque vel in personam vivam, ut in oratione pro Quinctio et Milone; vel in mortuam, ut Orestes caedem matris in ipsam transfert. Disteri ara ustatio a Remotione, quod in Translatione in alium culpam conserimus, in Remotione a nobis culpam removemus, nec alium CDi-. minari conamur. In Translatione tam ab actore, quam a reo
diligenter quaerendum est: Iurene in alium crimen transscra'
553쪽
tur: ut in causa Orestis, primum qimorendum ost, an Clylem cieatra Λgamemnonem per insidias occidorit: nisi enim lautum esse cotistet, nihil Oresti translatio criminis prodorit. An aequo magnum sit illud peccatum, quod in ullum transferatui, at tuo illud, quod reus suscepisse lateatur: ut, uum aequale crimen sit ClItemnestrae, quod ei patrem necaverit, Orestis er mitii, qui ea in occidit. Oportueritne in ea re peccaro, in qua alius ante Pec rit. Turpe uulam et indignum putant magni Thetores, eos consectari imitando, quos apud iudicos improbamus , Si nulla Malebat apud is excusatio unius peccati ci lemnestrae, cur lyse Simiae Committo si oportuerittio iudieium aute fieri, priusquam patris ulciscendi causa supplicium de mutis sumsisset. Quom iactum iudicium non sit do illo eri initio, quod in aliam iransferatur, oporteatuo do iudicium fieri, quae res in iudicium non vellerit. Loci communes tu Transtat uo: Acuusatoris, quum dicet contra euin, qui plus censeat vim , c quam Clyteuanestrae Orestes intulit γ quam iudicia vasere oportere; et ab adversariis percunctabitur . quid sit lutu-Tum , si caeteri quoque do iuduintialis supplicia sumant, quod eos idem sucisse dicat, quos accusat, et dicet: Quial, si accusator Mega faccre Molui et hιiat, si eradem rationu Menelaus Orestem inuemnatum necasset y Defensoris, si proferet eorumpe ali atrocitatem, ut Urestes Clytemuestruo in quos crimen isans turtuPὲ rem, locum, tempus aute oculos linuci, ut ii. qui audient, existiment aut Don Potuisse, aut uou fuisse utile rem in iudicium venire. Eoo remoιione criminis Nit imo. quum eius intentio facii. quod ab adversario infertur, tu alium, vut in aliud dimovetur Id iit hi partito; nam vel in hominem, vel in rem, ob causam
lacu, si vo culpam removemus. Si euusa consuretur in hominem, quae tur, Polueritnct tantum, quantum rous demonstra-ti,t, is, in quem causa consertur. Quonam modo aut honeae, aut sitio periculo poluerit obsystero. Si maxime ita sit, Duin caro concedi reo conveniat, quod oliouo inductu secerit. Ex coui eiurali controvo ia, nuru consulto factum sit, nec no. Ni conseretur in rum, Et haoc eadem iure, ,et omnia, quae de dico si-loditio dicta sunt, erunt consideranda. Ex ω arationc criminis Avm-ασις rei cum re alia quasi compensatio: quum aliquod tactum, quod per se ipsum non sit Probundum, ux EO, Cuius id causa factum cst, defenditur; quum dicimus uocessc iuisbe Murutrum iacuete, ut id, quod
554쪽
feemmua, gallus fuisse sacero. Sic Epaminondas Theianus, quum magistratum imperatorium sibi contra leges prorogaesset, inte ea temporis vicit hostes, ct paravit Thebanis regnum. In En-
tua tameta suis osor, qui eum accusarat, quasi contra leges magistratum tenuisset. Hic se dosendit comparatione, numpo m Iius suisse, agero contra leges et parare victoriam, quam Ol-diendo legi servire. Sic Scipio Fusica , o defendit, quum m tra leges Gracchum interfecerati Additur autum Comparatio in
Concessione; quoniam ipsa per se infirma est, Meoque adit vanda comparatione, quae necessitatem ostendit. Si ex comparatione causa constat, quaeri conveciit, ureum fuerit utilius ex conteutione, hoc est, utrum facilius, venustius, conducibilius. Potuisset dicero Pompeius: Quaero a Pol is , iudices , utrum satius fuerit, arma dumtaxat, an magna clam clude exercitum iamiai,se. Ipsurn ne oportuerit iniussu Senatus populique R. iv. digare. utrum fuerit utilius, uti ultorum fuerit utilius statuendi potestas. Ex chustitutione Coniecturuli, quum, suspicione interpoSita , quare putari debeat non ea ratione factum esse, quo inelius deteriori unteponeretur: sed dolo malo negotium gestum. Potueritus vitari , ne in eum locum veniretur, ne uti hostibus exercitus obsideretur. Hic autem a dysensore ex Eouisario refellatur argumentatio coniecturrilis aliqua probabili causa, quod temere de illo suspicentur homines. Loci communes in Comparatione: Accusatoris, in eum, qui inutilo utili praeposuerit, quum nec statue i, Deo paciscendi Cum hostibus habuerit potestatem. Deseusoris, per conquestionum, contra eos, qui aequum censeant, rem perniciosam utili PruePonit ut simul qua rei siti accusatoribus et ab iudicibus ipsis, quid sacturi essetit, si in eo loco fuisseut, et tempus, locum, rem, dcliberuli otium
, uae conatiliationes ullam secit mentionem de controversia, quae est de ratiouo praemii aut poenae. Cicero laineu de In
vetitione posuit eam sub iudiciali, vel divisit. Iudicialis alia est do natura aequi et iniqui; alia, Praemii eL poeuae. Iudicialis aequi et iniqui distribula ini vi et ius suas; quaxo merito sit
555쪽
enim plurimum iuvat. Locos autem, qui, et conveniant, En morat. Et Locus est, sedes vel P positionis. vel argumentit quo ναμ Per metvhoram utimur, ut ait Cicero in Topicis: Doni , sicut res abdita, ostenso loco, invenitur: ita, quae pro-Positiones, rhetoricaque argumenta in . propositionibus latent, per locos cognoscuntur. Trahuntur loci ab attributis, rebus, negotiis, personis: Et sic qualitas, habitudo, vis, conditio, quae in rebus, personis, negotiis inest, per locos eruitur. Sunt quo duplices, communes Et propriι. Communes trifariam dividuntur. Aliqui sunt principales, vel κεραλικοὶ, nam H άλαια apud Graecos Capitalia dicuntur: et hi sunt propositionum sedes, quia ex illis Ioeis conveniens ad causam propositam trahitur propositio: et in his, tanquam in sedibus quiescunt propositioncs
Controversae : dicunturque communes, quod couveniant et accusatori et defensori, cuiusque personae ratione habita. Alii hii ut loci secundarii, quos alii πρrobatioos dicunt: et illi di-Ctititur urgumentorum sedes, quos nominat topicos: quia exillis propositionibus, quas in controversia invenimus, trahuntur Argumenta, quos locos tractant Dialectici: et illi etiam dicuntur communes, quod nemo ignorat: quia sunt thetici, id est generulus, ad nullum negotium adstricti. Tertio dicimus locos
communes, usurpatione qundam, ut quum per communia amplificamus. Accusator crimina attollit, accendit animum iudieis: dc sensor crimen attenuat, rnovet affectus, miserationem; et hos locos communes habet genus demonstrativum. Λlii sunt loci proprii, qui ex ipsis in individuo negotiis eruuntur; quo D mine accusator suos proprios locos habet, non convenientes du-iensori: et ita defensor proprios. Hermogenes omnem couiecturam in simplicem et coniunctam dividit; et utramque rursus in perscctam, atque impersectam .Persecta est, et duplex, quum persona, et ves argumenta suppeditant, ut in causa Sex. Rose ii, quae αυ πα- γορ 2. habet: et huius coniecturue Hermogenes decem Ioeos Euu-Inerat. Imper secta est, quum vel a persona argumenta te deficiunt: ut, quum ignotus in solitudine occisum scpetiisse deprehenditur; huiusviodi tamen personis rhetores exercundi causa in suis declamationibus utuntur. Hermogenes dicit, coniecturam simplicem. scilicet imperfectam, ex solis persotiis non constare. Vel estim persecta , quum res ipsae desunt. et a solis Personis eouiectura sumitur: ut, Vir sortis moritur, nou siue veneni signis: doini hahet novercam, et cnptivam pellicum, quae se mutua accusant. Hic a voluutate atque facultatu aula arymeutu 1umuit,
556쪽
tur: caetcra i ζο-α. Addit Hermogenes coniecturarum coni unctarum subdivisionem: quod omnis coniectura coniuncta χωτής διπλος , vel est sum v inter CCCHF , quum in media causa oritur nova quaestio, quam per locos omnes perfecte tractari ne- Cesse est: vel est προκατασκευαζομευος, antιcψiata. id est, ante Expedienda, quam ad τα visutiss. et ipsius causae absolutionem vcniamus ἔ eiusmodi sunt dialecticorum προ λλπιι τμοι, quΙbu S τους συι αγισμυς Confirmare Solent. In hac quaerendum eSt, Gχαθικῶς Ov. n Ουκ ov. Vel est συγκατασκευαζομευος , Co ta , quum indicia rei sese invicem mutuo confirmant. Superiora duo qua stiones quidem habuere coniunctas; sed hoc tertium probationes etiam coniunctas habet. Haec tria genera Hermogenes vocat σοχανο ς συνεζευγμυους, quoniam quaestiones habent coniunctas. Exempla omnium sunt apud Hermogenem. Narratio accusatoris Narrationum genera tria iacit Berni genes. Vnum , aemus, a Pl , quum res omissis suspicionibus atque circumstantiis narratur. Alterum, ε κατασπευου . quum pro priis rerum notis, hoc est circumstantiis, rutionibus, cousiliis, signis , suspicionibus, cogi intionibus personarum, res exponitur, ideoque λογικου appellatur. Tertium εχ αυie vocatur, id est narratio illustris et aperta, horum ultero accusator, primo desunsor utitur, postremum ad narratio uis qualitatem pertineti Suspiciones in reiectas Id est, originem suspicionum: ita narrare oportet, ut ab ipsa narratione videantur oriri suspieio. nes, id est coniecturalia argumenta. Interiectas, interpositas. Dermogenes dicit em, ηPis visu -τρχῆς ἄχρι riinis . id est, mrum omnium, quae rem Probabilem Iacιiant, uno in loco conum,ationem , atque comρrehcn1Mnem. Dispersas Non continue positus. Dispersio, quun Durramus singula, sed locis diversis. DiiI strunt hape duo loco tantum : nam interiectio uno in loco circumstantias omnes condensat: dispersio singula ponit sine connexione, κα - χωρυταὀs, ideoque non in uno loco. Simplicem Sinc subiectione causae : non enim oportet do- sensorem causam subiicere, in narratione, clar non secerit, quod ab accusatore fecisse dicitur, sed omnia debet, simpliciter sine adiunctione causae negare. In hac enim nullis opus cst signis, quoia iam factum negatur.
Dilucidam Prohabilem; portim docili latis retinendae, partini ostensionis vitandae gratia , quae saepe ex Obscuri late nasci-
557쪽
tuo; nam, quidquid est obscurum , id otandit nuditorem, quoniam intelligentiae ossicit. ideoque etiam attentionem avertit. Cum attenuatione sus icionis Suspicionem attenuando: quod sit et penitus negando, vel contrarium ponendo: αραιρε υ: quae fit tribus modis, θρυησει, sum σει, πιθαvo . για. Αρυηπις, umati Causae: ut, quum accusator dicit te aliquid fecisse odio aut invidia: tu, non invidia, sed imprudentia secisse dices. Meτά itsi ec sarum transpositior ut: Venisti in eum locum, ut occideres. Non ideo oeni. sed ut amicum ConMenirem. Πιθραολογια. defensis Diolenta; ut: Occulisti fratrem meum, quia sepeli isti: Non sePelisei, quiα occiderim : si enim occidissem, tam diu ibi Permanere non fuissem ausus. Nietά. tine igitur huie probationi saepe subvenit. hue etiam αὐαπο si, conὐersio, referenda est: Omnes, qui aliquem Occiderunt, aut irati aut inimici fuerunt: non autem omnis iratus aut inimicus occidit.
Probabile Probabile dividitur in causam, quae induxit ad
maleficium, commodorum spe, aut incommodorum evitatione tet in personam, a qua coniectura capietur, si res, quae personis attributae sunt, diligenter considerabuntur: ut sunt genus, natio, patria, sexus, aetas, educatio, disciplina, habitus, fortuna, natura, conditio, studium, facta, dicta, consilium, nometaotc. Coniecturae a causis sumuntur, duae : Impulsio, quae sive cogitatione per quamdam affectionem animi, sacere aliquid lio latur: ut amor, iracundia, aegritudo, vinolentia, et omnino omnia, in quibus animus ita videtur nisectus fuisse, ut rem perspicere cum consilio et cura non potuerit, et id, quod fecit, impetu quodam animi potius, quam cogitationa fecerit: ut, Clodius oderat δε lonem: cu iebat igitur eum extinctum esse. Batiocinatio est diligens et cousiderata iaciendi aliquid, aut non faciendi excogitatio. Ea dicitur intersuisse tum , quum aliquid Dciendi, aut uoti iaciendi certa de causa vitasse, nut secutus esse animus videtur: ut, si amicitiae causa quid iactum dicetur : inimici ulciscendi, gloriae, pecuniae, aut alicuius retineudi, augendi, et horum similium causa. In causis autem quaeritur, Dum quod commodum maleficio reus adquisierit, num honorem , num pecuniam , num dominatiotiem, num aliquam cupiditatem aut amoris aut huiusmodi libidinis voluerit explere. Auttium quod incommodum vitarit, inimicitias, infamiam, dolorem, supplicium. Probabile, Graecis πιλυοτης, Per quod probatur, re expedire peccare. Dividitur in Causam et Vitam. Causa est, o τού ποάγεικυς αἰτιον, qua quis ud lacinus excitatur. Et inter
558쪽
causas praestantissimae sunt Frnalis et Eseiens. Finalis vel in bonis rebus, τῶ, ἁγαθω9. comparatio bonorum: quam hi spem commodorum appellat: vel in malis, ut αποβολὴ τωυ κα-ω, itatio malorum: de quibus Aristoteles Rhetoricorum lib. II. Essiciens etiam duplex est: bona, ut spes et cupiditas consequendi: mala, ut metus aliquid evitandi: hic eum illa seinper est coniunctus. Vita, βίος 'γομπο si nam, sicut naturalium rerum experientia saeuitates docet; sic et hominis actiones, qualis sit eius vita et auimus, Ostendunt.
Eam uehementer extenuabit Valde tenuem faciet: ut Teucer accusat Vlyssem , invenissem cum gladio cruento in silva, ubi mortuus erat frater; in qua re negabit sactum Vlymes, si poterit ; sin minus, dicat, oportuisse eum habere amna transeuntemper loca periculosa ; et si dixerit Teucer: At eras Aiaci inimicus gladiatorius, respondebit VIrsses et Non magnαm admodum inter eos fuisse inimicitiam. Vt ad eam causam Peccati Esset enim inutile et ridiculum,
et noceret accusatori, si, quum arguit reum homicidam, pro argumento assumeret mollitiem suam: vel, si accusaretur adulterii , opponeretur ei bellicositas.
ollatio Graecis sirictio ie. η αυτ αετασις. quae est Comparatio, et personarum inter se quasi quaedam examinatio. Inquirit enim, ad quam personam lactum proprie pertineat: duasque habet Partes, εξλασιου , accusatoris, et αυτεciτασι v. defensoris. Posuit CouIationem ante signum: nam in hac signum comprehenditur. Signum Non is σημεῖοs, sed mρποις, id est ea, quae eum negotio coniuncta sunt. Signum autem est duplex, oenum et erisimile. Verum, si mulier sit praegnans , verum est, eam cum viro concubuisse. Verisimile, ut de Aiace, quem occidisse ac-Cusatus Vlysses, ex signis iam dictis. In partes sex γ Quarum una deficiente , non bene probatur.
559쪽
orgumentum ramis, , firmius et vehementius, quam Signum, et est probatio signis plena : si propria et nec Saria, τεκμηριοὐ si quasi propria, likὀs dicitur. Certioribus Firmioribus: quia primae figurae argumenta Certiora sunt, quam secundae: et universale certius est particulari, aut eo, quod multas habet exceptiones. Signa Nam signa suspicionem et coniecturam Essiciunt, atque sunt in iis ipsis causis quasi tacita crimitium testimonia et graviores confirmationes.
A pprobatio , συγχαταθε sie, θωες η μγχος , vehemens Confirmati qua utimur, suspicione confirmata signis , argumentis , consecutione. De Inventione: APProbatio est, Per qtiam id, quoabreviter quaesitum est, rationibus assismatum probabilius et ventius sit. Ad extremum Hoc enim cuilibet partium pracdictarum non contingit. Vel quia duplex est approbatio, vel auge udo, volprobando delicto: nunquam vero potest augeri, nisi prius sit Probatum. Vel quia, postquam est probata propriis urgumcutis,
tunc tandem sumetidi sunt loci communes. Accusatoris Graeci, πώροις λέχυουι, locos inartificiales j qui fidei iaciendae sucultatem pracbent, et extra CauSam Sumuntur. Dofensoris Nam accusator saevitiam habet Propositam, de- sensor misericordiam iudicis. Igitur accusator primum communi utetur loco Moi, malorum misereri non oportere: deinde α, ζεσει. amplificatione, quae saevitiae causa est essiciens. Defensor autem primum misericordiam captabit, indicatione rerum miserendarum : deinde utetur , criminatione adversarii: nccusatorem Calumniis agere, non veritate causae niti : non enim seinper misericordiam move ut res miserabiles, nisi innocentia appareat rei, quae ex salsa accusatoris relatione demonstratur.
560쪽
A testibus Testes , Graecis απι ρκ. qui et ala accusatore et a reo dari possunt: et ille quidem pro testibus dicet, a quo
Producuntur: contra testes vero is, coutra quem producuntur. Duo autem in testibus speetanda, persona et Oratio. In persona au-etoritas est et vita, auctoritas bona hominis existimatio est, ab aliqua prosecta virtute: quae vel aperta est, ut civilis atque militaris; vel occulta , ut intellectus , artes, scientiae. Vita vel tun,is et infamis est, vel honesta et sine crimine transacta. Iuoratione testium est constautia, vel contra.
ἐφεύρνnt; est enim inquisitio sceleris, quae sit explorando per
Ab argumentis et signis Argumenta et Signa duplicia sunt; nam vel sunt αMtγκαῖα, necessaria, quae in coniectura dicuntue τεκμηρια, id est propriae rei notae, quihus adversarius resister non potest. Vel sunt ε δομα , και σαμ ita, probabilia, de quibus hae sitari potest: quae singula, et seorsum posita, firma nou Sunt, sed conivucta in concludendo valent. Horum etiam diversa est tractatio; nam ab argumentis accusator dicet, qui sua unum in locum condensabit: contra argumenta delensor, qui ab accusatore coniuncta atque condensata distrahet, ut reprehendero singula melius possiti Tractatio prior habet primo αυξησis: minus enim magna et probabilis res ita explicanda est, ac si maxima , atque necessaria esset. Deinde σύγχρισι, . Plus signis et argumentis credi oportere, quam testibus; id enim, quod verum est, ut sunt argumenta, atque signa, seinper est uniusmodi: testes autem corrumpi posse, vel pretio, vel gratia, vel metu, vel simultate. Pecunia sacile avarus eorrumpi potest propter cupiditatem , qua a natura flagrat, pauper vero, Propter egestatem: est enim auri sacra fames. Cratia est, bene vosentia erga eum, qui plus Potest, quam nos. Metus est, erga eos, qui sunt superiores, ut divites, nobiles, et qui sunt in magistrata; a quibus vel honum, vel malum inserioribus potest contingere. Ita nietus potentiam respicit, ut bene MCntiam gratia. Simultas cst, privatum odium et iuvidia, iu-