장음표시 사용
571쪽
I. veteribus. ss. de puctis; l. quum quaevitur, lT. de reb. diab. Caeterunt, si nihil illorum prue ferri possit, utpote quod dispositio tota sit ambigua , tunc res vitiat, Deutri stabitur, rei ieietur totu ui; et incidet tu asystaton ambigui; et ita intelligendi loci, iii l. duo sunt Titii, T. de test. lui. et in l. in ambiguo, si . de reti. dub. Ambiguum, Graecis uesiβολία dicitur: ea est, quia
το ὀκmis eSt σαλλαμον, quando scriptum in duas aut plures sententias trabi potrat: παυ δε το ρητει teti η γεγραμε νυν, ἡ αγρ γον et quare per scriptum tutelligenda sunt Ct deorum oracula, et prudentum respousa, ac pronunciuta. Huius status tria facit capita
An sit ambiguum, explicationem ambigui, et qualitatem inlinitam. Deitium addit reprehensionem eorum, qui nimium curiose de loeis dialecticis hoc tu loco praccipiunt. PDDuum sitne ambiguum Primu ui caput est ἡ ieitin ιιι amfiguum, de quo diligentissime praecepit Aristoteles iuIOPicis, περὶ vias ποσαχοις λιγου Bν. s. ua in quaestione, si fieri poterit, utraque pars ostendet non esse ambiguc scriptum, pro- P te rea quod omnes in consuetudine sermonis, sicuti soleant cxverbo uno, pluribusve in ea sculautia, in qua is, qui dicci , accipiendum esse, demonstrabit. Deinde, quo modo scrptum rasci Alterum est, η τρύ ντίρουκόαου iκρασις. C Uoitio Glterius legis, qua ostenditur, Dullam esse ambiguitatem: alioqui sic scripturum suisse legislatorem, si ita, ut adversarii interpreta utur, voluisset fieri. Fit autem Laec explicatio mutatio De vel verborum, ut: Mea bona do Cunctaleonti; vel collocationis, ut: Mea bona cuncta do Leonti. Deinde, id quod uos interpretemur Tertium est ποιο et θρυκἡ . qualitas insulta, quae duplex est: πραγματικη , negotiali , Poss sieri: et L riis λο , absoluta, lioneste ut recte sicri Posse. Lex,
mos, natura, bouum, aequum , Sub honestate compPEhenduutu P. Tractanda est haec qualitus σ κcisti, qua manifestum sit, nullam esse umbiguitatem: dum Ostenditur, adversarii interpretationem nec posse , nec honeste posse fieri : quod his verbis dicit: Quoia a Mersarii tulerρretantur e contrario: uec esse ambigua crotum, quum intelligailia', utra sententia Mera sit: habet cuim sua litas ista primum G οἰκ in D,: quae enim Concessu nou su ut,
illa sieri minime debent. ut, qui arbitranι- Reprehendit nunc . quasi occupatione quadam, eorum erroreui . qui orutorem dialecticis eligiti prae C 'Plis adstringere volunt, a quibus stratorem avocat; Est cui muti Suum tuter oratoris atque dialpctici disceptatiouem discri-Djsiligod by Corale
572쪽
men; hic enim certis est adstrictus legibus , quaa nimis sunt angustae: ille vero liberior est, nec se vinculis dialecticorum constringi patitur, quia vulgo loquitur. nt, qui Exponit hic quamdam Graecorum de ambiguo
sententiam, ut eum consutat, utpote initius necessariam; Damai bitrati sunt Donuulli , huiusmodi quaestionem non posse siue cognitioue amphibologiarum tracturi : quouiam ambiguum ver- scitur in amphibologicis, aequivocatioue vocabulorum, quae traduntur a dialecticis. Onines enim illi Ratio ab inutili. Forte autem ea significat. quae ab Aristotele i Eleuci Oruui, cap. 5 tractuntur, ubi tres modos amphibologiae iuveuias. Primus, quum dictio vel oratio principaliter pluca significat: qui modus est iurisconsultorum ἔDain verba uequivoca, ut Quinctilianus te. tutur, in testamentis
Laepe occurrunt; ut, Legia it taurum. ambiguum, servum nu,
au tumetitum velit. Alius Est incidus, si vera significatio tran- Sumatur I ut Litus arare . ex eo enim in i um civili nihil ambigui inseretur, ut sole ut Logici sacere: quia ex trausiaticiis usurispationibus quid iuuat ad veritatem inferre uesas est, argumento I. illicitas, j. i ii. du o. s. praes. Et hunc modum hic removet, quia post verum Sigui ligatum, transumta sui tetitia non recipitur. Tertius est iu us, ubi dividuntur cis uiuii eta : et e diverso et ut ubi dictio simplex certa est, coniuncta dubium facit. Fos Iluuc modum itu recipimus, si possit flexu votis discerni. Exemplum est in I. Pupillu4, in tertio responso T. de auet. tutorum , ubi dieitue : Pupilliam tutori obligari in quantum locvletior. erbum enim Naturaliter scpis ri, vel contiiugi Cum superioribus vel sc quoutibus potest, quod flexu vocis discernimus. Et coniungi debet aptius cum sequutilibus, contra quam alii Putarunt. Ciseterum, si ex utroquE divisim vel coniunctim in. tellecto , setilentia in se uere iudiciali cogere non possit, id amphibolon respuentes, logicis relinquimus. Potest autem hoc ituri dupliciter: aut, quum una dictio dividitur, ut, Cor Oiuum, ι iamus, In gemuet: qua duiuot illimus dicit esse ineptas cavillutio ues, ex quibus tam eis Grucci id est, sophistae controversius struxerunt. Aut, quum dictio divisa simplieiter veritati nititur, coui uncta amhiguum fugit: ut . Scire si eras: dubium, an Illurne sciant, an ullus literas sciat, ii L Aristo tu es eodem loco tractat. ltum aliud: Putas quou quis νιdet id Miuet : ampli ibolon est, in verbo Id Miust, quod sub accusativo, vel nominativo, uiui, clivi vel separati tu tutelligitur : quo genere est μοιοι rite,
573쪽
sedentem. ambulare. Huiusmodi ineptias, tanquam in nihilo utiles, uegat lito esse recipiendus.
Cum d finitione Causa constat ex desinitione , quum in controversia est, quo nomine factum appelletur: vel, quum aut devocabuli interpretatione contenditur aut quid sit res , quae in disceptationem venit, quaeritur. Quatuor sunt praecipua Capita
status definitionis ,---tως: Videli et, ορος, προτὶκοις, αυ- θορνταός, αυα- un. Primum enim nostram definitionem ponimus: deinde adiungimus factum, et ad definitionem nostram neco modamus: delinitio maiorem, minorem continet. Tertio loco ανθοοισαῆς, definitio contraria adversarii ponitur: huius loco oliquando σmnis . . ratiocinratione utuntur oratores. Post ncmo αγασκν η . delinitionis adversurii refutatio sequitur, quae isti Hi is habebit: nam ostendemus, definitionem eius esso contra leges,
ius, et aequum: ideoque illini adversari rei p. Placet hoc loco duo investigare. Primum, quod delinitionis genus hic tractetur. Deinde, an definitionis status sit legitimus. Super priore illo
est sciendum, duo esse delinitionum genera: unum Ex genere et differentiis cotistat , quod dialectici tractant: in quo tamen ii omine diffferentiae non puleg veras rerum disserentius te asse- qui , quae a nobis cognosci non possunt, nisi sorte in homine: Caeterum usurpatae sunt, ne usu receptae: nempe, quod verborum ambitu et circuitu veras dii serentias circumloquimur, ut
gnunire in vulpe, hinnire in equo, et ita de aliis. I ii co delinitionis genere praeceptum certum traditur, ita clesiuitioncm committi cum definito , ut deliuito conveniat: et vicissim deliis Diti vis se ultra desinitionem non effundat. Aliud est genus evagati iis , in quo qui desinit, sese ad praecepta dialectica adeo non adstringit, ut, sive describat, sive definiat, aliisve verbis retii dilucidet, dum vis rei, vel Dominis, vel iudici, vel auditori cognita fiat, delinisse dicatur: tit testatur Quinctiliatius lib. xl l cap. 4, qui dicit, linitionem rei propositae propriam , dilucidam, et breviter comprehensam enunciationem. Prius illud genus Dialecticorum in iure civili, et tu Rhetoricis raro tractatur: ud eus enim ungu4tius, ad ea septu, quibus se Dialectici
574쪽
eoncludunt , quam Quinctilianus semitutom nominat, in causi. vel dicendis, vel decidendis non adstringimur : quando nece,so est, circumferre oculos, et quasi omnes rerum angulos Per quirere, ne definitum a definitione, vel liaco ab illo excedat: quod disputaturis, quam causas acturis , est commodius : siquidem hi adnituntur, qualiter iudicem persuadeant; illi, quomodo et vincant, et vinciant. Hoc sentiens Ulpianus iuriscon sultus dicit, omnem definitionem in iure civili esse periculosam, Et ex modico subverti posse. Quod Accursius quum non intellexisset, Inulta extra propositum miscet. Sed et Quinctilianus lib. III cap. S putat, nihil in universum finitione comprehendi posse. Iuris perito igitur, et oratori sulfecerit, si rem ex po- stcriore definitionis genere finiat, securus, quibus verbis, dum commode et proprie, ut iudici res controversa innotescat: quod aliquando ex causis desinimus: ut quum dicimus, panem esse, qui ex farina et aqua in sornace coquatur: item, lihertinos esse, qui ex iusta servitute manuinissi sunt e sic peculiunx esse, quod dominus servo dat negotiandi causa. Item a partiariueollectione : sic Imperator desinit ius scriptum esse, legem , Plebiscitum , senatusconsultum, constitutionem principis, responsa prudentum : Inst. de iust. et iure , f. scriptum. Item alialiis quibuscumque accidentibus desinimus: ut civitas est multitudo collecta ad civilem conventum, legibus, et moribus coniuncta. Sic Dolum malum definit Iurisconsultus esse calliditatem. fallaciam , machinationem ad circumveniendum , sallendum , et decipiendum proditam, l. i is de dolo malo. Et, ut quiddam addam lihentius , definitiones in controversiis saepenumero a factis et a relictis sumuntur: nam accusator definiet rem ab iis , quae reus seeit , e regione defensor ab iis , quae reus reliquit: ut accusatus sacrilegii , quod vas argenteum ex templo sustulerit, furtum quidem commisisse satetur, sn-crilegium negat; hic a factis definiet accusator, sacrilegium
esse, de sacro etiam vasa privata fraudulenter surripere et reus quum negasset, se quidquam sacrum attigisse, sed ea omnia, quae sacra erant, intacta reliquisse: iam a relictis desiti iet, sacrilegium esse, rem sacram n sacro surripere: si quidem, quia rem sacram reliquit intactam, a relictis definivit. Sic in summa totam vim et potestatem vocabuli nd nostrae causae commodum comprohendit. Quod adeo verum est, ut aliquando i inpertinenter a litigatoribus definiatur , quam nominant violentam destit
ilouem : ut, si aeger ille, qui in navi deserta permansit, sic Disiligod by Corale
575쪽
Astsniat: Permanere in navi, quam eaeteri deserunt, nil illiu Iest, quam conservure navem: quae violenta est definitio. Quamvis ergo Rhetoricis et Iurisconsultis latissimus sit definiendi campus, hoc tamen porpetuum est delinitioni, quibuscumque verbis nuncietur, ut verba faciant rem definitam differre ah aliis. alias frustra deliniremus: sicut Plato , qui dicebat, hominem esse bipedem, sius pennis. In cuius auditorium Diogenes immisit gallum deplumatum, dicens hunc esse hominem Plutonis. Hoc
est, quod Quinctilianus dicto loco dicit, impugnari definitionses
tanquam imperfectas, si rei natura non ex iusto explicetur.
Quo nomine reprobatur definitio Servii iurisconsulti super dolo malo, ut d. l. I, M. I ff. de dolo malo. Sed nunc ad aliud, quod promisimus , revertamur. Status definitivus an sit legitimus, an status proprius et principalis; hic inter legitimos ponitur. Cicero tamen in Rhetoricis, quum quatuor deduceret status ; an sit, id est coniecturam ; quid sit, id est definitionem; quale sit, id est, quo genere, hoc est iuridicialem; et quo modo
petatur, id est actionem; posten negavit legalem esse ullum statum. Quinctilianus tamen lib. III cap. 8 duos status posuit, legalem et rutionalem et sub rationali comprehendit quatuor constitutiones vulgatas. Et ita neuter desinitionem sub legitimum statum complectitur. Et certe, si veru in admittimus, definitivaeonstitutio inter legitimas adscribi iusto non potest: definitivus enim status quid res sit, quid nomen rei, tractat. Legitimus status, tantummodo ei nititur, quod lege scriptum est.
Quod si ulla in legitimis statibus definitio incurrat; tam ori
principalis controversia versatur super scripto : et quae definitio incidit in verbis Iegis , fortasse tanquam locus incidit, Nota tanquam principalis status r utpote quod ea desinitio nomen dubium aperiat, non Iegem explicet. Quinimmo in omni statu, qui controvertitur, incidere desinitio vorbi potest; et saepe in sequentibus audietis. At propterea desinitionum Eiusinodi status partem dicere absurdum est. Denique definitio quum do scripto legis nunquam quaerat, quo modo erit status Iegitimus, cuius omnis vis est, disceptare super scripto 'Accedat novissime, quod definitio non a loge trahitur, sed are, a nomine: at, statu in legitimum a lege trahi, Don est ignotum. Et haec est veritas: quae et Quinctiliano placuit, et Ciceroni in libris de Inventione. Sed , quando inter legitimos status ponitur hoc loco, quamvis parum pertinenter. so quamur
huue ordinem. Ilis itaque praemissis, iam ad statum infinitivura
576쪽
mmdamus. In hoc statu principaliter de rei definitione quueritur: qui tune oritur, quum post accusationem reus, licet sactum con licatur, nomen tamen facti negat: iam enim quaestio et iudieatio est, quid sit id, quod laetum esse coneedimus, quove nomine censentur: ut sacrilegii accusatus, quoa vasa ηrgentea ex templo sustulerit, satetur so sustulisse, scd sacrilegium eqse negat. Quo in statu praecipua controversia est utriusque liti gantis, definire nomen, ut ad sunm uterque commodum, ne cusator a lactis, reus a relictis definiat: doindo per locum nratiocinatione nitor alterins definitionem impugnκhit et qui locus commodissime ex iis , quae antecedunt. quaeve consequuntur, et item per alia ad rem pertinentia argumenta colligitur. Accusator enim in nostro themate colliget, nihil in iste se dilior re
sive sacrum, sive privatum auferatur, dum locus sacer sit: quum utrobi ine animiis Iocum sacrnm contaminare volentis arcemerit,
deorum contemtus intereurrerit, loci religio profanata sit , quem venerari. Non violari, Oportuerit; nam Religionem n relinquendo diei, te latur Agellius. Iairi et si privata etiam ex loco snero auferre sirio sacrilegii crimine liceret, congequeri' eqs t, ut ri mosecurus rem sunm templis ausit committhre. Et, quam aedis sa erae veneratio hucusque tutelam praebuerit, in rapinam . in Praedam converti ete. Reus vicissim crimino sacellegii thneri dicet eum, qui sacra legat, id e t suretur: sese nihil saevi, sed rem privatiam surripuisse; verbis si me oporter : negare fi vel Deos contemsisse , vel loci religionem viola sρ , qui nihil sacrum attigerit: grave id futurum, si alienis, et impertinentibus criminibus quisque ex stomacho reum peragat: unde stirti appollatione saerilegium comministi calumnia sit; non esse se tendas huiusmodi a censationes: iam enim miseeri crimi a , mi- secti poenas, nihil ODdinatum relinqui, si sta licentia accusat rihus permittatur. Ius civile hoe casu esto sub cribit: rinm Imporatores Severus et Antoninus Cn sis rescrip erunt, eum, qnieem privatam ex saero abstulerit; surti teneri, nori saerilegii ti. Divi, it . ad I. Iul. peculatus. ctum iug Canoni eum aliter
decidit i 7 q. 4 cap. Quis inis.
Quaeritur in tran lationiluis Controvorqῖa ex translaticin ρο , quam iurigeonsulti Exce tionem vocant, nascitur, trium Rut tem pus disserendum, aut accusatorem innianduiti, nut iudices mutandos reuq dicite ut, si quis pectitatus, hoc est pecuniae publicae surti, accusetur, quod vasa nrgentea publica do loco privato sustulerit, potest, quum definitione prius sit usus, quid
577쪽
sit Furtum, quid Peculatus, dicere, secum tarti agendura .
non Peculatus. Translatio, παιαγραρη, versatur Circa Retionem, petitionem, exsecutionem, modum, tempuS, locum , legen ,
accusatorem, iudicem; cic. Vel Enim is agit, petit, aut exsequitur aliquid, quod non oportet; vel alio modo, hoc st, distendi ordine : ut pro Quinctio Cicero consequitur, vel alio tempore , vel alio loco, vel alia lege: quorum passi iuapud oratores nota sunt excinpla: vel alio quaerente , hoc est iudice : vel alio agente, hoc est accusatore. Quae Omnia legibus et moribus, aequo et bono reperientur: quae sunt status qualitatis. Fuere nonnulli, qui negarent Translationem sta tram esse, quod nunquam eo in genere super
causa principali disceptetur, sed velut in causis incidenterveniat ; nam ad causae iudicationem quid attinet controverti , nn npud consulem , an apud praetorem agi conveniati' et ita de similibus. E, diverso alii statum csse principalem de sendunt , putantque magna eos obvolvi ignorantia , Quinctilianum intelligentes qui inter constitutiones non ponant , quod propriis Translatio locis explicetur, ot propria iudieatione termitietur. Nos huiusmodi opiniones conciliari posse putamus , si gcnus constitutionis attendorimus. Si enim constitutio ad
ipsius causae controversiam reseratur , quae ex primo conflictu intensionis et depulsionis constat, tunc vere Quinctilianus docuit , translatiouem non esse statum, quia nota per modum principalis actionis, sed per modum Exceptionis in controversiam incidit. Cauterum, si statum ex iudicii et litis contro ' versia , quae propter exceptionem incidit, dimetiaris, iam alia ratio procedit ; translatio enim, etiam si per exceptionem in iudiciis veniat, eatenus tamen status est, quatenus propriis locis explicatur , et quum incidit , suspensa causae principalis controversia , quaestionem et iudicationem ad se trahiti Quibus
Consequens est, translationem non magis esse sub statu legi
timo, quam sub coniecturali , vel alio statu; quando exceptio translatoria in omni statu incidit; ut defendi nullo iure hici possit, qui inter legitimos connumerarit. Est autem translatio, ad causam principaliter intentam opposita reiectio; qua desinitione apparet, recusationem , de qua supra, a translationa prope in nihilo differre; est autem duplex translatio, persecta et impuriacta; sed non videtur haec ab illa differre, nisi quod
Ιiuius loci sumuntur a circumstantia, illius a circumstautia nori, oriuntur; si quidem utraque translatio parem habet esseclum; Duiligoo by Corale
578쪽
utraque en in pcrimit, utraque differt. Dissert autem iudicium , quae dicitur exceptio dilatoria: perimit vel iudicium ,
vel instantiam, quasi dicitur exceptio petemtoria. Itaque, siqua est differentia inter utramque , ea est, quam diximus equod loci illic absolute, hic ex peristasi fluunt. Igitur persectae translationis loci a lege sumuntur, a moribus, id est consuetudine, a pactis, a rebus iudicatis. A lege. Finge minorem lege prohiberi, ne sine curatore stet iudicio. Λgit ad fundum illinor. Iam reus translatione persecta se tuetur, quia ex lege scripta minorem rcpellit ab agendo. Ipsa translatio differt, non perimit iudicium. A morihus, omnino paribus exemplis niti sessumus: quando consuetudo est lex non scripta. A pactis, idest a conventione. Finge Creditorem mecum fecisse pactum , ne unquam debitum petat, is postea petit; iam ex pacto ab actione repellitur: quae translatio perimit eausam vi exceptionis, obligationem non perimit; quae tameta sunt subtilia, et iure civili sustus tractatitur. A rebus iudicatis quoque fluit translatio. Finge te Succubuisse per sententiam , quum navem a me petieras ; tu iam tabulas navis petis; iam repelleris translatione persecta, per IO- cum a re iudicata a non potest agere ad tabulas , ad partem , qui in toto succubuit per sculentiam ; l. si ex toto , T dc exceptionibus rei iudicatae. Ilaec translatio etiam perimit et enecat iudicium. Imperfectae translationis loci a circumstantiis Sumuntur, absolute non consistunt; puta a loco, causa, quali tale , tempore et persona ; et dicitur ideo imperfecta , quia Disi extra sumeret adiuinenta a circumstantiis , in sese fragilis esset. A loco ; ut si citatus ad locum pestifcrum , negat se Comparere propter pestem posse , vel propter pericula. Ilaec translatio nihil efficeret, si loei periculo non adiuvat et ur. Sic si iudex privato loco sententiam larre pergat, negas alibi,
quam in tribunali, sententiam te suscepturum. IIac translatione usus suisse videtur Cicero pro rege Deiotaro , ubi conqueritur, non decere coram Cuesare causam dicere, sed in hasilica, in foro. A causa sumitur locus, ut si causae natura sit eiusmodi , quae non debeat timctari coram minore iudico, sed coram iuniore. Quincti liatius dat exemplum do fidei commisso, si hoc petatur coram prae toro nam a Consule, vel coram consule peti debet; quod tunc sortasse poterat verum esse, sed iure civili cavetur, fideicommissa coram praetore peti. Et in hunc locum puto includi exceptionem sori , quum quis forum declinat. A qualitate ; hic locustasius et late patet; nam omnis ineptitudo Iibelli tu hunc lo-
579쪽
cum venit; item et ordinis perversio, deformitas processuum: ut, si pelas decem causa mutui, et tamen erat depositum. Si contra plures coniunctim agas , quos separare debueras ; qui est etiam locus recusationis. Ilum, si libertus patronum, discipulus praeceptorem, subditus dominum, filius patrem, sineven in in iudicii in vocaverit, vel famosum iudicium contra eum iustituerit; tunc ni, agendo repellitur, quod modo et quali into in Ompotenti egerit: in quem locum multa includi po sunt. IIaec translatio perimit instantintra, non iudicium, vel causam. Α persona locus translaticius sumitur , quum persona litigans impugnatur, tanquam non apta; ut, qui niterius nomine
exponitur, qu rim nec tutor, nec curator, Nec procurator sit.
Ilae tranglatione usus ost Hannibal, quum quidam bellicarum rerum expers apud Antiochum de bello disceptaret; nam eum reiecit Hannibal, tanquam non nptum. A tempore; ut, quum arguitur aliquis illicito tempore rein patrasse. Sic, qui adulterum occiderat ex intervallo, in soro sorte , vel in templo , occusatus homicidii, si se defendat ex statu assumtivo, ex relatione criminis, quod adultorum occiderit: iani transIaliona imperfecta urgetur, quod non licito Ioco eum interfecerit, nec licito tempore ; poterat enim domi suae, et in flagranti crimine, non ex intervallo, vel in foro , arat templo occidisse. Item, qui contradicit sint ut is nostris, postquam erecta sunt, repelletur; quod alio tempore debebat, antequam erigerentur. Sic olim trinundino, hoc est trihus nundinis promulgatae sunt
leges, quo tempore licebat contradicero; quast didicimus ex Varia Pone Halicarnasseo , et ex prima Philippica Ciceronis. Quae de tempore diximus, etiam de loco exaudite; nam possunt argumenta sumi a tempore ad Iocum , ut dieit Iuriscons. in I. vinum , T si certum pet. Advertendum est in his, quod status translatietus per locum a tempore, et a Ioco dupliciter intelligitur; aut quum occasione temporis et loci ex lege nitimur,
tunc dicetur perseela translatio; aut quum utemur tempore et loco; tanquam circumstantia extra Ruinta pro adium nto , iunci dicetur imperfecta translatio. Tempns et locus, ex quibus lex fundatur, nullam tacti nec implicat . nee praestat conversionem, ut lex est: Possessor pacificus decem annorum dominus csto. Finge: actor tandum petit per me decem annos P Me sum: ego eum repello lege, quia ex Ieg ia in factus sum dominus ; hic non confiteor, te alias esse dominum . si
non decem annis possedissem: non sumetur argumentum a a
580쪽
contrario sensu, sed simplieiter legi nititur , in quam fundamur e et non in tempus. In causa ratiocinali Ratiocinatio σι γισαος a Graecis dicitur: llic eam vocat causam rationalem, quae est rei non scriptae ex aliis scriptis contemplatio ne consideratio; est senim παπις λογικη, quae est extra scriptum. Partes habet tres ,
habet duo; unum est: Quod ualet in re maiori aut pari, il- Iud neque in minori aut impari valebit. Σ κριτον triplex est; quum quaeritur, an comparari possit res ea cum illa re, de qua agitur; deinde, an coniungautur, ut maius atque minus: hoc est, an sint similes, atquo pares, vel contra; tertio, quomodo sit se V v. To αἶ γγ του μιαὶ γεγραμ-- ἔ id est , causa rei non seri tae, ostendenda est, quare de ea re non sit
scriptum , utrum consulto , vel contra. Est Ratiocinatio ultima legitimarum constitutionum , quam syllogismiam nominat Quinctili ucius: et est vero constitutio Iegitima; hoc cnim statu id quod lege scripta doceri non potost, negumentis a lege sumtis firmatur, et a gcripto et voluntato eo differt, cpiod illis scripta lex, et voluntas controversiam saeiunt: hic rationes et argumenta ex scripta lege suinta ; illic scripto et voluntati vel nitimur, vel oppugnamus: hic per nrgumenta et ratio ues, quae
a scripto et voluntate trahuntur, controversiam tractamus. In
sum Nn , procedimus a similibus ad similia. Exemplum ex libro primo: Malleolus interfecit matrem , et antequam damnaretur, testamentum fecit. Qui testamentum oppugnant, non habent legem, qua se fundent: sed a ratione legis iuvantur, quae habet , suriosum testari non posse ; at hic Malleolus , licet non fuerit suriosus , tamen similis furioso ; ut merito ea lex contra eum pugnet. E diverso non fui sis suriosum Malleolum. licet rem furiosam secerit e undes ius ei fuisso testandi per aliam legem. Haec ratiocinatio, ut dicit Quinctilianus lib. Vii, cap. 9, c
gnata, vel coniuncta saepenumero egi constitutioni definitiva trit, quum definimun desinition infirma. nempe violenta, eam definitionem sullogismo. vel definitione sulcimus . ut sic praesens constitutio in definitivam sapponumero delabatur. Lex est: Venefica capite punii tur; uxor nniatorium marito dedit, et divertit; maritus morao et ni,setitiae rixoris imprili ris , quum rogata redire nollet, sese laqueo susp8ndit; accusatur uxor veneficii, et desinitur sonesietum n matorium , do finitione infirma et violenta: quod amatorium dare Dihil sit aliud, Duilirco by Corale