장음표시 사용
61쪽
sistitutionerino viduo restitui nequeat r istud tamen resarcire domuris cum teneatur is, cujus culpa accidit N.rs'. , re stitutio vel in specie vel in pretio facienda est, prou-ti visum fuerit domino.
s. ao3. Quod si res usu consumitur , vel est eum seu- mentum alteri mutuo datur : restitui individuum n quit, adeoque species restituenda , ejusdem tamen qua titatis re qualitatis. s. aoq. Ns ab aequitate naturali in hoc contractu, qui contractus appellari solet, unquam recedatur. casus cum cura sunt d inguendi: casus enim a circumstantiis pendent, circumstantiae autem diversae variant jus.
s. aos. Ponatur itaque, alterum a me mutuum pete re eo tempore, quo rem meam vendere constitui, pecvnia in nullum usum convertenda , sed tantummodγasservanda: rem meam alter accipere tenetur ea lege,
ut non rei, sed pretii aequalitas in resti tuendo obse Vetur, majori quantitate restituenda statuto tempore, si pretium diminutum interea suerit; minore vero, si 'dem fuerit adauctum . AEquitatis enim est 1.82 , utycontractu adimpleto, mutuum dantis' status idem sit, ac si nihil alteri dedisset mutuo. F. ao6. Quodsi pecunia muruo datur, evidens est, eandem in individuo restitui non posse. Iisdem itaque, quae ad s. praecedentem modo dicta sunt, patet se sufficere . ut restituatur pecunia tanti valoris, quanti fuit eredi ta , nisi intersit creditoris, ut eadem monetae species
s. ao . Quoniam ex pecunia in suturos usus seposita nullum percipimus fructum; ubi certi fuerimus, alterum, 'ur eadem ad usus necessarios indiget, undenore fit locupIetior, statuto tempore eandem nobis redditurum, gratis eandem ipsi mutuo dare jubemur I. 82. Idem elucet ex ratione generali ad I. ros.) allata. 2o8. Enimvero si alter pecuniam nostram in Iucrum suum convertit, quod & a nobis fieri poterat . emti S v. gr. bonis immobilibus, aequum est, ut in Iucri communionem nos admittat, atque adeo pecuniam cum emolumento restituat, quod Umrae nomen tener,
lucro inde percepto proportionali Sid.
62쪽
Juris naturalis. Frg. 2o'. Porro hinc clarissime colligitur J.3l. , usuras aequitati minime repugnare, a debitore, silvis vitae, quas inde tolerat, necessitatibus exactas. s. aro. Debitore autem vix eum ex pecunia sibi credita fructum percipiente , qui vitae necessitatibus tot randis sufficit , hocqiae stante rerum nostrarum statu . ut usiuas negligere liceat 1.ώo. & seqq. usuras ab ilialo exigere utique seret iniquum g. 8 I.).aii. Usurarum ratio si nobis habenda est f. εα& seqq. , quas tamen debitor salvis vitae necessitatibus
solvere nescit; eidem pecuniam credere minime obligamur 1.3IJ, quin potius ille tenetur credere, cui usuis rarum neglectus nihil obest. f. 2I2. Usurae per longum temporis tractum multuplicatae solutionem debitori reddunt onerosam , imo saepissime eundem in extremum paupertatis statum conjiciunt. Ideo debitoris est, statuto tempore solvere us ras; creditoris vero monere, imo adigere debitorem , ut solvat, si moram damnosam trahat. f. 2II. Usurae immodicae dieuntur Censentur
autem immodicae , quae retulis hactenus demonstratis F.ao8. repugnant: unde statim inferre nemo non potest, Denus esse tanto iniquius , quanto magis debit ri damnosum. S. 2Iq. Si quis rei suae usum , vel etiam operam suam F.r72.) pro certa alteri concedit mercede qui contractus Aeatronis, eonductionis fert nomen); dominium il- .lius simul translatum non est, adeoque de ea dispon re nihil licet, nisi ex voluntate domini, non nisi usum Concedentis sive limitatum , sive nullis conditionibus adstrictum, nec eandem , ipso inscio ac invito alteri locare , multo minus vendere aut in pignus tradem
f. a I . Ex eadem ratione sequitur , rem Iocatam deteriorandam non esse, nisi quatenus necessarius esse re
quirit usus ; huic autem pretium locationis simul pr Portionari debeat. s. 2I6. Pretium cum detur propter usum definitum c .alq. ; dominus curam gerat, ut res locata eidem sit
63쪽
Distitutiones F. 2r . Ob rationem eandem locantis domini est, ut ferat impensas ad hoc requisitas , quo res locata usui
Σ18. Quod si conductor dederit damnum ab usu reiic alienum ; ad ejus restitutionem tenetur s. ais.
f. 2I9. Damno autem existente casuali, nulla adestiatio, cur idem conductori sit serendum: ergo dominus illud patiatur. s. 22o. Cum conductori non sit permissus nisi rei locatae usus s9.2IA ), isque pro certo pretio neque is eandem deteriorare debeat , nisi quatenus usus necessarius id requirit f. 2I . ; finito contractu , non
modo locationis pretium promte solvendum, verum etiam res restituenda domino, qualem ab eodem acce-li: mus, & quatenus necessario usu deterior reddita suit f. aa I. Opes acquisitae conservandae sunt g.7o. . Pecunias itaque alteri credituri de securitate soliciti simus necesse est, quippe qua cavetur, ne credantur debitori, qui soluturus Livendo non est. 9. 222. In nostram adeo securitatem debitor , cujus nobis suspecta , saltem non certa fides est, vel rem quandam suam mobilem, quae pignus appellatur, tradere , vel immobilem, quae Bporberae nomine venit , assignare jubetur. Pignoris vel hypothecae nomine quod traditur vel assignatur ejus pretium non modo summam Creditam cum usuris adaequare , verum etiam superar
debet, ne, si statuto tempore debitor solutione d aficiat, pignus statim si alienandum. f. 224. Pignus in solam datur securitatem Iaz. , adeoque nullus nobis integer usus , nisi consentiente domino, quo in Casu una commodati speciem prae sesert S. Is . . s. aas. Qui usu deterioravit pignus , damnum resarciat S. 97. . f. a 26. Pignus cum in securitatem detur g. aaq. , non modo nostri, sed etiam domini gratia cum Cura servandum, ne nostra eulpa patiatur damnum F.ΣΣ - - .a27. Casu sortuito, quem evitare nostrae potestatis
64쪽
Iuris naturalis. Inon suit, si pereat pignus , vel saltem quomodocunque deterioretur; idem domino suo perit, vel deterioratur. Neque enim ulla adest ratio, cur pignoris custodia sit creditori onerosa. F. 228. Quod si statuto tempore pecunia nostra ipsi-met habemus opus, nec debitor si solvendo , vel si pignoris pretium non serat moram in solvendo ob usu rarum incrementum; debitor pignus Vendere tenetur .aro. Vendere si renuat , damnum nobis ex mora imminens aversuri , ipsmet ut idem vendamus haud iniquum f. Ioo. .' quod est superfluum , hoc domino restituendum. g. 23o. Ne autem alter de injuria sibi facta possit conqueri; in statu naturali arbitrorum consensu venditio fiat.
f. a I. Εκ mora solutionis si securitas minime periclitetur, nec ipsi met pecunia nostra habeamus opus ;aequum omnino est, ut venditionem pignoris haud ur-veamus , praesertim ubi debitoris cum damno fuerit conjuncta 6.82.96. . g. 232. Quae de pignore dicta sunt, ea, quantum res patitur, mutatis mutandis, haud dissiculter ad hyp thecam applicantur. g. 23 3. Pignore vel hypotheca deficiente , securitati servit fide iussor, qui in mutuum consentiens, eius solutionem promittit , si dρbitor statuto tempore non solvat, vel solvendo non sit. g. 23 q. Qaoniam absque securitate pecunias alteri credete non tenemur .aar. ; ubi alia ratione , quam per fidejutarem eandem obtinere non datur, fidejussio utique licita est. g. 23 . Ex eadem ratione colligitur , neminem obligari pro altero fidesubere, nisi eum solvendo esse fue
s. 236. Cum fides utari solutio non ineumbit, nisi ubi principalis debitor solvendo non sit 1.23q. ; hic ante
urgendus, quam solutio ab illo postuletur. s. et 7. Si vero ereditor in fidoussionem non cor . st , nisi hac expressa conditione, ut fidejuor sta '
65쪽
vere nolit vel non possit, beneficio excussionis renuncians; solvere statim tenetur. Perinde enim est, ac si
pecunias suas fidejussori credidisset creditor , hic vero eas debitori principali. g. 233. Ubi fidejutar damnum incurrit, id sbi imputet: deliquit enim, dum securitatis suae nullam improvidus habuit rationem S. 23 . . S. 239. Plures uno si fuerint fidejussores, ex sdejussionis indole, & conditionibus res decidenda. i pro parte fidejussit, pro eadem parte tenetur ; qui pro integra
massa, tenetur pro integra. Nec negligendae sunt conditiones aliae, quae contractui adjectae fuerant S.I 3. . f. 24o. Qui gratis in alterum confert rei suae dominium , eandem eidem donat: quod si conserat in egentem ad vitae necessitatem serviens , quod consertur , eleemos e seri nomen . S. 2 I. Cum alterius necessitati pro virili succurrere ,
cui ipse prospicere nequit, lex jubeat s. 8ad; eleem synas egenti offerat, qui eas elargiri valet. s. 242. Egentibus adeo quoniam debentur eleemosynae g. a I. eaS petere prohibetur, qui ipsemet sibi devictu.& amictu aliisque vitae necessitatibus prospicere pollet. F. 243. Eleemosynas qui petit, mendicus vocatur. Mendicare adeo non licet nisi egentibus, hoc est, iis , qui de vitae nece imitatibus sibimet ipsis prospicere nequeunt. f. aqq. Et si autem quis habeat, quae ad commoditatem & decorem requiruntur, cui perinde, si fieri possit, habenda ratio s. s. & seqq. , ubi ob merita meliori fortuna fuerit dignus, ne opibus abundantes donis eundem ornent, laudem inde reportaturi, aequis limum est s.82. . b. 243. Similiter ex ratione eadem dona meretur, qui iisdem utitur ad felicitatem generis humani promovendam , atque iis nobis rectius uti valet. g. 246. Εjusdem commatis sunt, quae dantur ingra
66쪽
Juxis naturans.' 3 Finis enim liciti s. io3. Phil. pr. Mn. medium, quolossiciis nullis repugnat, licitum esse nemo negaverit. s. 249. Cum operae respondeant pecuniis atque rebus ceteris, quae sunt in dominio S.IT 20; gratuita operarum praestatio donis respondet. Atque ideo de eadem valent, quae de donis sunt dicta. f. 2 o. Quoniam alterius commodis pro virili inserta vire jubemur, ubi sibimetipsi non suffcit 1.32. ; nec curam in custodienda re aliena denegare possumus. s. etsi . Res in custodiam nobis tradita Eepositum sa
s. 13a. Quoniam depositum non nisi custodiae gratia traditur 1.2 IJ; nullus nobis ejus convenit visus, nisi consentiente domino, quo in casu commodati speciem induit f. I93. . ' - 1. 233. Multo minus adem inscio domino alienare
g. 2sq. Si culpa nostra damnum patiatur depolitum, id a nobis resarciendum esse patet g.97. .1.2s . Quodsi damnum fuerit fortuitum, id domino serendum esse per se evidens est. F. 236. Interea, quoniam securitatis gratia custodia nostrae committitur, Gmnis quoque in eodem cust diendo praestanda diligentia G. Is Id. . a 37. Si depositum clauso receptaculo fuerit commissum; nostrum non est idemi inde, eximere, cum nihil competat nisi custodia F.2 o. I 33. . 'g. 233. Ubi custodia alteri fuerit onerosa vel sumis tuosa, eandem gratis praestare non tenetur cf.Si. . s. 239. Perinde cum sit, sive per noe, sive per alium contractui satisfiat; ubi eidem explendo non fuerimus pares, quin alterum in locum nostrum substituere possimus dubitari nequit, modo hac ex substitutione alteri contrahenti non enascatur damnum
67쪽
ID Jura naturali politiso. C A P. I. . Da seriatata in genere. s.1ε 1 Tomo alterius selicitatem perinde ae suam
promovere obligatur 9.υ.8o. . vitam ad eo sol itariam in eremo agere haud quaquam
licet plurimis saltem hominibus. s. 16 I. Et quoniam nemo sibi solus lassicit, sed unusquisque alterius ope indiget , si quidem vitam homine dignam ducere velit, officiis satisfacturus, quae parte prima demonstrata fuere: ut plures conjunctis viribus pro movere inter se bonum commune consentiant opus est ,
quo facto, unus alteri ex pacto obligatur g. r34. I 36. . s. 26r. Pactum commune bonum conjunctis viribus promovendi gratia initum dicitur secietas. F. 263. Salus itaque societatis consistit in non impe dita promotione boni communis conjunctis viribus obtinendi s.68. Phil/rinniv. . 1.2sq. Salus societatis est finis ejusdem g.97. Ontol. . s. 263. Pactum cum si societas f.262. , ab ea disce. dere licet ei, qui vel metu , vel dolo ad eam ineundam fuit inductus. s. 266. Cum pacta servanda non sint, si vel utraquo vel alterutra pars promisit, quae iuri naturali repugnant s. 13 . , a societate quoque discedere licet, imo tenetur socius, cujus finis legi naturali adversus. Talis nimirum societas ipso jure nulla est. s. 267. Fine autem societatis jure naturali existente congruo, ipsa quoque societas eidem conformis existit
F. 268. Cum nemini si damnum inserendum nec a societate cum ceterorum damno discedere licet.
s. 269. Quod si id factum fuerit, damnum datum resarciendum 1. λ . .
68쪽
Iuris nauri inis. o. Nullo autem damno exinde emergente sociis ubi a societate recesseris , nulla sane ratio obstat, quominus ab eadem recedere liceat. s. et r. Patet, id eo magis fieri posse, s quidems eietati nullum inde damnum emergit, ubi ab eadem discesseris; emergat autem tibi, si in eadem permanseris 3.26 84 . . 272. Fine societatis obtento, eandem finiri nemo non perspicit. Si demonstrationem desideras : cogita, Dcietatem esse pactum S.262 , pactum vero iterum dissolvi, si ab utraque paciscentium parte adimpletum fuerit, quod erat promissum. F. 273. Sociorum est, conjunctis viribus bonum commune societatis promovere s. 26 I. . Ferendum igitur non est, si quis sociorum idem vel negligat, vel eidem
f. et . Quodsi ex negligentia vel malitia socii datum, fuerit damnum ι id societati resarcire tenetur f. γ60. b. 273. Immo cum damnum avertere debeamus 9.99. , adhibitis mediis, quibus solis averti potest f. roo. ; ociorum quoque est, omnem movere lapidem, ut so-cius degener vel ad frugem, vel si quidem id fieri ne- , queat, ad eum flatum redigatur, quo saluti sociorum ossieere amplius nescit. s. 276. Cum pacta sint servanda J.r36. , socii autem in bonum commune conjunctis viribus eromove dum consenserine cf.262. ; suprema societatis lex est: Fac ea, salutem focietatis promovent; omitto , quae eam impediunt S.263. . b. 277. Quamobrem si contingat, salutem unius socii cum salute totius societatis collidi; salus societatis saluti sociorum singulorum praeserenda est s M.
b. 2 8. Integra societas unam personam repraesentat .a62. . Cum nemo a me exigere possit, ut ipsusne cessitatibus impendam, quod propriae urgent S. 8a. Inemo sociorum cum neglectu socii extraneo succurrere tenetur. Socius ergo extraneo praeferendus est. s. 279. LX eadem ratione, quod societates integrae instar
sngularum personarum stimari queant, patinit, mutua
69쪽
Institutiones tua societatum integrarum erga se invicem ossicia eadem esse cum ossiciis hominis erga alios. s. 28o. Dividuntur societates in simplices atque compositas. Simplicos sunt, quae ex personis singulis; comis autem , quae ex aliis societatibus coalescunt
C A P. II. De seisiato nuptiali. s.28 r. Oeutas nuptialis est societas simplex intern marem δc sceminam sobolis procreandae dc
educandae gratia inita. Mas maritus, scemina uxor, ambo coniuges dicuntur. tas a. Actiones liberae per easdem rationes determinandae, per quas determinantur naturales g. 16. Phil. pr. unim . Coitus, quod vel animalia loquuntur, per procreationem sobolis tanquam rationem finalem f. . Theol. naid determinatur; ergo idem quoque per eandem rationem ab homine libere determinari debet. f. 283. Qui ergo fit sobolis procreandae gratia, jurinaturali conveniens s. I 6. 2 . . f. 284. Quamobrem qui alio sine celebratur, eidem
s. 28s. Unde damnantur coitus libidinosi quicunque,& qui tutius ignorantur, quam explicantur, per regulam generalem hic propositam dignoscendi, si quam
do eorundem detur occasio. s. 286. Liberi procreati, cum semetipsos educare n. queant , ab at iis eorum educatio suscipienda venit s. 8a . Nulla autem est ratio, cur aliis potius, quam parentubus educandi competat cura. Abunde itaque patet, eorum esse educare prolem, qui eandem procrearunt.
s. 287. Educatio sobolis cum a procreatione sejungi nequeat; societas nuptialis utriusque gratia ineunti est s. 23 I. . s. 233. Consequenter ex matrimonio , minime autem ex promiscuo concubitu educandi sunt liberi. . 289. Sobolis educandae dc procreandae gratia cum matrimonium contrahatur cf.237J; ad matrimonium sunt
70쪽
oris naturalis. 3ssunt inhabiles , cum qui liberos procreare , tum qui
g. 2so. ii extra matrimonium procreat prolem , ad eam educandam tenetur g. 2860. Quamobrem si sceminae, cum qua illicitum concubitum celebravit, sumtus ad prolem educandam sumeditare nequeat ; eandem ducat in uxorem aequum est. s. 29 I. Maritus generandi facultate pollens cum uni Reminae sufficiat; foemina quoque non plures ducere debet maritos 1. 273. ., 9. 2'2. Similiter cum ex scemina foecunda liberi plu-Tes procreantur, quorum educatio parentibus incumbit 1.286J; nec plures uxores ducere convenit.
g. 203. Quodsi enim sterilitas doceri possit, inhabilitas ad matrimonium; idem dissolvit Dissicilis autem ista probatio, nedum saepe impossibilis. S. 29 . Matrimonium tanquam societas non ditaturuitur nisi fine obtento 1.2720, adeoque liberis non modo Procreatis, verum etiam educatis N. 277J. Quo circa cum piarimi elabantur anni , antequam liberi ad eum perveniant rei familiaris statum, ut parentum ope non indigeant, ipsique potius, quam alii extranei 1. 278. haeredes bonorum post mortem parentum designentur; Conjugium perpetuum prodest, non solvendum nisi alterius conjugis morte.
F. 29 . Qui corporis sui copiam facit alteri non eor jugi, hoc est, adulterium committit, di pacto contraria agit f. 2, I. . Cum vero nemo pacistatur cum altero nisi sub conditione promissi adimplendi reciproci g. 13q. ; pars innocens ad implendum promissum suum
mininae tenetur. Atque ea est ratio , cur adulterium solvat matrimonium quoad thorum. s. 2'6. Uxorem adulteram . non repudians, de novo matrimonium contraxisse dicendus.
F. 297. Mutuo consensu perficiuntur pacta f. rq r). amobrem cum matrimonium sit pactum s. asI.262. ;idem quoque mutuo mariti re uxoris confisu perfici
f. 298. Declaratio mutui hujus consensus sparsaliarum nomine venit.