장음표시 사용
71쪽
εo Institutiones', S. 199. Consequenter cum pactum altera parte invi ta dissblvi nequeat J. celebratis sponsalibus matrimonium est consummandum.
q. 3oo. Eadem ratio loquitur, id fieri minime debere, parte alterutra vel dolo vel metu vel aliis conditioni bus illicitis & non adimplendis ad consensum allei ha l. IAI. I 2. I 30.3or. Unusquisque socius commune societatis bonum promoveat pro virili f. 276. . Ergo & conjuges oportet omnem dare operam f. 28 I.), ut commune suum& liberorum educandorum bonum promoveant ζ qua mutua opera mutuum ad tutorium dicitur , recte inter fines secundarios s. ro I. Onto ) reserenda. f. 3oa. Utriusque igitur conjugis est, augere pro virili rem familiarem, qua ad vitae communes necessita- .
tes & jucunditates & ad prolis progenitae educationem habent opus; servatis nempe officiis de parandis &administrandis opibus 6.6o. dc seqq. praescriptis. S. Cum educatio non absolvatur nisi liberis ad eum statum perductis, quo sibimetipsis prospicere valent: ut parentes divites filiabus dotem ad Diblevanda
matrimonii onera constituant, opus est. S. 3sq. Marito itaque cum non conveniat nisi usus- fructus: substantia dotis manet uxori propria, a mo te illius ex ejus bonis repetenda , nisi separata permanserit. s. 3o . Consequenter uxor , quoniam semper dominium habuit in res suas, nullo habito respectu aliorum ereditorum, quod suum est, repetit, atque adeo creditoribus praefertur.
s. Aliter vero se res habet, si in debitum mariti consenserit, tum enim ex fidejussione tenetur f. 233.
s. 3o7. Conjunctis viribus salutem communem promo-Veant maritus atque uxor f.3oa.). In ejus adeo conialium descendendum est, quo isti optime consulitur. 9 3os. Enimvero ne litibus materia sit continuis indefiniendo cujus consilium praestet; mariti esse debet imperium, praecepturi, quid fieri consultum sit, uxoris vero parere, etsi maritum errantem monere queat
72쪽
s. 3o9. Consilium itaque uxoris cum ausciutare deabeat maritus f.ro S. i verbis lenibus atque blandis uisari imperet, quod optimum factu arbitratur. S. 3io. Quodsi tamen nihil profecerit, morosa me
diis convenientibus coercendi o. 27 . 28 I. . s. 3II. Altero conjugum mortuo, mutui amoris o
sicium est s. 79. per societatem nuptialem restricti , ut superstiti eam bonorum suorum partem relinquat , quae ad vitae suae rationem continuandam inservit J. 9.α seqq. . C A. P. III.
s. 3Ia. Ocietas paterna est societas simplex inter is rentes atque liberos horum educandorum gratia subsistens . s. Parentes liberos educaturi ea ipsis praestare
subentur, in quibus sibimetipsis non lassicilint, ossicio suo satisfacturi f. 286. . Cum liberi de victu dc am
ictu sibimetipsis prospirere nesciant , nec actiones ad legis naturalis normam attemperare valeant ; parentum est, non modo victum dc amictum suppeditare liberis, verum etiam illorum dirigere actiones.
s. 3Iq. Porro ipsorum est , praecipere liberia, quid ab iisdem seri, quid omitti debeat: quod ne irrito stet successu , liberis obediendum est parentibus.
Quoniam tamen parentes praecipere nequeunt,
nisi legi naturali conformia secus praecipientiabus obediendum non est. . 3I6. Infantes cum lacte nutriendi , quod naturae beneficio matris mammae praeparant: quod mater ipsa-met infantem Iactare debeat, nisi quidam obstiterit casus, satis perspicitur. S. 3IT. Parentum est id agere, ut liberorum actiones legi naturali convenienter dirigantur . Quamobrem ipsorum cura adducendi sunt, ut ossiciis & circa mentem , ct circa corpus, dc circa statum extemum, tum etiam
73쪽
erga Deum dc alios satisfaciant , habitum litiem savitisfaciendi acquirantis:
g. 318. Ut olim sibimet ipsis de vitae necessitatibus a. . liiique subsidiis prospicere possint , certo vitae genari destinandi di ad idem sollicita cura praeparandi sunt . Ius illud actiones liberorum pro suo arbitratu dirigendi dicitur patria potestas: dc liberi dicuntur minorinos , quamdiu patriae potestati subsunt: majore viano autem, Cum primum ex eadem evaserunt.
s. 32o. Potestati ergo patriae subsunt , quamdiu ipsi-met sibi de vitae necessitatibus prospicere actionesque legi naturali convenientes dirigere nesciunt g. Cessat autem potestas illa in casu opposito. f. 32I. Cum minorennes sine parentum consensu nil agere possint N.Π'd ,' nullus quoque ipsorum consensu contractus constituitur validus, nisi parentum accesserit consensus; quem Vero praesumere liere , nisi dissensus ratio detur iusta. f. 322. Parentes vi educationis multa in liberos beneficia conserunt. Sed erga benefactores grati esse debemus f.IOI. : ergo dc liberi grato erga parentes sint
Qui gratus est erga parentes , eosdem amat s. Iaq. Hisbol. . Quoniam itaque liberi erga parentes. grati esse debent f.322.); eosdem quoque amare, comsequenter ex ipsorum felicitate voluptatem percipere tenentur cf.II . Pocbol. . s. 324. Qui alterum amat, continuo veretur , ne quidquam committat, quod eidem displiceat . . Quidni itaque liberos, qui parentes amare obligantur continua cura ac sollicitudo urgeat , ne forsan quidquam ab iis committatur, vel omittatur, quod parentibus displiceati f. 32 . Istiusmodi sollicitudo cum timoris nomine veniat: liberi parentes timeant necesse est 1.324- .f. 326. Liberis obediendum est parentibus S. 3Tq. ,
adeoque eos se superiores agnoscere, consequenter Venerari debent . s. 327. Liberi parentes ament, atque adeo ex eorum
felicitate voluptatem percipiant 1. ergo danda
74쪽
Juris nati tralis . . suoque ipsis est opera, ne ullam praetermittant occationem, qua eandem promovere valent.
s. 328. Cum amor & gratus animus sint ossicia hominis erga alios in genere o.8 . Iord; ea quoque per
vitam omnem parentum & liberorum porennant. .
Enimvero obedientia, quae ex patria potestate fluit cum eadem quoque exspirat. g. 31o. Quod si parentes diem supremum ante obeant, quam absoluta est educatio; eam bonoriam suorumpam tem ipsis tenentur relinquere; quae ad hoc requiritur,
ut ad eum promoveantur statum, quo & sibimetipsis de victu & amictu prospicere, suasque actiones dirigere valeant .
s. Parentes adeo cum nesciant, quam propedias instet ultimus: de opibus quoque in hunc necessitatis castim conservandis opportune cogitent & prospiciant. a. Godsi parentes, nondum finita patria potestate, moriantur, eadem in alios post mortem transserenda est : id quod ex eadem ratione esucet, eκ qua necessitatem patriae potestatis comprobavimus 3.327. -
Personae , quibus a morte parentum educati nis cura committitur, dicuntur qui vero eorum curae committuntur, pupilii: Tutorum itaque est, bona a parentibus relicta administrare & pupillorum dirigere actiones s. ' . s. Patria potestas cum tutoribus si demandata pupillis imperare atque poenis & praemiis Ddem ad obediendum obligare valent s. Iq. . obligandi tacultas cum esset nulla , ni si pupilli obedientiam praestarent tutoribus, facile perspicitur, iisdem perinde ac parentibus obedire pupillos teneri. s. 36. Tutores cum' sint parentum loco 3.33 ad , p tria potestate in ipsos translata 6.3320; pupilli tamdiu tutelae subsunt, donec patria potestas exspiret . ao. , hoc est, donec bona sua ipsi met administrare actionenque suas dirigere valeant. is. 337. Tutori in bona pupillorum ius competit nutilum , praeteriadministrationem & fructuum in educati
nem impen dorum secutralem L332. ; bona igitur eorum immobilia alienare nequit, nisi ob educationis
75쪽
IUDutisnes. necessitatem , aut ob avertendum eritissimum damnum 1 190 , tamen fieri debet in statu naturaIi consciis & consentientibus agnatis, ut omnem privati commodi suspicione a se amoliatur. Neque enim sufficit agere, quae iusta sunt, sed efficiendum quoque,
ut idem pateat aliis. f. 338. Eadem ex ratione in statu naturali vel agna- tis, vel aliis arbitris eum in finem sue ab ipsis parentibus, sive ab agnatis & amicis defunctorum parentum designatis , statuto tempore rationes bonorum administratomim reddere tenentur. Quemadmodum liberi quamdiu patria subpotestate continentur, valide non contrahunt sine parentum consensu S.Iald; ita similiter pupilli sine tot rum consensu contractum inire nequeunt s. 34o. Consentire autem obligatur tutor , quando
contractus cedit in salutem pupilli, cum ejus salutem pro virili promovere debeat, cujus quippe gratia actio num liberarum directio ipsi committitur s. 333. . f. 3 r. Ubi ritior in administratione bonorum damnum, quod evitari poterat, dedit; illud resarciat f.97. . g. 342. Ne igitur damnum nimis ingens dari possit; cum rationes urgendae sunt 6.338. , tum etiam in statu naturali in definitis insibus, ubi istud metui poterat, illorum consilio&consenti administratio bonorum fieri par est, quibus ratio administrationis reddenda. s. 343. Cum nemo obligetur ad gratis alteri praestandum LS 8 id; ubi pupilli fructibus ex bonis a tui' re administratis percipiendis abundant, aequum omnino est, ut tutoris cura compensetur.
1.3qq. Aliis autem in casibus omnino seret iniquum 1.31. , praesertim ubi cum neglectu educationis co
s. 3 s. Tutores in pupillos beneficia conserre, si munere rite fungantur, dubitari nequit. Qitoniam itaque erga benefactores grati esse debemus I. ior ; pupilli quoque erga tutores grati sint necesse est. 1. 346. Gratitudo consistit in amore erga benefactorem FI 24. PDcbold; a pupillis itaque tutores amandi
76쪽
Juris naturalis F. 347. Qxioniam adeo ex eorum felicitate voluptaatem percipere debent eandem quoque pro virili promovere tenentur. f. 348. Ex amore nascitur reverentia & timor filialis Pupilli itaque tutores revereri atque timere S.I330, consequanter nihil agere obligantur, quod ipsis jure displiceat. g. 1 9. Bonis deiuncti patris ad educationem non sufficientibiis , mater de impensis ad eandem necessariis prospicere tenetur 1.3I3. . Quod si vero mater liberis relinquat bona, quo rum fructus educationi lassiciunt; pater eosdem hunc in usum impendat, ipsa bonorum substantia sarta imctaque conservata f. Is s. . F. Idem valet, ubi liberis aliunde bona fuerint acquisita; iisdem enim rationibus adhuc locus est. s. 3 a. Si utroque parente mortuo superstites fuerint liberi patria potestate nondum soluti, nec bona relicta adfuerint, ex quibus sustentari queant; educandi cura devolvitur ad agnatos vel amicos opibus pollentes s.8 ad.
em foetetate herili. Escientibus ad vitae necessitatem neeessariisἰl I alteri eorum obtinendorum gratia operas
nostras collocare tenemur λI72. . Iuri emgo naturali convenit pactum, quod quis cum altero ea
conditione init, ut is victum & amictum vel ad vitae necessitatem requisita praestet, suasque operas ad liculos adhibeat usus.
F. 3sq. Pactum istiusmodi societas est Lasa. , di in
specie Deletas herilis nuncupatur. 1. 333. Persona operas suas alteri colloeans femur dicitur vel ferva; ille autem, cui operae collocantur , ct quae ad vitae necessitatem requisita suppeditare debet , herus vel hera . F. 3 6. Pacta legitima eum sint servanda s cietas vero herilis in eorum censum reserenta o.3sq. , Tom. II. E se
77쪽
. Institutisnes servorum , est ut prompte exequantur, quae ab hero ψlagi s. is &patio congrua , imperantur: neque enim
1ervus obligatur hero nisi ex pacto .. . ,.ssy. Si iliter herus ex eadem ratione victum-sanitati minime nocuum F. S. dc quae amictus gratia promisit praestare debet, ne desit muneri suo in tuompta promissi adimpletione. s. 3 s. Paetum cum di tui nequeat aItero invito L. I .); nec servo a societate herili discedere licet invito domino ante diem , neque etiam herus eundem in vitum dimittere potest ante eundem S 3 sq. . . 'Quoniam servus operas suas collocavit hero ut easdom adhibeat in suos usus F.; sd; tempore, quo heri negotia obeunda sunt, sua curare nequit, niceonsentiente domino. g. .g6o. Ab heri autem n gotiis liber, quin suorumleuram mere possit, dubium non est: cum nullum inde hero emergat damnum. , s. 36 I. Cum hero, consentanea pacto jubenti , obe. dire teneatur servus g. 336. : bero competit facultas imperandi, quae e re sua esse arbitratur, &ne irritumst imperium, servum obligandi, ad exequenda jussa . L 362. Multo magis itaque servum segnem ossicii sui. admonere potest herus. f. 363. Et quoniam bonum socii praesertur bono extra societatem degentis N.277J; amor universalis s. s.' sngulari ratione ex parte heri restringitur ad servum , di vicissm ex parte servi ad herum. g. 36q. Unde & servus heri commoda quandocunque detur occasio, & herus vicissim servi salutem Oblata quacunque occasione promovere debet. F. 36 F. Herum itaque cum servus amare obligetur is eundem quoque revereri & timere tenetur: id quod eaedem rationes Ioquuntur, quibus reverentiam & tim
rem pupillorum erga tutores stabilivimus N.3 8. F. 366. Quodsi servus sua culpa hero dederit damnum, quod evitari poterat; idem quoque resarciat aequum est 1. 97. . 367. Tenenda tamen es ab hero, quae de restitutione
damni in genere demonstrata sunt 168. , per se liquet.
78쪽
Juris naturalis . Ors. 368. ψὴeipium est servus hero proprius .nt op ris ejiisdem uti possit pro arbitrio, nullo nimirum, in tercedente pacto, quo idem limitatur seu ad certos e sus restringitur. g. 369. Mancipium itaque omnia exequi debit ab M. ro imperata, quibus vires suae lassiciunt, modo non similegi naturali adversa. Naturalis enim obligatio ob legis naturae immutabilitatem immutabilis re indispe sabilis I. as. Phil. pr. univJ. 9. 3 I Cum mancipium domino sit proprium css.368. reidem quoque ad finem usque vitae subjectum est. S. III. Quoniam tamen dominus de ro sua ad arbitrium dilasnere valet . Is 8. ; quin mancipium in libertatem asserere, vel etiam dominium suum in alium transferre possit, dubitandum non est. Qii idquid domino licet in rem suam; idem licet in mancipium, quod est res sua g. 368. .F. 3Pa. Enimvero cum arbitrium domini a solntum non sit , sed per ossicia erga semetipsum & alios limitatum S.I66.); ossiciis vero erga alios repugnet, ut in ipsorum sanitatem vel vitam simus injurii mancipio quoque de victu dc amictu necessario prospicere tenetur dominus , nec imperare operas , viribus ejusdem superiores, adeoque cum detrimento sanitatis
iodsi mancipium operas iustas praestarct Tecusaverit : omnia in ipsum licita sunt media, quibus ad obsequium compellatur, modo amori universali .83. non repugnent. Secus enim irritum soret domini imperium .
g. 3Tq. Quoniam homo unusquisque alterius felicitatem promovere tenetur, quantum in ipso est F.76. , natus autem servitutis perpetuae& illimitatae plurimum aleae Continet, propterea quod dominus jure suo abuti posset in mancipium g. 368.); in servitutem minime redigendus , qui in statu libertatis vitae necessitatibus prospicerct valet. s. 37s. Enimvero positis ejuscemodi sarinae hominibusοῦ qui animo suerint a societate herili alieniores, & ut habeant, unde commode ex lubitu vivant, modo minus.
79쪽
ra Institutiones licito ad hune finem necessaria acquirere studeant, plu
rima damna daturi ; tamdiu in servitutem redigendi sunt, donec ad meliorem frugem redeant, adeoque nutila emendationis spe superstite, ad vitae usque finem . In hoc enim casu servitus est medium mancipiorum saluti invigilandi, de ab aliis damni avertendi. . 376. Obiter notamus, quae de societate herili dicta sunt, cum nitantur pacto inter herum de servum intera cedente, dc ex pacti conditionibus generalibus fuerint derivata I. 13ε & seqq. , etiam applicari possis ad omnes promiscue in universum , qui summis imperantibus in obeundis muneribus operas colloeant.
C A P. V. 377. societatibus simplicibus hactenus descri- 2 ptis componitur domus, vel perfecta , si
omnes coalescant in unam ; vel imperfecta , si tantum binae coaluerint. s. /78. Domus adeo impersecta vel ex societate nuptiali dc paterna, vel ex nuptiali & herili, vel in paterna dc herili constat: per a autem ex nuptiali , paterna atque herili simul f. 2II. 312.3sq. . s. 379. iadem persona, quae in societate nuptiali mariti F. 28 r. , in pathrna patris a. ia. , in herili heri seri nomen f. 36o. , in domo pater familias appellatur . Unde simul liquet, quaenam sit materfamilias. b. 38o. Marito competit imperium in uxorem g.3o8. , patri in liberos I.3iq. , hero in servos f. 36 Id, Cor tequenter patrifamilias imperium quoque competit in
s. 333. Enimvero quoniam mater quoque in liberos s.fiM, & hera in servos atque ancillas I. 36r. im- aliquod habet, maritoque a consiliis esse jub tur J 3o8.); ideo etiam materis milias in domo imperium quoddam tenet ex consensu patrissamilias , sive imperet ad arbitri um mariti , sive ad arbitrium Proprium , ubi marit us idem non restrinxit .
80쪽
s. Quoniam singulis societatibus, ex quibus ut 1 7 dc 378δ componitur domus, i sunt fines obseruatis olficiis
obtinendi f.28 a. 330. ideo omnis cura huc redit, ut actiones singulorum in domo ita dirigantur , ne finis unius societatis obtineatur cum jactura alterius, potuise . contrario una societas finem suum prosequendo alimram in prosequendo suo juvet. F. Consequenter paterfamilias tanquam in domo imperantis est curare, ut consensus actionum omnium domesticorum ad commune totius domus bonum obti
s. 33 . Quamobrem ubi singulis praecipit, quid eum in finem ab ipsis fieri par sit; haud quaquam impune
serat, si quis contraria agit. g. 38s. λodsi salus totius domus mim salute singulo rum domesticorum collidatur; illa huic praeserenda N.A Ontol. . Nimirum societates simplices sunt instar singularum personarum respectu domus tanquam societatis. s. 386. salus tamen domesticorum prae tur saluti extraneorum μ.278. . s. 327. Unusquisque ergo in domo praeter domastica, quae eidem incumbunt ossicia, alterius cujusvis dom Riei commoda & salutem data quavis occasione Promovere recte adstringitur.
Da Republiea in tenere, es, di os rerumpubliearum, formis. s.388. Uodsi cogitemus, quam multa requirantur. ut ossiciis erga nosmetipsos J.27. & seqq. atque alios l. 79. , satisfacimus, immo praesentem hominum multitudinem minime serre , ut singulorum necessitatibus prospiciatur ; si quidem nori nisi ea facere velint, quae necessitatibus vitae lassiciunt , maesertim cum otiandum sit nemini, cui vires ad laborandum suppetunt F. 6 r haud dissiculter intelligemus , homines, ut vitam j unde ac suaviter degant, plures in unam societatem malescere debem, v